Kết Quả Điều Hành, Kiểm Tra, Giám Sát Quá Trình Đa Dạng Hóa Hđtd Giai Đoạn

Đối với bao thanh toán: Quy chế hoạt động bao thanh toán được hướng dẫn theo Luật các TCTD năm 1997, quy định bao thanh toán cho bên bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ thông qua việc mua lại các khoản phải thu, quy định này chưa được điều chỉnh cho phù hợp với Luật các TCTD năm 2010. Quy định theo Luật các TCTD năm 2010 mở rộng hơn so với trước đây, bao thanh toán cho bên bán hàng hoặc bên mua hàng và bao thanh toán cho các khoản phải thu hoặc các khoản phải trà, tao điều kiện cho các NHTMCP mở rộng hơn về đối tượng KH và phạm vi bao thanh toán. Tuy nhiên, theo Luật các TCTD năm 2010, khái niệm về bao thanh toán xác định “mua lại có bảo lưu quyền truy đòi”, chưa thể hiện đầy đủ nội dung so với khái niệm của Hiệp hội bao thanh toán quốc tế “Bao thanh toán là một gói tài chính hoàn chỉnh kết hợp tài trợ vốn lưu động, bảo vệ rủi ro tín dụng, quản lý các khoản phải thu và thu hồi công nợ”[113, tr.1]. Việc xác định tài trợ vốn lưu động đã biểu hiện đây là hoạt động cấp tín dụng, là một gói tài chính đem lại nhiều lợi ích cho KH trong việc quản lý, thu hồi công nợ, các NHTMCP giảm áp lực về hạn mức tín dụng và giảm thiểu rủi ro tín dụng, cần có vận dụng phù hợp theo khái niệm này.

Những hạn chế về khuôn khổ pháp lý xuất phát từ tình hình phát triển kinh tế-xã hội tại Việt Nam chưa phát triển theo kịp so với một số quốc gia có nền kinh tế phát triển mạnh. Việc ban hành quy định pháp luật chưa theo kịp diễn biến nhanh của nền kinh tế; chưa tổ chức tổng kết, đánh giá thường xuyên việc triển khai các hình thức cấp tín dụng của các NHTMCP để cập nhật các quy định đã ban hành đồng nhất và phù hợp với các quy định pháp luật đang có hiệu lực thi hành. Mặt khác, việc chậm ban hành các quy định hướng dẫn chi tiết, chưa đầy đủ nội dung, chưa rõ ràng và nhiều thay đổi đã gây khó khăn trong tổ chức thi hành.

- Về điều tiết quá trình đa dạng hóa HĐTD: Điều tiết việc mở rộng hoạt động cho vay đến nhiều đối tượng KH, các ngành và lĩnh vực khác nhau. Bên cạnh, cũng hạn chế cho vay đối với một số lĩnh vực rủi ro cao nhằm đảm bảo an

toàn trong HĐTD. Khống chế

giảm dư nợ

“cho vay lĩnh vực phi sản xuất” từ

trước năm 2012 và đến năm 2012 được xác định là giảm dư nợ “cho vay đối với các lĩnh vực không khuyến khích”. Quy định về “cho vay lĩnh vực phi sản xuất” chưa được NHNN xác định cụ thể, quy định đã tính chung “lĩnh vực phi sản xuất” bao gồm “lĩnh vực bất động sản, chứng khoán” (Chỉ thị số 01/CT-NHNN ngày

