Tăng Cường Công Tác Thanh Tra, Kiểm Tra Chuyên Ngành

rơi vào tình thế có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan hoặc khi có tranh chấp xảy ra. Bởi vậy, khi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cần giải thích, phân tích cho người dân hiểu được rằng pháp luật không chỉ bao gồm các quy định cưỡng chế, thực thi pháp luật, biện pháp giải quyết tranh chấp, các quy định về hoạt động giải quyết các vụ án hôn nhân và gia đình mà pháp luật còn bao gồm các quy định bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân mà Nhà nước trong đó có cơ quan Tòa án có trách nhiệm thực hiện.

Đồng thời, muốn tăng cường hoạt động tuyên truyền và phổ biến giáo dục pháp luật nói chung và pháp luật về hôn nhân gia đình, pháp luật về tố tụng dân sự, về bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình thì Nhà nước cần có chính sách đầu tư nguồn lực, kỹ thuật thích hợp cho các cơ quan thông tin tuyên truyền, đặc biệt các cơ quan phát thanh truyền hình, báo chí để các cơ quan này có khả năng, điều kiện thực hiện hoạt động của mình mà không bị phụ thuộc quá nhiều vào các nguồn tài trợ của các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ. Bản thân các cơ quan thông tin đại chúng phải coi hoạt động tuyên truyền giáo dục và phổ biến pháp luật là trách nhiệm, nghĩa vụ của mình từ đó xây dựng các chuyên mục, chương trình thường xuyên, liên tục và rộng khắp cho hoạt động này. Phải xây dựng riêng chuyên mục về các quy định của pháp luật về bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình trên đài truyền hình, đài phát thanh và cả báo chí với nội dung phong phú, đa dạng phù hợp với mọi đối tượng và lứa tuổi khác nhau.

Trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền của mình, các cơ quan Nhà nước mà trực tiếp là các cán bộ, công chức Nhà nước đặc biệt là cán bộ, công chức ngành Tòa án là người tổ chức thực hiện các quy định pháp luật thông qua thực thi công vụ để kết hợp phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm giúp cho công dân hiểu rò nội dung, ý nghĩa của các quy định pháp luật được áp dụng hoặc các quy định có liên quan, hiểu và ý thức được về quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình, từ đó tự nguyện chấp hành nghiêm túc các quy định pháp luật nói riêng, chấp hành pháp luật nói chung và hiểu rò các quy định của pháp luật để thực hiện quyền công

dân của mình hoặc yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền công dân của mình trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình, đồng thời hình niềm tin pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.

Kết hợp phổ biến, giáo dục pháp luật với hoạt động trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật và hoà giải ở cơ sở nhằm xây dựng ý thức pháp luật, tăng cường sự hiểu biết pháp luật, khuyến khích thói quen ứng xử xã hội bằng pháp luật trong nhân dân nói chung và tăng cường bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình nói riêng. Để nâng cao hiệu quả, phát huy thế mạnh của các hình thức trên, chúng ta cần đưa yêu cầu thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật khi tiến hành trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật vào Quy chế hoạt động của các đoàn luật sư, Trung tâm tư vấn, Trợ giúp pháp lý. Hình thành trách nhiệm tự giác thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho đối tượng, cho khách hàng khi trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật; nâng cao chất lượng, hiệu quả và mở rộng đối tượng, phạm vi hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động để bảo đảm mọi người dân đều có khả năng được hưởng dịch vụ này khi cần thiết.

3.2.1.7. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chuyên ngành

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 132 trang tài liệu này.

Thanh tra và kiểm tra là những hoạt động thiết yếu, thường xuyên của công tác quản lý Nhà nước, ở đâu có quản lý thì ở đó có thanh tra, kiểm tra. Một trong những điều kiện tất yếu để công tác quản lý được chính xác là việc kiểm tra tình hình chấp hành Chỉ thị và Nghị quyết. Kiểm tra thường xuyên việc chấp hành là một trong những ưu điểm cơ bản nhất, tất yếu nhất của phương thức quản lý Nhà nước. Nói về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác thanh tra, kiểm tra, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cho rằng thanh tra là một nhiệm vụ vẻ vang và quan trọng. Nó theo dòi, xem xét việc chấp hành đúng đắn đường lối, chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và Chính phủ. Như thế chúng ta đủ thấy rằng công tác thanh tra, kiểm tra giống như “ngọn đèn pha” giúp nhìn rò ưu điểm, khuyết điểm, nắm chắc tình hình trong lãnh đạo, quản lý. Theo Hồ Chí Minh, chín phần mười khuyết điểm trong công việc của chúng ta là vì thiếu sự kiểm tra. Vì thế các cấp lãnh đạo các bộ, ngành, các cấp nhất định phải có cơ quan thanh tra của mình để theo dòi công tác

