Nhóm Phương Pháp Dựa Trên Cơ Sở Kết Quả Hoạ T Độ Ng

Trong mố i quan hệ vớ i nhà cung cấ p , doanh nghiệ p đó ng vai trò là khá ch hàng. Tuy nhiên do tí nh chấ t khan hiế m củ a nguyên liệ u , hàng hóa… đầ u và o , số lượ ng nhà cung cấ p không đủ lớ n … hay nguyên nhân nà o đó mà doanh nghiệ p có thể bị gây sứ c é p . Đặc biệt là sức ép về giá cả và số lượng đầu vào . Do vậ y, việ c đá nh giá ổ n đị nh lâu d ài của khả năng đáp ứng các yếu tố đầu vào đảm bảo cho SXKD cầ n chú ý đế n : sự phong phú củ a cá c nguồ n cung cấ p , số lượ ng, nguyên liệ u có thể thay thế , khả năng đáp ứng lâu dài cho doanh nghiệp tiế p đó là tí nh kị p thờ i , chấ t lượ ng và giá cả củ a sả n phẩ m cung cấ p .

* Đối thu ̉ cạnh tranh:

Cạnh tranh là hoạt động tranh đua nhằm giành giật những điều kiện sản xuất và kinh doanh có lợi nhất giữa các doanh nghiệp cùng sản xuất và kinh doanh mộ t loại mặ t hà ng hoặ c nhữ ng mặ t hà ng có thể thay thế đượ c cho nhau.

Cạnh tranh thể hiện dưới một số hình thức khác nhau như : cạnh tranh về giá cả, cạnh tranh về chất lượng và cạnh tranh về dịch vụ.

Sự quyế t liệ t trong mô i trườ n g cạ nh tranh đượ c coi là nguy cơ ảnh hưởng trự c tiế p đế n sự tồ n tạ i củ a doanh nghiệ p . Do đó , đá nh giá năng lự c cạ nh tranh , ngoài việc xem xét ba yế u tố : giá cả, chấ t lượ ng sả n phẩ m và dị ch vụ hậ u mã i cò n phải xác đị nh số lượ ng doanh nghiệ p tham gia cạ nh tranh , năng lự c thự c sự và thế mạnh của họ. Đồng thời cũng phải dự báo được khả năng xuất hiện các đối thủ cạnh tranh trong tương lai . Có như vậy mới đưa ra được nhận định đúng đắn về vị thế và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường.

* Cơ quan Nhà nướ c:

Trong cơ chế thị trườ ng, doanh nghiệ p nó i chung đượ c quyề n chủ độ ng hoà n toàn trong SXKD . Tuy nhiên , sự hoạ t độ ng củ a doanh nghiệ p phả i luô n đượ c đặ t dướ i sự kiể m tra , giám sát của các cơ quan Nhà nước như : cơ quan Thuế , cơ quan thanh tra, cơ quan môi trườ ng , các tổ chức công đoàn… Các tổ chức này có trách nhiệ m kiể m tra , giám sát, đả m bả o cho sự hoạ t độ ng củ a doanh nghiệ p không vượ t qua nhữ ng quy ướ c xã hộ i thể hiệ n trong luậ t thuế , luậ t môi trườ ng, luậ t cạ nh tranh, luậ t lao độ ng…

Doanh nghiệ p có mố i quan hệ tố t đẹ p vớ i cá c tổ chứ c đó thườ ng là nhữ ng doanh nghiệ p thự c hiệ n tố t nghĩa vụ với xã hội như : nộ p thuế đầ y đủ và đú ng hạ n , chấ p hà nh tố t luậ t lao độ ng , bảo vệ môi trường… Đó cũ ng là nhữ ng biể u hiệ n có ảnh hưởng tích cực đối với giá trị doanh nghiệp mà chúng ta cần xem xét trong quá trình định giá.

1.2.3. Môi trườ ng nộ i bộ doanh nghiệ p

1.2.3.1. Hiệ n trạ ng về tà i sả n trong doanh nghiệ p

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 92 trang tài liệu này.

