Gánh Nặng Của Người Chăm Sóc Theo Một Số Đặc Điểm Cá Nhân

3.2.2.3. Gánh nặng của người chăm sóc theo một số đặc điểm cá nhân

Bảng 3.11: Điểm gánh nặng chăm sóc ZBI của người chăm sóc chính theo một số đặc điểm cá nhân (n = 120).

Yếu tố

Số lượng	Gánh nặng chăm sóc ZBI		p
Số lượng		SD	p
Giới tính của người chăm sóc
Nam	40 (33,3%)	29,65	14,33	0,918
Nữ	80 (66,7%)	29,13	13,28	0,918
Tuổi của người chăm sóc
< 45 tuổi	50	23,00	10,17	0,0003
45 - 54 tuổi	24	31,30	12,3
55 - 64 tuổi	16	32,13	13,85
≥ 65 tuổi	30	36,73	15,09
Tình trng lao động của người chăm sóc
Đang lao động	75	25,75	11,12	0,001
Không lao động	45	35,22	15,27	0,001
Quan hệ của người chăm sóc với bệnh nhân
Vợ/chồng	43	36,72	14,90	0,0002
Con	71	25,30	11,00
Anh/chị em ruột	6	23,50	10,46

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 178 trang tài liệu này.

X : trung bình; SD: độ lệch chuẩn

Nhận xét: Không có sự khác biệt về điểm số gánh nặng theo giớitính của người chăm sóc (p>0,05; Mann-Whitney test). Người chăm sóc tuổi từ 65 tuổi trở lên có gánh nặng chăm sóc cao hơn đáng kể và có ý nghĩa thống kê (p= 0,0003; Kruskal-Wallis test). Người chăm sóc không đi làm có gánh nặng chăm sóc cao hơn so với những người đang đi làm một cách có ý nghĩa thống kê (p = 0,001; Mann-Whitney test). Những người chăm sóc là vợ hoặc chồng của bệnh nhân có gánh nặng chăm sóc cao hơn rất nhiều so với những người chăm sóc là con hay anh, chị em ruột, cháu (p= 0,0002; Kruskal-Wallis test).

3.2.2.4. Gánh nặng của chăm sóc theo mức độ suy giảm nhận thức của bệnh nhân

Bảng 3.12: Gánh nặng chăm sóc ZBI theo mức độ suy giảm nhận thức

(MMSE) của bệnh nhân (n = 120)

Mức độ suy giảm nhận thức

của bệnh nhân

Gánh nặng chăm sóc		p
X	SD	p
Nặng/MMSE ≤ 9 (n = 26)	38,61	10,51	0,0001
Trung bình/MMSE từ 10 – 19(n = 57)	27,35	12,18
Nhẹ/MMSE ≥ 20 (n = 37)	25,76	14,84

X : trung bình; SD: độ lệch chuẩn

Nhận xét: Người chăm sóc của những bệnh nhân suy giảm nhận thức nặng có gánh nặng chăm sóc cao hơn nhiều so với người chăm sóc nhóm bệnh nhân nhẹ và trung bình (p= 0,0001; Kruskal-Wallis test).

3.2.2.5. Tương quan giữa gánh nặng chăm sóc và một số triệu chứng hành vi, tâm thần của bệnh nhân

Bảng 3.13: Tương quan giữa gánh nặng (ZBI) của người chăm sóc

(n=120) với một số triệu chứng hành vi, tâm thần NPI

Các đặc điểm

Hệ số tương quan với gánh nặng chăm sóc (ZBI)
Hoang tưởng	0,29*
Ảo giác	0,29*
Kích động hoặc hung hãn	0,42*
Trầm cảm hoặc loạn khí sắc	0,24*
Lo âu	0,17
Hưng cảm	0,27*
Vô cảm hoặc bàng quan	0,29*
Mất ức chế	0,17
Cáu kỉnh/cảm xúc không ổn định	0,19*
Lặp lại hành động	0,24*
Hành vi rối loạn giác ngủ	0,33*
Ăn uống	0,04
Mức độ trầm trọng	0,49*
Mức độ ảnh hưởng	0,51*

*: p< 0,05; Spearman test

Nhận xét: Mức độ trầm trọng, ảnh hưởng của các triệu chứng hành vi, tâm thần có liên quan theo chiều thuận tương đối chặt chẽ với gánh nặng chăm sóc (ZBI) (hệ số tương quan 0,49 và 0,51; p <0,005), trong đó kích động hoặc hung hãn, hành vi rối loạn giấc ngủ có liên quan nhiều hơn các triệu chứng khác.

3.2.2.6. Mô hình hồi quy tuyến tính đối với gánh nặng của người chăm sóc

bệnh nhân Alzheimer

Biến phụ thuộc là gánh nặng của người chăm sóc bệnh nhân Alzheimer

được thể hiện bằng điểm số gánh nặng chăm sóc (ZBI).

Bảng 3.14: Hồi quy tuyến tính về các yếu tố liên quan đến gánh nặng của người chăm sóc (n=120)

Biến độc lập

Hệ số	P>t
MMSE của bệnh nhân	-0,121	0,378
Chất lượng cuộc sống bệnh nhân	-0,596	0,005
Mức độ trầm trọng của các triệu chứng hành vi tâm thần (NPI)	-0,147	0,567
Mức độ ảnh hưởng của các triệu chứng hành vi tâm thần(NPI)	0,553	0,009
Tuổi của người chăm sóc	-0,006	0,947
Giới tính của người chăm sóc (nam giới so với nữ giới)	3,143	0,049
Học vấn của người chăm sóc	0,987	0,123
Tình trạng hôn nhân của người chăm sóc	1,238	0,706
Tình trạng lao động người chăm sóc	0,712	0,754
Quan hệ của người chăm sóc với bệnh nhân	-1,458	0,434
Thời gian chăm sóc bệnh nhân (năm)	-2,221	0,008
Thời gian chăm sóc mỗi ngày (giờ)	0,143	0,529
Thời gian phát hiện bệnh của bệnh nhân (năm)	1,454	0,032
Sức khỏe thể chất của người chăm sóc	-0,937	0,023
Sức khỏe tâm thần của người chăm sóc	-1,481	0,000
Hệ số	77,150	0,000
p = 0,000 R2 = 0,7016

Nhận xét: Các yếu tố có mối liên quan có ý nghĩa thống kê với gánh nặng của người chăm sóc bao gồm:

- Liên quan thuận: các yếu tố về mức độ ảnh hưởng của các triệu chứng hành vi, tâm thần (NPI) của bệnh nhân với hệ số = 0,553 (p =0,009); giới tính của người chăm sóc với hệ số = 3,143 (p = 0,049); thời gian phát hiện bệnh với hệ số = 1,454 (p= 0,032).

- Liên quan nghịch: các yếu tố có mối liên quan nghịch với gánh nặng của người chăm sóc bao gồm thời gian chăm sóc bệnh nhân với hệ số = - 2,221 (p=0,008); sức khỏe thể chất của người chăm sóc với hệ số = - 0,937 (p=0,023); sức khỏe tâm thần của người chăm sóc với hệ số = - 1,481 (p=0,023).

Kết quả từ mô hình cho thấy mức độ ảnh hưởng của các rối loạn hành vi, tâm thần của bệnh nhân (theo thang NPI), chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, thời gian phát hiện bệnh, giới tính của người chăm sóc, sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần của người chăm sóc là những đặc điểm quan trọng liên quan có ý nghĩa thống kê với gánh nặng của người chăm sóc bệnh nhân Alzheimer, trong đó nam giới và thời gian chăm sóc bệnh nhân kéo dài là những yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến gánh nặng của người chăm sóc. Các yếu tố khác bao gồm yếu tố nhân khẩu học và điểm MMSE không có mối tương quan với gánh nặng chăm sóc. Mô hình trên giải thích được 70,16% sự thay đổi về gánh nặng của người chăm sóc và có ý nghĩa ở mức p<0,05.

