Xây Dựng Chính Sách Phát Triển Bảo Tàng Ngoài Công Lập.

sung, thay thế hoặc bãi bỏ các quy định có liên quan đến thủ tục hành chính thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch [16] có nêu: “Đối với việc cấp giấy phép hoạt động bảo tàng ngoài công lập thuộc doanh nghiệp, ngoài các nội dung trên đây, đề án còn phải thực hiện các nội dung khác theo quy định của Luật Doanh nghiệp và hướng dẫn của cơ quan có liên quan”. Có nghĩa là đối với tổ chức, cá nhân là doanh nghiệp khi thành lập bảo tàng ngoài công lập thì phải xin giấy phép đăng ký kinh doanh ngành nghề bảo tồn, bảo tàng. Trên thực tế, trường hợp Bảo tàng Y học cổ truyển Fito ở Thành phố Hồ Chí Minh, sau khi đi xin giấy phép do Sở Kế hoạch - Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh cấp đã không tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hồ sơ thành lập bảo tàng mà tự ý hoạt động như một bảo tàng ngoài công lập cho dù chưa có giấy phép hoạt động của cơ quan quản lý bảo tàng mà chỉ có đăng ký kinh doanh. Vì vậy, cần bổ sung quy định cụ thể để đảm bảo nội dung trong các văn bản quy phạm pháp luật được chặt chẽ và cụ thể hơn.

Thứ ba, xây dựng và ban hành thêm các văn bản quy phạm pháp luật mới dành cho bảo tàng ngoài công lập. Mặc dù Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản pháp lý có liên quan đến công tác quản lý, chỉ đạo về chuyên môn nghiệp vụ, chính sách tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất và những điều kiện khác cho việc thành lập và phát triển các bảo tàng ngoài công lập trên cả nước, song vẫn còn thiếu các văn bản hướng dẫn cần thiết về cơ chế, chính sách pháp luật của nhà nước cho các chủ sở hữu bảo tàng cũng như các chủ sở hữu sưu tập tư nhân đã và đang có ý định thành lập bảo tàng ngoài công lập, NCS nhận thấy nhà nước nên nghiên cứu, xây dựng, ban hành thêm các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan nhằm xác lập cơ chế, chính sách phù hợp, thúc đẩy sự ra đời và phát triển các bảo tàng ngoài công lập như:

Các văn bản quy phạm pháp luật mang tính chất hướng dẫn, chỉ đạo về chuyên môn nghiệp vụ như Thông tư số 11/2013/TT-BVHTTDL ngày 16 tháng 12 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về sưu tầm hiện vật của bảo tàng công lập [11], Quy chế kiểm kê hiện vật bảo tàng ban hành theo Quyết định số 70/2006/QĐ- BVHTT ngày 15 tháng 9 năm 2006 [6], Quy định về tiêu chuẩn, trách nhiệm của cán bộ và người thực hành bảo quản hiện vật bảo tàng năm 2008 [8] đối tượng áp dụng là các bảo tàng thuộc sở hữu nhà nước. Như vậy, các bảo tàng ngoài công lập không thuộc đối tượng của các văn bản pháp quy này. Hiện nay, không có văn bản pháp quy hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ dành cho đối tượng là các bảo tàng ngoài công lập. Các bảo tàng ngoài công lập đã gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động nghiệp vụ bởi

không có văn bản hướng dẫn riêng. Với đặc thù của bảo tàng ngoài công lập thì các cơ quan quản lý nhà nước cần sớm xây dựng một văn bản riêng về chuyên môn dành cho các bảo tàng ngoài công lập với những nội dung yêu cầu của cơ quan quản lý ngành.