ngay từ đầu, kịp thời uốn nắn, sửa chữa sai lầm, thiếu sót có thể xảy ra, đồng thời phải trực tiếp chỉ đạo cơ quan thanh tra của mình. Mục đích của hoạt động thanh tra là nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Từ các cuộc thanh tra, kiểm tra đó đề xuất nhiều kiến nghị nhằm sửa đổi bổ sung, hoàn thiện các quy định của pháp luật về tố dụng dân sự góp phần bảo đảm các bản án quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật được thi hành trên thực tế. Đặc biệt, từ kết quả các cuộc thanh tra, kiểm tra đã mang lại những bài học kinh nghiệm quý báu cho công tác hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ được kịp thời, thống nhất trong phạm vi toàn quốc, công tác quản lý cán bộ trong ngành và bản thân những cơ quan Tòa án địa phương được thanh tra, kiểm tra; những cán bộ, công chức trong đó là các Thẩm phán được thanh tra, kiểm tra cũng qua đó, nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm trong công việc, hoàn thiện chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân, chấp hành tốt các quy định pháp luật về bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án nói chung và hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình nói riêng.

Thực tế hiện nay cho thấy công tác thanh tra, kiểm tra của ngành Tòa án nói riêng và ngành Tư pháp nói chung còn nhiều hạn chế. Thanh tra, kiểm tra đôi khi còn mang tính hình thức và chưa phát hiện được sai phạm để rút kinh nghiệm, hoặc quy kết trách nhiệm. Vậy nên muốn bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình nói riêng và bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử của ngành Tòa án cần phải tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động trên.

TAND tối cao cần xây dựng kế hoạch kiểm tra công tác giải quyết án của các đơn vị, tổ chức kiểm tra định kỳ, kiểm tra theo chuyên đề về bảo đảm quyền công dân trong hoạt đồng giải quyết các vụ án hôn nhân và gia đình; kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc những vấn đề tồn tại của các đơn vị về công tác

chuyên môn và công tác cán bộ. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra để phát hiện và kịp thời ngăn chặn vi phạm. Chấp hành nghiêm chỉnh thời hạn, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật. Bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình và lắng nghe ý kiến của nhân dân, giải quyết dứt điểm các khiếu nại phức tạp, kéo dài.

3.2.2. Giải pháp riêng

3.2.2.1. Tăng cường sự chỉ đạo về bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình

Lãnh đạo TAND thành phố Hà Nội cần tiếp tục chỉ đạo toàn ngành thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và TAND tối cao về công tác cải cách tư pháp, gắn việc thực hiện các nhiệm vụ công tác của ngành với việc thực hiện các yêu cầu của cải cách tư pháp, trong đó đặc biệt chú trọng việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương khóa XI về “xây dựng, chỉnh đốn Đảng”, Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020” và Nghị quyết 37/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của Quốc hội.

Tiếp tục triển khai nghiêm túc Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14/5/2011 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh kết hợp với cuộc vận động “nâng cao phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống của đội ngũ Thẩm phán, cán bộ, công chức ngành TAND”, gắn với phong trào thi đua “Phụng công, thủ pháp, chí công vô tư” với phương châm là “Phải gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân”. Tiếp tục thực hiện việc kiểm điểm tự phê bình và phê bình, khắc phục những tồn tại, khuyết điểm sau khi kiểm điểm tự phê bình của cán bộ, Đảng viên ngành Tòa án theo tinh thần Nghị quyết TW 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”. Kịp thời khen thưởng đối với các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác và tuyên dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua yêu nước của toàn ngành.

Lãnh đạo TAND Thành phố Hà Nội phải đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, phân công, phân cấp hợp lý; gắn quyền hạn với trách nhiệm của từng cán bộ lãnh đạo ở đơn vị; cải cách thủ tục hành chính tư pháp theo hướng nhanh,

gọn, hiệu quả và hiệu lực. Nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác chuyên môn và hoạt động quản lý. Chỉ đạo cán bộ, công chức trong hoạt động xét xử nói chung và hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình nói riêng phải bảo đảm cao nhất quyền của công dân cũng như tạo điều kiện cho công dân thực hiện quyền của mình.

3.2.2.2. Tăng cường sự phối hợp với các cơ quan, tổ chức về bảo đảm quyền công dân trong xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình

Thực tế những năm qua cho thấy công tác phối kết hợp của các cơ quan, tổ chức trong việc giải quyết các vụ án hôn nhân và gia đình của TAND Thành phố Hà Nội đóng vai trò hết sức quan trọng để bảo đảm cho việc giải quyết các vụ án được khách quan, đúng pháp luật, bảo đảm cao nhất quyền công dân trong hoạt động xét xử. Tuy nhiên, trong sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức với Tòa án còn gặp phải một số vướng mắc, khó khăn. Cho nên, cần phải nâng cao hơn nữa công tác phối hợp với một số cơ quan, tổ chức có liên quan đến hoạt động giải quyết các vụ án hôn nhân và gia đình mà có tranh chấp về tài sản chung của vợ chồng. Cụ thể, cần phải tăng cường sự phối hợp với các cơ quan, tổ chức như sau:

Đối với Viện kiểm sát nhân dân: Tăng cường sự phối hợp giữa TAND thành phố với Viện kiểm sát nhân dân thành phố trong hoạt động giải quyết các vụ án, nhất là những vụ án có Viện kiểm sát tham gia tố tụng từ thủ tục giao, nhận hồ sơ vụ án; thời hạn Kiểm sát viên nghiên cứu hồ sơ, xác minh thu thập, bổ sung chứng cứ, triệu tập người tham gia phiên tòa; kế hoạch xét xử; trách nhiệm của Kiểm sát viên và Hội đồng xét xử trong việc quyết định hoãn phiên tòa theo quy định của pháp luật...

Đối với cơ quan Công an: Tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa TAND thành phố với Công an trong hoạt động triệu tập hay lấy lời khai đối với những vụ án mà đương sự đang bị tạm giam trong trại giam để dẫn giải đến tham gia phiên tòa; trong các hoạt động bảo vệ trật tự an toàn cho phiên tòa, trong hoạt động thu thập chứng cứ và các lời khai của đương sự.

Đối với các đơn vị đào tạo: Tăng cường mối quan hệ phối hợp với các đơn vị

có chức năng đào tạo, hướng dẫn nghiệp vụ của TAND tối cao như Học viện Tư pháp, Trường cán bộ Tòa án, Trường đại học Luật và các cơ sở đào tạo khác để xây dựng chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ kịp thời cho các Thẩm phán, Thư ký, Hội thẩm nhân dân, đặc biệt là những Thẩm phán mới bổ nhiệm, Thư ký mới tuyển dụng, tập huấn các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành hoặc mới được sửa đổi bổ sung.

Đối với chính quyền địa phương: Tăng cường mối quan hệ phối hợp với chính quyền địa phương các cấp trên địa bàn thành phố trong công tác phối hợp xác minh, thu thập chứng cứ, tống đạt các văn bản tố tụng của Tòa án... nhất là đối với UBND huyện, UBND xã, cán bộ địa chính, cán bộ tư pháp trong việc đăng ký kết hôn, khai sinh; cán bộ tài chính - kế hoạch trong việc tham gia thẩm định tại chỗ (đo đạc, vẽ sơ đồ đối với tài sản chung vợ chồng là quyền sử dụng đất đang tranh chấp), định giá tài sản chung đang tranh chấp để giúp vụ án được giải quyết nhanh chóng, kịp thời và đúng pháp luật... Cần có kiến nghị, đề xuất cơ quan có thẩm quyền để sớm ban hành quy định về trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc thực hiện công tác phối hợp với Tòa án.

Đối với cơ quan giám định tư pháp: Tăng cường sự phối hợp đối với cơ quan chuyên môn giám định tư pháp. Trong một số vụ án hôn nhân và gia đình khi giải quyết vụ án đòi hỏi phải có kết luận của cơ quan giám định. Bằng hoạt động khoa học, nghiệp vụ chuyên môn của mình, cơ quan giám định cung cấp kết quả giám định cho Tòa án. Giám định tư pháp là hoạt động trực tiếp phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử. Kết luận của giám định là nguồn chứng cứ khoa học. Do vậy, việc kết luận giám định phải dựa trên cơ sở khoa học, không vì bất cứ một lý do nào khác, bảo đảm thực sự khách quan, kết luận giám định sai sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giải quyết các vụ án của Tòa án.

