Yêu Cầu Quản Lý Vốn Đầu Tư Xdcb Từ Nguồn Nsnn

+ Đối với các dự án thực hiện đầu tư: Phải có quyết định đầu tư từ trước ngày 31/10 trước năm kế hoạch. Thời gian và vốn bố trí để thực hiện dự án hiện nay nhóm B không quá 5 năm, nhóm C không quá 3 năm.

Đối với vốn đầu tư thuộc địa phương quản lý: UBND các cấp lập ra phương án phân bổ vốn đầu tư trình HĐND cùng cấp quyết định khi đã đủ các điều kiện quy định trên. Sở Kế hoạch Đầu tư chủ trì phối hợp với Sở Tài chính dự kiến phân bổ vốn đầu tư cho từng dự án do tỉnh quản lý báo cáo UBND tỉnh, trình HĐND tỉnh. Phòng Tài chính - Kế hoạch có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan chức năng của huyện, thành phố tham mưu cho UBND huyện, thành phố phân bổ vốn đầu tư do cấp huyện quản lý.

1.1.2.4. Yêu cầu quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN

Quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN phải gắn liền với chiến lược đầu tư XDCB, nằm trong quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH vùng, địa phương. Cụ thể gồm yêu cầu sau:

Một là, khai thác tối đa vốn từ NSNN cho đầu tư XDCB. Việc để tỷ lệ chi cũng như quy mô bao nhiêu để đầu tư XDCB trong dự toán là một bài toán khó phải giải quyết nhiều mâu thuẫn: Mâu thuẫn giữa tích luỹ và tiêu dùng, giữa trước mắt và lâu dài, giữa cung và cầu… việc phân bố lại nguồn vốn đầu tư XDCB cần coi trọng nguyên tắc thị trường để sử dụng có hiệu quả hơn vốn đầu tư XDCB từ NSNN.

Hai là, bố trí vốn đầu tư XDCB hợp lý, khi phân bổ phải xuất phát từ chủ trương, định hướng, phải phân tích các quan hệ tỷ lệ liên quan đến đầu tư XDCB. Không coi nhẹ giai đoạn nào, các giai đoạn chuẩn bị đầu tư lâu nay triển khai vội vàng thiếu căn cứ khoa học. Cơ cấu lại ngân sách theo hướng tăng chi đầu tư phát triển nhưng không làm giảm chi thường xuyên, xoá bỏ bao cấp, trợ cấp dành vốn đầu tư XDCB từ NSNN chủ yếu cho hạ tầng KT-XH, tiếp tục phân cấp quản lý XDCB để khai thác sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn.

Ba là, quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN phải đúng Luật và chống thất thoát, lãng phí. Vốn cho từng dự án phải kiểm soát chặt chẽ, giải ngân kịp thời đúng chế độ, đúng thời gian quy định, tăng cường kiểm tra giám sát và đánh giá kết

quả. Mặt khác công việc quản lý vốn đầu tư XDCB là rất lớn, phải qua nhiều cơ quan, đơn vị, nhiều khâu và lệ thuộc vào hàng loạt chế độ chính sách quy định của Nhà nước do đó việc xác định chức năng nhiệm vụ phải rõ ràng, khoa học, phân công phối hợp chặt chẽ, thống nhất, có nguyên tắc, đúng luật thì mới nâng cao được hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

1.1.3. Các tiêu chí đánh giá phản ánh hiệu lực và hiệu quả của công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN có thể được đánh giá theo nội dung quản lý vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước cấp tỉnh.

Thông qua những giả thuyết đã nêu trên có thể khái quát thành mô hình đánh giá hiệu quả vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước cấp như sau:

Hiệu quả công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Phân cấp quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Lập kế hoạch phân bổ nguồn vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Tổ chức thực hiện kế hoạch

Kiểm tra - kiểm soát việc sử dụng vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Công tác phối hợp giữa các cơ quan quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Sơ đồ 1.3: Mô hình tiêu chí đánh giá Hiệu quả công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Một là, phân cấp quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Đánh giá phân cấp quản lý được thực hiện trên một số khía cạnh như sau: Tính hợp pháp của việc phân cấp, tính hợp lý, hiệu quả. Tính hợp pháp của phân cấp đòi hỏi việc phân cấp được thực hiện đúng quy định của pháp luật. Tính hợp lý của phân cấp đòi hỏi việc phân cấp phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Đó là các yêu cầu về đầu tư phát triển của địa phương, số lượng và quy mô các dự án, các công trình ở địa phương, trình độ năng lực của cán bộ quản lý cấp dưới,... Tính hiệu quả của việc phân cấp quản lý thể hiện ở hiệu quả quản lý của cấp dưới được phân cấp.

