Hoàn thiện hệ thống kiểm tra kiểm soát cấp tỉnh trong lĩnh vực kinh tế tài chính ở Việt Nam

Sơ đồ số 3.1c: HỆ THỐNG TỔ CHỨC

KIỂM TRA - KIỂM SOÁT CẤP TỈNH SAU HOÀN THIỆN

(B)

CÁC CQ CÔNG QUYỀN CỦA CẤP TỈNH

(B1)

HĐND CẤP TỈNH

(B2) UBND CẤP TỈNH

(K - C2)

KTNN

- TTNN

(A) BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ CẤP TỈNH

(A1)

UBKT ĐẢNG CẤP TỈNH

(G) MTTQ CẤP TỈNH - BAN TTND - CÔNG LUẬN - CÔNG DÂN

(W) CÁC CƠ QUAN KINH TẾ - TÀI CHÍNH TW

(B3)

VIỆN KSND CẤP TỈNH

(B4) TOÀ ÁN HÀNH CHÍNH

- KINH TẾ

(C1)

CÁC CƠ QUAN KT

- TC

TRỰC THUỘC TỈNH

(C3)

CÁC SỞ, BAN, NGÀNH KHÁC

(C3)

CÔNG AN CẤP TỈNH

(Phương án 3: Hợp nhất TTNN với KTNN)

(D) DOANH NGHIỆP, KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH

HỘ

GĐ

HỢP TÁC XÃ

NGOÀI QUỐC DOANH

NHÀ NƯỚC

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 172 trang tài liệu này.

(E) CƠ QUAN, ĐƠN VỊ NHÀ NƯỚC

HCSN

KTSN

Ghi chú: Kết cấu của sơ đồ tương tự như 02 phương án trên nhưng có khác là hợp nhất TTNN với KTNN.

Sơ đồ số 3.2. CƠ CẤU HỆ THỐNG

THANH TRA NHÀ NƯỚC VIỆT NAM SAU HOÀN THIỆN

CHÍNH PHỦ

HĐND VÀ UBND CẤP TỈNH

THANH TRA BỘ

THANH TRA CẤP TỈNH

THANH TRA CỤC CHUYÊN NGÀNH

BAN GSND CQ, ĐƠN VỊ


BAN GSND CẤP XÃ

BỘ, CƠ QUAN NGANG BỘ

THANH TRA CHÍNH PHỦ

CỤC VỤ VIỆN

CQ TÀI CHÍNH THUỘC

CẤP TỈNH

SỞ, BAN, NGÀNH

PHÒNG, BAN

UBND CẤP XÃ

(Chức năng thanh tra)

PHÒNG TT CQ TC TW

CQ.

THANH TRA SỞ

CQ. THANH TRA CẤP HUYỆN

PHÒNG

- BAN

UBND CẤP HUYỆN

CÔNG ĐOÀN CẤP TỈNH

MTTQ VIỆT NAM

Ghi chú:

: Mối quan hệ hành chính chỉ đạo về tổ chức hoạt động.

: Quyền KT - KS của hệ thống TTNN tỉnh.

: Quyền hướng dẫn. : Mối quan hệ phối hợp.

Sơ đồ số 3.3.

CƠ CẤU HỆ THỐNG

THANH TRA (NN) BỘ

THANH TRA (NN) CẤP TỈNH

SỞ, BAN, NGÀNH

CÔNG ĐOÀN

THANH TRA NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH SAU HOÀN THIỆN

CHÍNH PHỦ

BỘ, NGÀNH

THANH TRA CHÍNH PHỦ

THANH TRA SỞ, BAN NGÀNH

THUỘC TỈNH

TỔ CHỨC THANH TRA SỞ, NGÀNH TW

THANH TRA (NN) CẤP HUYỆN

BAN GSND CƠ QUAN, ĐƠN VỊ

BAN GSND CẤP XÃ

MTTQ

Ghi chú:

: Quan hệ chỉ đạo, điều hành.

: Quyền hướng dẫn.

: Quyền KT - KS.

: Quan hệ phối hợp.

Sơ đồ số 3.4. MỐI QUAN HỆ GIỮA HỆ THỐNG

PHÒNG

- BAN

UBND HUYỆN

UBND CẤP TỈNH

TỔ CHỨC THANH TRA (SỞ) NGÀNH TW

CQ THANH TRA

SỞ … TỈNH

MTTQ VIỆT NAM

CÔNG ĐOÀN CẤP TỈNH

THANH TRA NHÀ NƯỚC THEO CẤP VỚI THANH TRA NHÀ NƯỚC THEO NGÀNH VÀ GIÁM SÁT NHÂN DÂN CẤP TỈNH SAU HOÀN THIỆN

SỞ BAN, NGÀNH

THANH TRA (NN) CẤP TỈNH

PHÒNG, BAN

UBND CẤP XÃ

(Chức năng thanh tra)

CQ. THANH TRA (NN) CẤP HUYỆN

BAN GSND CQ, ĐƠN VỊ

BAN GSND CẤP XÃ

Ghi chú:

: Mối quan hệ chỉ đạo, kiểm tra về tổ chức hoạt động.

