Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Theo Chủ Đề Giáo Dục

Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục gồm các chủ đề như: Chủ đề trường học, chủ đề văn hóa - du lịch, chủ đề nội trợ, chủ đề giao thông nhằm giúp HS có nhiều cơ hội trải nghiệm thực tế và rèn luyện cho HS kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hóa, kỹ năng tổ chức, kỹ năng quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể của hoạt động, kỹ năng và hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức và định hướng giá trị nhằm phát triển bản thân.

Thông qua hoạt động giúp học sinh chủ động và tích cực trong vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn từ đó hình thành năng lực và phát huy tiềm năng sáng tạo của HS, thực hiện nghĩa vụ trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm với người khác.

1.2.3. Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục

Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục cho học sinh THCS là những tác động có mục đích có kế hoạch của hiệu trưởng thông qua việc thực hiện đồng bộ các chức năng quản lý( lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá) đến quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục, giáo viên, học sinh và các lực lượng liên đới nhằm huy động họ thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nội dung, hình thức đề ra.

Nội dung quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục cho HSTHCS gồm: Lập kế hoạch hoạt động trải nghiệm, tổ chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục.

Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục nhằm tạo điều kiện về nguồn lực (con người, kinh phí, thời gian, các điều kiện cơ sở vật chất…) để thực hiện các hoạt động này. Trọng tâm của quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục là quản lý chất lượng các hoạt động này nhằm giúp HS hình thành và phát triển kĩ năng sống, những năng lực chung và năng lực đặc thù để thích ứng với môi trường sống luôn biến đổi, tạo cơ hội cho sự phát triển nhân cách HS một cách toàn diện, đáp ứng chuẩn đầu ra của chương trình mới và yêu cầu của xã hội.

1.3. Những vấn đề cơ bản của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở

1.3.1. Vị trí, vai trò và mục tiêu của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở trong chương trình giáo dục mới

1.3.1.1. Vị trí, vai trò của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở trong chương trình giáo dục mới

Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở trong chương trình giáo dục mới là hoạt động giáo dục cơ bản nhằm hình thành năng lực chung, năng lực đặc thù và các phẩm chất nhân cách cho học sinh THCS theo mục tiêu của chương trình giáo dục cấp THCS.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở trong chương trình giáo dục mới cùng với hoạt động dạy học giúp HS hình thành và phát triển kĩ năng sống, những năng lực chung và năng lực đặc thù để thích ứng với môi trường sống luôn biến đổi, tạo cơ hội cho sự phát triển nhân cách HS một cách toàn diện, đáp ứng chuẩn đầu ra của chương trình mới và yêu cầu của xã hội.

Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở trong chương trình giáo dục mới giúp nhà trường và GV phát triển chương trình giáo dục, tạo môi trường văn hóa giáo dục trong trường học, xây dựng văn hóa nhà trường và môi trường thân thiện trong nhà trường.

Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục là con đường giáo dục cơ bản, quan trọng để phát triển năng lực sáng tạo, giúp HS tự mình chiếm lĩnh kiến thức, giáo dục đức - thể - mĩ, phát triển tình cảm, thái độ, xây dựng niềm tin, chuẩn mực xã hội, nguyên tắc hành vi, hình thành các phẩm chất và kỹ năng sống cho bản thân mình nhằm đáp ứng mục tiêu của ”ở cấp trung học cơ sở, nội dung Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tập trung hơn vào các hoạt động xã hội, hoạt động hướng đến tự nhiên và hoạt động hướng nghiệp; đồng thời hoạt động hướng vào bản thân vẫn được tiếp tục triển khai để phát triển

các phẩm chất và năng lực của học sinh” [2] the chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.

Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục là một bộ phận không thể thiếu trong kế hoạch giáo dục và đào tạo của nhà trường và có mối quan hệ bổ sung, hỗ trợ cho hoạt động dạy học nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục trong nhà trường.

Ở trường THCS, nội dung hoạt động trải nghiệm tích hợp các chủ đề giáo dục hướng nghiệp giúp học sinh đánh giá và tự đánh giá về năng lực, sở trường, hứng thú liên quan đến nghề nghiệp; có thể tự chọn cho mình ngành nghề phù hợp; được rèn luyện phẩm chất và năng lực để thích ứng với nghề nghiệp trong tương lai.

Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục là hoạt động kết nối học sinh với cuộc sống thực tiễn lao động, các mối quan hệ xã hội và phát triển cộng đồng, phát triển bản thân theo từng chủ đề và nội dung phù hợp với chủ đề mục tiêu giáo dục. Thông qua hoạt động là môi trường để học sinh biến tri thức thành hành vi, thói quen trong các mối quan hệ phát triển bản thân, thực hiện trách nhiệm với người khác và phát triển cộng đồng.

1.3.1.2. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở

Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp hình thành, phát triển ở học sinh năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề nghiệp; đồng thời góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung quy định trong Chương trình tổng thể.

Ở trung học cơ sở, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp giúp học sinh củng cố thói quen tích cực, nền nếp trong học tập và sinh hoạt, hành vi giao tiếp ứng xử có văn hoá và tập trung hơn vào phát triển trách nhiệm cá nhân: trách nhiệm với bản thân, trách nhiệm với gia đình, cộng đồng; hình thành các giá trị của cá nhân theo chuẩn mực chung của xã hội; hình thành và phát triển

năng lực giải quyết vấn đề trong cuộc sống; biết tổ chức công việc một cách khoa học.

Mục tiêu chính của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở là: giúp học sinh củng cố thói quen tích cực, nền nếp trong học tập và sinh hoạt, hành vi giao tiếp ứng xử có văn hoá và tập trung hơn vào phát triển trách nhiệm cá nhân: trách nhiệm với bản thân, trách nhiệm với gia đình, cộng đồng; hình thành các giá trị của cá nhân theo chuẩn mực chung của xã hội; hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong cuộc sống; biết tổ chức công việc một cách khoa học; có hứng thú, hiểu biết về một số lĩnh vực nghề nghiệp, có ý thức rèn luyện những phẩm chất cần thiết của người lao động và lập được kế hoạch học tập, rèn luyện phù hợp với định hướng nghề nghiệp khi kết thúc giai đoạn giáo dục cơ bản [2, tr.5].

Mục tiêu cụ thể:

- Giúp HS củng cố, khắc sâu những kiến thức của môn học, mở rộng và nâng cao kiến thức của HS thông qua hoạt động trải nghiệm theo các chủ đề giáo dục. Củng cố và hình thành các năng lực chung, năng lực cốt lõi và phẩm chất đạo đức cơ bản cho học sinh THCS.

- Rèn luyện cho HS các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi HSTHCS: kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hóa, kỹ năng tổ chức, kỹ năng quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể của hoạt động, kỹ năng và hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức và định hướng giá trị nhằm phát triển bản thân.

- Bồi dưỡng thái độ tự giác, tích cực tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động xã hội, hoạt động cộng đồng; hình thành tình cảm chân thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, quê hương, đất nước. Giáo dục học sinh có ý thức rèn luyện những phẩm chất cần thiết của người công dân, người lao động và lập được kế hoạch học tập, tự rèn luyện phù hợp với định hướng nghề nghiệp khi kết thúc giai đoạn giáo dục cơ bản.

1.3.2. Nội dung và hình thức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở

1.3.2.1. Nội dung hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở

Căn cứ vào chương trình dạy học trải nghiệm ở cấp THCS, căn cứ mục tiêu, nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm và nội dung hoạt động trải nghiệm theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 gồm các nội dung cơ bản sau đây nhằm rèn luyện cho HS kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hóa, kỹ năng tổ chức, kỹ năng quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể của hoạt động, kỹ năng và hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức và định hướng giá trị nhằm phát triển bản thân thì nội dung hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở như sau:

i) Hoạt động hướng vào bản thân:

Hoạt động khám phá bản thân: Tìm hiểu hình ảnh và tính cách của bản thân; Tìm hiểu khả năng của bản thân

Hoạt động rèn luyện bản thân: Rèn luyện nền nếp thói quen tự phục vụ và ý thức trách nhiệm trong cuộc sống; Rèn luyện các kĩ năng thích ứng với cuộc sống.

ii) Hoạt động hướng đến xã hội:

Hoạt động chăm sóc gia đình: Quan tâm chăm sóc người thân và các quan hệ trong gia đình; Tham gia các công việc của gia đình.