Hai là, lập kế hoạch phân bổ nguồn vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Việc đánh giá được thực hiện trên các mặt như: Công tác lập kế hoạch phân bổ nguồn vốn đầu tư có căn cứ trên kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của năm của địa phương, các điều kiện và thực trạng tại địa phương...; Công tác lập kế hoạch đã tuân thủ đúng quy trình hay chưa?

Ba là, tổ chức thực hiện kế hoạch: huy động vốn và chi đầu tư XDCB qua các giai đoạn và các năm được triển khai như thế nào? Đạt kế hoạch hay không? Tổ chức công tác thanh, quyết toán công trình diễn ra như thế nào?...

Bốn là, kiểm tra - kiểm soát việc sử dụng vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Kiểm tra - kiểm soát là một khâu rất quan trọng nhằm khắc phục tránh tình trạng thất thoát lãng phí trong sử dụng vốn đầu tư. Trong quản lý vốn đầu tư XDCB cần quan tâm đến các vấn đề như: Quản lý, phân bổ nguồn vốn đảm bảo thời gian hoàn thành công trình được thực hiện theo quy định của pháp luật hay chưa? Có xảy ra tình trạng phân bổ vốn đầu tư dàn trải, không đúng mục tiêu hay không? Công tác thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản của địa phương; Công tác lập dự án đầu tư đáp ứng sát với nhu cầu thực tế. Chất lượng, tuổi thọ các công trình thi công...

Năm là, phối kết hợp giữa các cơ quan quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Xác định những bất hợp lý có thể có trong phân công và phối hợp giữa các cơ quan, các bộ phận trong quá trình thực hiện các chức năng quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

1.1.4. Sự cần thiết và vai trò của quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN tại địa phương

Sự cần thiết của quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN được thể hiện trên các khía cạnh sau:

Thứ nhất, quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư tiết kiệm, chống lãng phí, thất thoát trong đầu tư XDCB, đảm bảo chất lượng và tiến độ thi công.

Dự án đầu tư XDCB là một hệ thống nhiều công đoạn phức tạp trong đó có nhiều công việc mang tính đặc thù mà nhiều khi một mình chủ đầu tư không thể đảm đương hết được. Phần lớn các dự án đầu tư XDCB được thực hiện bởi nhiều đơn vị, mỗi đơn vị đảm nhận mỗi công việc riêng dưới sự quản lý chung của chủ đầu tư. Do đó việc quản lý vốn đầu tư XDCB trở lên rất khó khăn. Làm thế nào đảm bảo sử dụng vốn đầu tư XDCB đúng mục đích tránh thất thoát (Điều này rất dễ xảy ra trong quá trình thực hiện dự án đầu tư XDCB do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan), vừa đảm bảo tiến độ và chất lượng thi công, vừa đảm bảo tiết kiệm, nâng cao hiệu quả vốn đầu tư…đặc biệt là trong điều kiện quy mô, số lượng dự án tăng, thiết bị công nghệ ngày càng hiện đại? Việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN chính là một trong những câu trả lời đúng đắn cho câu hỏi đó.

Thứ hai, quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN nhằm thực hiện các quy định hiện hành, thực hiện nghiêm chỉnh chế độ chính sách và nguyên tắc tài chính của nhà nước trong hoạt động đầu tư XDCB và hướng đến hoàn thiện môi trường pháp lý về đầu tư và xây dựng của đất nước trong điều kiện hệ thống pháp luật, chính sách đất nước đang trong quá trình xây dựng, hoàn thiện.

Thứ ba, xuất phát từ chính vai trò của vốn đầu tư XDCB là tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho xã hội, là yếu tố quyết định làm thay đổi cơ cấu kinh tế quốc dân, góp phần thúc đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nhanh kinh tế thị trường, tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực. Những vai trò đó chỉ có thể được hiện thực hóa trong điều kiện có sự quản lý chặt chẽ ở tầm vĩ mô cũng như tầm vi mô đối với mỗi đồng vốn

dành cho đầu tư XDCB. Ngược lại, nếu buông lỏng quản lý thì ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đầu tư XDCB phục vụ phát triển lập tức sẽ bị thủ tiêu. Điều này đã được kiểm nghiệm qua thực tế phát triển ở nhiều quốc gia trên thế giới. Vì vậy nâng cao hiệu quả quản lý vốn đối với các dự án đầu tư XDCB vừa là một thực tiễn khách quan, vừa là một yêu cầu cấp bách.

