Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Phẩm Chất Tâm Lý Cơ Bản Của Hướng Dẫn Viên Du Lịch

vậy, sự thân thiện, cởi mở của HDVDL ngay từ lần đầu gặp mặt có thể đã khiến du khách đạt được mục đích mà du khách đang mong muốn.

Đây là nhóm phẩm chất có ý nghĩa làm chỗ dựa, hỗ trợ cho HDVDL về hành động, thao tác nghề đạt hiệu quả, đồng thời trợ giúp cho sự phát triển của các nhóm PCTL cơ bản khác.

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch

Căn cứ vào nguồn gốc tác động, đặc điểm, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, yêu cầu của hoạt động hướng dẫn,… chúng tôi xác định và phân chia một cách tương đối những yếu tố ảnh hưởng đến PCTL cơ bản của HDVDL thành 2 nhóm yếu tố cơ bản:

- Yếu tố khách quan:

Những yếu tố khách quan ảnh hưởng đến PCTL cơ bản của HDVDL gồm: yêu cầu của thị trường lao động HDVDL; công tác tuyển dụng, quản lý, sử dụng đội ngũ HDVDL; điều kiện, môi trường làm việc; chế độ đãi ngộ của công ty lữ hành; công tác tập huấn bồi dưỡng của công ty lữ hành. Cụ thể:

+ Thị trường lao động HDVDL ngày càng mở rộng hơn, cạnh tranh quyết liệt hơn, yêu cầu cao hơn, thời cơ và nguy cơ cũng lớn hơn. Thị trường lao động HDVDL luôn đòi hỏi đội ngũ HDVDL phải có chất lượng cao – tức là phải có được những PCTLCB đáp ứng được yêu cầu của hoạt động hướng dẫn du lịch. Chính vì vậy, việc đào tạo của các trường, các công ty lữ hành và tự rèn luyện của HDV để hình thành, phát triển PCTLCB cần căn cứ từ các yếu tố trên.

+ Công tác tuyển dụng: việc tuyển dụng HDV theo một quy trình khoa học, khách quan, người có PCTL phù hợp thì sẽ giúp doanh nghiệp lữ hành lựa chọn được những HDV đáp ứng được yêu cầu của công việc và giúp HDV thích ứng và phát triển tốt; ngược lại tuyển dụng cảm tính, chủ quan HDVDL sẽ khó phù hợp, khó phát triển PCTL của bản thân và doanh nghiệp lữ hành khó có thể lường trước được hậu quả của việc tuyển chọn nhầm những HDVDL yếu kém lại điều hành các tour du lịch.

+ Quản lý sử dụng đội ngũ HDVDL: Hoạt động quản lý và sử dụng HDVDL có ý nghĩa quan trọng trong việc tác động đến các PCTLCB của HDVDL. Bởi vì, một doanh nghiệp lữ hành biết sắp xếp, bố trí HDV phù hợp với công việc; công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá diễn ra thường xuyên, liên tục; kịp thời khen thưởng, kích lệ, động viên, tăng lương, thăng chức,… sẽ ảnh hưởng mạnh đến sự phát triển các PCTLCB của HDVDL.

+ Điều kiện, môi trường làm việc là nói đến điều kiện cơ sở vật chất và môi trường làm việc ảnh hưởng không nhỏ đến PCTLCB của HDVDL. Doanh nghiệp lữ hành có cơ sở vật chất hiện đại, trang bị đầy đủ các trang thiết bị đáp ứng yêu cầu hoạt động hướng dẫn, cùng với không khí làm việc vui vẻ, thoải mái, cạnh tranh lành mạnh,… sẽ giúp HDVDL tự ý thức nâng cao PCTL của bản thân. Ngược lại, gây ra sự bất mãn, làm việc chống đối, buồn chán, mệt mỏi hoặc muốn bỏ nghề.

+ Chế độ đãi ngộ của công ty lữ hành là nói đến việc đảm bảo mức lương phù hợp với kết quả công việc và mức độ đóng góp của từng HDVDL trong công ty. HDVDL phải được hưởng các chế độ theo quy định của pháp luật như: tham gia Bảo hiểm y tế bắt buộc, khám sức khỏe định kỳ 2 lần/năm. Ngoài ra, HDVDL cần có những chuyến tham quan du lịch hàng năm; tham gia các chương trình thường kì như: ngày hội gia đình với các cơ hội trúng các giải thưởng hấp dẫn, tham gia các câu lạc bộ như bóng đá, nấu ăn, cắm hoa, khiêu vũ,… do công ty phát động. Vào các ngày Lễ, Tết công ty lữ hành có những phần quà ý nghĩa gửi đến toàn thể đội ngũ HDVDL. Khi công ty lữ hành làm tốt được các chế độ đãi ngộ trên sẽ góp phần không nhỏ trong việc HDVDL tích cực rèn luyện và phát triển PCTLCB để đáp ứng yêu cầu của công ty và khách du lịch.