Hoạt động xây dựng nhà trường: Xây dựng và phát triển quan hệ với bạn bè và thầy cô; Tham gia xây dựng và phát huy truyền thống của nhà trường và của tổ chức Đoàn, Đội.

Hoạt động xây dựng cộng đồng: Xây dựng và phát triển quan hệ với mọi người; Tham gia các hoạt động xã hội, hoạt động giáo dục truyền thống, giáo dục chính trị, đạo đức, pháp luật.

iii) Hoạt động hướng đến tự nhiên:

Hoạt động tìm hiểu và bảo tồn cảnh quan thiên nhiên: Khám phá vẻ đẹp, ý nghĩa của cảnh quan thiên nhiên; Tham gia bảo tồn cảnh quan thiên nhiên.

Hoạt động tìm hiểu và bảo vệ môi trường: Tìm hiểu thực trạng môi trường; tham gia bảo vệ môi trường.

Nội dung giáo dục học sinh được xây dựng theo các chủ đề gắn với các sự kiện chính trị xã hội của đất nước, địa phương, những nội dung giáo dục tư tưởng chính trị, những nội dung mang tính thời sự, những hoạt động thiện nguyện vì cộng đồng… trong chương trình hiện hành vẫn được tiếp tục thực hiện trong chương trình hoạt động trải nghiệm. Các loại hình hoạt động giáo dục như Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp, Sinh hoạt tập thể, Hoạt động theo chủ đề, Hoạt động câu lạc bộ… được sử dụng trong chương trình hiện hành vẫn là những loại hình hoạt động trải nghiệm trong chương trình mới nhưng được đổi mới trong cách thức thực hiện.

Từ chương trình hoạt động trải nghiệm nêu trên nội dung hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường trung học cơ sở có thể được thiết kế theo chủ đề dựa trên khung nội dung chương trình hoạt động trải nghiệm do Bộ Giáo dục - Đào tạo ban hành gồm các chủ đề chính sau đây:

Chủ đề trường học: Tham quan và làm đẹp phòng truyền thống nhà trường, bổ sung tài liệu, hiện vật cho phòng truyền thống của Trường. Tìm hiểu về lịch sử nhà trường và các thời kỳ lãnh đạo nhà trường, tìm hiểu về cựu học sinh thành đạt của Trường. Chăm sóc bồn hoa, cây cảnh, vệ sinh trường lớp. Viết các bài viết ca ngợi về truyền thống nhà trường, tự hào về mái trường mến yêu,...

Chủ đề văn hóa - du lịch: Thực hiện các dự án chăm sóc các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh của địa phương hoặc các di tích văn hóa, tổ chức thăm quan các khu di tích lịch sử, văn hóa, thực hiện chiến dịch thu gom rác thải bảo vệ môi trường, tổ chức truyền thông về truyền thống lịch sử quê em.

Chủ đề nội trợ: Tập làm chủ gia đình chi tiêu cho một bữa ăn: Đi chợ mua sắm, thực hành nấu ăn với một khoản tài chính; Dọn dẹp nhà cửa; vệ sinh môi trường quanh nhà; làm đẹp cảnh quan ngôi nhà; chăm sóc vật nuôi cây cảnh,...

Chủ đề giao thông: Hoạt động nhận biết về các biển báo giao thông đường bộ và đường sắt, thực hành thuyết trình về các biển báo giao thông. Tổ chức

các hoạt động vẽ tranh, viết báo tường, tổ chức cuộc thi tuyên truyền an toàn giao thông, ứng xử văn hóa khi tham gia giao thông. Tổ chức cuộc thi:“ Em làm cánh sát giao thông”. Làm các mô hình biển báo giao thông trong trường học theo chủ đề.

Chủ đề thủ công nghiệp: Trải nghiệm thực tiễn làng nghề thủ công nghiệp trên địa bàn; thực hành tham gia sản xuất tại làng nghề. Tổ chức vẽ tranh về các sản phẩm thủ công nghiệp. Viết bài truyền thông về sản phẩm thủ công nghiệp của địa phương.