Vai trò của vốn đầu tư XDCB từ NSNN là hết sức quan trọng, nó được thể hiện thông qua các tác động kép: vừa là nguồn động lực để phát triển KT-XH, lại vừa là công cụ để điều tiết, điều chỉnh nền kinh tế và định hướng trong xã hội. Cụ thể:

Một là, vốn đầu tư XDCB từ NSNN góp phần quan trọng vào việc xây dựng và phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, hình thành kết cấu hạ tầng chung cho đất nước như giao thông, thuỷ lợi, hệ thống điện, trường học, trạm y tế… Thông qua việc duy trì và phát triển hoạt động đầu tư XDCB, vốn đầu tư XDCB từ NSNN góp phần quan trọng vào việc tạo ra năng lực sản xuất mới, thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế quốc dân, tái tạo và tăng cường năng lực sản xuất, tăng năng suất lao động, tăng thu nhập quốc dân và tổng sản phẩm xã hội.

Hai là, vốn đầu tư XDCB từ NSNN góp phần quan trọng vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữa các ngành nhằm giải quyết những vấn đề mất cân đối trong phát triển giữa các vùng lãnh thổ, phát huy một cách tối đa những lợi thế so sánh về tài nguyên, địa thế, kinh tế, chính trị...của từng vùng lãnh thổ. Căn cứ tình hình cụ thể của từng giai đoạn, Đảng và Nhà nước sẽ có định hướng đầu tư vào những ngành, lĩnh vực trọng điểm, mũi nhọn. Thông qua việc phát triển kết cấu hạ tầng để tạo lập môi trường thuận lợi, tạo sự lan toả đầu tư và phát triển kinh doanh, thúc đẩy phát triển xã hội.

Ba là, vốn đầu tư XDCB từ NSNN có vai trò định hướng hoạt động đầu tư trong nền kinh tế. Vốn đầu tư từ NSNN đã chiếm một tỷ trọng khá lớn trong tổng vốn đầu tư của quốc gia, đặc biệt là tại các nước đang phát triển như Việt Nam. Việc Nhà nước bỏ vốn đầu tư vào kết cấu hạ tầng và các ngành, lĩnh vực có tính chiến lược không những có vai trò dẫn dắt hoạt động đầu tư trong nền kinh tế mà

còn góp phần định hướng hoạt động của nền kinh tế. Thông qua đầu tư XDCB vào các ngành, lĩnh vực khu vực quan trọng, vốn đầu tư từ nguồn NSNN có tác dụng kích thích các chủ thể kinh tế, các lực lượng trong xã hội đầu tư phát triển sản xuất - kinh doanh, tham gia liên kết và hợp tác trong xây dựng hạ tầng và phát triển kinh tế - xã hội. Trên thực tế, gắn với việc phát triển hệ thống điện, đường giao thông là sự phát triển mạnh mẽ các khu công nghiệp, thương mại, các cơ sở kinh doanh và khu dân cư.

Bốn là, vốn đầu tư XDCB từ NSNN có vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội như xoá đói, giảm nghèo, phát triển vùng sâu, vùng xa. Thông qua việc đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, các cơ sở sản xuất - kinh doanh và các công trình văn hoá, xã hội góp phần quan trọng vào việc giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

Cuối cùng vốn đầu tư XDCB từ NSNN là một trong những điều kiện tiên quyết để phát triển và tăng cường khả năng công nghệ, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước. Bởi vì hoạt động đầu tư chú trọng đến hình thành những ngành mới, tăng cường chuyên môn hoá và phân công lao động xã hội, khuyến khích công nghệ mới, sản phẩm mới.. do đó nguồn vốn này có tác động rất lớn đến việc hình thành và phát triển các ngành, sản phẩm mới, góp phần nâng cao trình độ công nghệ của sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả của nền kinh tế.

1.2. NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA ĐỊA PHƯƠNG

1.2.1. Các nguyên tắc quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN tại các địa phương cấp tỉnh

Trên cơ sở kế hoạch phát triển KT - XH của quốc gia, vùng lãnh thổ, ngành và nhu cầu thực tiễn để xây dựng và lựa chọn dự án ĐTXDCB. Các dự án đầu tư để được duyệt cấp vốn cần phải có đủ các điều kiện theo luật định. Cụ thể là:

- Đối với các dự án quy hoạch: có đề cương hoặc nhiệm vụ dự án quy hoạch và dự toán chi phí công tác quy hoạch được duyệt theo thẩm quyền.

- Đối với các dự án chuẩn bị đầu tư: phải phù hợp với quy hoạch phát triển ngành và lãnh thổ được duyệt; có dự toán chi phí công tác chuẩn bị đầu tư được duyệt theo thẩm quyền.