: Quyền KT - KS.

: Quyền hướng dẫn nghiệp vụ. : Mối quan hệ phối hợp.

Sơ đồ số 3.5 HỆ THỐNG TỔ CHỨC

KIỂM TRA - KIỂM SOÁT TÀI CHÍNH CẤP TỈNH SAU HOÀN THIỆN

HĐND tỉnh

Ban Kinh tế và Ngân sách kết hợp hỗ trợ của KTNN và hệ thống TTNN tỉnh

KT thực hiện Nghị quyết của HĐND đối với các sở, ngành và UBND cấp huyện về tài chính.

UBND tỉnh

Văn Phòng UBND tỉnh

kết hợp hỗ trợ của TTNN

KT thực hiện Quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh về tài chính.

Kiểm toán

Nhà nước

KTNN khu vực

KT trực tiếp, KT hỗ trợ HĐND tỉnh ...

Thanh tra Chính phủ

TTNN cấp tỉnh: Phòng TT Kinh tế

Thanh tra thực hiện chính sách, pháp luật về tài chính của cơ quan, tổ chức và công dân

Bộ Kế hoạch và đầu tư

Sở Kế họach và đầu tư:

Các phòng nghiệp vụ

KT thực hiện Kế hoạch của Nhà nước về tài chính theo Luật NSNN.

Tổng cục Thuế

Cục thuế: Thanh tra thuế và các phòng ngiệp vụ

KT thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước về Thuế ...

Tổng cục Hải Quan

Chi cục Hải quan: Thanh tra Hải quan và các phòng ngiệp vụ

KT thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước về Thuế xuất, nhập khẩu

Cục Kho bạc

Chi cục Kho bạc: TT kho bạc và các phòng nghiệp vụ

KT thực hiện các quy định về chi NSNN ...

Các sở, ngành

Thanh tra sở (ngành) và phòng (bộ phận) nghiệp vụ về tài chính

KT - KS nội bộ về thực hiện chính sách, pháp luật về tài chính tại cơ quan và các đơn vị kinh tế sự nghiệp và DNNN được uỷ quyền quản lý.

Tỉnh Đảng bộ

Đảng bộ các Cơ quan Tỉnh

Đảng bộ cơ sở

KT thực hiện Nghị quyết của Đảng về quản lý tài chính tại các cơ quan, đơn vị có tổ chức Đảng.

Mặt trận Tổ quốc tỉnh

Mặt trận Tổ quốc xã, phường, thị trấn: Ban GSND.

Giám sát, KT của tổ chức xã hội và công dân về thực hiện chính sách, pháp luật tài chính tại xã, phường, thị trấn.

Liên đoàn Lao động tỉnh

Công đoàn cơ sở cơ quan, đơn vị: Ban GSND

Giám sát của tổ chức xã hội và công dân về thực hiện chính sách, pháp luật tài chính tại cơ quan, đơn vị.

Chú dẫn từng thành phần trong các sơ đồ “Hệ thống tổ chức KT - KS cấp tỉnh sau hoàn thiện” từ số 3.1a đến số 3.1.c nêu trên, đồng thời đi sâu phân tích, so sánh từng phương án hoàn thiện theo 03 sơ đồ này cho thấy:

Trường hợp đối với Sơ đồ số 3.1a - Phương án 1: Hoạt động của hệ thống KT - KS cấp tỉnh, trong đó KTNN với vai trò KT - KS toàn bộ thu - chi NSNN, tài sản công

…; TTTC nói riêng và TTNN nói chung chỉ còn chức năng thanh tra hành chính và kiểm soát nội ngành. Cụ thể là:

Thứ nhất: Ký hiệu (B) là nhóm các cơ quan, tổ chức có thiết chế quyền lực Nhà nước bao gồm :

Một là, Nhóm các cơ quan công quyền, trong đó: Tương ứng các ký hiệu: (B1) là hoạt động giám sát của HĐND tỉnh; (B2) và là hoạt động KT - KS của UBND tỉnh là kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền chung; (B3) là hoạt động giám sát của Viện KSND tỉnh; (B4) là hoạt động giám sát của Toà Hành chính, Toà Kinh tế thuộc TAND tỉnh.

