Áp dụng biện pháp tạm giam từ thực tiễn thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh

trị của Đảng ta đã khẳng định: Đảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ trương công tác bằng tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức kiểm tra và bằng hoạt động gương mẫu của đảng viên. Đảng giới thiệu những đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh đạo chính quyền và các đoàn thể. Đảng không làm thay công việc của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị. Từ đó cho thấy, đối với quá trình TTHS, sự lãnh đạo của Đảng được thể hiện dưới các hình thức:

- Lãnh đạo đường lối chính trị đối với các cơ quan tiến hành tố tụng;

- Lãnh đạo bằng hình thức giáo dục tư tưởng, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, kiểm tra hoạt động, thực hiện đường lối chính trị về hoạt động tố tụng của các cơ quan tiến hành tố tụng.

- Lãnh đạo bằng sự gương mẫu của các cấp ủy Đảng, của đảng viên trong việc thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

- Lãnh đạo bằng việc giới thiệu cho các cơ quan tiến hành tố tụng các đảng viên ưu tú và cử các đảng viên có năng lực, phẩm chất giữ vai trò lãnh đạo trong các cơ quan tiến hành tố tụng.

- Đảng không cho phép việc Đảng làm thay, can thiệp sâu vào hoạt động tố tụng các vụ việc cụ thể của các cơ quan tiến hành tố tụng.

Trên cơ sở sự lãnh đạo của Đảng, các cơ quan tiến hành tố tụng thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh cần thực hiện tốt những nội dung sau:

Một là phải quán triệt, nắm vững và vận dụng sáng tạo các quan điểm, đường lối, Nghị quyết của các cấp Ủy đảng. Đồng thời phải thường xuyên tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Thành ủy, Đảng ủy chi bộ cơ quan trong việc giải quyết những vấn đề phức tạp, có tính thời sự và những vụ việc mà dư luận quan tâm, trong vấn đề quản lý đảng viên, trong việc xây dựng kế hoạch, quy hoạch đề bạt và bổ nhiệm các chức vụ quản lý, chức danh tư pháp để lựa chọn được những người có đầy đủ phẩm chất đạo đức, có năng lực, trình độ chuyên môn đảm những nhiệm vị trí quan trọng, đáp ứng được yêu cầu công tác trong tình hình mới hiện nay.

Hai là tranh thủ ý kiến chỉ đạo của Tỉnh ủy, Thành ủy và các cấp ủy Đảng địa phương để nắm bắt được những yêu cầu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm an ninh trật tự, từ đó đề ra kế hoạch

công tác, xây dựng đội ngũ cán bộ cho phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 97 trang tài liệu này.

Ba là thực hiện nghiêm túc các kế hoạch kiểm tra của các cấp ủy Đảng. Đây là phương thức phổ biến, thường xuyên được các cấp ủy Đảng thực hiện, thông qua đó đánh giá ưu, khuyết điểm trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ để từ đó có các chủ trương lãnh đạo, kiện toàn, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn thành phố.

3.3.2. Tăng cường công tác giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật về biện pháp tạm giam

Nhằm đảm bảo cho hệ thống pháp luật nói chung, pháp luật TTHS nói riêng được hoàn thiện, từ đó việc áp dụng biện pháp tạm giam được thực hiện một cách thống nhất, hiệu quả đòi hỏi cần sửa đổi những quy định còn bất cập, bổ sung những nội dung mới cụ thể, rò ràng hơn về biện pháp tạm tạm giam. Bên cạnh đó, cần phải tăng cường việc giải thích, hướng dẫn áp dụng thống nhất các quy định của pháp luật TTHS về biện pháp tạm giam nhằm tạo thuận lợi cho các cơ quan tiến hành tố tụng khi áp dụng trong thực tiễn giải quyết VAHS.

Hiện nay, đã có nhiều văn bản hướng dẫn để các cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng các biện pháp ngăn chặn nói chung, tạm giam nói riêng được thống nhất. Tuy nhiên, từ thực tiễn quá trình TTHS, nhằm tạo thuận lợi cho các cơ quan có thẩm quyền trong việc áp dụng biện pháp tạm giam, đảm bảo việc áp dụng được thống nhất, hiệu quả thì đòi hỏi cần phải nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung những vấn đề cơ bản sau:

Thứ nhất là cần hướng dẫn một cách cụ thể, chi tiết về căn cứ áp dụng, thẩm quyền áp dụng, trình tự, thủ tục áp dụng. Từ đó có thể bảo đảm việc áp dụng biện pháp ngăn chặn nói chung, biện pháp tạm giam nói riêng được thuận lợi, thống nhất, không gây ra tình trạng lúng túng, áp dụng tràn lan trong quá trình tố tụng, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của công dân.

