Bản Đồ Phân Bố Tổng Lượng Mưa Từ 16-30/ix/1978

10/2010	400.5	473.8	927.1	225.3	281.2	496
7	10/1983	301.9	375.2	613.9	159.4	264.0	518
8	09/2002	317.2	384.5	664.9	201.5	234.7	545
9	10/1988	673.1	894.6	908.4	623.8	510.7	666
10	09/1978	814.2	1434.4	1196.7	535.1	646.2	780

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 177 trang tài liệu này.

Theo số liệu thống kê tại Bảng 2.7, trong 10 trận lũ gây ngập lớn nhất ở hạ du thì thứ tự vùng mưa lớn đến nhỏ gây ngập hạ du sông Cả được sắp xếp như sau: vùng sông La, vùng trung hạ du sông Cả, vùng sông Hiếu, vùng Con Cuông - Mường Xén. Hai vùng sông La và trung hạ du sông Cả có vai trò quyết định sự ngập lụt ở hạ du sông Cả. Những trận lũ gây ngập lớn cho vùng hạ du sông Cả thường xuất hiện vào tháng IX và X (8/10 trận).

Sự phân bố một số trận mưa gây úng lụt lớn hạ du sông Cả được thể hiện tại các Hình 2.6 đến Hình 2.11.

Hình 2.6: Bản đồ phân bố tổng lượng mưa từ 16-30/IX/1978 - Lưu vực sông Cả

Hình 2.7: Bản đồ phân bố tổng lượng mưa từ 16-30/IX/1983 - Lưu vực sông Cả

Hình 2.8: Bản đồ phân bố tổng lượng mưa từ 16-30/IX/1988 - Lưu vực sông Cả

Hình 2.9: Bản đồ phân bố tổng lượng mưa từ 16-30/IX/1996 - Lưu vực sông Cả

Hình 2.10: Bản đồ phân bố tổng lượng mưa từ 16-30/IX/2002 - Lưu vực sông Cả

Hình 2.11: Bản đồ phân bố tổng lượng mưa từ 16-30/IX/2010 - Lưu vực sông Cả

Phân tích phân bố mưa gây ra 6 trận lũ lớn ở hạ du sông Cả (Hình 6 - 11), thấy rằng tâm mưa tập trung ở trung, hạ du sông Cả hoặc sông La. Xem xét 10 trận mưa gây lũ lớn nhất ở hạ du sông Cả trong 50 năm qua (Bảng 2 - Phần phụ lục), lũ lớn thường xuất hiện khi xảy ra mưa lớn ở trung, hạ du sông Cả và lưu vực sông La. Trận mưa gây lũ năm tháng IX/1978 và tháng IX/1988 có tổng lượng mưa rất lớn và tập trung ở trung, hạ du sông Cả và sông La. Tóm lại, vai trò của mưa ở trung, hạ du sông Cả và lưu vực sông La rất quan trọng đối với ngập lụt vùng hạ du sông Cả.

2.3.2.2. Lũ từ thượng nguồn đổ về

a. Mùa lũ

Mùa lũ sông Cả thường kéo dài từ tháng VIII đến XI do hoạt động của các hình thế thời tiết gây mưa lớn. Lũ tiểu mãn có thể xuất hiện khoảng cuối tháng V, đầu tháng VI.

Do ảnh hưởng mạnh mẽ của địa hình, thời gian bắt đầu, kết thúc mùa lũ và thời gian xuất hiện lũ lớn trên dòng chính sông Cả và các sông nhánh thường khác nhau. Phân phối lưu lượng trung bình tháng nhiều năm tại các trạm thủy văn đại diện cho các lưu vực sông thể hiện tại Hình 2.12.

Hình 2.12: Phân phối lưu lượng tháng trung bình nhiều năm tại các trạm thủy văn trên lưu vực sông Cả (%)

- Trên dòng chính sông Cả mùa lũ bắt đầu từ tháng VII và kết thúc vào đầu tháng XI ở thượng lưu, kết thúc vào cuối tháng XI ở trung và hạ lưu. Lũ lớn nhất thường xuất hiện vào tháng VIII ở thượng lưu; tháng IX, X ở trung lưu và hạ lưu.