Như đã trình bày ở Chương 2, hoạt động KT - KS của nhóm các cơ quan công quyền mang tính quyền lực Nhà nước tại cấp tỉnh đã được luật pháp quy định cụ thể. Trong đó vai trò giám sát, kiểm tra của HĐND tỉnh, hoạt động KT - KS trong lĩnh vực KT - TC của UBND tỉnh là hết sức quan trọng vì kiểm tra của UBND tỉnh là kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền chung. Thông qua các nghị quyết, chỉ thị, quyết định ... của mình UBND tỉnh thực hiện nhiệm vụ KT - KS theo quy định;

Hai là, Nhóm các cơ quan, tổ chức khối KT - TC thuộc Bộ, ngành TW trên địa bàn cấp tỉnh được ký hiệu (W), bao gồm: Các cơ quan, tổ chức trực thuộc Bộ Tài chính như: Cục thuế tỉnh, Cục Hải quan (Chi cục Hải quan) tỉnh, KBNN tỉnh, Chi cục Dự trữ Quốc gia tỉnh …; Cục Thống kê tỉnh trực thuộc Tổng cục Thống kê; Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh trực thuộc Ngân hàng Nhà nước TW ...

Các cơ quan, tổ chức này đóng vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động KT - KS trong lĩnh vực KT - TC trên địa bàn cấp tỉnh theo chỉ đạo, lãnh đạo thống nhất của cơ quan Bộ, ngành TW (Do điều kiện thời gian, ở Chương 2 Tác giả tập trung trình bày về hoạt động KT - KS của các cơ quan: Cục thuế tỉnh, Cục Hải quan (Chi cục Hải quan) tỉnh và KBNN tỉnh);

Ba là, Nhóm các cơ quan, tổ chức khối KT - TC và các cơ quan chuyên môn khác trực thuộc UBND cấp tỉnh được ký hiệu (C), trong đó:

- Ký hiệu: (C1) là hoạt động KT - KS của các cơ quan, tổ chức khối KT - TC trực thuộc cấp tỉnh, bao gồm các Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính là các cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND tỉnh, chịu sự hướng dẫn, kiểm tra về nghiệp vụ chuyên ngành của Bộ chuyên ngành TW; thực hiện KT - KS chức năng trong lĩnh vực KT - TC theo quy định của pháp luật;

- Ký hiệu: (C2) là hoạt động KT - KS của Hệ thống TTNN ở cấp tỉnh, bao gồm: Thanh tra tỉnh: Là cơ quan TTNN theo cấp có chức năng KT - KS nói chung, trong đó có lĩnh vực KT - TC theo quy định của pháp luật; đặc biệt Thanh tra tỉnh có vai trò quan trọng trong việc giúp UBND tỉnh giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo thuộc lĩnh vực KT - TC của UBND tỉnh.

Các cơ quan, tổ chức Thanh tra sở, ngành: Bao gồm các cơ quan Thanh tra sở, ngành trực thuộc các sở, ngành - cơ quan chuyên môn của UBND tỉnh; các cơ quan Thanh tra ngành Thống kê, Ngân hàng ... thuộc hệ thống TTNN ở tỉnh và các tổ chức thanh tra, kiểm tra trực thuộc các cơ quan Bộ Tài chính ở cấp tỉnh. Các cơ quan, tổ chức thanh tra này thực hiện chức năng KT - KS chuyên ngành. Theo đó, nhiệm vụ KT - KS trong lĩnh vực KT - TC đóng vai trò hết sức quan trọng, đặc biệt là công tác KT - KS theo chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và phòng, chống tham nhũng;

- Ký hiệu: (C3) là hoạt động KT - KS của các sở, ban, ngành khác trực thuộc tỉnh, bao gồm: Các sở, ban, ngành khối kinh tế - kỹ thuật và các cơ quan chuyên môn khác của UBND tỉnh với nhiệm vụ KT - KS trong lĩnh vực KT - TC chủ yếu là đối với DNNN và đặc biệt là thực hiện hoạt động KT - KS nội bộ;

Bốn là, Hoạt động tiền điều tra của các lực lượng Công an tỉnh, ký hiệu (C4): Trong lĩnh vực KT - TC các lực lượng Công an tỉnh chỉ tiến hành KT - KS khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật thông qua sàng lọc các nguồn tin báo tội phạm hoặc theo hồ sơ của các cơ quan, tổ chức TTNN chuyển tới;

Năm là, Hoạt động KT - KS của cơ quan KTNN khu vực, ký hiệu (K): Với vai trò KT - KS toàn bộ NSNN và tài sản công theo quy định của pháp luật hiện hành. Do khối lượng công việc lớn và cần chuyên môn hoá hoạt động KT - KS trong lĩnh vực KT - TC phù hợp đặc điểm chung của quản lý cấp tỉnh và đặc thù riêng của từng đơn vị cấp tỉnh, KTNN khu vực nên đẩy nhanh tiến độ thành lập thêm các KTNN khu vực và có các cán bộ chuyên trách theo từng đơn vị cấp tỉnh;