01/03/2011), đã đã gây một số vướng mắc cho các NHTMCP và KH trong giai

đoạn vừa qua và tác động làm tắt nghẽn nhiều hoạt động đầu tư liên quan đến lĩnh vực bất động sản. Đặc biệt, quy định hạn chế đối với lĩnh vực bất động sản là chưa phù hợp với quy định theo Khoản 2, Điều 4 của Luật kinh doanh bất động sản số 63/2006/QH11 ngày 29/06/2006; theo đó “Kinh doanh bất động sản là việc bỏ vốn đầu tư tạo lập, mua, nhận chuyển nhượng,..” và theo Khoản 1, Điều 18 của Luật kinh doanh bất động sản quy định “Đầu tư tạo lập nhà, công trình xây dựng để kinh doanh theo các hình thức: Đầu tư xây dựng mới nhà, công trình xây dựng;..”, cho thấy hoạt động tạo lập bất động sản tạo ra sản phẩm chính là nhà ở và các công trình xây dựng và đây là hoạt động sản xuất vật chất cụ thể. Đến năm 2013, việc điều tiết, chỉ đạo của NHNN được cụ thể theo từng lĩnh vực: “Ưu tiên tập trung vốn hỗ trợ cho vay lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, DNNVV, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao, doanh nghiệp sử

dụng nhiều lao động, các dự

án hiệu quả” (Chỉ

thị số

01/CT-NHNN ngày

31/01/2013) đã tao khung pháp lý cho các NHTMCP mở rộng hoạt động cho vay. Tuy vậy, chỉ đao của NHNN về chuyển dịch cơ cấu tín dụng vẫn hướng vào cho vay, càng cho thấy hoạt động điều tiết của NHNN vẫn tập trung cao độ điều tiết đối với hoạt động cho vay, chưa thực sự quan tâm điều tiết nhiều hơn cho đa dạng các hình thức cấp tín dụng khác.

Tại TP.HCM, NHNN Chi nhánh TP.HCM đã quan tâm chỉ đạo đa dạng hóa HĐTD trong năm 2006. Song, việc tiếp tục điều hành, triển khai về đa dạng hóa HĐTD cho những năm về sau chưa được thực hiện. Việc yêu cầu báo cáo các chương trình, sản phẩm tín dụng đang triển khai và dự kiến triển khai trong năm 2012 của NHNN là một trong những cơ sở đánh giá, góp phần vào điều tiết quá trình đa dạng hóa HĐTD. Nhưng yêu cầu này chỉ với mục đích tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng tín dụng nói chung, chưa đáp ứng đầy đủ theo yêu cầu của mục tiêu QLNN về đa dạng hóa HĐTD.

NHNN thực hiện cải cách hoạt động cấp phép đối với các hình thức cấp tín dụng, quy định việc cấp phép của NHNN đối với hình thức bao thanh toán đã được bãi bỏ, chỉ còn quy định về điều kiện để được hoạt động bao thanh toán. Đây là một cải tiến quan trọng, tạo điều kiện cho đa dạng hóa HĐTD. NHNN cần

tiếp tục cải tiến việc cấp phép của NHNN đối với tất cả các hình thức cấp tín

dụng theo hướng minh bạch các điều kiện được phép.

Hoạt động cung cấp thông tin tín dụng của NHNN đã hỗ trợ tích cực cho các NHTMCP phát triển hoạt động cho vay, phát hành thẻ tín dụng và hỗ trợ KH tiếp cận các hình thức cấp tín dụng này. Tuy nhiên, nguồn thông tin chưa thực sự đa dạng để đáp ứng cho nhu cầu phát triển thêm nhiều hình thức cấp tín dụng, nhất là nguồn thông tin đặc thù để phục vụ cho phát triển các hình thức bảo lãnh ngân hàng, bao thanh toán.