- Trên sông Hiếu mùa lũ bắt đầu từ tháng VIII, kết thúc vào đầu tháng

XI. Lũ lớn nhất thường xuất hiện vào tháng IX.

- Trên sông La mùa lũ bắt đầu từ đầu tháng IX, kết thúc vào cuối tháng XI, có thể kết thúc muộn vào đầu tháng XII. Lũ lớn nhất thường xuất hiện vào tháng X.

- Thượng nguồn sông Cả (sông Nậm Nơn và Nậm Mộ), mùa lũ bắt đầu từ đầu tháng VII, kết thúc vào đầu tháng X. Lũ lớn nhất thường xuất hiện vào

tháng VIII; Hạ du sông Cả, mùa lũ bắt đầu từ đầu tháng VIII, kết thúc vào cuối tháng X. Lũ lớn nhất thường xuất hiện vào tháng IX.

b. Sự lệch pha của lũ ở các sông:

Thống kê tần suất xuất hiện những trận lũ lớn nhất vào các tháng tại Bảng

2.8 cho thấy, trong gần 60 năm lại đây, có 44 năm thời gian xuất hiện mực nước lũ lớn nhất tại Nam Đàn và Chợ Tràng trùng nhau (đạt tần suất xấp xỉ 77%), có 41 năm thời gian xuất hiện mực nước lũ lớn nhất tại Linh Cảm và Chợ Tràng trùng nhau (đạt tần suất xấp xỉ 73%) và có 32 năm thời gian xuất hiện mực nước lũ lớn nhất tại Linh Cảm, Nam Đàn và Chợ Tràng trùng nhau (đạt tần suất xấp xỉ 57%). Các trận lũ có đỉnh lũ lớn tại Chợ Tràng đều có sự đồng pha với lũ lớn ở sông La và dòng chính sông Cả.

Thời gian xuất hiện đỉnh lũ tại các sông: lũ lớn ở hạ du sông Cả thường xuất hiện vào tháng IX hoặc X với tần suất khá gần nhau. Lũ lớn nhất năm ở các sông thuộc sông Cả xuất hiện như sau: thượng nguồn sông Cả (Nậm Mộ và Nậm Nơn) thường vào tháng VIII; sông Hiếu thường vào tháng IX; sông La thường vào tháng X. Lũ lớn ở vùng trung lưu sông Cả thường đồng pha với lũ sông Hiếu.

Bảng 2.8: Khả năng xuất hiện lũ lớn nhất vào các tháng trong năm trên lưu vực sông Cả (%)

Trạm	Sông	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI
1	Mường Xén	Nậm Mộ		4.0	26.0	36.0	24.0	6.0
2	Quỳ Châu	Hiếu	3.33	5.0	15.0	43.3	25.0	8.33
3	Nghĩa Khánh	Hiếu		1.7	10.3	20.7	37.9	24.1	5.2
4	Dừa	Cả		1.7	3.3	20.0	38.3	31.7	5.0
5	Yên Thượng	Cả		1.7	8.3	16.7	40.0	28.3	5.0
6	Chợ Tràng	Cả		1.8	1.8	14.0	42.1	33.3	7.0
7	Sơn Diệm	Ngàn Phố	1.7	5.2	1.7	3.4	41.4	39.7	6.9
8	Hòa Duyệt	Ngàn Sâu	1.7	1.7	3.3	8.3	30.0	50.0	5.0
9	Linh Cảm	La	1.8	1.8	1.8	7.1	32.1	48.2	7.1