Sáu là, Tổ chức phòng, chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm chống lãng phí cấp tỉnh: Thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng và Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và đặc biệt trong giai đoạn hiện nay để hoạt động phòng, chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí ở cấp tỉnh có hiệu quả, rất cần thiết có vai trò KT - KS của Tổ chức Phòng, chống tham nhũng và Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cấp tỉnh, đặc biệt cần thiết nhất là trong lĩnh vực KT - TC. Đó là Tổ chức với các thành phần: Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban, Chánh Thanh tra tỉnh là Phó trưởng ban Thường trực và các thành viên khác ở các cơ quan công quyền, một số sở, ban, ngành thuộc tỉnh; đặc biệt một số thành viên thuộc thuộc MTTQ tỉnh, đại diện một số tổ chức chính trị - xã hội, hội nghề nghiệp, cơ quan công luận và công dân.

Giúp việc cho Tổ chức này nên thành lập 01 phòng giúp việc đặt tại Thanh tra tỉnh, một số tổ giúp việc đặt tại các cơ quan thanh tra nằm trong hệ thống TTNN;

Thứ hai: Cơ quan, tổ chức KT - KS của Đảng

Ký hiệu: A chỉ hoạt động kiểm tra, giám sát của tổ chức Đảng, trong đó: Ký hiệu (A1) và (A2) và mũi tên , là hoạt động kiểm tra, giám sát của

Đảng đối với các cơ quan nhà nước và đơn vị kinh tế có tổ chức Đảng và đảng viên;

Vai trò lãnh đạo của Đảng đã được Hiến pháp quy định. Kinh phí duy trì hoạt động của Đảng do NSNN đài thọ theo quy định của pháp luật. Đảng lãnh đạo, kiểm tra, giám sát chính quyền cấp tỉnh và hệ thống KT - KS cấp tỉnh bằng nghị quyết của Tỉnh uỷ, UBKT tỉnh uỷ trong mọi lĩnh vực, nhất là trong lĩnh vực KT - TC; tổ chức kiểm tra - giám sát thông qua các cơ quan, tổ chức Đảng cấp dưới và hệ thống cán bộ, đảng viên của tổ chức Đảng công tác tại các quan công quyền, các cơ quan khối KT - TC thuộc bộ, ngành TW và các cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND tỉnh; các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, các DN thuộc tất cả các thành phần kinh tế …;

Thứ ba: Nhóm các cơ quan, tổ chức, cá nhân ngoài thiết chế quyền lực Nhà nước, ký hiệu (G) và mũi tên bao gồm: MTTQ, các tổ chức chính trị - xã

hội, hội nghề nghiệp, cơ quan công luận và công dân.

Đất nước càng phát triển càng đòi hỏi phải phát huy dân chủ và tính nhân văn cao. Do đó, trong thành phần hệ thống KT - KS cấp tỉnh trong lĩnh vực KT - TC hoàn thiện không thể thiếu hoạt động giám sát của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, hội nghề nghiệp, cơ quan công luận và công dân. Nhóm các cơ quan, tổ chức và cá nhân này đóng vai trò đắc lực trong hỗ trợ công tác KT - KS cấp tỉnh trong lĩnh vực KT - TC ở Việt Nam.

Cơ sở đề xuất, lựa chọn phương án này là nhằm phát huy vai trò của KTNN khu vực trong kiểm tra tài chính công độc lập khách quan, giúp các cơ quan công quyền cấp tỉnh kiểm tra hoạt động thu - chi và quản lý sử dụng tài chính công của chính quyền và các cơ quan, đơn vị trực thuộc cấp tỉnh. Về nguyên tắc ở đâu có sử dụng NSNN hoặc nguồn lực có nguồn gốc từ NSNN thì phải có sự kiểm tra xác nhận và đánh giá của KTNN khu vực. Với quan điểm này phù hợp với quy định hiện nay về vai trò của KTNN được quy định tại Luật KTNN năm 2005. Đồng thời, thiết chế này là một mô hình phổ biến về tổ chức của KTNN của nhiều nước trên thế giới.

Điều kiện để áp dụng là: Đối với hệ thống TTNN cấp tỉnh hiện nay bao gồm cả TTTC, có tính chất là hoạt động kiểm tra nội bộ của UBND tỉnh, giúp Chủ tịch UBND tỉnh thực hiện chức năng quản lý và điều hành các hoạt động kinh tế - xã hội nhằm đạt mục tiêu đề ra. Đứng trên phương diện tài chính công, cơ chế đó nhằm sử dụng có