3.2.3. Chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe của người chăm sóc

3.2.3.1. Chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe của người chăm sóc chính

theo một số đặc điểm cá nhân

Bảng 3.15: Điểm sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm thần (SF-12) của người chăm sóc chính theo một số đặc điểm cá nhân (n=120)

Đặc điểm

Điểm sức khỏe thể chất		Điểm sức khỏe tâm thần
X	SD	X	SD
Chung cả nhóm (n = 120)	45,50	10,05	38,84	10,10
Theo giới tính của người chăm sóc
Nam (n = 40)	45,15	10,01	39,40	9,80
Nữ (n = 80)	44,67	10,03	38,56	10,30
p	0,165		0,628
Theo nhóm tuổi của người chăm sóc
< 45 tuổi (n = 50)	52,02	5,63	41,35	8,39
45 - 54 tuổi (n = 24)	44,45	9,21	37,68	10,32
55 - 64 tuổi (n = 16)	45,38	8,72	37,31	12,76
≥ 65 tuổi (n = 30)	35,53	8,78	36,41	10,59
p	0,001		0,104
Tình trạng lao động của người chăm sóc
Đang lao động (n = 75)	50,12	7,00	40,21	9,50
Không lao động (n = 45)	37,80	9,68	36,56	10,75
p	0,001		0,051
Quan hệ của người chăm sóc với bệnh nhân
Vợ/chồng (n = 43)	36,68	9,25	36,11	11,49
Con (n = 71)	50,49	6,62	40,42	9,09
Anh/chị em ruột (n = 6)	49,63	5,30	39,75	7,96
p	0,001		0,066

X : trung bình; SD: độ lệch chuẩn

Nhận xét: Điểm đánh giá trung bình về sức khỏe thể chất của người chăm sóc là 45,50±10,05; về sức khỏe tâm thần là 38,84±10,10. Không có sự khác biệt về chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe của người chăm sóc

nam và nữ (p>0,05).Những người chăm sóc không đi làm có điểm số chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe thể chất thấp hơn so với những người chăm sóc đang đi làm (p = 0,001; Mann-Whitney test).Những người chăm sóc từ 65 tuổi trở lêncó điểm số chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe thể chất thấp hơn đáng kể so với những người chăm sóc ở độ tuổi trẻ hơn. Những người chăm sóc là vợ hoặc chồng của bệnh nhân có điểm số chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe thấp hơn đáng kể so với những người chăm sóc là con cái hoặc họ hàng của bệnh nhân(p= 0,001; Kruskal-Wallis test).

3.2.3.2. Chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe SF-12 của người chăm sóc

theo tình trạng nhận thức của bệnh nhân

Bảng 3.16: Điểm sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm thần của người chăm

sóc chính theo tình trạng bệnh của bệnh nhân (n=120)

Tình trạng bệnh nhân

Điểm sức khỏe thể chất		Điểm sức khỏe tâm thần
X	SD	X	SD
Nặng (n = 26)	43,33	11,73	33,17	9,50
Trung bình(n=57)	47,45	8,72	40,27	9,78
Nhẹ (n = 37)	44,01	10,41	40,62	9,82
p	0,192		0,005

X : trung bình; SD: độ lệch chuẩn

Nhận xét: Những người chăm sóc bệnh nhân bị suy giảm nhận thức nặng có chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe tâm thần thấp hơn đáng kể so với những người chăm sóc bệnh nhân suy giảm nhận thứcnhẹ và trung bình.Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p= 0,005; Kruskal-Wallis test).