Thống kê các trận lũ từ mức BĐ2 trở lên cho thấy, thời gian duy trì lũ ở mức cao (trên BĐ3) ở thượng lưu ngắn, chỉ khoảng 6 - 12 giờ; ở hạ lưu: 1 - 2 ngày tại Nam Đàn, 1 ngày tại Linh Cảm. Tuy nhiên, trong những trận lũ đặc biệt lớn, thì thời gian duy trì lũ trên BĐ3 khá dài, như trận lũ lịch sử năm 1978 tại Nam Đàn và Linh Cảm, kéo dài tới 5 ngày; trận lũ năm 1988 kéo dài tới 8 ngày tại Nam Đàn và 4 ngày tại Linh Cảm… Đặc tính chung, lũ lớn nhất trong năm ở vùng hạ du thường xuất hiện muộn hơn so với đỉnh lũ năm ở thượng nguồn khoảng một tháng. Càng về hạ du lòng sông được mở rộng, nước lũ bị điều tiết mạnh, do ảnh hưởng của thuỷ triều nên thời gian duy trì đỉnh lũ kéo dài, thời gian nước rút chậm, thời gian duy trì mực nước lũ ở mực nước cao dài hơn, ảnh hưởng tới việc bảo vệ đê và sản xuất nông nghiệp.

c. Sự xuất hiện lũ lớn trên các sông:

Diện tích lưu vực rộng và bị chia cắt đã tạo ra sự lệch pha của các trận lũ lớn trên sông Cả. Thống kê các trận lũ lớn điển hình tại các sông thuộc hệ thống sông Cả, cho thấy, thời gian xuất hiện các đỉnh lũ lớn cùng thứ tự trên các sông

Cả, Hiếu, La là khác nhau (Bảng 2.9).

Bảng 2.9: Tần suất xuất hiện mực nước lớn nhất một số trận lũ lớn tại một số vị trí trên sông Cả

Trạm	Sông	HmaxTB nhiều năm (cm)	Thứ tự lũ lớn nhất	Năm	Hmax (cm)	Tần suất (P%)	Ngày xuất hiện
1	Mường Xén	Nậm Mộ	13.876	1	2011	14.534	0,4	25/VI
				2	2018	14.333	1,6	17/VIII
				3	2005	14.215	3,9	28/IX
				4	1973	14.047	12,9	27/VIII
				5	2016	14.029	14,7	19/VIII
2	Quỳ Châu	Hiếu	7.469	1	2007	8.019	2,4	05/X
				2	1988	8.005	2,7	14/X
				3	1980	7.932	4,6	07/IX
				4	1966	7.915	5,2	14/XI
				5	2009	7.897	6,1	26/IX

Trạm	Sông	HmaxTB nhiều năm (cm)	Thứ tự lũ lớn nhất	Năm	Hmax (cm)	Tần suất (P%)	Ngày xuất hiện
3	Dừa	Cả	2.082	1	1988	2498	2.7	18/X
				2	1978	2490	2,9	28/IX
				3	1973	2366	13,8	28/VIII
				4	1980	2357	14,3	17/IX
				5	2007	2354	14,5	06/X
4	Nam Đàn	Cả	682	1	1978	1.034	0,4	29/IX
				2	1988	941	2,0	19/X
				3	1996	830	10,7	25/IX
				4	1962	809	14,6	03/X
				5	1980	808	14,7	19/IX
5	Sơn Diệm	Ngàn Phố	1.166	1	2002	1.582	1,9	20/IX
				2	1989	1.535	3,3	06/V
				3	2013	1.462	7,2	16/X
				4	1988	1.460	7,4	17/X
				5	1983	1.445	8,4	01/X
6	Hòa Duyệt	Ngàn Sâu	943	1	2010	1283	2,0	17/X
				2	1960	1274	2,3	06/X
				3	2007	1205	5,6	08/VIII
				4	2002	1178	7,7	01/IX
				5	1979	1147	10,4	05/IX
7	Linh Cảm	La	426	1	1978	825	0,9	29/IX
				2	2002	771	1,9	21/IX
				3	1988	728	3,5	18/X
				4	2010	728	3,5	17/VIII
				5	1983	639	10,0	12/X
8	Chợ Tràng	Cả	343	1	1978	780	0,5	29/IX
				2	1988	666	1,7	16/X
				3	2002	545	6,4	21/IX
				4	1983	518	8,5	27/X
				5	2010	496	10,3	18/X