Tài sản được hiểu là toàn bộ những tài sản hữu hình và vô hình nằm trong bảng Cân đối kế toán tại thời điểm định giá . Số lượ ng và cơ cấ u cá c loạ i tà i sả n thườ ng có sự khá c nhau giữ a cá c doanh nghiệ p ngay cả ở trong mộ t ngà nh SXKD . Hoạt động định giá doanh nghiệp thường quan tâm đến hiện trạng tài sản của doanh nghiệ p, vì hai lý do chủ yế u:

- Thứ nhấ t:Tài sản của doanh nghiệp là biểu hiện yếu tố vật chất cần thiết, tố i thiể u đố i vớ i quá trì nh SXKD. Số lượ ng, chấ t lượ ng, trình độ kỹ thuật và tính đồng bộ của các loại tài sản là yếu tố quyết đị nh đế n số lượ ng và chấ t lượ ng sả n phẩ m củ a doanh nghiệ p sả n xuấ t ra . Do vậ y, khả năng cạnh tranh và tạo lợi nhuận của doanh nghiệ p phụ thuộ c mộ t cá ch trự c tiế p và có tí nh chấ t quyế t đị nh cá c yế u tố n.à y

- Thứ hai: Giá trị của các tài sản doanh nghiệp được coi là căn cứ và là sự đả m bả o rõ rà ng nhấ t v ề giá trị doanh nghiệp . Vì thay cho việc dự báo các khoản thu nhậ p tiề m năng thì ngườ i sở hữ u có thể bá n chú ng bấ t cứ lú c nà o để nh ận về mộ t khoả n thu nhậ p từ nhữ ng tà i sả n đó .

Do vậ y mà cá c phương phá p đượ c vậ n dụ ng và đá nh giá cao là cá c phương pháp có liên quan trực tiếp đến việc định giá tài sản.

1.2.3.2. Uy tí n kinh doanh– thương hiệ u

Uy tí n và danh tiế ng củ a mộ t doanh nghiệ p đượ c thể hiệ n ở sự ổ n đị nh củ a khách hàng, ở sự gia tăng nhanh chóng thị phần và doanh số bán.

Uy tí n kinh doanh là sự đá nh giá củ a khá ch hà ng củ a khá ch hà ng về sả n

phẩ m, dịch vụ của doanh nghiệ p và đượ c hì nh thà nh chủ yế u từ cá c yế u tố bên trong

doanh nghiệ p như : chấ t lượ ng sả n phẩ m cao , trình độ và năng lực quản trị kinh doanh giỏ i, thái độ phục vụ của nhân viên…

Thự c tế , có những doanh nghiệp trong nư ớc có thể sản xuất những mặt hàng có chất lượng không thua kém gì hàng hóa nước ngoài nhưng không thể bán với giá cao do chưa gây dự ng đượ c uy tí n và danh tiế ng vớ i khá ch hà ng .

Như vậ y, có thể thấy rằng khi sả n phẩ m củ a doanh nghiệ p đã đượ c đá nh giá cao trong con mắ t khá ch hà ng thì uy tín đã trở thành một tài sản thực sự và được gọi là giá trị thương hiệu. Trong thự c tế , quyề n dá n mác sản phẩm, quyề n về thương hiệ u đượ c mua bá n và đá nh giá rấ t cao . Vì vậy, uy tí n và thương hiệ u củ a doanh nghiệ p đượ c thừ a nhậ n là mộ t yế u tố quan trọ ng cấ u thà nh nên giá trị doanh nghiệ .p

1.2.3.3. Chấ t lượ ng lao độ ng

Yế u tố quyế t đị nh trong cạ nh tranh chí nh là chấ t lượ n g sả n phẩ m đượ c sả n xuấ t ra , dịch vụ được cung cấp phải được thị trường đánh giá rất cao . Chấ t lượ ng sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp đạt được một mặt phụ thuộc vào trình độ kỹ thuậ t công nghệ , máy móc thiết bị, mộ t mặ t khá c phụ thuộ c và o trì nh độ kỹ thuậ t và tay nghề ngườ i lao độ ng đặ c biệ t là dị ch vụ tư vấ n, tài chính ngân hàng…

Đá nh giá về trì nh độ kỹ thuậ t và tay nghề củ a ngườ i lao độ ng không chỉ xem ở bằng cấp , bằ ng thợ và số lượng lao động đạt được các tiêu chuẩn đó mà quan trọng hơn là xem xét hàm lượng tri thức có trong mỗi sản phẩm mà doanh nghiệp sản xuất ra. Do vậ y, khi đá nh giá khả năng tồ n tạ i và phá t triể n , khả năng sáng tạo ra lợ i nhuậ n củ a doanh nghiệ p thì trì nh độ kỹ thuậ t và tay nghề củ a ngườ i lao độ ng là yếu tố nội tại quyết định đến giá trị doanh nghiệp.

Trình độ kỹ thuật và sự lành nghề của người lao động không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng sản phẩm , dịch vụ mà còn có thể là m giả m chi phí SXKD do việ c sử dụ ng hợ p lý nguyên vậ t liệ u , làm việc khoa họ c… trong quá trì nh sả n xuấ t , cung cấ p dị ch vụ gó p phầ n nâng cao thu nhậ p cho doanh nghiệ p .

1.2.3.4. Năng lự c quả n trị kinh doanh

Trong xu thế toà n cầ u hó a , dướ i sứ c é p và tá c độ ng từ nhiề u phí a củ a môi trườ ng kinh doanh , nhữ ng yêu cầ u đố i vớ i hoạ t độ ng sả n xuấ t và và yêu cầ u về sả n phẩ m, dịch vụ cung cấ p ngà y cà ng đò i hỏ i phả i đá p ứ ng nhữ ng tiêu chuẩ n khắ t khe .

Trong hoà n cả nh đó , mộ t doanh nghiệ p muố n tồ n tạ i và phá t triể n lâu dà i phả i có mộ t bộ má y quả n lý SXKD đủ mạ nh để sử dụ ng hữ u hiệ u cá c nguồ n l ực trong quá trình sản xuất , biế t tậ n dụ ng mọ i cơ hộ i và tiề m năng , ứng phó một cách linh hoạt

vớ i nhữ ng cơ hộ i , nhữ ng biế n độ ng củ a môi trườ ng để nâng cao hiệ u quả SXKD . Do đó , năng lự c quả n trị kinh doanh luôn đượ c nhắ c tớ i như mộ t yế u tố đặ c biệ t quan trọ ng tá c độ ng đế n giá trị doanh nghiệ p.

Năng lự c quả n trị kinh doanh đượ c đá nh giá theo cá c nộ i dung cơ bả n củ a hoạt động quả n trị , bao gồ m: đá nh giá về khả năng hoạ ch đị nh chiế n lượ c , tầm nhìn, hệ thố ng kiể m soá t nộ i bộ , năng lự c quả n trị cá c yế u tố đầ u và o và đầ u ra củ a quá trình sản xuất, khả năng quản trị nguồn nhân lực…

Năng lự c quả n trị kinh doanh tổ ng hợ p cò n thể hiệ n thông qua hệ thố ng cá c chỉ tiêu tài chính doanh nghiệp . Vì vậy , thự c hiệ n phân tí ch tổ ng thể tì nh hì nh tà i chính trong nhữ ng năm gầ n vớ i thờ i điể m đị nh giá có thể rú t ra nhữ ng kế t luậ n quan trọng về năng lực quản trị và sự tác động đến giá tr ị doanh nghiệp… [11, tr. 23- 25]

1.3. Các phương pháp định giá doanh nghiệp

Giá trị doanh nghiệp khác với giá bán doanh nghiệp trên thị trường. Giá trị doanh nghiệp được đo bằng độ lớn của các khoản thu nhập mà doanh nghiệp có thể đem lại cho nhà đầu tư. Giá bán thực tế của doanh nghiệp là mức giá được hình thành trên thị trường và chịu tác động của các yếu tố về cung cầu “hàng hóa doanh nghiệp”, cung cầu về chứng khoán và cung cầu về tiền tệ trên thị trường. Mặt khác giá trị doanh nghiệp luôn tồn tại ngay cả khi không có việc mua bán và chuyển nhượng. Hoạt động định giá doanh nghiệp không chỉ để cổ phần hóa, mua, bán, sáp nhập, hợp nhất hoặc chia nhỏ doanh nghiệp mà còn nhằm phục vụ cho nhiều hoạt động giao dịch kinh tế khác, như: xác định vị thế thị trường, vị thế tín dụng, quản lý kinh tế vĩ mô, hoạch định chiến lược…

Phương pháp định giá doanh nghiệp để lượng hóa mang tính tin cậy về giá trị hiện tại của các tài sản trong doanh nghiệp theo giá thị trường và các khoản thu nhập mà doanh nghiệp có thể tạo ra trong tương lai làm cơ sở cho các hoạt động giao dịch thông thường của thị trường.

Trong thực tế, khi xây dựng trình tự, cách thức và phương pháp định giá doanh nghiệp, các nhà kinh tế trong các nước có nền kinh tế thị trường phát triển, đã đứng trên nhiều góc độ khác nhau để đánh giá về lợi ích của doanh nghiệp do vậy sẽ có sự khác nhau về cách thức và phương pháp định giá doanh nghiệp. Phương pháp định giá doanh nghiệp thường gồm hai nhóm chủ yếu sau:

1.3.1. Nhóm phương pháp dựa trên cơ sở kết quả hoạ t độ ng

Nhóm phương pháp định giá này dựa trên quan điểm cho rằng giá trị doanh nghiệ p không đơn thuầ n là tổ ng số giá trị họ c cá c tà i sả n hiệ n có củ a doanh nghiệ p mà nó là tổng hợp các giá trị kinh tế được đo bằ ng khả năng sinh lờ i củ a doanh nghiệ p. Lợ i nhuậ n luôn là mụ c tiêu quan trọ ng đố i vớ i doanh nghiệ p cũ ng như vớ i các nhà đầu tư . Do đó , điề u mà cá c nhà đầ u tư luôn mong đợ i là khả năng sinh lờ i của doanh nghiệp trong tương lai.