Chủ đề lâm nghiệp: Tham quan bảo tàng tài nguyên rừng Việt Nam Chăm sóc hoa trong khuôn viên trường học Vẽ tranh cổ động về chủ đề phủ xanh đất trống đồi núi trọc Tham gia làm khu vườn cổ tích ở trường học; Viết thư gửi tổ chức AFEO (Tổ chức Hành động vì môi trường) về nạn chặt phá rừng tại địa phương Thiết kế lôgô với chủ đề “Vì một môi trường xanh”.

Tham gia câu lạc bộ “Bảo vệ rừng xanh” Tập làm báo cáo viên về vấn đề khai thác rừng tại địa phương

Chủ đề kinh doanh/kinh tế: Tổ chức hội chợ; tổ chức làm bánh, chế biến các đồ ăn nhanh, các sản phẩm kinh doanh trao đổi giữa các lớp trong trường. Đi chợ cùng mẹ. Đi siêu thị mua hàng với số tiền mẹ cho.

Chủ đề nông nghiệp: Chăm sóc cây trong vườn trường, vườn nhà; trồng cây vườn trường và vườn nhà; chăm sóc vật nuôi trong gia đình.

Chủ đề công nghiệp: Thực hành lắp ráp những mô hình đơn giản (ôtô, nhà…) Thực hành thêu hình hoa, lá, các con vật đơn giản; Thực hành cắt, khâu vá quần áo búp bê Tìm kiếm, phân loại các khoáng sản mà em biết (Các nhóm mang sản phẩm đến lớp để trao đổi); Quan sát quy trình sản xuất bánh kẹo tại nhà máy; Thực hành pha chế màu thực phẩm tại lớp; Tham quan hoạt động sản xuất tại các nhà máy ở khu công nghiệp Quan sát việc thu, lượm mủ cao su

Chủ đề ngư nghiệp: Tổ chức tham quan ao nuôi cá. Tổ chức làm quen và nhận biết các dụng cụ về ngư nghiệp, thực hành chăm sóc ao cá cùng ngư dân.

Chủ đề y tế: Tìm hiểu công việc của bác sĩ, tham gia tuyền truyền phòng chống dịch bệnh.

Chủ đề thể dục thể thao: Tham gia chương trình “tìm kiếm tài năng Dance sport nhí” Tham gia hội khỏe phù đổng toàn trường; Tham quan thực tế một câu lạc bộ bóng đá địa phương Giao lưu với vận động viên thể thao nổi tiếng.

Chủ đề khoa học công nghệ: Tham gia triển lãm về sản phẩm công nghệ phục vụ cuộc sống. Tham gia thiết kế, xây dựng không gian lớp học xanh. Tìm hiểu tác dụng của các loại máy móc ở gia đình và nhà trường; Tham gia nghiên cứu khoa học kỹ thuật tại trường và ứng dụng sản phẩm trong thực tế.

1.3.2.2. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở trường THCS

Hoạt động trải nghiệm sáng tạo gồm 4 nhóm hoạt động chính:

Hoạt động tự chủ (thích ứng, tự chủ, tổ chức sự kiện, sáng tạo độc lập...).

Hoạt động câu lạc bộ (hội thanh niên, văn hóa nghệ thuật, thể thao, thực tập siêng năng...).

Hoạt động tình nguyện (chia sẻ quan tâm tới hàng xóm láng giềng và những người xung quanh, bảo vệ môi trường).

Hoạt động định hướng (tìm hiểu thông tin về hướng phát triển tương lai, tìm hiểu bản thân...

Có thể lựa chọn và tổ chức thực hiện một cách linh hoạt sao cho phù hợp với đặc điểm của học sinh, cấp học, khối lớp, nhà trường và điều kiện xã hội của địa phương.

Hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm được thực hiện thông qua các nhóm hình thức tổ chức sau đây:

i) Hình thức có tính khám phá:

- Các hình thức có tính khám phá là những hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm với thế giới tự nhiên, trải nghiệm thực tế