Thông tư số 18/2010/TT-BVHTTDL ngày 31 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về tổ chức và hoạt động của bảo tàng ban hành ngày 31/12/2010, nội dung của thông tư có nhiều vấn đề chưa cụ thể và phù hợp thực tế hiện nay của bảo tàng ngoài công lập như: Tổ chức bộ máy của bảo tàng, hoạt động chuyên môn trong bảo tàng, nghiên cứu khoa học và hội đồng khoa học… Những quy định này cũng gây nên sự khó khăn cho bảo tàng ngoài công lập khi xây dựng hồ sơ để xin giấy phép hoạt động bảo tàng. NCS đề xuất xây dựng một quy chế quy định về tổ chức và hoạt động của bảo tàng ngoài công lập với những quy định phù hợp với thực tế hiện nay của bảo tàng ngoài công lập ở Việt Nam.

Quy hoạch tổng thể hệ thống bảo tàng Việt Nam đến năm 2020 ban hành theo Quyết định số 156/2005/QĐ-TTg [80] đã có đề cập đến bảo tàng ngoài công lập nhưng nhiều nội dung chưa kịp thời cập nhật với quy mô phát triển của bảo tàng ngoài công lập. Để phát triển hơn nữa số lượng cũng như nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các bảo tàng ngoài công lập cần xây dựng chiến lược và kế hoạch phát triển riêng cho bảo tàng ngoài công lập trong bản quy hoạch về hệ thống bảo tàng Việt Nam đến năm 2030 mà Cục Di sản văn hoá đang xây dựng cụ thể là những nội dung về: Xác lập, hoàn thiện và hướng dẫn thực hiện các tiêu chí về quy mô tổ chức, tiêu chuẩn và điều kiện hoạt động của các bảo tàng ngoài công lập. Đây là cơ sở để nhà nước quản lý thật sự có hiệu quả đối với bảo tàng ngoài công lập. Để có các chính sách, chế độ khuyến khích xây dựng và phát triển thiết chế bảo tàng ngoài công lập phù hợp với các hình thức hoạt động, phù hợp với yêu cầu phát triển văn hóa Việt Nam và hội nhập quốc tế, Nhà nước cần rà soát, đánh giá lại hiện trạng (quy mô, số lượng, hoạt động, cơ cấu tổ chức, nguồn nhân lực, tài chính...) của các bảo tàng ngoài công lập để các cấp, các ngành và toàn xã hội theo dòi, giám sát; ban hành chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho các bảo tàng ngoài công lập như chính sách miễn giảm thuế cho doanh nghiệp, tài trợ về kinh phí cho bảo tàng ngoài công lập, giúp các bảo tàng ngoài công lập tiếp cận các quỹ văn hóa trong và ngoài nước, mở rộng hợp tác quốc tế; Vấn đề tổ chức đăng ký di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia đang là một khó khăn đối với các chủ sở hữu sưu tập hiện vật để thành lập bảo tàng đặc biệt ở các địa phương thiếu chuyên gia giám định cổ vật. Do đó, theo NCS cần xây dựng, phát triển thêm

các trung tâm có chức năng, nhiệm vụ và chuyên môn trong lĩnh vực giám định cổ vật, trung tâm bảo quản có chức năng thực hiện công tác bảo quản và hướng dẫn các kỹ năng bảo quản (cả bảo quản thông thường và bảo quản kỹ thuật) tại các địa phươ ng nhằm giúp cho các bảo tàng ngoài công lập trong quá trình thành lập và hoạt động.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 273 trang tài liệu này.

3.3.1.2. Xây dựng chính sách phát triển bảo tàng ngoài công lập.

* Chính sách khuyến khích sự ra đời bảo tàng ngoài công lập:

Bảo tàng ngoài công lập ra đời đã hình thành tư duy mới trong cách thức trưng bày, sưu tầm, giáo dục, quảng bá, tổ chức dịch vụ và cạnh tranh thu hút khách tham quan. Sự góp mặt của bảo tàng ngoài công lập mở ra xu thế mới cho hoạt động giới thiệu, quảng bá các giá trị di sản văn hoá đến với công chúng. Để tạo thuận lợi cho các bảo tàng ngoài công lập ra đời thì Nhà nước cần có những chính sách khuyến khích các chủ sở hữu sưu tập hiện vật tư nhân thành lập bảo tàng.