3.2.2.3. Tăng cường hoạt động kiểm tra giám đốc thẩm đối với các Bản án, Quyết định xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình

Theo quy định của Luật tổ chức tòa án thì nhiệm vụ của Ủy ban thẩm phán thành phố Hà Nội là quan trọng và tương đối nặng nề. Để giúp việc cho ủy ban thẩm phán, phòng kiểm tra giám đốc TAND thành phố đã sắp xếp những thẩm tra

viên, chuyên viên pháp lý có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao. Hàng năm, phòng kiểm tra giám đốc đã kiểm tra toàn bộ các hồ sơ vụ án toàn ngành Tòa án Thành phố cũng như kiểm tra các hồ sơ xét xử vụ án hôn nhân và gia đình giúp Ủy ban thẩm phán phát hiện những sai sót trong giải quyết án hôn nhân và gia đình của TAND thành phố nói riêng và toàn ngành nói chung, kịp thời rút kinh nghiệm, uốn nắn sửa chữa những sai sót đó và bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử. Khi phát hiện có sai sót, thẩm tra viên đã tham mưu cho Chánh án kháng nghị những quyết định, bản án hôn nhân và gia đình đã có hiệu lực pháp luật để ủy ban thẩm phán xem xét lại theo trình tự giám đốc thẩm.

Tăng cường hoạt động kiểm tra giám đốc án của TAND thành phố đối với trong giải quyết án hôn nhân và gia đinh nhằm bảo đảm quyền công dân trong hoạt động giải quyết các vụ án hôn nhân và gia đình cần phải thực hiện theo những giải pháp sau:

Kiện toàn lại bộ máy của Ủy ban thẩm phán thành phố ngoài các chức danh bắt buộc theo quy định của pháp luật là Chánh án, Phó chánh án, Ủy ban thẩm phán cần phải có thêm những Thẩm phán giỏi về trình độ, nghiệp vụ xét xử và có bề dày kinh nghiệm để hướng dẫn đường lối giải quyết án hôn nhân và gia đình được chính xác, bảo đảm các quyền của công dân.

Kiện toàn về tổ chức, tăng số lượng thẩm tra viên và chuyên viên cho phòng kiểm tra giám đốc án của TAND thành phố. Các thẩm tra viên, chuyên viên pháp lý phải là những người có trình độ lý luận và có kinh nghiệm nghiệp vụ, để có thể giúp việc tốt cho Ủy ban thẩm phản trong công tác giám đốc án và hướng dẫn việc xét xử cũng như bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình.

Thực hiện công tác nghiên cứu hồ sơ vụ án trong hoạt động giám đốc án theo hướng khoa học, hiệu quả cao, thường xuyên tổ chức các hội thảo, đẩy mạnh công tác nghiên cứu các đề tài khoa học ở cấp cơ sở về bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình, xây dựng các chuyên đề nghiên cứu, tìm hiểu về bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình tạo cơ sở lý luận cho công tác thực tiễn.

3.2.2.4. Nâng cao chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý

Trong hoạt động tố tụng nói chung và hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình nói riêng Luật sư, Trợ giúp viên pháp lý có vai trò quan trọng. Đặc biệt trong hoạt động xét xử của Tòa án, Luật sư, Trợ giúp viên pháp lý góp phần xác định sự thật khách quan của vụ án, giúp cho việc xét xử được đúng đắn, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo, đương sự và những người tham gia tố tụng khác. Đồng thời góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Đối với đương sự và những người tham gia tố tụng khác có hoàn cảnh đặc biệt thuộc các trường hợp được trợ giúp pháp lý càng có ý nghĩa hết sức quan trọng, thông qua Luật sư, Trợ giúp viên pháp lý để tư vấn, đại diện, bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

Thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý, Nghị định số 07/2007/NĐ-CP, Thông tư liên tịch số 10/2007/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-VKSNDTC-TANDTC, trong

những năm qua TAND Thành phố Hà Nội đã rất quan tâm, thực hiện nghiêm túc và đạt hiệu quả cao về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng ở giai đoạn xét xử, giải quyết các loại án đặc biệt là hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình. Tuy nhiên, so với nhu cầu thực tế thì số lượng các đương sự và những người tham gia tố tụng khác được trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng ở các giai đoạn điều tra, truy tố, kể cả giai đoạn xét xử còn khiêm tốn. Các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và TAND thành phố cần quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa để những người nghèo, người có công với cách mạng, người già, người tàn tật, trẻ em, người dân tộc thiểu số và các đối tượng khác được trợ giúp pháp lý nhằm đáp ứng yêu cầu đề ra trong chiến lược cải cách tư pháp.

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác trợ giúp pháp lý ở giai đoạn xét xử, nhằm bảo đảm quyền công dân trong hoạt động xét xử các vụ án hôn nhân và gia đình tại TAND Thành phố Hà Nội thì cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau đây:

Một là, tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện tốt Luật Trợ giúp pháp lý, Nghị định số 07/2007/NĐ-CP ngày 12/01/2007 của Chính phủ, Thông tư liên tịch số 10/2007/TTLT–BTP–BCA–BQP–BTC-VKSNDTC–TANDTC ngày 28/12/2007