Nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về du lịch ở khu vực phố cổ Hà Nội

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Khu phố cổ Hà Nội thuộc địa bàn quận Hoàn Kiếm với tổng diện tích khoảng 100 ha, có phạm vi được xác định: Phía Bắc là phố Hàng Đậu; phía Tây là phố Phùng Hưng; phía Nam là các phố Hàng Bông, Hàng Gai, Cầu Gỗ và Hàng Thùng; phía Đông là đường Trần Quang Khải và đường Trần Nhật Duật.

Cùng với sự phát triển của đất nước qua mỗi giai đoạn lịch sử, khu phố cổ Hà Nội mang dấu ấn văn hóa của nhiều thời kỳ. Vì vậy, khu phố cổ Hà Nội có nguồn di sản văn hóa vật thể, phi vật thể vô cùng phong phú và đa dạng. Du khách đến Hà Nội có thể cảm nhận rõ không gian đô thị của một khu phố cổ là với các tuyến phố nghề mang tên “Hàng”, hệ thống chợ, các công trình di tích kiến trúc, tôn giáo, tín ngưỡng, các nhà ở có giá trị kiến trúc, phương thức tổ chức không gian sống, sinh hoạt theo dãy nhà ống phù hợp với việc vừa là nơi sản xuất và là nơi kinh doanh, sinh sống của các hộ dân. Tính đến cuối năm 2014, khu vực này có 121 công trình, di tích đền, chùa, miếu và hơn 1000 công trình nhà ở có giá trị cáo về mặt văn hóa, kiến trúc nghệ thuật, trong đó có hơn 200 công trình nhà ở có giá trị đặc biệt.

Với nguồn tài nguyên di sản văn hóa vật thể, phi vật thể phong phú, đa dạng đó, từ lâu, khu phố cổ đã trở thành điểm đến hấp dẫn nhất không thể bỏ qua của du khách quốc tế khi đến Hà Nội. Theo thống kê, năm 2013, số lượng khách quốc tế đến với quận Hoàn Kiếm trong đó có khu vực phố cổ đạt

935.000 lượt, năm 2014 đạt 864.000 lượt khách.

Mặc dù đạt được một số kết quả nhất định nhưng hoạt động du lịch ở khu vực này vẫn chưa xứng với tiềm năng, thế mạnh của mình. Việc phát triển du lịch chủ yếu mới dựa vào khai thác tài nguyên sẵn có, các dịch vụ còn mang tính tự phát, chưa kết nối được với nhau dẫn đến chất lượng sản phẩm

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 122 trang tài liệu này.

dịch vụ du lịch chưa cao, doanh số kinh doanh du lịch còn khiêm tốn, số ngày lưu trú của khách du lịch ngắn…Đặc biệt các tệ nạn chèo kéo, chặt chém khách du lịch còn tồn tại rất phổ biến khiến ngày càng nhiều đoàn khách quay lưng với du lịch phố cổ. Một trong những nguyên nhân của tình trạng đó chính là công tác quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn chưa được hoàn thiện, việc thực hiện còn kém hiệu quả ở hầu hết các khâu: hoạt động định hướng, tổ chức phát triển các sản phẩm du lịch chưa được quan tâm đầu tư đúng mức, hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch còn mang nặng tính hình thức, hoạt động thanh kiểm tra, giám sát, xử lý các sai phạm còn hời hợt, lỏng lẻo, thiếu triệt để. Thực trạng này đã được phản ánh rất nhiều trên các bài báo, tạp chí tuy nhiên chưa có một công trình nào nghiên cứu cụ thể về công tác quản lý nhà nước về du lịch ở địa bàn này.

Với lý do trên, học viên lựa chọn đề tài “Nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về du lịch ở khu vực phố cổ Hà Nội” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp thạc sỹ chuyên ngành Du lịch của mình.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Các vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước về du lịch nói chung từ trước đến nay đã và đang là đề tài được nhiều cơ quan, ban ngành, học giả quan tâm nghiên cứu. Đã có nhiều đề tài khoa học có giá trị lý luận và thực tiễn cao góp phần ứng dụng vào việc tăng cường quản lý và phát triển ngành du lịch trên phạm vi cả nước. Chúng ta có thể điểm qua một số công trình tiêu biểu dưới đây:

“Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với hoạt động du lịch ở Việt Nam hiện nay” – Luận án tiến sỹ Luật học Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh của Trịnh Đăng Thanh năm 2004. Luận án đã nêu được cơ sở lý luận của sự cần thiết phải quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với hoạt động du lịch và phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nước bằng pháp luật đối với

hoạt động du lịch ở Việt Nam từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý đó.