Hoạt động BLTD đã tạo điều kiện cho các DNNVV tiếp cận vốn vay đa dạng các loại và phương thức cho vay. Tuy nhiên, quy định pháp luật chỉ hướng dẫn BLTD cho các DNNVV vay vốn, chưa thực hiện BLTD cho KH tiếp cận vốn tín dụng đối với các hình thức cấp tín dụng khác. Trong cùng một điều kiện hoạt động như nhau, nhưng quy định pháp luật ban hành riêng biệt hai quy chế để quy định riêng cho hoạt động BLTD của Ngân hàng phát triển Việt Nam và BLTD của Quỹ BLTD cho các DNNVV. Theo đó, quy định giới hạn BLTD cho một số ngành kinh tế và chỉ bảo lãnh cho vay đối với các loại cho vay trung hạn, dài hạn và doanh nghiệp phải áp dụng biện pháp bảo đảm cho bảo lãnh vay vốn tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam đã làm cho hoạt động BLTD không thể triển khai được trên địa bàn. Mặt khác, chưa quy định về cơ chế phối hợp giữa Quỹ BLTD với các NHTMCP để tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động BLTD, góp phần cho KH tiếp cận nguồn vốn tín dụng đa dạng hình thức, tạo điều kiện cho các NHTMCP đa dạng hóa HĐTD.

Hoạt động điều tiết của Nhà nước góp phần gia tăng nhu cầu vốn tín dụng của KH và giúp các NHTMCP phát triển HĐTD qua các hội nghị kết nối giữa các NHTMCP và doanh nghiệp, góp phần giải quyết khó khăn về vốn tín dụng ngân hàng cho các doanh nghiệp trên địa bàn. Tuy nhiên, hoạt động này chưa giới thiệu và hướng dẫn KH sử dụng vốn qua các hình thức cấp tín dụng đa dạng, tận dụng các lợi thế, ưu điểm của các hình thức cấp tín dụng. NHNN Chi nhánh TP.HCM chưa phố biến rộng các quy định pháp luật về đa dạng hóa HĐTD để KH am hiểu và vận dùng phù hợp cho từng chương trình, chính sách phát triển kinh tế, góp phần điều tiết gia tăng nhu cầu về đa dạng hóa HĐTD của các NHTMCP trên địa bàn.

Các hạn chế trong hoạt động điều tiết xuất phát từ định hướng chủ yếu vào cho vay, đã làm cho trong hoạt động điều tiết chủ yếu cũng hướng vào hoạt động cho vay nói chung và hướng vào đa dạng hóa các loại cho vay nói riêng. Nhiều trường hợp điều tiết, can thiệp bằng phương pháp hành chính để khống chế đối với một số lĩnh vực cho vay nhằm hạn chế rủi ro, nhưng thiếu hướng dẫn thường xuyên và thiếu nhiều thông tin tín dụng đa dạng để tạo điều kiện, hỗ trợ cho các NHTMCP phát triển các hình thức cấp tín dụng đa dạng, khai thác các lợi thế của từng hình thức, từng loại và phương thức cấp tín dụng nhằm phân tán và giảm thiểu rủi ro. Một số NHTMCP có nguồn gốc từ NHTMCP nông thôn, hợp tác xã tín dụng, nguồn vốn thấp, thiếu minh bạch trong kinh doanh, trình độ quản trị ngân hàng hạn chế, nguồn nhân lực và trình độ quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu đa dạng hóa HĐTD, chủ yếu thực hiện hoạt động cho vay theo truyền thống, tăng trưởng tín dụng thiếu bền vững [24, tr.12]. Mặt khác, một số quy định pháp luật còn thể hiện việc chọn cách tiếp cận, quản lý thuận lợi cho cơ quan QLNN, chưa thực sự mở rộng, tạo thuận lợi cho các NHTMCP đa dạng hóa HĐTD và nhiều quy định thường xuyên phải sửa đổi, bổ sung nên thiếu sự ổn định, nhất quán của cơ chế, chính sách, làm ảnh hưởng đến hoạt động điều tiết của Nhà nước. Các hạn chế này là một trong những yếu tố tác động làm cho các NHTMCP trên địa bàn tập trung vào cho vay và đây cũng là một trong những yếu tố dẫn đến hoạt động điều tiết của Nhà nước đến quá trình đa dạng hóa HĐTD đều hướng vào điều tiết hoạt động cho vay.

