Lý thuyết ô tô

có sự tương ứng động học thì các bánh xe trên các cầu sẽ có sự trượt quay hoặc trượt lết trên đường làm xuâts hiện hiện tượng lưu thông công suất.

Độ không tương ứng động học càng lớn thì chất lượng bám của các bánh xe trên các cầu càng mất đồng đều. ảnh hưởng xấu nhất tới chỉ tiêu kéo của bánh xe là khi xuất hiện sự trượt lết của bánh xe trên một cầu. Khi đó trên thực tế xe chỉ còn một số bánh chủ động vì các bánh bị trượt lết đã trở thành bánh bị động.

Ví dụ: Nghiên cứu sự chuyển động của ôtô 4x4 khi các bánh xe trước bị trượt lết. Khi các bánh xe trước bị trượt lết thì nó trơt thành bánh xe bị động và chịu tác động của lực kéo tiếp tuyến âm (-Pk1) được tạo bởi phản lực của đường và có chiều ngược với chiều chuyển động của ôtô. Lực này tạo nên một mô-men xoắn truyền tới bánh xe chủ động phía sau qua hệ thống truyền lực. Như vậy, công suât dược truyền tới bánh xe chủ động phía sau sẽ do hai dòng công suất:

- Một dòng từ động cơ

- Một dòng từ các bánh xe phía trước.

Cả hai dòng công suất này được truyền tới bánh xe sau tạo nên lực kéo dương.

Một phần lực kéo tiếp tuyến Pk2 được truyền qua khung xe tới các bánh xe trước để khắc phục lực cản tạo nên bởi lực kéo âm (-Pk1). Như vậy công suất được tạo nên bởi phản lực –Pk1 của mặt đường tác dụng lên các bánh xe bị trượt lết sẽ lưu thông theo một dòng khép kín: từ bánh xe trước bị trượt lết qua hệ thống truỳen lực tới các bánh xe chủ động, rồi lại từ các bánh xe chủ động qua khung xe truyền tới bánh xe bị trượt lết. Phần công suất này là vô ích, thậm chí có hại vì nó không phải là nguồn năng lượng bổ sung cho ôtô mà chỉ gây thêm tải trọng phụ cho hệ thống truyền lực và làm tăng tổn thất cơ khí.

Hiện tượng lưu thông công suất có hại không những tồn tại ở ôtô có nhiều cầu chủ động và các trục của nó được nối với nhau qua hệ thống động học cứng mà còn xuât hiện ngay trong cầu chủ động khi vi sai giữa các bánh xe bị gài cứng trong khi xe chuyển động trên đường bằng hoặc khi quay vòng.

Để tránh hiện tượng lưu thông công suất ở các ôtô có tính năng cơ động cao thì trong các điều kiện làm việc bình thường trên mặt đường tốt, không nên sử dụng cùng một lúc nhièu cầu chủ động hoặc gài cứng vi sai giữa các bánh xe.

9.3. Các biện pháp nhằm nâng cao tính năng cơ động của ôtô

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 146 trang tài liệu này.

9.3.1. Nâng cao chất lượng động lực học của ôtô

Chất lượng động lực học của ôtô có liên quan chặt chẽ tới khả năng khắc phục những lực cản mặt đường tăng đột ngột: mặt đường mấp mô, đường dốc… vì vậy những xe có tính năng cơ động cao cần phải có trị số lực kéo lớn ở các bánh xe chủ động. Điều này cho thấy rằng muón nâng cao chất lượng động lực học của ôtô cần:

- Nâng cao công suất riêng của ôtô

- Tăng tỷ số truyền cực đại của hệ thống truyền lực

- Sử dụng loại hệ thống truyền lực cho phép thay đổi tỷ số truyền mà không cần ngắt dòng công suất truyền tới bánh xe chủ động.

9.3.2. Giảm áp suất riêng phần lên mặt đường

Khi ôtô chuyển động trên mặt đường mềm (đường đất, đường cát,…), ở đó các phần tử của đường có mối liên kết yếu, ẽ bị biến dạng nên lực cản lăn lớn, lực bám nhỏ. Vì vậy khi tăng áp suất riêng phần của xe len mặt đường sẽ làm tăng vết lún của bánh xe, lực cản tăng và có thể dẫn đến tính trạng xe bị sa lầy. Biện pháp thường dùng để giảm áp suất riêng lên mặt đường là:

- Phân bố trọng lượng hợp lý cho các trục.

- Sử dụng lốp có kích thước và hình dạng profin thích hợp.

- Giảm áp suất hơi trong lốp hoặc điều chỉnh tự động áp suất này trong khi xe chạy tuỳ theo điều kiện mặt đường.

- Tạo độ trùng cho các vết bánh xe phía trước và phía sau.

9.3.3. Nâng cao chất lượng bám của ôtô

Khi ôtô chuỷen động trên các mặt đường trơn trượt, tính năng cơ động của ôtô phụ thuộc rất nhiều vào khả năng bám của bánh xe chủ động với mặt đường. Vì vậy, để nâng cao tính năng cơ động của ôtô cần nâng cao khả năng bám của bánh xe. Có nhiều biện pháp nâng cao khả năng bám của bánh xe và mặt đường như:

- Sử dụng các loại lốp có dạng hoa đặc biệt, thậm chí trong một số trường hợp đặc biệt cần có các thiết bị chống trượt như lắp các vòng xích, đai xích vào lốp…

- Sử dụng loại vi sai có ma sát trong lớn được gài tự động hoặc cưỡng bức để thay cho cụm vi sai thông thường.

- Sử dụng xe có nhiều cầu chủ động để tận dụng hết trọng lượng của ôtô thành trọng lượng bám.

9.3.4. Tạo ra các thông số hình học thích hợp

Những ôtô có tính năng cơ động cao thường được sử dụng trên những địa hình phức tạp, vìvậy cần phải tạo cho chúng những thông số hình học về tính năng cơ động để khi di chuyển không bị va quệt vào các chướng ngại vật trên đường.

CÂU HỎI ÔN TẬP

1. Định nghĩa tính năng cơ động của ô tô.

2. Xác định các thông số hình học ảnh hưởng đến tính năng cơ động của ô tô.

3. Giải thích khả năng cơ động của ô tô có cầu trước chủ động.

4. Phân tích ảnh hưởng của hiệu suất riêng của vi sai đến tính năng cơ động của ô tô.

5. Trình bày hiện tượng lưu thông công suất ở ô tô có nhiều cầu chủ động.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] GVC. TS. Lâm Mai Long(2006), Ô tô 1, Trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TP.HCM, 157 trang.

[2] GVC. MSc. Đặng Quý(2006), Ô tô 2, Trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TP.HCM, 224 trang.

[3] Nguyễn Hữu Cẩn, Dư Quốc Thịnh, Phạm Minh Thái, Nguyễn Văn Tài, Lê Thị Vàng(2003), Lý thuyết ô tô máy kéo, NXB khoa học kỹ thuật Hà Nội, 362 trang

[4] TS. Nguyễn Nước(2002), Lý thuyết ô tô, NXB Giáo dục

[5] PGS-TS. Phạm Xuân Mai(2004), Lý thuyết ô tô, NXB Đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