Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái cộng đồng tại Vườn Quốc gia Pù Mát - Nghệ An

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

-----------------------------------------------------

VÒ VĂN PHONG

NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI CỘNG ĐỒNG TẠI VƯỜN QUỐC GIA PÙ MÁT-NGHỆ AN

Chuyên ngành: Môi trường trong phát triển bền vững (Chương trình đào tạo thí điểm)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

T.S HOÀNG VĂN THẮNG

MỤC LỤC

MỤC LỤC i

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ DU LỊCH SINH THÁI CỘNG ĐỒNG 5

1.1 Cơ sở lý luận về du lịch sinh thái cộng đồng 5

1.1.1 Định nghĩa 5

1.1.2 Điều kiện hình thành và phát triển du lịch sinh thái cộng đồng 7

1.1.3 Tiêu chí của du lịch sinh thái cộng đồng 8

1.1.4 Nguyên tắc của du lịch sinh thái cộng đồng 9

1.1.5 Mục tiêu của loại hình du lịch sinh thái cộng đồng 10

1.2 Hiện trạng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng 11

1.2.1 Xu hướng và kinh nghiệm phát triển của du lịch sinh thái cộng đồng tại một số khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia trên thế giới 11

1.2.2 Thực trạng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở Việt Nam và khu vực nghiên cứu 18

Chương 2: ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21

2.1 Địa điểm nghiên cứu 21

2.2 Thời gian nghiên cứu 21

2.3 Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 21

2.3.1 Phương pháp luận 21

2.3.2 Phương pháp nghiên cứu 21

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 25

3.1 Giới thiệu về vườn quốc gia Pù Mát 25

3.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển 25

3.1.2 Cơ cấu tổ chức và bộ máy vườn quốc gia Pù Mát 25

3.1.3 Mục tiêu thành lập vườn quốc gia Pù Mát 26

3.1.4 Vị trí địa lý vườn quốc gia Pù Mát 27

3.2 Tiềm năng phát triển loại hình du lịch sinh thái cộng đồng 28

3.2.1 Tài nguyên du lịch tự nhiên vườn quốc gia Pù Mát 28

3.2.2 Tài nguyên du lịch nhân văn 38

3.2.3 Cơ sở hạ tầng, vật chất - kĩ thuật phục vụ du lịch 47

3.2.4 Chủ trương, chính sách cho việc phát triển loại hình du lịch sinh thái cộng đồng 49

3.2.5 Đánh giá chung. 53

3.3 Hiện trạng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở vườn quốc gia Pù Mát.……54 3.3.1 Khách du lịch 54

3.3.2 Doanh thu du lịch 56

3.3.3 Hiện trạng các điểm du lịch 57

3.4 Mối liên hệ giữa phát triển du lịch ở vườn quốc gia Pù Mát và du lịch miền Tây Nghệ An 58

3.5 Định hướng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở vườn quốc gia Pù Mát …..61 3.5.1 Định hướng chung 62

3.5.2 Định hướng cụ thể 63

3.6 Giải pháp phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở vườn quốc gia Pù Mát 74

3.6.1 Quan điểm thực hiện giải pháp 74

3.6.2 Một số giải pháp cụ thể 75

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 81

TÀI LIỆU THAM KHẢO 85

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Chữ viết tắt	Nguyên nghĩa
1	BQL	Ban quản lý
2	CLB	Câu lạc bộ
3	CRMP	Chương trình quản lý nguồn lực ven biển
4	DLST	Du lịch sinh thái
5	DLSTCĐ	Du lịch sinh thái cộng đồng
6	ĐDSH	Đa dạng sinh học
7	GDMT	Giáo dục môi trường
8	IUCN	Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (The World Conservation Union)
9	KBTTN	Khu Bảo tồn Thiên nhiên
10	SWOT	Phân tích điểm mạnh - Điểm yếu - Cơ hội - Thách thức
		(Strengths - Weakness – Opportunities – Threats)
11	UBND	Uỷ ban Nhân dân
12	UNWTO	Tổ chức Du lịch Thế giới
13	USAID	Cơ quan Phát triển Quốc tế của Hoa Kỳ
14	VQG	Vườn quốc gia
15	WTO	Tổ chức Thương mại Thế giới

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 119 trang tài liệu này.

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Số biểu đồ Nội dung biểu đồ Trang

3.1 Doanh thu du lịch tại VQG Pù Mát giai đoạn 2005-2008 56

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Số sơ đồ Nội dung sơ đồ Trang