+ Công tác tập huấn bồi dưỡng của công ty lữ hành: đây là yếu tố khách quan ảnh hưởng quan trọng nhất đến những PCTLCB của HDVDL. Việc thường xuyên, định kì tập huấn bồi dưỡng sẽ giúp phát triển những PCTLCB của HDVDL qua đó đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của hoạt động HDDL.

- Yếu tố chủ quan:

Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến PCTLCB HDVDL có thể kể đến như: Tình trạng sức khỏe; trình độ được đào tạo; thâm niên làm việc; hoạt động tự rèn luyện nghề; năng khiếu của bản thân. Cụ thể:

+ Tình trạng sức khỏe là muốn nói đến sức mạnh ổn định, sự dẻo dai, sức bền, khả năng chịu đựng trước những khó khăn mà hoạt động hướng dẫn mang lại. Một cơ thể khỏe mạnh, sức khỏe dẻo dai, tinh thần chịu đựng áp lực công việc tốt sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến các PCTLCB của HDVDL trong hoạt động hướng dẫn.

+ Trình độ được đào tạo là muốn nói đến chất lượng và trình độ hệ đào tạo (trung cấp, cao đẳng, đại học,…) đáp ứng yêu cầu nghề cao/thấp ảnh hưởng trực tiếp đến PCTLCB của HDVDL.

+ Thâm niên làm việc: HDVDL càng làm việc lâu càng thích ứng tốt với nghề và tích lũy được nhiều kinh nghiệm hướng dẫn du lịch, tức phát triển tốt những PCTLCB của HDVDL.

+ Hoạt động tự rèn luyện nghề là yếu tố quyết định những PCTLCB của HDVDL. Việc thường xuyên tự bồi dưỡng, rèn luyện, thực hành hoạt động hướng dẫn sẽ giúp nâng cao PCTL cơ bản qua đó đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của hoạt động HDDL.

+ Năng khiếu của bản thân: là yếu tố giữ vai trò nền tảng, tiền đề cho việc phát triển những PCTLCB của HDVDL. Một HDVDL có năng khiếu hài hước, ca hát, hoạt ngôn, thông minh,… sẽ góp phần không nhỏ trong việc rèn luyện và phát triển những PCTLCB trong hoạt động hướng dẫn du lịch.

Sơ đồ 1.3. MÔ HÌNH KHUNG LÝ THUYẾT CỦA LUẬN ÁN

Phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch

Phẩm chất tâm lý thuộc xu hướng

Phẩm chất tâm lý thuộc tính cách

Phẩm chất tâm lý thuộc kinh nghiệm

Phẩm chất tâm lý thuộc phong cách hướng dẫn du lịch

Các yếu tố ảnh hưởng đến những phẩm chất tâm lý cơ bản của HDVDL

Yếu tố chủ quan

Yếu tố khách quan

- Hoạt động tự rèn luyện nghề

- Tình trạng sức khỏe

- Thâm niên công tác

- Trình độ đào tạo

- Năng khiếu của bản thân

- Công tác tuyển dụng

- Quản lý và sử dụng HDV

- Điều kiện môi trường làm việc

- Chế độ đãi ngộ của công ty lữ hành

- Nhu cầu của thị trường HDVDL

- Quá trình tuyển chọn đào tạo HDV

Tiểu kết chương 1

1. Có nhiều công trình của tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu về PCTL trong nhiều lĩnh vực nghề nghiệp khác nhau. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng: đặc điểm, tính chất, nhiệm vụ của hoạt động đòi hỏi chủ thể của hoạt động phải có những PCTL để đáp ứng. Đồng thời chính trong hoạt động ấy lại làm nảy sinh và phát triển những PCTL mà hoạt động đó đòi hỏi.

2. Phẩm chất tâm lý cơ bản là những đặc điểm, thuộc tính tâm lý tích cực của cá nhân đáp ứng yêu cầu cụ thể của nghề nghiệp, có tính cần thiết, tính thể hiện và tính hiệu quả ở mức cao về xu hướng, tính cách, kinh nghiệm, phong cách làm việc; được hình thành, phát triển thông qua hoạt động và giao tiếp nghề nghiệp, đồng thời chi phối hoạt động và giao tiếp nghề nghiệp của cá nhân. Việc nghiên cứu xác định các PCTLCB của chủ thể đáp ứng yêu cầu của nghề là một nhiệm vụ quan trọng của tâm lý học mà chúng ta cần xem xét.