Thứ hai là cần có những hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn không giam giữ như cấm đi khỏi nơi cư trú, bảo lĩnh, đặt tiền để bảo đảm, tạm hoãn xuất cảnh, cho thấy được tính khả thi khi áp dụng các biện pháp này nhằm giúp các cơ quan tiến hành tố tụng tăng cường áp dụng các biện pháp đó. Bên cạnh đó, cần phải giải thích, làm rò vấn đề có cần phải áp dụng biện pháp ngăn chặn

đối với mọi bị can, bị cáo hay không. Việc áp dụng biện pháp ngăn chặn được thực hiện nhằm kịp thời ngăn chặn tội phạm, hoặc có căn cứ cho rằng người bị buộc tội sẽ gây khó khăn cho việc điều tra, truy tố, xét xử hoặc sẽ tiếp tục phạm tội, hoặc để đảm bảo thi hành án. Từ đó, cần phải có hướng dẫn thống nhất về những căn cứ này, làm cơ sở để xác định chính xác khi nào cần áp dụng biện pháp ngăn chặn và cần áp dụng biện pháp ngăn chặn nào cho phù hợp.

Thứ ba, các cơ quan tiến hành tố tụng cần hướng dẫn cụ thể về một số kỹ năng, thủ tục tố tụng nhằm bảo đảm việc áp dụng biện pháp tạm giam được đúng đắn. Cụ thể như thủ tục áp dụng biện pháp tạm giam, vấn đề tham gia của người bào chữa vào quá trình tố tụng để bảo vệ quyền lợi của bị can, bị cáo, vấn đề tranh tụng dân chủ của người tham gia tố tụng, đặc biệt là bị cáo nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Qua nghiên cứu thực tiễn áp dụng biện pháp tạm giam trên địa bàn thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh cho thấy công tác giải thích, hướng dẫn áp dụng thống nhất các quy định của pháp luật có vai trò rất quan trọng, cần thiết trong quá trình giải quyết vụ án. Đây cũng là quá trình khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải có khả năng tư duy cao, đầu tư nhiều công sức, thời gian nhằm nâng cao hiệu quả thực tế của công tác này. Theo đó, các cơ quan có thẩm quyền cần tập trung rà soát, nghiên cứu để từng bước đổi mới công tác giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật nói dung, áp dụng biện pháp tạm giam nói riêng, góp phần nâng cao chất lượng của công tác này trong quá trình TTHS.

3.3.3. Tăng cường hoạt động tổng kết kinh nghiệm trong hoạt động tố tụng làm cơ sở cho hoạt động áp dụng biện pháp tạm giam một cách thống nhất

Công tác tổng kết kinh nghiệm trong hoạt động tố tụng nói chung, áp dụng pháp luật về biện pháp tạm giam nói riêng khi giải quyết VAHS là một nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng nhằm từng bước hoàn thiện, nâng cao hiệu quả của công tác này trong thực tế. Từ đó rút ra được những kinh nghiệm về áp dụng biện pháp tạm giam trong giải quyết VAHS. Trên cơ sở đó thấy được những quy định pháp luật nào phù hợp thực tế, quy phạm nào không còn phù hợp, cần sửa đổi, bổ sung để đề xuất, kiến nghị xem xét, sửa đổi, bổ sung, giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật nói chung, áp dụng biện pháp tạm giam thống nhất, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và bảo vệ được

lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Do vậy, việc tổng kết rút kinh nghiệm công tác áp dụng pháp luật nói chung, áp dụng biện pháp tạm giam nói riêng có ý nghĩa vô cùng quan trọng về mặt lý luận lẫn thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về biện pháp tạm giam. Chính vì lẽ đó, các cơ quan tiến hành tố tụng cần tập trung làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, cập nhật thường xuyên, kịp thời kết quả giải quyết VAHS. Công tác kiểm tra án hình sự trên địa bàn thành phố Tây Ninh trong những năm qua đã đạt được những kết quả nhất định, góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết các VAHS cũng như chất lượng áp dụng biện pháp tạm giam. Theo đó, thông qua kiểm tra đã phát hiện những tồn tại về thực hiện công tác giam, giữ như không bảo đảm chế độ giam giữ cho người bị tạm giữ, tạm giam và phạm nhân, điều kiện cơ sở vật chất kém, chưa bảo đảm tiêu chuẩn quy định về công tác giam giữ cũng như các hoạt động tố tụng cần thiết… Kết quả này sau đó đã được các cơ quan tiến hành tố tụng thành phố Tây Ninh tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm, chỉ ra những vi phạm, thiếu sót, đề ra phương hướng, giải pháp khắc phục trong công tác áp dụng biện pháp tạm giam khi giải quyết các VAHS.

Tuy nhiên, công tác kiểm tra của các cơ quan tiến hành tố tụng thành phố Tây Ninh vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhất định. Có nhiều trường hợp việc kiểm tra chưa được tiến hành kịp thời, không phát hiện được những thiếu sót, sai lầm của việc áp dụng biện pháp tạm giam trong một số vụ án. Việc kiểm tra còn chưa mang tính đột xuất, thường xuyên, nặng tính hình thức. Những vấn đề này đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác kiểm tra hoạt động TTHS cũng như hoạt động tổng kết, rút kinh nghiệm về công tác này.

Như vậy, để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, phục vụ hiệu quả hoạt động tổng kết, rút kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả việc áp dụng biện pháp tạm giam, các cơ quan có thẩm quyền tại thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh cần thực hiện tốt một số vấn đề sau:

- Cần kiện toàn tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra và nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ tiến hành tố tụng, đảm bảo hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật.

- Cần lựa chọn những cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn giỏi và có kinh nghiệm thực tiễn để thực hiện nhiệm vụ kiểm tra hoạt động tố tụng

nói chung, áp dụng biện pháp tạm giam nói riêng đạt hiệu quả.

- Xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với hoạt động TTHS của các cơ quan, người tiến hành tố tụng trong thực hiện nhiệm vụ.

- Ban hành quy chế về công tác kiểm tra các loại án và tổ chức thực hiện tốt quy chế đó.

- Thường xuyên tổ chức hội thảo khoa học, tập huấn nghiệp vụ và nghiên cứu xây dựng các đề tài, chuyên đề về áp dụng pháp luật trong hoạt động TTHS, trong đó có áp dụng biện pháp tạm giam trong giai đoạn hiện nay.

3.3.4. Nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực, trình độ chuyên môn của những người tiến hành tố tụng có thẩm quyền áp dụng biện pháp tạm giam

Theo quan điểm của Đảng ta, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của quá trình sản xuất. Con người là nhân tố quyết định sự thắng lợi của sự nghiệp đổi mới đất nước. Trong tiến trình cải cách tư pháp, vấn đề cơ bản là phải làm cho đội ngũ cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, năng lực chuyên môn nghiệp vụ giỏi, đáp ứng được ngang tầm nhiệm vụ mới. Theo quan điểm của Ban chỉ đạo cải cách tư pháp Trng ương thê hiện trong chương trình trọng tâm cải cách tư pháp 2013 -2014 thì “tiếp tục đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, cán bộ tư pháp nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ tư pháp”.

Để có đội ngũ người tiến hành tố tụng có phầm chất đạo đức, chính trị vững vàng, có năng lực chuyên môn nghiệp vụ giỏi thì phải thực hiện tốt quy chế tuyển chọn, đào tạo và sử dụng cán bộ tiến hành tố tụng đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật. Đồng thời phải có kế hoạch, hình thức và biện pháp đào tạo, bồi dưỡng toàn diện đội ngũ cán bộ, có quy hoạch khoa học, hợp lý về sử dụng đội ngũ người tiến hành tố tụng.

Nội dung đào tạo không chỉ là kiến thức pháp lý mà còn các kiến thức khác như chính trị, triết học, các lĩnh vực khoa học xã hội khác. Các hình thức đào tạo bồi dưỡng có thể tiến hành như Tổ chức hội thảo khoa học, hội nghị tập huấn chuyên ngành nhằm giúp người tiến hành tố tụng nắm vững các quy định của pháp luật hình sự và tố tụng hình sự cùng với những văn bản hướng dẫn thi hành.

Bên cạnh đó, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đóng vai trò hết sức quan

trọng nhằm đảm bảo tư duy, tinh thần, thái độ làm việc đúng đắn của đội ngũ cán bộ tiến hành tố tụng. Do đó, tổ chức đảng các cấp cần thường xuyên tổ chức giáo dục chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quá triệt quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước đến toàn thể cán bộ, công chức làm công tác tố tụng trên địa bàn thành phố.

Để có thể thực hiện hiệu quả giải pháp này, các cơ quan tiến hành tố tụng thành phố Tây Ninh cần làm tốt những nội dung sau:

Một là nâng cao trình độ lý luận chính trị: Việc nâng cao nhận thức chính trị nhằm giúp chủ thể áp dụng pháp luật trong TTHS nắm bắt tình hình chính trị chung, cập nhật tình hình kinh tế, chính trị của địa phương. Từ đó xác định được mục tiêu công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm trong mỗi giai đoạn cụ thể, bảo đảm hoạt động áp dụng pháp luật nói chung, áp dụng biện pháp tạm giam nói riêng thể hiện được tính hợp pháp và hợp lý. Trong những năm qua, tuy nhận được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng trong việc bồi dưỡng trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tiến hành tố tụng, tuy nhiên số lượng cán bộ có trình độ trung cấp, cao cấp lý luận chính trị hoặc cử nhân chính trị vẫn có số lượng thấp.

Hai là phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng người tiến hành tố tụng thường xuyên về đạo đức nghề nghiệp, chuyên sâu về nghiệp vụ, trong đó có áp dụng pháp luật về các biện pháp ngăn chặn nói chung, áp dụng biện pháp tạm giam nói riêng.

Ba là phải chú trọng tăng cường đủ số lượng đội ngũ cán bộ làm công tác TTHS có chất lượng trên địa bàn thành phố. Trước hết cần phải chấp hành nghiêm chỉnh các tiêu chuẩn để bổ nhiệm các chức danh Điều tra viên, KSV, Thẩm phán; đồng thời nghiên cứu, bổ sung những quy định chưa thật sự phù hợp. Cần chuẩn hóa các chức danh nêu trên theo hướng phải đảm bảo trình độ Cử nhân luật, được đào tạo tại các trường chuyên ngành. Bên cạnh đó, đối với từng cơ quan tiến hành tố tụng còn cần phải tiến hành tăng cường, bổ sung đội ngũ cán bộ căn cứ trên chức năng, nhiệm vụ của mình, đảm bảo thực hiện hiệu quả công tác giải quyết VAHS. Cụ thể:

- Đối với Cơ quan điều tra: Cần tập trung nâng cao chất lượng công tác tạm giam theo quy định của pháp luật TTHS, hạn chế đến mức thấp nhất việc tạm giam oan, sai, không cần thiết, tạm giam không đúng trình tự, thủ tục luật định. Để đạt được mục tiêu này, CQĐT cần phải kiện toàn đội ngũ Điều tra viên, khắc phục tình

trạng cán bộ chưa không phải Điều tra viên nhưng vẫn được giao thụ lý, điều tra, xử lý án hình sự. Thường xuyên mở các lớp tập huấn nhằm nâng cao ý thức pháp luật, trình độ nghiệp vụ cho Điều tra viên. Bởi lẽ, Điều tra viên là người trực tiếp tiến hành lập hồ sơ, điều tra, giải quyết vụ án, đặc biệt là đề xuất Thủ trưởng CQĐT quyết định áp dụng biện pháp tạm giam. Do đó, cần phải trang bị đầy đủ những kiến thức về pháp luật TTHS cho chủ thể có thẩm quyền áp dụng biện pháp này, đảm bảo việc áp dụng biện pháp tạm giam được thực hiện đúng đắn theo quy định của pháp luật.

- Đối với Viện kiểm sát: Để có thể thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ đó, VKS phải kiện toàn đội ngũ cán bộ kiểm sát có đủ năng lực và phẩm chất đạo đức. Bởi lẽ KSV muốn kiểm tra, giám sát được hoạt động tố tụng của những cơ quan tiến hành tố tụng khác thì cần phải có trình độ cùng năng lực chuyên môn bằng hoặc cao hơn các chức danh tư pháp khác trong quá trình tố tụng. Do đó, cần tập trung đào tạo đội ngũ KSV, đảm bảo năng lực kiểm sát hoạt động tư pháp nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của lực lượng này.