3.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý VQG Pù Mát 26

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số bảng Nội dung bảng Trang

3.1 Số liệu khí hậu của 4 trạm trong vùng 29

3.2 Hiện trạng tài nguyên rừng VQG Pù Mát 32

3.3 Các kiểu thảm thực vật VQG Pù Mát 33

3.4 Sự phân bố loài, chi, họ thực vật có mạch tại VQG Pù Mát 34

3.5 So sánh số loài thực vật bậc cao có mạch ở một số VQG 35

3.6 Thống kê về số lớp, bộ, họ loài động vật tại VQG Pù Mát 36

3.7 Thành phần loài động vật ở một số VQG 36

3.8 Nhóm động vật quý hiếm ở VQG Pù Mát 37

3.9 Dân số và lao động các xã trong khu vực VQG Pù Mát 39

3.10 Dân số các dân tộc sinh sống trong VQG Pù Mát 41

3.11 Lượng khách đến tham quan VQG Pù Mát (2005 - 2008) 55

3.12 Tỉ lệ khách lưu trú tại VQG Pù Mát giai đoạn 2005 – 2008 55

3.13 Phân tích Điểm mạnh - Điểm yếu - Cơ hội - Th ách th ức 60

DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH

Số hình

Nội dung hình	Trang
1.1	Ba khía cạnh chính của DLSTCĐ	7
3.1	Cây đa cổ thụ bốn trăm tuổi	66
3.2	Phong cảnh thác Khe Kèm	70
3.3	Du khách ngâm mình trong dòng nước mát lạnh của suối Tạ Bó	71
3.4	Các chị em đang dệt thổ cẩm tại bản Yên Thành	70
3.5	Người dân kết bè làm phương tiện đi lại trên sông Giăng	73
3.6	Hình ảnh đập Phà Lài	72
3.7	Thói quen ngủ ngồi của người Đan Lai	73
3.8	Cảnh rừng Săng Lẻ	74

DANH MỤC CÁC BẢN ĐỒ

Số bản đồ Nội dung bản đồ

3.1 Bản đồ VQG Pù Mát

3.2 Bản đồ hiện trạng rừng VQG Pù Mát

3.3 Bản đồ phân bố Sao La VQG Pù Mát

3.4 Bản đồ du lịch sinh thái cộng đồng VQG Pù Mát

MỞ ĐẦU

Lý do lựa chọn đề tài

Ngày nay, du lịch đang phát triển mạnh mẽ trên toàn thế giới. Việc đi du lịch đã trở thành nhu cầu phổ biến của con người trong đời sống văn hoá - xã hội hiện đại. Ở Việt Nam, du lịch mới chỉ phát triển rộng rãi trong vài thập niên gần đây. Tuy vậy, những nước có du lịch phát triển mạnh đều nhận ra cái giá phải trả cho các hoạt động phát triển du lịch là không nhỏ, bởi các tác động đến kinh tế, xã hội, văn hoá và môi trường.

Việt Nam được các nhà khoa học đánh giá là một trong những nước có tính đa dạng sinh học cao, đặc biệt là các khu dự trữ sinh quyển, vườn quốc gia và các khu bảo tồn thiên nhiên. Không chỉ có hệ động, thực vật đa dạng, cảnh quan đẹp, hoang sơ, Việt Nam còn có một nền văn hoá hết sức đặc sắc, là kết tinh của 54 dân tộc anh em qua hàng nghìn năm.

VQG Pù Mát được thành lập theo quyết định số 174/2001/QĐ-Ttg ngày 8 tháng 11 năm 2001 của Thủ tướng Chính phủ, là một trong 30 VQG của Việt Nam, do Ủy ban Nhân dân Tỉnh Nghệ An trực tiếp quản lý với tổng diện tích tự nhiên là 91.113 ha, trong đó: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt là 89.517 ha, phân khu phục hồi sinh thái là

1.596 ha. Vườn quốc gia Pù Mát là một trong những Vườn quốc gia tiêu biểu của Việt Nam và thế giới, có nguồn tài nguyên đa dạng sinh học phong phú, chứa đựng nhiều nguồn gen động, thực vật quý hiếm và có văn hóa bản địa rất đặc sắc.

UBND tỉnh Nghệ An cũng như BQL VQG đã có những nỗ lực trong công tác bảo tồn. Tuy nhiên, VQG Pù Mát cũng đang chịu những áp lực rất lớn từ các cộng đồng sống xung quanh cũng như các hoạt động phát triển trong khu vực. Cuộc sống của người dân ở vùng đệm còn gặp nhiều khó khăn, họ chưa thực sự tham gia vào những nỗ lực bảo tồn chung của Vườn.

Trước các điều kiện khách quan này, vấn đề bảo tồn đa dạng sinh học, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc bản địa ở đây là hết sức đúng đắn, thiết thực. Việc tiến hành nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái cộng đồng là một hướng đi mới, không chỉ giải quyết hài hòa các vần đề cấp thiết đặt ra mà còn nâng cao đời sống dân cư, giảm áp lực lên tài nguyên, bảo tồn các giá trị văn hóa, đa dạng sinh học của VQG Pù Mát.

Với những lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài “Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái cộng đồng tại Vườn quốc gia Pù Mát - Nghệ An” để thực hiện luận văn tốt nghiệp thạc sĩ.

Đối tượng nghiên cứu

Là các dạng tài nguyên có thể được khai thác phục vụ cho phát triển loại hình du lịch sinh thái cộng đồng như:

- Tài nguyên du lịch tự nhiên VQG Pù Mát: đặc điểm địa chất, địa hình, thổ nhưỡng, khí hậu, thuỷ văn, đa dạng sinh học, các loài đặc hữu, loài quý hiếm.

- Tài nguyên du lịch nhân văn: dân cư, dân tộc, các di tích lịch sử văn hoá, những nét văn hoá đặc trưng, những sản phẩm truyền thống.

- Cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật phục vụ phát triển du lịch sinh thái cộng đồng: giao thông, hệ thống điện, cơ sở lưu trú, ăn uống.

- Cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển du lịch sinh thái cộng đồng: luật, quyết định, đề án phát triển.

Mục tiêu nghiên cứu

- Đánh giá được tiềm năng, các yếu tố thúc đẩy cho sự phát triển loại hình du lịch sinh thái cộng đồng ở Pù Mát.