3. Phẩm chất tâm lý cơ bản của HDVDL là những đặc điểm, thuộc tính tâm lý tích cực của người HDVDL đáp ứng yêu cầu của nghề HDDL, có tính cần thiết, tính thể hiện, tính hiệu quả ở mức cao về xu hướng, tính cách, kinh nghiệm, phong cách hướng dẫn du lịch; được hình thành, phát triển, thể hiện thông qua hoạt động và giao tiếp du lịch, đồng thời chi phối hoạt động và giao tiếp đó của HDVDL.

4. Những hoạt động thực tiễn bên ngoài khi chuyển hóa vào trong sẽ tạo thành những thuộc tính tâm lý, đặc điểm tâm lý tích cực của người HDVDL trong lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp. Căn cứ vào chức năng, vai trò, nhiệm vụ, đặc điểm, yêu cầu hoạt động hướng dẫn của HDVDL, chúng tôi phân loại PCTLCB của HDVDL thành 4 nhóm chính sau: xu hướng, tính cách, kinh nghiệm, phong cách hướng dẫn du lịch.

5. Có nhiều yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến PCTLCB của HDVDL. Theo mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu chúng tôi tập trung vào hai yếu tố chính, đó là: tác động của công tác tập huấn bồi dưỡng của công ty lữ hành và yếu tố hoạt động tự rèn luyện của cá nhân trong lĩnh vực nghề nghiệp. Công tác tập huấn bồi dưỡng của công ty lữ hành giữ vai trò chủ đạo còn hoạt động tự rèn luyện của HDVDL trong lĩnh vực nghề nghiệp giữ vai trò quyết định trực tiếp đối các PCTLCB của HDVDL.

CHƯƠNG 2

TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU

Luận án được tổ chức nghiên cứu theo bốn giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Xây dựng cơ sở lý luận nghiên cứu về phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch.

- Giai đoạn 2: Nghiên cứu thực trạng phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch.

- Giai đoạn 3: Đề xuất biện pháp tác động nhằm phát triển các phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch.

- Giai đoạn 4: Thực nghiệm tác động nhằm phát triển các phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch.

2.1.1. Giai đoạn 1: Xây dựng cơ sở lý luận nghiên cứu về phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch.

* Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của giai đoạn này là xây dựng cơ sở lý luận cho toàn bộ quá trình nghiên cứu của luận án và từ khung lý luận, xác lập quan điểm chủ đạo của luận án trong việc nghiên cứu các PCTLCB của HDVDL.

* Nội dung nghiên cứu

- Phân tích, đánh giá các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về các vấn đề liên quan đến phẩm chất tâm lý của hướng dẫn viên du lịch.

- Xác định quan điểm tiếp cận nghiên cứu PCTLCB của HDVDL

- Xác định các khái niệm công cụ và hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến đề tài như: phẩm chất, phẩm chất tâm lý, phẩm chất tâm lý cơ bản, hướng dẫn viên du lịch, phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch, các yếu tố ảnh hưởng đến các phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch.

* Phương pháp tiến hành

Để nghiên cứu cơ sở lý luận của luận án, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý thuyết như: phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát hóa

các tài liệu được đăng tải ở các sách báo, tạp chí và trên hệ thống thông tin toàn cầu internet,… bàn về những vấn đề liên quan PCTL của HDVDL. Bên cạnh đó, chúng tôi tiếp thu ý kiến của chuyên gia về vấn đề lý luận.

2.1.2. Giai đoạn 2: Nghiên cứu thực trạng phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch

* Mục đích nghiên cứu

Phân tích, đánh giá các PCTLCB của HDVDL và các yếu tố tác động đến các phẩm chất tâm lý cơ bản đó.

* Mẫu nghiên cứu

Bảng 2.1. Phân bổ mẫu nghiên cứu

Các tham số

Hướng dẫn viên du lịch ở các công ty lữ hành								Tổng
1	2	3	4	5	6	7	8	Tổng
Giới tính	Nam	12	7	8	6	9	7	11	8	68
Giới tính	Nữ	8	11	10	12	11	12	8	10	82
Trình độ đào tạo	ĐH trở lên	15	14	16	14	17	16	18	15	125
Trình độ đào tạo	TC-CĐ	5	4	2	4	3	3	1	4	25
Thâm niên công tác	1-10 năm	13	12	10	12	15	16	11	13	122
Thâm niên công tác	Trên 10 năm	7	6	8	6	5	3	8	6	28
Địa bàn	Hà Nội	9	10	11	9	11	11	7	9	77
Địa bàn	Hồ Chí Minh	11	8	7	9	9	8	12	10	73
Tổng		20	18	18	18	20	19	19	18	150

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 224 trang tài liệu này.