“Đô thị, cơ sở hạ tầng đô thị du lịch và vấn đề quản lý nhà nước ở Việt Nam hiện nay” – Sách của Nxb Giao thông vận tải năm 2015, tác giả Hồ Đức Phớc. Trong cuốn sách này, tác giả đã trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với cơ sở hạ tầng đô thị du lịch ở Việt Nam và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đồng thời đề xuất các phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm tăng cường quản lý nước trong lĩnh vực này.

Bên cạnh đó cũng đã có một số công trình nghiên cứu về công tác quản lý nhà nước về du lịch ở các tỉnh, thành phố lớn như:

“Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại, du lịch ở tỉnh Sơn La trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa” - Luận án tiến sỹ Kinh tế Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh của Nguyễn Minh Đức năm 2007. Luận án đã phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại, du lịch tỉnh Sơn La trước yêu cầu đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa qua đó đề xuất phương hướng, các giải pháp chiến lược phù hợp có tính khả thi đối với hoạt động quản lý nhà nước về thương mại, du lịch tỉnh Sơn La từ năm 2007 đến năm 2020.

“Quản lý nhả nước đối với hoạt động du lịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình” – Luận văn thạc sỹ Kinh tế chính trị, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội của Nguyễn Thanh Hải năm 2014. Trên cơ sở phân tích đánh giá thực trạng hoạt động du lịch của Ninh Bình, luận văn đã đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động du lịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình nhằm thúc đẩy ngành du lịch của tỉnh phát triển nhanh và bền vững.

“Hoàn thiện quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng”

– Luận án tiến sỹ Kinh tế năm 2008 của Nguyễn Tấn Vinh. Luận án đã trình bày lý luận quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn cấp tỉnh, thực trạng quản

lý nhà nước về du lịch trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2001- 2007 và từ đó đề xuất giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.

“Xúc tiến đầu tư phát triển Du lịch Hà Nội trong giai đoạn hiện nay” – Luận án tiến sỹ Đại học Thương mại năm 2010 của Hoàng Văn Hoàn. Luận án đã đánh giá thực trạng hoạt động xúc tiến đầu tư pháp triển du lịch Hà Nội, phân tích các thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và đề xuất những giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh xúc tiến đầu tư đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của thủ đô Hà Nội.

“Hoạt động quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Hà Nội” – Luận văn Thạc sỹ Du lịch, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội của Đỗ Thị Nhài năm 2008

“Quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn Hà Nội” - Luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội của Nguyễn Thị Doan năm 2015

Ngoài ra còn có rất nhiều các bài báo, tạp chí của nhiều tác giả đã đề cấp đến các khía cạnh của quản lý nhà nước về du lịch, như là:

Giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về thị trường du lịch, tác giả Trần Xuân Ảnh, tạp chí Quản lý nhà nước số 132 năm 2007.

Nâng cao vai trò quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh du lịch, tác giả Doãn Văn Phú, tạp chí Du lịch Việt Nam số 5 năm 2004.

Một số suy nghĩ về công tác quản lý nhà nước đối với ngành du lịch, tác giả Trịnh Đăng Thanh, tạp chí Quản lý nhà nước số 98 năm 2004.

Xúc tiến du lịch Việt Nam nhìn từ góc độ quản lý nhà nước, tác giả Vũ Nam và Phạm Hồng Long, tạp chí Du lịch Việt Nam số 2 năm 2005.

Thực trạng pháp luật du lịch ở Việt Nam, tác giả Trịnh Đăng Thanh, tạp chí Nhà nước và pháp luật số 1 năm 2005.

Tăng cường quản lý nhà nước ở cấp tỉnh đối với hoạt động thương mại du lịch trước yêu cầu mới, tác giả Nguyễn Minh Đức, tạp chí Kinh tế và dự báo số 7 năm 2005.

Tương tác giữa hai đạo luật trong điều chỉnh hoạt động du lịch, tác giả Trần Dũng Hải, tạp chí Văn hóa nghệ thuật số 4 năm 2013.

Điểm qua một số công trình nghiên cứu là các luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ, các cuốn sách, bài trích trên tạp chí có thể thấy vấn đề công tác quản lý nhà nước về du lịch đã và đang rất được quan tâm và thu hút nhiều nhà khoa học ở các lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, các công trình hiện nay chủ yếu tập trung đi sâu nghiên cứu về một khía cạnh nào đó của hoạt động quản lý nhà nước về du lịch trên phạm vi cả nước hoặc nếu có nghiên cứu toàn diện về công tác quản lý nước về du lịch thì dừng lại ở mức độ cấp tỉnh. Có thể thấy vấn đề công tác quản lý nhà nước ở các điểm đến du lịch trực thuộc cấp quận/huyện vẫn chưa nhận được nhiều sự quan tâm và số lượng các công trình nghiên cứu còn rất khiêm tốn. Do vậy đề tài “Nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về du lịch ở khu vực phố cổ Hà Nội” là một đề tài mang tính đặc thù riêng, mới mẻ và không trùng lặp.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu của luận văn là nghiên cứu và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động du lịch tại một điểm đến du lịch thuộc đơn vị hành chính cấp quận/huyện, từ đó đề xuất những phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội hiện nay.

Để thực hiện mục tiêu trên, nhiệm vụ của luận văn là:

 Tổng hợp có chọn lọc các cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động du lịch trên một địa bàn cụ thể.

 Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội.

 Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: công tác quản lý nhà nước về du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội.

Phạm vị nghiên cứu:

 Phạm vi về không gian: Toàn bộ khu vực phố cổ Hà Nội được xác định theo quyết định số 70 BXD/KT-QH ngày 30 tháng 3 năm 1995 của Bộ Xây dựng

 Phạm vi thời gian: Các tài liệu và số liệu nghiên cứu từ năm 1999 cho đến nay và các giải pháp đến năm 2030.

5. Phương pháp nghiên cứu

Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp thu thập, xử lý thông tin sơ cấp và tham khảo, kế thừa có chọn lọc một số công trình nghiên cứu của các nhà khoa học liên quan lĩnh vực này từ đó đưa ra phân tích, nhận xét, kết luận và dự báo.

Các phương pháp thu thập thông tin sơ cấp cụ thể như sau: 2 phương pháp được sử dụng là phỏng vấn chuyên gia và điều tra xã hội học.

Phương pháp phỏng vấn chuyên gia:

Mục tiêu: Để xem xét ý kiến đánh giá cán bộ chuyên môn của đơn vị quản lý nhà nước về thực trạng và khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội.

Đối tượng tham gia: cán bộ chuyên môn của Ban quản lý phố cổ Hà Nội (02 người)

Thu thập và xử lý thông tin: Để đảm bảo chất lượng phỏng vấn và thu thập đầy đủ các nội dung liên quan, nội dung của câu hỏi phỏng vấn cơ bản được xây dựng trên cơ sở nội dung tổ chức, quản lý các hoạt động du lịch trên địa bàn Hà Nội

Phương pháp khảo sát điều tra xã hội học:

Mục tiêu: Điều tra chọn mẫu để thu thập ý kiến đánh giá của khách du lịch và người dân địa phương về công tác tổ chức các hoạt động du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội Xây dựng phiếu điều tra:

Phiếu điều tra được hình thành dựa trên cơ sở lựa chọn nội dung tiêu chí đánh giá về công tác tổ chức, quản lý hoạt động du lịch của các cơ quan quản lý nhà nước ở khu vực phố cổ Hà Nội, bằng 2 ngôn ngữ: tiếng Anh và tiếng Việt (dành cho khách du lịch) và 1 ngôn ngữ: tiếng Việt (dành cho người dân).

Chọn mẫu và thu thập số liệu: Đối với cuộc điều tra chọn mẫu, nhằm đảm bảo tính đại diện của mẫu, phiếu điều tra được gửi tới khách du lịch thông qua đội ngũ HDV ở một số công ty du lịch có chương trình du lịch khai thác khu vực phố cổ Hà Nội. Đối tượng khách được lựa chọn gửi phiếu đảm bảo tính đại diện về quốc tịch, giới tính, độ tuổi, nghề nghiệp, mục đích tham quan…Tổng cộng có 200 phiếu đã được phát ra, thu về 135 phiếu trong đó 125 phiếu hợp lệ. Đối tượng người dân được lựa chọn bao gồm cả những người có hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ phục vụ khách du lịch và những không không kinh doanh. Tổng cộng có 90 phiếu được phát ra, thu về 65 phiếu trong đó 50 phiếu hợp lệ.

Khảo sát thực tế được tiến hành tại một số tuyến phố như: Hàng Buồm- Mã Mây - Hàng Giầy - Lương Ngọc Quyến - Tạ Hiện - Đào Duy Từ và một số di tích lịch sử văn hóa trong khu vực như: đền Bạch Mã, nhà cổ 87 Mã Mây, đình Kim Ngân, chợ Đồng Xuân…

6. Những đóng góp của luận văn

Với những nội dung đã được thực hiện, Luận văn mong muốn có những đóng góp sau:

Luận văn đã hệ thống một cách có chọn lọc về lý luận công tác quản lý nhà nước về du lịch

Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn phố cổ Hà Nội từ 1999 đến nay trên các mặt sau: Đánh giá tiềm năng và phân tích các thành tựu cũng như hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn này từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị để hoàn thiện công tác đó.

7. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và phụ lục, luận văn được trình bày làm 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước về du lịch

Chương 2. Thực trạng công tác quản lý nhà nước về du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội

Chương 3. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về du lịch tại khu vực phố cổ Hà Nội.