3.2.3.4. Chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe (SF-12) của người chăm

sóc và một số triệu chứng hành vi, tâm thần của bệnh nhân

Bảng 3.17: Tương quan giữa chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe của người chăm sóc chính và một số triệu chứng hành vi, tâm thần của bệnh nhân (n=120)

Các đặc điểm

Hệ số tương quan với SF-12
Sức khỏe thể chất	Sức khỏe tâm thần
Hoang tưởng	-0,11	-0,12
Ảo giác	-0,10	-0,19*
Kích động hoặc hung hãn	-0,07	-0,20*
Trầm cảm hoặc loạn khí sắc	-0,07	-0,28*
Lo âu	-0,06	-0,10
Hưng cảm	-0,01	-0,10
Vô cảm hoặc bàng quan	- 0,00	-0,16
Mất ức chế	-0,14	-0,03
Cáu kỉnh/cảm xúc không ổn định	-0,16	- 0,10
Rối loạn vận động	-0,09	-0,14
Hành vi của bệnh nhân ban đêm	-0,33*	-0,24*
Ăn uống	-0,13	-0,00
Mức độ trầm trọng chung của triệu chứng hành vi, tâm thần	-0,17	-0,31*
Mức độ ảnh hưởng chung của triệu chứng hành vi, tâm thần	-0,20*	-0,32*

*: p< 0,05; Spearman test

Nhận xét: Chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe tâm thần của người chăm sóc có mối tương quan nghịch vớitriệu chứng kích động hoặc hung hãn, trầm cảm hoặc loạn khí sắc, rối loạn hành vi giấc ngủ của bệnh nhânnhưng đều ở mức độ thấp (hệ số tương quan lần lượt là -0,20, -0,24 và -0,28; p<0,05). Chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe thể lực của người chăm sóc có mối tương quan nghịch với triệu chứng rối loạn hành vi giấc ngủ của bệnh nhân (hệ số tương quan = - 0,33; p <0,05).

3.2.3.5. Mô hình hồi quy tuyến tính về một số yếu tố liên quan đến sức khỏe

thể chất của người chăm sóc chính

Biến phụ thuộc là chất lượng cuộc sống liên quan sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần của người chăm sóc bệnh nhân Alzheimer được thể hiện bằng điểm số sức khỏe thể chất theo thang điểm SF-12.

Bảng 3.18: Hồi quy tuyến tính về một số yếu tố liên quan đến sức khỏe của người chăm sóc (n=120)

Biến số

Sức khỏe thể chất		Sức khỏe tâm thần
Hệ số	p	Hệ số	p
Tình trạng nhận thức (MMSE) ban đầu của bệnh nhân	-0,216	0,089	0,008	0,954
Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân theo người chăm sóc đánh giá	-0,220	0,258	0,079	0,704
Mức độ trầm trọng của các triệu chứng hành vi, tâm thần	-0,157	0,495	-0,028	0,907
Mức độ ảnh hưởng của các triệu chứng hành vi, tâm thần	0,014	0,941	0,320	0,116
Tuổi người chăm sóc	-0,231	0,007	0,019	0,830
Giới tính (nam so với nữ)	2,976	0,033	0,990	0,502
Trình độ học vấn (so với THCS)
 Trung học phổ thông	-2,127	0,333	-1,887	0,419
 Trung cấp/cao đẳng	1,010	0,652	-1,346	0,573
 Đại học/sau đại học	1,386	0,462	2,657	0,187
Tình trạng hôn nhân (có vợ/chồng so với độc thân/ly hôn, ly thân)	-1,416	0,638	-1,989	0,535
Tình trạng lao động (có so với không)	3,325	0,146	0,998	0,681
Quan hệ với bệnh nhân (so với vợ/chồng)
 Con	2,409	0,379	-2,116	0,467
 Anh, chị em ruột/cháu	6,518	0,056	-2,847	0,430
Thời gian chăm sóc bệnh nhân	-0,847	0,261	-0,888	0,268
Thời gian chăm sóc bệnh nhân mỗi ngày	-0,326	0,118	0,119	0,590
Thời gian bị bệnh của bệnh nhân	1,107	0,080	-0,403	0,547
Gánh nặng chăm sóc ZBI	-0,227	0,001	-0,572	0,001
Hằng số	68,436	0,001	53,285	0,001
p	<0,001		<0,001
R2	0,5656		0,5129

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