Ghi chú:1. công ty du lịch Vietravel; 2. công ty du lịch Đất Việt; 3. công ty TNHH Thương Mại và du lịch Khát Vọng Việt; 4. công ty du lịch Hà Nội Redtour; 5. công ty Cổ phần truyền thông du lịch Việt; 6. công ty dịch vụ lữ hành Saigontourist; 7. công ty TNHH dịch vụ du lịch Đất nước Việt; 8. công ty TNHH Thương Mại và Du lịch Phượng Hoàng.

Xuất phát từ mục đích nghiên cứu chúng tôi lựa chọn ngẫu nhiên 150 hướng dẫn viên du lịch ở 2 địa bàn Hà Nội và Hồ Chí Minh. Hà Nội gồm có: công ty du lịch Vietravel; công ty du lịch Đất Việt; công ty TNHH Thương Mại và du lịch

Khát Vọng Việt; công ty du lịch Hà Nội Redtour. Hồ Chí Minh gồm có: công ty Cổ phần truyền thông du lịch Việt; công ty dịch vụ lữ hành Saigontourist; công ty TNHH dịch vụ du lịch Đất nước Việt; công ty TNHH Thương Mại và Du lịch Phượng Hoàng. Đây là những công ty lữ hành thu hút được nhiều số lượng khách du lịch qua từng năm.

* Nội dung nghiên cứu

Để làm rõ các phẩm chất tâm lý cơ bản của HDVDL, những nội dung cơ bản sau được nghiên cứu:

- Mức độ cần thiết của các phẩm chất tâm lý cơ bản ở HDVDL

- Mức độ thể hiện của các phẩm chất tâm lý cơ bản ở HDVDL

- Mức độ hiệu quả của các phẩm chất tâm lý cơ bản ở HDVDL

- Một số yếu tố tác động đến phẩm chất tâm lý cơ bản ở HDVDL

* Phương pháp tiến hành

Nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp sau để thực hiện các nội dung giai đoạn này: Phương pháp điều tra viết bằng bảng hỏi, phương pháp phỏng vấn sâu, phương pháp chuyên gia, phương pháp phân tích dữ liệu.

2.1.3. Giai đoạn 3: Đề xuất biện pháp tác động nhằm phát triển các phẩm chất tâm lý cơ bản của hướng dẫn viên du lịch.

* Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng những PCTL cơ bản của HDVDL, nghiên cứu đề xuất các biện pháp hình thành phát triển những PCTL cơ bản của HDVDL.

* Nội dung nghiên cứu

- Đề xuất các biện pháp các biện pháp hình thành phát triển những PCTL cơ bản của HDVDL.

* Phương pháp tiến hành

Để khai thác các nội dung nghiên cứu trong giai đoạn này, các phương pháp nghiên cứu sau được sử dụng: phương pháp chuyên gia, phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp phỏng vấn sâu.

2.2. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu

* Mục đích nghiên cứu

Nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho luận án, xác lập cơ sở để xây dựng bảng hỏi điều tra và tìm hiểu một số biện pháp phát triển các PCTLCB ở HDVDL.

* Cách thức tiến hành

Thu thập, lựa chọn các tài liệu trong và ngoài nước liên quan đến vấn đề PCTLCB ở HDVDL; phân tích, tổng hợp và đánh giá tổng quát các nghiên cứu về vấn đề này, từ đó, xây dựng cơ sở lý luận, thiết kế công cụ nghiên cứu và lấy tư liệu sử dụng trong quá trình phân tích, lý giải, đánh giá kết quả thu được từ thực tiễn cũng như xây dựng các biện pháp phát triển các PCTLCB ở HDVDL.

2.2.2. Phương pháp chuyên gia

* Mục đích sử dụng

Nhằm lấy ý kiến đóng góp của các nhà chuyên môn có kinh nghiệm trong lĩnh vực tâm lý học, giáo dục học, du lịch học và những lĩnh vực liên quan đến PCTLCB ở HDVDL về các vấn đề nghiên cứu.

* Cách thức tiến hành

Xin ý kiến trực tiếp các chuyên gia về từng vấn đề: định hướng lựa chọn quan điểm nghiên cứu; những khái niệm công cụ của luận án; công cụ nghiên cứu; các biện pháp phát triển các PCTLCB ở HDVDL.

2.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi

* Mục đích sử dụng

Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là phương pháp chính của đề tài, được sử dụng với mục đích tìm hiểu các vấn đề: các PCTLCB ở HDVDL; mức độ cần thiết, mức độ thể hiện; mức hiện có của các PCTLCB ở HDVDL; một số yếu tố tác động đến các PCTLCB ở HDVDL.

* Cách thức tiến hành

Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi được tiến hành thông qua các bước sau:

● Bước 1: Xây dựng bảng hỏi

Để xây dựng bảng hỏi cho luận án, chúng tôi lấy từ các nguồn tư liệu sau: