Hiệu quả của phương pháp cổ phần hóa trong cải tổ doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ NGOẠI THƯƠNG

---------***------- -

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đề tài:

HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP CỔ PHẦN HÓA TRONG CẢI TỔ DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC TẠI VIỆT NAM

Họ và tên sinh viên : Trần Thị Hải Yến

Lớp : Trung 2

Khóa : 42G

Giáo viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Hải Yến

HÀ NỘI, 11 - 2007

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

CHLB

Cộng hòa Liên banng
CIEM	Viện nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương (Central Institution for Economic Management)
CPH	Cổ phần hóa
CTCP	Công ty Cổ phần
DNNN	Doanh nghiệp Nhà nước
ĐTTC	Đầu tư tài chính
HĐQT	Hội đồng quản trị
NN	Nhà nước
SCIC	Tổng công ty Kinh doanh vốn Nhà nước (State Capital Investment Corporation)
SXKD	Sản xuất kinh doanh
TBCN	Tư bản chủ nghĩa
TCT	Tổng công ty
TNDN	Thu nhập doanh nghiệp
TSCĐ	Tài sản cố định
SXKD	Sản xuất kinh doanh
UBND	Uỷ ban Nhân dân
WTO	Tổ chức Thương mại Thế giới (World Trade Organization)
XHCN	Xã hội chủ nghĩa

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 93 trang tài liệu này.

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 5

CH¦¥NG I 8

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC VÀ CỔ PHẦN HÓA TẠI VIỆT NAM 8

I. DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC 8

1. §Þnh nghÜa 8

1.1. Quan niÖm vÒ doanh nghiÖp nhµ n•íc trªn thÕ giíi 8

1.2. Quan niÖm vÒ doanh nghiÖp nhµ n•íc t¹i ViÖt Nam 10

2. B¶n chÊt cđa doanh nghiÖp nhµ n•íc t¹i ViÖt Nam 13

2.1. Sù tån t¹i cđa doanh nghiÖp nhµ n•íc lµ tÊt yÕu vµ ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n 13

2.2. TÝnh khã minh b¹ch cđa DNNN 13

2.3. TÝnh kÐm hiÖu qu¶ trong c¸c DNNN 14

2.4. TÝnh bao trïm qu¸ réng cđa hÖ thèng c¸c DNNN do lÞch sö ®Ó l¹i .. 15

3. Vai trß cđa doanh nghiÖp nhµ n•íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n 15

4. TÝnh tÊt yÕu ph¶i c¶i tæ doanh nghiÖp nhµ n•íc t¹i ViÖt Nam 17

4.1. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh yÕu kÐm cđa c¸c doanh nghiÖp nhµ n•íc:

.............................................................................................................. 18

4.2. Nhµ n•íc gi¶m dÇn sù b¶o hé ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n•íc 19

4.3. Nhµ n•íc gi¶m dÇn chøc n¨ng lµm kinh tÕ. 19

4.4. C¶i tæ doanh nghiÖp nhµ n•íc gãp phÇn gi¶m bít g¸nh nÆng tµi chÝnh cho ng©n s¸ch nhµ n•íc 20

II. CÔNG TY CỔ PHẦN VÀ CỔ PHẦN HÓA DNNN 21

1. C«ng ty cæ phÇn 21

1.1. §Þnh nghÜa 21

1.1.1. §Þnh nghÜa c«ng ty cæ phÇn trªn thÕ giíi 21

1.1.2. C«ng ty cæ phÇn t¹i ViÖt Nam: 22

1.2. §Æc ®iÓm 23

1.2.1. VÒ t• c¸ch ph¸p nh©n 23

1.2.2. QuyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cđa cæ ®«ng 23

1.2.3. C¬ cÊu tæ chøc 23

1.2.4. Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn 24

1.2.5. C¬ cÊu vèn ho¹t ®éng 24

2. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n•íc 25

2.1. §Þnh nghÜa 25

2.2. §Æc thï cđa qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n•íc t¹i ViÖt Nam

.............................................................................................................. 26

3. Môc tiªu cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n•íc t¹i ViÖt Nam 27

4. Cæ phÇn hãa lµ mét ph•¬ng ph¸p hiÖu qu¶ trong c¶i tæ doanh nghiÖp nhµ n•íc t¹i ViÖt Nam hiÖn nay 29

4.1. Cæ phÇn hãa lµ ph•¬ng ph¸p hiÖu qu¶ trong c¶i tæ doanh nghiÖp nhµ n•íc ®· ®•îc ¸p dông thµnh c«ng t¹i nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi 29

4.2. Cæ phÇn hãa c¬ b¶n ®· gi¶i quyÕt ®•îc nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong c¶i tæ doanh nghiÖp nhµ n•íc 30

4.3. Cæ phÇn hãa lµm thay ®æi c¨n b¶n trªn ba mÆt ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n•íc 30

4.4. Ưu thÕ cđa ph•¬ng ph¸p cæ phÇn hãa trong c¶i tæ doanh nghiÖp nhµ n•íc so víi c¸c ph•¬ng ph¸p kh¸c 31

CH¦¥NG II 32

HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC SAU CỔ PHẦN HÓA 32

I. NĂNG LỰC TÀI CHÍNH 32

1. N¨ng lùc tµi chÝnh kh«ng ngõng ®•îc n©ng cao 32

1.1. C¬ cÊu së h÷u ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng khÝch lÖ 34

1.2. Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ quy m« vèn s¶n xuÊt kinh doanh ®•îc më réng 34

1.3. Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t• tµi chÝnh dµi h¹n t¨ng lªn 36

1.4. Doanh thu thuÇn s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng tr•ëng nhanh 37

2. Mét sè vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ nguyªn nh©n 41

2.1. Thùc tr¹ng vÊn ®Ò 41

2.2. Nguyªn nhËn 43

II. PHƯƠNG THỨC QUẢN LÝ 44

1. Ph•¬ng thøc qu¶n lý ®· cã nh÷ng biÕn chuyÓn tÝch cùc 44

1.1. ChuyÓn biÕn trong qu¶n lý cđa c¬ quan chđ qu¶n nhµ n•íc 44

1.2. ChuyÓn biÕn trong qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp 45

2. Nh÷ng v•íng m¾c cßn tån t¹i, nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh míi vµ nguyªn nh©n 45

2.1. Qu¶n lý nhµ n•íc cßn thÓ hiÖn sù lóng tóng, thiÕu râ 45

2.2. Bé m¸y qu¶n lý néi bé cò kü, Ýt thay ®æi so víi tr•íc cæ phÇn hãa .. 47

III. ĐẢM BẢO LỢI ÍCH CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG 50

1. Lîi Ých cđa ng•êi lao ®éng ®•îc ®¶m b¶o trªn nhiÒu mÆt 50

1.1. Sè l•îng lao ®éng t¨ng lªn: 50

1.2. ChÊt l•îng ®éi ngò lao ®éng ®•îc c¶i thiÖn: 50

1.3. N©ng cao thu nhËp cđa ng•êi lao ®éng 51

1.4. QuyÒn ®•îc mua cæ phÇn trong doanh nghiÖp, ng•êi lao ®éng cã c¬ héi trë thµnh chđ së h÷u thùc sù cđa doanh nghiÖp 51

2. T×nh tr¹ng lao ®éng d«i d•, b¸n lóa non cæ phÇn vµ tÝnh d©n chđ trong doanh nghiÖp sau kh«ng ®•îc coi träng, ®¶m b¶o 52

2.1. T×nh tr¹ng lao ®éng d«i d• sau cæ phÇn hãa vÉn ch•a ®•îc gi¶i quyÕt triÖt

®Ó 52

2.2. Ng•êi lao ®éng b¸n lóa non cæ phÇn, ®¸nh mÊt quyÒn lµm chđ doanh nghiÖp

.............................................................................................................. 53

2.3. TÝnh d©n chđ trong c¸c doanh nghiÖp bÞ h¹n chÕ, ng•êi lao ®éng kh«ng cã tiÕng nãi 54

IV. TÍNH CÔNG KHAI MINH BẠCH THEO NGUYÊN TẮC THỊ TRƯỜNG. 56

1. TÝnh c«ng khai minh b¹ch trong c«ng bè th«ng tin theo nguyªn t¾c thÞ tr•êng 56

2. HiÖn t•îng mËp mê t• nh©n hãa - cæ phÇn hãa vµ sù ph©n hãa giµu nghÌo trong chÝnh néi bé doanh nghiÖp 58

CH¦¥NG III 60

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP CỔ PHẦN HÓA TRONG CẢI TỔ DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC 60

I. ĐỊNH HƯỚNG CỔ PHẦN HÓA TRONG THỜI GIAN TỚI VÀ

HƯỚNG GIẢI PHÁP ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ CŨNG NHƯ NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỔ PHẦN 60

1. §Þnh h•íng cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n•íc cđa chÝnh phđ tõ n¨m 2006 - 2010 60

2. H•íng gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é vµ hiÖu qu¶ cæ phÇn hãa 63

II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỔ PHẦN HÓA TẠI VIỆT NAM 65

1. N©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, t¹o tiÒm lùc m¹nh cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn

.............................................................................................................. 65

1.1.1. T¹o sù c«ng b»ng trong vay vèn tÝn dông 65

1.2. Tèi •u hãa c¬ cÊu vèn 68

1.4. H¹n chÕ rđi ro kinh doanh vµ tµi chÝnh b»ng c¸ch sö dông mét c¸ch chuyªn nghiÖp vµ cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô tµi chÝnh 69

1.6. Hoµn thiÖn c¬ cÊu cung cÊp th«ng tin vµ c¸c dÞch vô trî gióp doanh nghiÖp, t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp trong kinh doanh 71

2. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý cđa nhµ n•íc, kÕt hîp ¸p dông ph•¬ng ph¸p qu¶n trÞ hiÖn ®¹i trong qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp 72

2.1. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý cđa nhµ n•íc 72

2.1.1. Gi¶m bít l•îng cæ phÇn khèng chÕ cđa nhµ n•íc trong doanh nghiÖp 72

2.1.2. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn nhµ n•íc 73

2.2. Áp dông ph•¬ng ph¸p qu¶n trÞ hiÖn ®¹i trong néi bé doanh nghiÖp . 74

2.2.2. §æi míi bé m¸y qu¶n trÞ 76

2.2.3. Hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ quyÒn lîi cđa cæ ®«ng, t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cđa héi ®ång cæ ®«ng 77

2.2.4. Thay ®æi quan ®iÓm sö dông vµ c¬ cÊu lao ®éng 78

3. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ng•êi lao ®éng 79

3.1 . Nhµ n•íc vµ doanh nghiÖp cïng kÕt hîp ®ª gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao

®éng d«i d• sau cæ phÇn 79

.............................................................................................................. 81

4. T¹o lËp hÖ thèng th«ng tin ®¸ng tin cËy, t¨ng c•êng tÝnh minh b¹ch trong c«ng bè th«ng tin 82

KẾT LUẬN 84

LỜI MỞ ĐẦU

Tính cấp thiết của đề tài

Từ kế hoạch 5 năm lần thứ IV (1986 – 1990) Đảng và Nhà nước ta đã đặt ra vấn đề đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nhằm đưa đất nước thoát khỏi sự nghèo nàn lạc hậu. Từ đó đến nay, Nhà nước đã thực hiện nhiều biện pháp hành chính - kinh tế nhằm chuyển đổi nền kinh tế nước ta thành một “Nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa”, trong đó chủ trương quan trọng là cải tổ lại bộ phận doanh nghiệp nhà nước, mà phương pháp được ưu tiên áp dụng và triển khai rộng rãi hàng đầu là cổ phần hóa.

Cổ phần hóa thực chất là quá trình chuyển đổi sở hữu về tư liệu sản xuất trong doanh nghiệp nhà nước, từ hình thức sở hữu nhà nước sang hình thức sở hữu hỗn hợp bao gồm sở hữu nhà nước và sở hữu tư nhân. Một khi quan hệ sở hữu thay đổi, người ta hy vọng rằng sẽ có sự thay đổi về mục tiêu, tổ chức hoạt động, và từ đó, sẽ ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, thực sự đạt được đến mục tiêu cải tổ lại doanh nghiệp. Trong nghị định 109/2007/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ ra ngày 26/06/2007 về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần cũng quy định rõ về mục tiêu của quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp 100% vốn nhà nước tại Việt Nam như sau: “nâng cao năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, đổi mới phương thức quản lý nhằm nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; đảm bảo hài hoà lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp, nhà đầu tư và người lao động trong doanh nghiệp; thực hiện công khai, minh bạch theo nguyên tắc thị trường; khắc phục tình trạng cổ phần hóa khép kín trong nội bộ doanh nghiệp; gắn với phát triển thị trường vốn, thị trường chứng khoán.” (điều 1, nghị định 109/2007/NĐ-CP).

Tuy nhiên, trong thời gian qua, cổ phần có đạt được những mục tiêu đó không, đặc biệt là mục tiêu cải tổ doanh nghiệp như: nâng cao năng lực tài chính, đổi mới phương thức quản lý, đảm bảo lợi ích của người lao động...? Cổ phần hóa đã đem lại những gì, và để lại những vấn đề nan giải nào cho doanh nghiệp? Giải pháp nào để gỡ bỏ những vướng mắc đó, góp phần làm hoàn thiện hơn, nâng cao hơn nữa hiệu quả của phương pháp cổ phần? Đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi vừa nêu, em chọn đề tài “Hiệu quả của phương pháp cổ phần hóa trong cải tổ doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam hiện nay” để nghiên cứu và viết khóa luận tốt nghiệp này.

Mục tiêu nghiên cứu:

Mục tiêu nghiên cứu của khóa luận là nhằm

1. Phản ánh thành tựu đạt được và những tồn tại vướng mắc của các doanh nghiệp sau cổ phần hóa.

2. Tìm ra và phân tích các nguyên nhân của cả những thành tựu và vướng mắc này.

3. Đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục các vấn đề sau cổ phần hóa của doanh nghiệp nhằm góp phần hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, đưa cổ phần hóa doanh nghiệp trở lại đúng mục tiêu ban đầu.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trên, khóa luận chủ yếu tập trung nghiên cứu lý luận về doanh nghiệp nhà nước, cổ phần hóa, công ty cổ phần; thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa từ năm 2001 đến nay dựa theo một số tiêu chí xem xét như: cơ cấu sở hữu, vấn đề quản lý, lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh, và một số vấn đề khác như: tính công khai minh bạch trong công bố thông tin, vấn đề “tư nhân hóa” và chênh lệch giàu nghèo trong nội bộ doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu: