Chiến Lược Phát Triển Ngoại Thương Việt Nam Thời Kì 2001-2010, Tầm Nhìn 2020

dịch vụ cho thị trường nội địa. Thứ ba, đảm bảo các nhà sản xuất trong nước có thể làm chủ được kỹ thuật sản xuất hoặc các nhà đầu tư nước ngoài cung cấp công nghệ, vốn và quản lí hướng vào việc cung cấp cho thị trường nội địa là chính.

Về phương pháp, chiến lược này thường lập các hàng rào bảo hộ để hỗ trợ cho sản xuất trong nước nhằm khuyến khích các nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp. Ngoài ra, còn áp dụng các biện pháp khác như thuế quan, bảo hộ, hạn ngạch NK, tỷ giá cao quá mức. Nhìn chung chiến lược này có nhiều ưu điểm:

- Đem lại sự mở mang nhất định cho các cơ sở sản xuất trong nước.

- Mở rộng phân công lao động trong nước, tạo công ăn việc làm.

- Quá trình đô thị hoá bắt đầu tăng, bước đầu hình thành các chủ doanh nghiệp có đầu óc kinh doanh.

- Nền kinh tế trong nước tránh được những ảnh hưởng xấu của nền kinh tế thế giới.

Tuy nhiên chiến lược sản xuất thay thế NK vẫn tồn tại một số hạn chế đó là:

- Chiến lược này chủ yếu nhằm vào thoả mãn nhu cầu trong nước là chính, chú trọng đến tỉ lệ tự cấp của thị trường nội địa. Vì thế ngoại thương không được coi trọng, hạn chế những tác động tích cực của nền kinh tế trong nước với nền kinh tế quốc gia, không cải thiện được quan hệ đối ngoại với các nước khác trên thế giới.

- Trong nền kinh tế đang phát triển, thiếu thốn đủ thứ. Vì thế, nếu hạn chế nhập khẩu quá mức có thể dẫn tới tình trạng kìm hãm tốc độ phát triển.

- Cán cân thương mại ngày càng thiếu hụt, tình trạng thiếu ngoại tệ là một trở ngại đối với việc mở rộng quan hệ buôn bán với nước ngoài.

- Thực hiện chiến lược này là đi kèm với áp dụng các biện pháp thuế quan, bảo hộ. Điều này đã làm các doanh nghiệp trong nước không năng động, mất đi lợi thế cạnh tranh quốc tế.

Nhìn vào những hạn chế trên, nếu chúng ta áp dụng chiến lược này một cách thiếu tỉnh táo, sẽ có thể dẫn tới tình trạng phát triển trì trệ, kém linh hoạt của nền kinh tế. Tuy nhiên, nếu chúng ta thực hiện một biện pháp thay thế NK được hỗ trợ bởi những chính sách giá cả ôn hoà, hướng vào thị trường hơn có thể sẽ là phương thức phát triển thành công.

3.2.1.3. Chiến lược sản xuất hướng về XK

Chiến lược này được áp dụng rộng rãi ở các nước Mỹ, La Tinh từ những năm 1950. Với việc sử dụng các “lợi thế so sánh” hay những nhân tố sản xuất thuộc tiềm năng sản xuất của một nước như thế nào trong sự phân công lao động quốc tế để mang lại lợi ích tối ưu cho nền kinh tế quốc gia. Theo đó, chiến lược hướng về XK là giải pháp “mở cửa” nền kinh tế quốc dân để thu hút vốn và kĩ thuật vào khai thác tiềm năng của đất nước. Chiến lược này nhấn mạnh vào 3 yếu tố cơ bản:

Thứ nhất, thay cho việc kiểm soát NK để tiết kiệm ngoại tệ và kiểm soát tài chính là khuyến khích mở rộng nhanh chóng khả năng xuất khẩu.

Thứ hai, hạn chế bảo hộ công nghiệp địa phương, thay thế vào đó là nâng đỡ hỗ trợ các ngành sản xuất hàng xuất khẩu.

Thứ ba, đảm bảo môi trường đầu tư cho các nhà tư bản nước ngoài thông qua một hệ thống chính sách khuyến khích và kinh tế tự do để thu hút mức tối đa số vốn FDI. Nhờ áp dụng chiến lược này, nền kinh tế đạt được tốc độ phát triển cao, nâng cao trình độ kỹ thuật, sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Ngoại thương trở thành “đầu tàu” của nền kinh tế. Có được những thành tựu trên là do chiến lược này đã tận dụng được những lợi thế từ thị trường thế giới về vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản lí từ những nước tiên tiến. Tuy vậy nếu quá tập trung vào chiến lược này, sẽ gây ra tình trạng mất cân đối trầm trọng giữa các ngành XK và không XK, thị trường trong nước chịu tác động đáng kể từ những biến động của thị trường quốc tế.

Nhìn chung, việc thực hịên chiến lược ngoại thương nào còn phải tuỳ thuộc vào điều kiện và khả năng của từng quốc gia trong những giai đoạn và bối cảnh nhất định.

3.2.2. Chiến lược phát triển ngoại thương Việt Nam thời kì 2001-2010, tầm nhìn 2020

3.2.2.1. Chiến lược phát triển xuất khẩu

Thực hiện chính sách “mở cửa” và hội nhập kinh tế quốc tế đã đem lại những kết quả quan trọng trong ngoại thương.Trong 10 năm gần đây, (1990- 2000) kim ngạch XK tăng gấp 5.6 lần, nhịp độ tăng trưởng bình quân 18.4%/ năm nhanh hơn tốc độ tăng trưởng GDP 2.6 lần [8, tr.244]. Cơ cấu xuất khẩu đã có xu hướng tăng các mặt hàng chế biến, giảm các mặt hàng thô, đã có những mặt hàng có sản lượng và thị trường XK ổn định. Nhập khẩu đã phục vụ có hiệu quả phát triển sản xuất và đổi mới công nghệ, thúc đẩy nâng cao chất lượng và nâng cao sức cạnh tranh của hàng hoá đáp ứng nhu cầu thiết yếu của đời sống nhân dân. Thị trường được mở rộng theo hướng đa dạng hoá thị trường, đa phương hoá các quan hệ kinh tế.

Trên bình diện quốc tế, khoa học và công nghệ phát triển như vũ bão và đang trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, đưa thế giới vào thời kì phát triển mới, thời kì kinh tế trí thức và thông tin. Các ngành dịch vụ và các ngành kinh tế giàu hàm lượng chất xám phát triển mạnh, thương mại quốc tế ngày càng mở rộng, xu hướng toàn cầu hoá, khu vực hoá với các mặt tích cực và tiêu cực của nó sẽ tiếp tục diễn biến thông qua sự hợp tác, đấu tranh phức tạp giữa các đối tác. Các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau vẫn tồn tại và phát triển, có thể sâu sắc hơn. Thế giới đang đứng trước nhiều vấn đề toàn cầu mà không một quốc gia đơn lẻ nào có thể giải quyết nếu không có sự hợp tác đa phương. Trong nền kinh tế, các nước công nghiệp phát triển vẫn giữ vị trí áp đảo trong thời gian tới. Cuộc đấu

tranh duy trì ảnh hưởng và phân chia lại thị trường sẽ diễn ra gay gắt giữa Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản, Nga và TQ.

Trong chiến lược phát triển ngoại thương Việt Nam có những điểm đáng chú ý đó là:

Thứ nhất, coi XK cùng các quan hệ kinh tế đối ngoại khác không chỉ là nhân tố hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế quốc dân mà còn được xem là động lực phát triển kinh tế của đất nước.Phát triển ngoại thương là để tăng cường khả năng tự phát triển không ngừng của nền kinh tế quốc dân chứ không chỉ là tăng thu nhập thuần tuý, mặc dù không coi nhẹ việc tăng thu nhập.

Thứ hai, đối với nước ta một nước trình độ phát triển còn thấp, thiếu vốn và công nghệ, nhưng lại có lợi thế về tài nguyên thiên nhiên và lao động, việc thực hiện chiến lược hướng mạnh về XK, bảo hộ có chọn lọc, có thời hạn với đối với sản xuất trong nước.

Thứ ba, Chủ động cơ hội phát triển và đa dạng hoá thị trường XK, nhanh chóng hình thành một số tập đoàn kinh tế thương mại.

Thứ tư, coi trọng việc XK sản phẩm có hàm lượng chế biến, sản phẩm có có hàm lượng trí tuệ và công nghệ cao, chú trọng XK dịch vụ. Chủ trương này tạo đà cho xuất khẩu tăng tốc và đạt hiệu quả.

Chỉ tiêu cụ thể cho từng ngành hàng trong giai đoạn này như sau:

Bảng 8: Cơ Cấu thị trường XK giai đoạn 2006-2010

Đơn vị :%

Thị trường

Cơ cấu năm 2006	Tăng KN bình quân 2006-2010	Cơ cấu năm 2010
Châu á	48.7	14.1	45.5
ASEAN	16.5	12.0	11.5
TQ	9.7	14.5	10.7
Nhật Bản	14.2	9.2	12.4
Châu Âu	18.2	18.9	22

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 117 trang tài liệu này.

16.9	15	20.5
Châu Mĩ	21.5	19.4	24
Hoa Kì	20.4	19.0	23.1
Châu Phi	2.2	22.3	2.8
Châu Đại Dương	7.8	15.7	7.7

Nguồn :Bộ Thương mại, Đề án phát triển XK giai đoạn 2006-2010,

Bảng 9: Kim ngạch các ngành

Đơn vị: Triệu USD/ %

Nội dung

Năm 2007		Năm 2008		Năm 2009		Năm 2010		Cả giai đoạn
KN	Tăn g	KN	Tăn g	KN	Tăn g	KN	Tăng	KN	Tăng
Tổng số	45312	17.8	53410	17.9	62022	16.1	72547	17	27173 6	17.5
Nông thuỷ sản	7928	8	8533	7.6	9223	8.1	9917	7.5	42942	7.7
Nhliệu & ksản	8192	2.1	8613	52	7077	- 17.8	6988	-1.3	38891	-3.1
CN & TCMN	21629	22.5	2645	22.3	32415	22.6	39231	21	13737	22.1
Nhóm khác	7564	39.3	9830	30	13370	36	16503	23.4	52697	30.4

Nguån : Bé Th•¬ng m¹i, §Ò ¸n ph¸t triÓn XK giai ®o¹n 2006-2010

Víi viÖc thùc hiÖn chiÕn l•îc nµy, nÒn kinh tÕ sÏ më cöa ®Ó thu hót c¸c nguån lùc bªn ngoµi vµo khai th¸c tiÒm n¨ng lao ®éng vµ tµi nguyªn ®Êt n•íc. Riªng vÒ XK, trong ®Ò ¸n ph¸t triÓn XK giai ®o¹n 2006-2010 cđa bé Th•¬ng M¹i ®· nªu râ trong giai ®o¹n nµy c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chđ lùc cđa n•íc ta sÏ lµ: thuû s¶n, dÖt may, giµy dÐp, ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh, s¶n phÈm gç; nhãm hµng cã kh¶ n¨ng gia t¨ng khèi l•îng khèi l•îng XK bao gåm: s¶n phÈm nhùa, hµng thđ c«ng mÜ nghÖ, d©y ®iÖn vµ c¸p ®iÖn, xe ®¹p vµ phô tïng xe ®¹p; nhãm hµng cÇn n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng ®Ó t¨ng kim ng¹ch XK lµ c¸c mÆt hµng n«ng l©m thuû s¶n, trong ®ã träng t©m lµ g¹o, cµ phª, rau qu¶, cao su, h¹t tiªu, ®iÒu, chÌ…

Bªn c¹nh ®ã, ®Ò ¸n cßn ®•a ra nhãm c¸c mÆt hµng XK míi ®ã lµ: s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®ãng tµu, thÐp vµ c¸c s¶n phÈm tõ gang thÐp, m¸y biÕn thÕ vµ c¸c ®éng c¬ ®iÖn, giÊy b×a vµ c¸c s¶n phÈm tõ giÊy b×a, tói x¸ch, vali, ho¸

chÊt, s¨m lèp xe m¸y «t«. VÒ phÝa dÞch vô, trong thêi gian tíi chóng ta tËp trung chđ yÕu vµo c¸c lo¹i h×nh: dÞch vô du lÞch, xuÊt khÈu lao ®éng, dÞch vô gia c«ng phÇn mÒm, dÞch vô phôc vô c¸c nhµ ®Çu t• n•íc ngoµi.

Tãm l¹i, trong thêi gian tíi chiÕn l•îc ph¸t triÓn ngo¹i th•¬ng n•íc ta chđ yÕu vÉn tËp trung vµo ®Èy m¹nh XK, ®ång thêi ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, më réng thÞ tr•êng, n©ng cao vÞ thÕ vµ uy tÝn cđa hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr•êng quèc tÕ.

3.2.2.2. ChiÕn l•îc ph¸t triÓn nhËp khÈu

Do n•íc ta cßn ®ang trong qu¸ tr×nh CNH- H§H, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp nªn ch•a thÓ xo¸ bá ngay ®•îc t×nh tr¹ng nhËp siªu. Tuy nhiªn chóng ta còng cÇn rÊt tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ trong NK, chØ NK nh÷ng mÆt hµng cÇn thiÕt, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi vµ s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng, s¶n xuÊt ®Ó gi¶m thiÓu NK, ph¶i gi÷ thÕ chđ ®éng trong NK, kiÒm chÕ ®•îc nhËp siªu, gi¶m dÇn tØ lÖ nhËp siªu, tiÕn tíi c©n b»ng XNK.

VÒ nhËp khÈu hµng ho¸, tèc ®é t¨ng tr•ëng b×nh qu©n trong thêi k× 2001- 2010 lµ 14%/ n¨m, trong ®ã thêi k× 2001- 2005 lµ 15% t•¬ng øng víi møc kim ng¹ch t¨ng 112 tû USD vµ giai ®o¹n 2006 – 2010 sÏ lµ 13% [6; tr.194]

VÒ nhËp khÈu dÞch vô, tèc ®é t¨ng tr•ëng b×nh qu©n giai ®o¹n 2001 – 2010 lµ 11% t•¬ng øng víi møc t¨ng tõ 1,2 tû USD n¨m 2000 lªn 3,4 tû USD n¨m 2010 [6, tr.195]

VÒ tæng kim ng¹ch hµng ho¸ dÞch vô, t¨ng kho¶ng tõ 15,7 tû USD n¨m 2000 lªn 31,2 tû USD n¨m 2005 vµ 57,14 tû USD n¨m 2010 [6, tr.195]. Nh• vËy kim ng¹ch NK vÉn tiÕp tôc t¨ng m¹nh trong thêi gian tíi, nh•ng phÊn ®Êu tèc ®é t¨ng thÊp h¬n so víi XK. Tuy nhiªn, §¶ng Nhµ N•íc ta còng x¸c ®Þnh, do t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi cßn nhiÒu bÊt æn, nªn cã thÓ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng bÊt tr¾c cã thÓ n¶y sinh trong giai ®o¹n nµy.

VÒ thÞ tr•êng NK, trong giai ®o¹n tíi ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ c«ng t¸c thÞ tr•êng XK vµ Nk nh»m t¨ng c•êng søc m¹nh trong ®µm ph¸n quèc tÕ, võa gãp phÇn chuyÓn dÇn NK cđa doanh nghiÖp tõ thÞ tr•êng nhËp siªu (Ch©u ¸) sang thÞ tr•êng xuÊt siªu (B¾c Mü vµ T©y ¢u).

VÒ c¬ cÊu hµng NK, chóng ta vÉn tiÕp tôc khuyÕn khÝch nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh CNH – H§H ®Êt n•íc. H¹n chÕ tèi‌

®a viÖc nhËp khÈu c¸c mÆt hµng tiªu dïng, c¸c mÆt hµng trong n•íc cã thÓ s¶n xuÊt ®•îc.

3.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP

3.3.1. Giải pháp về phía nhà nước

3.3.1.1. Ổn định nền kinh tế vĩ mô đi kèm với hoàn thiện hệ thống chính sách, tài chính, tín dụng và đầu tư phục vụ hoạt động XNK

Ngành Ngoại thương là một ngành kinh tế quan trọng của nền kinh tế đất nước. Nền kinh tế ổn định là một động lực to lớn thúc đẩy ngành ngoại thương phát triển. Chính vì thế, trong giai đoạn tới, ổn định chính sách kinh tế vĩ mô là một trong những mục tiêu quan trọng cần đạt tới. Để đáp ứng yêu cầu thực hiện cam kết WTO và hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta cần xây dựng các chính sách kinh tế vĩ mô hậu WTO nhằm tiến tới xoá bỏ mọi hình thức bao cấp, tạo môi trường cho các loại thị trường vận hành đồng bộ, có hiệu quả và đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Để làm được điều đó, trước tiên cần xoá bỏ mọi hình thức bao cấp, trong đó có bao cấp qua giá, thực hiện giá thị trường cho mọi hàng hoá dịch vụ.

Đối với các mặt hàng còn áp dụng cơ chế nhà nước định giá, phải xác định lộ trình thực hiện giá thị trường để các doanh nghiệp tính toán lại phương án sản xuất kinh doanh. Sửa đổi bổ sung và xây dựng những chính sách hỗ trợ các ngành sản xuất trong nước không trái với các qui định của WTO như phát triển kết cấu hạ tầng, giáo dục đào tạo, nghiên cứu triển khai, phát triển thị