Thứ nhất cần có những quy định mở về điều kiện thành lập bảo tàng ngoài công lập với những điều kiện và tiêu chí phù hợp với loại hình đặc thù này. Nhà nước nên tiếp tục xây dựng và ban hành chính sách đổi mới thủ tục hành chính và khuyến khích các chủ sở hữu sưu tập tư nhân thành lập bảo tàng. Trước hết là vấn đề giám định cổ vật tại các bảo tàng ngoài công lập. Nhà nước nên ban hành quy định cụ thể về số lượng hiện vật đủ để thành lập bảo tàng ngoài công lập. Các bảo tàng ngoài công lập có thể không cần giám định toàn bộ số hiện vật đang sở hữu mà chỉ cần giám định một số lượng cổ vật theo quy định của cơ quan quản lý Nhà nước. Điều này sẽ giúp đẩy nhanh quá trình thành lập bảo tàng trong điều kiện thiếu các chuyên gia và các cơ sở giám định cổ vật đủ điều kiện về pháp lý ở nhiều Tỉnh/Thành phố hiện nay.

Thứ hai, cần tăng cường chính sách hỗ trợ về tài chính cho các bảo tàng ngoài công lập. Theo quy định về việc huy động nguồn vốn đầu tư và xây dựng cơ chế tài chính phù hợp trong quy hoạch tổng thể hệ thống bảo tàng Việt Nam đến năm 2020, Nhà nước cho phép tổ chức các hoạt động dịch vụ văn hóa tại các bảo tàng và quy định việc sử dụng nguồn thu từ các hoạt động dịch vụ để cải tạo, nâng cấp bảo tàng theo chế độ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu. Tuy nhiên, do chưa có hướng dẫn cụ thể nên các bảo tàng ngoài công lập gặp nhiều khó khăn trong khi triển khai các hoạt động dịch vụ và tổ chức các sự kiện khác của bảo tàng theo đúng quy định về quản lý tài chính. Để có thể triển khai, nhiều bảo tàng đã phải thành lập công ty, sử dụng con dấu, số tài khoản của công ty sáng lập. Những bảo tàng không thành lập công ty gặp nhiều khó khăn và nhiều khi phải lấy danh nghĩa một hình thức khác để tổ chức các hoạt động

này. Do đó, nhà nước nên xây dựng và sớm ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các bảo tàng trong việc triển khai các hoạt động dịch vụ tạo nguồn thu giúp duy trì hoạt động của bảo tàng ngoài công lập. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa để thu hút các nguồn vốn ngoài ngân sách, tăng cường huy động các nguồn vốn khác nhau để đầu tư xây dựng và phát triển các bảo tàng ngoài công lập. Chính quyền các địa phương cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ để các bảo tàng ngoài công lập có thể tiếp cận các quỹ văn hóa do các doanh nghiệp, tổ chức đóng góp.

Tranh thủ sự hỗ trợ của chính quyền tại từng địa phương để thu hút các nguồn vốn từ nước ngoài (do tài trợ của các tổ chức, cá nhân…) và tổ chức quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn viện trợ của các tổ chức, cá nhân nước ngoài hỗ trợ phát triển từng bảo tàng ngoài công lập ở nước ta hiện nay. Để huy động được nguồn vốn xã hội hóa, cần có chính sách thông thoáng cho các nhà đầu tư tư nhân vào lĩnh vực văn hóa trong đó có bảo tàng ngoài công lập. Cụ thể các nhà đầu tư sẽ được: Miễn, giảm thuế doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân trong thời gian cụ thể tuỳ theo số tiền đóng góp, hay những ưu đãi khác như được quảng cáo miễn phí các sản phẩm của doanh nghiệp trong các hoạt động của bảo tàng. Chính sách minh bạch, rò ràng sẽ giúp huy động được nguồn vốn xã hội hóa cho sự phát triển của bảo tàng ngoài công lập.

Thứ ba là chính sách hỗ trợ cơ sở vật chất cho các bảo tàng ngoài công lập trong quá trình thành lập bảo tàng. Chủ trương của Đảng và Nhà nước tạo điều kiện về cơ sở vật chất cho các bảo tàng ngoài công lập như: Tạo điều kiện về đất, có chính sách miễn giảm thuế cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước đóng góp xây dựng bảo tàng theo quy định của pháp luật. Để thống nhất chủ trương, chính sách đúng đắn này của Đảng và Nhà nước cần xây dựng những điều khoản quy định trong Luật Di sản văn hóa hoặc các văn bản dưới luật để các địa phương hoặc chủ sở hữu bảo tàng ngoài công lập có căn cứ để thực hiện. Bên cạnh đó, Nhà nước có thể hỗ trợ chủ sở hữu các điều kiện để bảo quản, bảo vệ di vật, cổ vật thuộc sở hữu tư nhân để chủ sở hữu bảo tàng yên tâm trưng bày, giới thiệu các di sản văn hóa quý đến công chúng khách tham quan.

Thứ tư, cần có chính sách cụ thể về nguồn nhân lực cho các bảo tàng ngoài công lập. Các cơ quan quản lý Nhà nước cần có sự hỗ trợ về nhân lực cho bảo tàng ngoài công lập thông qua việc cử cán bộ của bảo tàng tỉnh/thành phố đến giúp đỡ về chuyên môn cho các chủ sở hữu sưu tập tư nhân góp phần nhanh chóng tư liệu hóa hiện vật và hoàn thiện hồ sơ xin cấp phép hoạt động bảo tàng. Bên cạnh đó, việc mở các lớp đào tạo về chuyên môn,

cập nhật, bổ sung kiến thức mới về bảo tàng học cũng như kiến thức quản lý di sản văn hoá… dành cho các bảo tàng ngoài công lập cũng nên được triển khai hằng năm.

* Chính sách phát triển bền vững các bảo tàng ngoài công lập

Các bảo tàng ngoài công lập ở Việt Nam muốn phát triển bền vững thì cần có những chính sách mang tính chất vĩ mô của Đảng và Nhà nước, cụ thể như sau:

Để bảo tàng ngoài công lập ra đời và phát triển bền vững, bên cạnh các chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho bảo tàng về điều kiện pháp lý, tài chính và cơ sở vật chất thì việc nâng cao nhận thức của xã hội về vị trí và vai trò của bảo tàng ngoài công lập đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển của bảo tàng. Trước hết bảo tàng cần phải khẳng định được thương hiệu thông qua các hoạt động, chương trình, sự kiện do bảo tàng tiến hành. Các bảo tàng ra đời và phát triển đều do nhu cầu xã hội. Do đó không hiểu đúng, hiểu đầy đủ chức năng xã hội của bảo tàng thì các hoạt động của bảo tàng sẽ khó được xã hội chấp nhận, từ đó vị thế của bảo tàng sẽ suy giảm. Đổi mới nhận thức về chức năng xã hội của bảo tàng chính là tạo cơ sở vững chắc cho đổi mới các hoạt động của bảo tàng. Khảo sát thực tế NCS nhận thấy rằng: các bảo tàng ngoài công lập khi đi vào hoạt động đã góp phần quan trọng trong công tác quản lý các hiện vật, đặc biệt là cổ vật, giúp các nhà quản lý kiểm soát được số lượng, loại hình, giá trị của các cổ vật, di vật mà các nhà sưu tập đang lưu giữ. Mặt khác, sự tồn tại của các bảo tàng ngoài công lập song hành cùng các bảo tàng công lập sẽ tạo ra sự đa dạng, phong phú trong các hình thức hoạt động do có sự giao lưu, trao đổi, hợp tác thậm chí cả sự cạnh tranh, giành thị phần công chúng... một cách lành mạnh giữa hai loại hình bảo tàng này. Điều này sẽ thúc đẩy các bảo tàng hoàn thiện, phát triển hơn nhằm đáp ứng được các nhu cầu ngày càng cao của công chúng. Bảo tàng ngoài công lập ra đời phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh của các địa phương, huy động mọi nguồn lực của xã hội vào sự nghiệp bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa, gắn kết văn hóa với kinh tế và du lịch, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Các di sản văn hóa được lưu giữ rất nhiều trong nhân dân, khi chưa có văn bản luật cho phép thì các di sản ấy mới chỉ được giới thiệu giới hạn thông qua một số các cuộc triển lãm, trưng bày. Sau khi Luật Di sản văn hóa được ban hành, thì đã có cơ sở pháp lý để thành lập bảo tàng ngoài công lập. Cũng như các loại bảo tàng khác, bảo tàng này luôn cố gắng tạo cho mình những nét đặc sắc riêng biệt. Đó chính là thế mạnh để thu hút khách tham quan đến nghiên cứu và hưởng thụ những giá trị văn hóa đó. Đương nhiên, khi thu hút được nhiều khách tham quan sẽ góp phần thúc đẩy ngành du lịch phát triển. Như vậy, văn hóa và du lịch đã có sự gắn kết với nhau. Văn hóa, du lịch phát triển,

tích cực góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ngoài ra, sự phối hợp giữa bảo tàng với các thiết chế văn hoá, trường học và cộng đồng địa phương nơi bảo tàng được xây dựng khi tổ chức sự kiện có sự tham gia của cộng đồng, trong bảo tồn các di sản văn hoá vật thể và phi vật thể của cộng đồng cũng giúp người dân địa phương hiểu được giá trị của di sản văn hoá, phát triển kinh tế địa phương thông qua các sản phẩm văn hoá được giới thiệu trong bảo tàng và phục vụ khách du lịch đến tham quan bảo tàng. Bảo tàng ngoài công lập cũng sẽ trở thành một địa chỉ giáo dục, vui chơi ngoài nhà trường dành cho học sinh và cộng đồng dân cư. Các chương trình riêng được thiết kế dành cho học sinh và cộng đồng địa phương sẽ tạo sự hấp dẫn, thu hút lượng khách thường xuyên đến bảo tàng để học tập, trải nghiệm… Khi đã trở thành điểm đến yêu thích của cộng đồng thì uy tín và vị thế của bảo tàng sẽ được nâng cao. Thông qua các hoạt động của bảo tàng góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về vị trí và vai trò của bảo tàng ngoài công lập.

Để thúc đẩy sự phát triển bảo tàng ngoài công lập ở Việt Nam, NCS đề xuất giải pháp về việc thành lập hiệp hội bảo tàng ngoài công lập. Hiệp hội là một tổ chức xã hội với sự tham gia tự nguyện của các chủ sở hữu bảo tàng. Đó là các đại biểu có chung một mục đích vì sự nghiệp phát triển hệ thống bảo tàng ngoài công lập của quốc gia và mục tiêu bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá dân tộc. Hiệp hội bảo tàng ngoài công lập có phạm vi hoạt động trong phạm vi cả nước theo pháp luật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Mục đích của hiệp hội là tập hợp đoàn kết các bảo tàng ngoài công lập, hỗ trợ, giúp đỡ nhau giải quyết những vấn đề đặt ra trên các phương diện khác nhau để cùng phát triển. Đồng thời, hiệp hội sẽ đại diện cho các thành viên tham gia hiệp hội giữ mối liên hệ với các cơ quan quản lý nhà nước để phản ánh kịp thời những vấn đề của bảo tàng ngoài công lập đặc biệt là những khó khăn, bất cập, khi cần thiết cần kiến nghị nhà nước bổ sung những chính sách hợp lý để phát triển bảo tàng. Khi các chủ sở hữu bảo tàng ngoài công lập đã thống nhất cao với tinh thần chung là cùng phát triển thì việc thành lập tổ chức hiệp hội là hết sức cần thiết và khả thi. Để ý tưởng nêu ra được khả thi, NCS đã phỏng vấn một số giám đốc bảo tàng ngoài công lập cụ thể. Ông Lâm Văn Bảng

- Giám đốc Bảo tàng Chiến sỹ cách mạng bị địch bắt và tù đày cho rằng: “Hiện nay, các bảo tàng ngoài công lập chưa có được một tổ chức để giúp đỡ tương trợ nhau cùng phát triển. Nếu các bảo tàng có thể đoàn kết thành lập hiệp hội bảo tàng ngoài công lập sẽ giúp các bảo tàng có cơ hội giao lưu, học tập, trao đổi kinh nghiệm”. [TLPV ngày 12/4/2019]. Bà Ngô Thị Khiếu - Giám đốc Bảo tàng Đồng quê (Nam Định) cho rằng:

“Các bảo tàng ngoài công lập đã gặp nhiều khó khăn trong quá trình thành lập và hoạt động nhất là bảo tàng ở các tỉnh. Do đó, việc thành lập hiệp hội bảo tàng ngoài công lập là việc làm cần thiết. Nếu được nhà nước quan tâm, hỗ trợ sớm thành lập hiệp hội sẽ giúp cho nhiều bảo tàng có cơ hội tồn tại trong điều kiện khó khăn về tài chính, nguồn nhân lực…” [TLPV ngày 24/9/2019]. Nhìn chung, các chủ sở hữu đều cho rằng việc thành lập hiệp hội là thiết thực và hữu ích đối với các bảo tàng ngoài công lập. Họ nhất trí tham gia với tư cách là thành viên của tổ chức hiệp hội. Để tổ chức này ra đời, cần thiết phải có quy trình cụ thể: Xây dựng điều lệ của hiệp hội do Bộ trưởng Bộ Nội vụ phê duyệt, và giao cho các bộ có liên quan như Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với hiệp hội. Để giải quyết những khó khăn về tài chính, bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước thông qua việc tạo điều kiện thuận lợi cho bảo tàng ngoài công lập tự tạo ra nguồn thu từ dịch vụ, bán vé… thì hoạt động gây quỹ và hỗ trợ bảo tàng ngoài công lập tiếp cận các quỹ văn hoá cũng là một trong những giải pháp giúp các bảo tàng giải quyết khó khăn về tài chính và phát triển bền vững trong tương lai. Các hoạt động của bảo tàng ngoài công lập luôn cần có một nguồn kinh phí duy trì đều đặn. Song song với việc xin tài trợ từ các doanh nghiệp, một trong các hoạt động xã hội hóa hiện nay chính là lập nên các quỹ văn hóa. Đứng trước những yêu cầu và thách thức của thời đại, hiện nay các bảo tàng ngoài công lập cần phải có một quỹ văn hóa nhằm đỡ đầu, phát huy hết khả năng của nó. Vai trò của quỹ này chắc chắn sẽ giúp cho các bảo tàng ngoài công lập tập trung vào các hoạt động như sau: Một là, hướng dẫn, bảo lãnh cho các cá nhân đam mê sưu tầm các cổ vật/di sản văn hóa xây dựng bảo tàng ngoài công lập hoặc trưng bày triển lãm nhằm quảng bá đến đông đảo cộng đồng, trong đó có khách du lịch; Hai là, giới thiệu các giá trị của các bộ sưu tập, các chuyên đề trưng bày tại các bảo tàng ngoài công lập; Ba là, tổ chức các hoạt động giao lưu, trao đổi, triển lãm cho các bảo tàng ngoài công lập nhằm giới thiệu đến đông đảo công chúng được biết. Quỹ văn hóa cho các bảo tàng ngoài công lập cũng được phép trực tiếp giao dịch với các quỹ văn hóa khác ở trong và ngoài nước, các tổ chức nhân đạo, từ thiện, kinh tế, văn hóa, xã hội, các tập thể, cá nhân trong nước và nước ngoài để tổ chức các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ bằng nhiều hình thức để thực hiện các hoạt động của quỹ này theo đúng pháp luật nhà nước và các quy định của địa phương.