- Đối với các dự án thực hiện đầu tư: phải có quyết định đầu tư từ thời điểm trước 31 tháng 10 năm trước năm kế hoạch, có thiết kế, dự toán và tổng dự toán được duyệt theo quy định.

Trường hợp dự án chỉ bố trí kế hoạch để làm công tác chuẩn bị thực hiện dự án thì phải có quyết định đầu tư và dự toán chi phí công tác chuẩn bị thực hiện dự án được duyệt.

Trên cơ sở kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, vùng lãnh thổ, ngành và nhu cầu thực tiễn để xây dựng và lựa chọn dự án đầu tư XDCB. Các dự án đầu tư để được duyệt cấp vốn cần phải có đủ các điều kiện theo luật định. Cụ thể là:

- Sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt, dự án được đưa vào quy hoạch và kế hoạch đầu tư công và được bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư hàng năm. Việc bố trí kế hoạch vốn đầu tư do chính quyền các cấp thực hiện với sự giúp việc của cơ quan kế hoạch (ở cấp tỉnh là Sở kế hoạch và Đầu tư) thực hiện. Theo quy định hiện hành, thời gian và vốn để bố trí kế hoạch thực hiện các dự án nhóm B không quá 4 năm, nhóm C không quá 2 năm. Cụ thể các bước như sau:

Một là, lập kế hoạch vốn đầu tư XDCB từ NSNN. Để phân bổ được vốn đầu tư hàng năm, sau khi lựa chọn được danh sách dự án phải qua bước lập kế hoạch vốn đầu tư hàng năm. Bước này gồm một số việc sau:

- Theo quy định của Luật NSNN về việc lập dự toán hàng năm, căn cứ vào tiến độ và mục tiêu thực hiện dự án, chủ đầu tư lập kế hoạch vốn đầu tư của dự án gửi cơ quan quản lý cấp trên. (Để tránh tình trạng mất cân đối giữa vốn ít mà yêu cầu của dự án thì nhiều, trước khi triển khai bước này cấp trên đã có chỉ đạo giao chỉ tiêu tổng hợp hướng dẫn: gồm tổng mức đầu tư, cơ cấu ngành, vùng, dự án trọng điểm… đúng với Nghị quyết của và HĐND các cấp).

- UBND tỉnh lập dự toán ngân sách địa phương về phần kế hoạch vốn đầu tư xin ý kiến thường trực HĐND tỉnh trước khi gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính.

- Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội quyết định và giao chỉ tiêu kế hoạch vốn cho Bộ Tài chính và các tỉnh.

Thời gian lập, trình, duyệt, giao kế hoạch vốn đầu tư được tiến hành theo quy định của Luật NSNN.

Hai là, phân bổ vốn đầu tư hàng năm. Để giao được kế hoạch vốn XDCB từ NSNN, thông thường phải tiến hành 5 bước cơ bản là: lập danh sách dự án lựa chọn; lập kế hoạch vốn đầu tư hàng năm; phân bổ vốn đầu tư; thẩm tra và thông báo vốn và cuối cùng là giao kế hoạch.

UBND các cấp lập các phương án phân bổ vốn đầu tư trình HĐND cùng cấp quyết định. Phương án này tuỳ từng điều kiện cụ thể thường sắp xếp thứ tự ưu tiên chi tiết rõ hơn như trả nợ, quyết toán, đối ứng, trọng điểm, chuẩn bị đầu tư, chuyển tiếp, đầu tư mới…

Việc phân bổ chi đầu tư phát triển trong ngân sách địa phương được xác định theo nguyên tắc, tiêu chí sau:

- Thực hiện theo đúng quy định của Luật NSNN, cân đối NSNN các tiêu chí và định mức chi đầu tư phát triển được xây dựng cho năm kế hoạch, là cơ sở để xác định tỷ lệ điều tiết và số bổ sung cân đối của ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương, được ổn định trong 5 năm;

- Bảo đảm tương quan hợp lý giữa việc phục vụ các mục tiêu phát triển các trung tâm chính trị - kinh tế của cả nước, các vùng kinh tế trọng điểm, với việc ưu tiên hỗ trợ các vùng miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc và các vùng khó khăn để góp phần thu hẹp dần khoảng cách về trình độ phát triển kinh tế, thu nhập và mức sống của dân cư giữa các vùng miền trong cả nước;

- Bảo đảm sử dụng có hiệu quả vốn đầu tư của NSNN, tạo điều kiện để thu hút các nguồn vốn khác, bảo đảm mục tiêu huy động cao nhất các nguồn vốn cho đầu tư phát triển;