Đồng thời, để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, VKS cần làm tốt những nội dung sau:

+ Tăng cường kiểm tra, giám sát việc tạm giam đối với từng trường hợp cụ thể. Trước khi phê chuẩn lệnh tạm giam, Viện trưởng VKS phải giao cho KSV thụ lý vụ án nghiên cứu hồ sơ, xem xét và đề xuất quan điểm. Tuyệt đối không phê chuẩn lệnh tạm giam trong trường hợp không cần thiết, tránh việc tạm giam dẫn đến oan, sai.

+ Phải lập hồ sơ, sổ sách kiểm sát, theo dòi quá trình tố tụng một cách nghiêm túc, đầy đủ. Việc giao nhận hồ sơ, thời hạn phê chuẩn lệnh tạm giam phải cụ thể để xác định trách nhiệm trong việc tạm giam, thống kê đầy đủ các trường hợp tạm giam, tổng hợp các trường hợp vi phạm để báo cáo cấp trên về tình hình áp dụng biện pháp này.

+ Việc kiểm tra, giám sát hoạt động áp dụng biện pháp tạm giam phải được tiến hành thường xuyên ở CQĐT, nơi giam giữ để kịp thời phát hiện các trường hợp oan sai, xử lý theo đúng quy định của pháp luật, hạn chế hậu quả xấu xảy ra.

+ Thường xuyên tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ KSV. VKSNDTC

cần phải có giải đáp, hướng dẫn pháp luật để giúp việc áp dụng pháp luật được thuận lợi, thống nhất trong toàn ngành. Đồng thời phối hợp với các ngành, các cơ quan tiến hành tố tụng khác trong việc hướng dẫn để việc hiểu và vận dụng pháp luật được thống nhất trong quá trình giải quyết VAHS.

+ Đề xuất, kiến nghị Nhà nước trong việc quan tâm, ưu tiên về chế độ, trang thiết bị để có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

- Đối với Tòa án: Cần thường xuyên tổ chức việc tập huấn nghiệp vụ cho các Thẩm phán và Hội thẩm về áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn nói chung, biện pháp tạm giam nói riêng. Phải có văn bản hướng dẫn cụ thể, chi tiết về các trường hợp áp dụng, thẩm quyền ra lệnh bắt bị cáo để tạm giam, bắt người vi phạm trật tự, nội quy phiên tòa, thẩm quyền áp dụng, thay đổi biện pháp ngăn chặn của Chánh án, Phó Chánh án Tòa án và HĐXX, về thời hạn tạm giam trong quá trình xét xử vụ án.

Việc nâng cao trình độ chuyên môn cho những người tiến hành tố tụng, đặc biệt là những người có thẩm quyền áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn nói chung, biện pháp tạm giam nói riêng là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả áp dụng biện pháp tạm giam. Theo đó, vấn đề cơ bản là làm cho họ nhận thức được đúng đắn các quy định của pháp luật về biện pháp tạm giam, là cơ sở cho việc áp dụng đúng đắn biện pháp này cũng như tiến hành các hoạt động tố tụng một cách phù hợp.

3.3.5. Nâng cao điều kiện cơ sở vật chất cho các cơ quan tiến hành tố tụng và chế độ chính sách cho người tiến hành tố tụng có thẩm quyền trong áp dụng biện pháp tạm giam

Một yếu tố khách quan có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả áp dụng biện pháp tạm giam trong quá trình giải quyết VAHS của nước ta nói chung, trên địa bàn thành phố Tây Ninh nói riêng là các điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện làm việc của cán bộ tiến hành tố tụng. Tuy đã được các cấp lãnh đạo quan tâm, tạo điều kiện nhưng cơ sở vật chất phục vụ công tác giải quyết VAHS của thành phố Tây Ninh vẫn còn thấp kém. Các phương tiện, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động TTHS còn hạn chế; hệ thống buồng giam giữ cùng các cơ sở hạ tầng kèm theo đều đã xuống cấp, số lượng không đủ để đáp ứng yêu cầu công tác. Công