Kết quả điều hành, kiểm tra, thanh tra, giám sát quá trình đa dạng hóa

HĐTD của các NHTMCP trên địa bàn TP.HCM như sau: (xem Bảng 2.30)

Bảng 2.30. Kết quả điều hành, kiểm tra, giám sát quá trình đa dạng hóa HĐTD giai đoạn 2006-2012

Tiêu chí/

Chỉ tiêu

Kết quả
1-Tỷ lệ an toàn vốn	Tỷ lệ: 14% đảm bảo an toàn vốn tối thiểu 9% (Thông tư 13/2010/TT- NHNN ngày 20/05/2010), (Basel I: 8%)
2-Hạn mức tín dụng.	Tăng trưởng tín dụng đều khác biệt xa so với kế hoạch ra hàng năm. Trong giai đoạn 2006-2012 kế hoạch tăng trưởng thấp nhất là 15%, cao nhất là 27% (xem Bảng 2.20). Thực tế tăng trưởng tín dụng cao nhất hơn 108%, thấp nhất hơn 11% (xem Bảng 2.8).
3-Tỷ lệ cấp	Các NHTMCP tuân thủ quy định tổng dư nợ cho vay đối với một
tín dụng tối đa đối với từng hình thức cấp tín dụng	KH/vốn tự có ≤15%, tổng dư nợ cho vay và số dư bảo lãnh đối với một KH/ vốn tự có ≤ 25%, tổng dư nợ cho vay và chiết khấu GTCG đối với tất cả KH nhằm đầu tư, kinh doanh chứng khoán/vốn điều lệ ≤ 20% (Thông tư 13/2010/TT-NHNN ngày 20/05/2010)
4-Tỷ lệ cấp tín dụng đối với một KH	Quy định tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một KH không được vượt quá 15% vốn tự có của NHTMCP (Điều 128, Luật các TCTD năm 2010) được các NHTMCP tuân thủ trong giai đoạn 2006-2012
5-Tỷ lệ cấp	Tuân thủ quy định tổng dư nợ cho vay đối với một nhóm KH có liên
tín dụng đối	quan/vốn tự có ≤ 50%, tổng dư nợ cho vay và số dư bảo lãnh đối với
với KH có	một nhóm KH có liên quan/vốn tự có ≤ 60%, tổng dư nợ cho vay và số
liên quan	dư bảo lãnh đối với một doanh nghiệp mà NHTMCP nắm quyền kiểm
	soát/vốn tự có ≤ 10% , tổng dư nợ cho vay và số dư bảo lãnh đối với
	các doanh nghiệp mà NHTMCP nắm quyền kiểm soát/vốn tự có ≤
	20% (Thông tư 13/2010/TT-NHNN)
6-Tỷ lệ cho vay/vốn huy động.	Tỷ lệ: 93%, vượt ngưỡng so các nước có thu nhập trung bình tại Châu Á (80%-85%) [95, tr.1-5].
7- Tỷ lệ vốn
huy động	Tỷ lệ: 17%, đảm bảo an toàn theo quy định tại Việt Nam là 30%
ngắn hạn sử	(Thông tư 15/2009/TT-NHNN ngày 10/08/2009)
dụng cho
vay trung dài
hạn

Cơ quan QLNN quy định các NHTMCP phải công khai minh bạch
và minh	thông tin trong quá trình đa dạng hóa HĐTD. Tuy nhiên, nhiều
bạch trong	NHTMCP thiếu công khai, minh bạch trong quá trình đa dạng hóa
quá trình đa	HĐTD lách trần lãi suất, lách hạn mức tín dụng dưới các hình thức ủy
dạng hóa	thác đầu tư, mua trái phiếu doanh nghiệp, hạch toán vào các khoản
HĐTD	phải thu, dẫn đến những tiềm ẩn rủi ro rất lớn trong giai đoạn 2006-
	2012 [24, tr.11]