Các bảo tàng ngoài công lập được thành lập đều phải chủ động về mọi mặt từ cơ sở vật chất đến kinh phí hoạt động. Song cũng cần phải có sự quan tâm của chính quyền các địa phương một cách rò ràng, cụ thể hơn. Hiện nay, có một số quỹ của các tổ chức, cá nhân

trong và ngoài nước dành cho các hoạt động văn hóa trong đó có bảo tàng như quỹ FORD, Quỹ bảo tồn Văn hóa của Đại sứ Hoa Kỳ (AFCP), Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch, Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản, Chương trình hợp tác song phương Việt Nam và cộng đồng người Bỉ nói tiếng Pháp (WALLONIE BRUXELLES)… Bảo tàng công lập và bảo tàng ngoài công lập bình đẳng nhau trong việc khai thác nguồn tài trợ này. Tác giả Nguyễn Văn Huy cũng đã từng phát biểu về vấn đề quỹ văn hóa và việc tiếp cận quỹ này đối với các bảo tàng: “Để hệ thống các bảo tàng nước ta, cả bảo tàng công lập lẫn bảo tàng tư nhân hoạt động được tốt nên thành lập các quỹ văn hóa của nhà nước từ Trung ương đến địa phương và quỹ của các tổ chức phi chính phủ. Thay vì các bảo tàng phải đi đến từng doanh nghiệp xin tài trợ... hoạt động xã hội hóa tốt nhất chính là việc phát triển hệ thống quỹ văn hóa; thành lập các quỹ văn hóa nhà nước từ cấp Trung ương, tỉnh, thành phố, thậm chí cấp huyện và quỹ văn hóa của các tổ chức phi chính phủ. Các doanh nghiệp, đơn vị sẽ rót tiền tài trợ cho các hoạt động văn hóa đích thực và các bảo tàng công lập cũng như ngoài công lập thông qua các hoạt động của quỹ văn hóa có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp đóng góp cho các hoạt động văn hóa thông qua các quỹ văn hóa. Hằng năm, các bảo tàng sẽ đề xuất dự án, cạnh tranh với dự án của các bảo tàng khác để nhận được tiền tài trợ. Cuộc cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các bảo tàng vừa là động lực thúc đẩy bảo tàng tư nhân và bảo tàng công lập tích cực hoạt động, vừa tạo ra nguồn thu” [45].

Nhà nước cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đóng góp cho các hoạt động văn hóa thông qua các quỹ văn hóa. Chúng ta có thể học mô hình của các nước ở châu Âu và Mỹ về việc tài trợ cho các quỹ văn hóa của các doanh nghiệp như nếu doanh nghiệp dành những khoản ngân sách nhất định tài trợ cho hoạt động văn hóa thì cuối năm, khi tính thuế họ sẽ được giảm trừ thích đáng. Các doanh nghiệp có 2 lựa chọn: Hoặc là đóng thuế bình thường, hoặc đóng thuế với mức ưu đãi nếu có tài trợ cho văn hóa. Vừa được giảm thuế, vừa được tiếng doanh nghiệp quan tâm tới văn hóa, chắc chắn các doanh nhân sẽ chọn cách thứ hai này. Do đó, NCS cũng có đề nghị Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch nên sớm nghiên cứu để trình Quốc hội/ Chính phủ ban hành chính sách sách miễn giảm thuế cho doanh nghiệp nếu tài trợ cho sự phát triển văn hóa, từ đó khuyến khích được các doanh nghiệp, tổ chức và các cá nhân đầu tư, tài trợ cho các dự án văn hoá trong đó có bảo tàng, sớm hình thành quỹ văn hóa thúc đẩy các bảo tàng, đặc biệt là bảo tàng ngoài công lập có điều kiện tiếp cận nguồn kinh phí tài trợ để hoạt động có hiệu quả hơn nữa.

Xem tất cả 273 trang.

Ngày đăng: 10/06/2022