Nhóm phương pháp này gồm:

- Phương phá p chiế t khấ u dò ng tiề n (Discounted Cash Flow - DCF)

- Phương phá p hệ số giá trị thị trườ ng trên thu nhậ p P/E

1.3.1.1. Phương phá p chiế t khấ u dò ng tiề n (Discounted Cash Flow – DCF)

DCF là phương pháp mà giá trị doanh nghiệp được xác định bằng cách hiện tại hóa các dòng tiền thuần doanh nghiệp dự kiến thu được trong tương lai theo một tỷ lệ chiết khấu tương ứng với mức độ rủi ro của doanh nghiệp.

Dòng tiền thuầ n củ a dự á n= Dòng tiền vào – Dòng tiền ra (1.1) Trong đó :

- “Dò ng tiề n và o” là cá c khoả n thu nhậ p mà doanh nghiệ p có thể mang lạ i dướ i hì nh thứ c như: khấ u hao TSCĐ , lợ i nhuận thuầ n hà ng năm và các khoản vốn doanh nghiệ p thu đượ c khi dự á n đầ u tư kế t thú c.

- “Dò ng tiề n ra” là cá c khoả n đầ u tư và o doanh nghiệ p , bao gồ m cá c khoả n vố n đầ u tư và o TSCĐ và TSLĐ thườ ng xuyên cho doanh nghiệ p .

Phương phá p nà y đượ c thể hiệ n thông qua công thứ c tổ ng quá t sau:

Trong đó :

V0 : Giá trị doanh nghiệp thời điểm hiện tại CFt: Dòng tiền thuần năm thứ t

Vn : Giá trị doanh nghiệp ở cuối chu kỳ đầu tư (năm thứ n) i : tỷ suất hiện tại hóa

Việ c xá c đị nh giá trị doanh nghiệp theo phương pháp này thường được chia ra thà nh cá c bướ c:

Bướ c 1: Phân tí ch hoạ t độ ng kinh doanh củ a doanh nghiệ p trongquá khứ, đá nh giá , dự đoá n chiế n lượ c kinh doanh và kế t quả kinh doanh trong tương lai:

Thự c hiệ n dự bá o dà i hạ n về cá c dò ng tiề n và o và dò ng tiề n ra trong quá khứ để đánh giá ảnh hưởng đến dòng tiền phát sinh trong tương lai , bao gồ m: ước tính, dự đoá n cá c chỉ tiêu như tỷ lệ tăng trưở ng , tỷ suất hoàn vốn đầu tư. Thườ ng đượ c thự c hiệ n thông qua việ c á p dụ ng phân tí ch SWOT (Strengths- điểm mạnh, Weaknesses- điểm yếu, Opportunities- cơ hội, Threats- thách tức) hoặ c phân tí ch Five Forces (Threat of the entry of new competitors- khả năng thâm nhậ p thị trườ ng, Threat of substutute products- sản phẩm /dịch vụ thay thế , Bargaining power of suppliers- nhà cung cấp , Intensity of competitive rivalry- đố i thủ cạ nh tranh, Bargaining power of customers- ngườ i mua/khách hàng) hoặ c thông qua cá c bước: (1) Đá nh giá khả năng cạ nh tranh củ a doanh nghiệ p ; (2) Dự tí nh tiề m năng của doanh nghiệp trong tương lai ; (3) Dự bá o về doanh thu , chi phí vậ n hà nh , các khoản vốn đầu tư bổ sung và các khoản vốn rút ra khỏi quá trình luâ n chuyể n trong từ ng năm; (4) Dự bá o chu kỳ đầ u tư (n) và giá trị doanh nghiệp ở thời điểm cuối của chu kỳ đó (Vn).

Bướ c 2: Xác định tỷ lệ chiết khấu dòng tiền i, nhưng phả i đả m bả o:

- Tỷ suất chiết khấu phải thể hiện đư ợc giá trị thời gian của tiền tệ vừa tính đến yếu tố rủi ro . Tỷ suất này thường dự tính chi phí sử dụng vốn đầu tư (phản ánh chi phí cơ hội đầu tư vốn vào doanh nghiệp).

- Bao gồ m i của tất cả các nguồn vốn vì CF phả n á nh luồ ng tiề n thuộ c sở hữ u củ a tấ t cả nhữ ng ngườ i đầ u tư và o doanh nghiệ p . Lãi suất chiết khấu phải được xác định cộng thêm với rủi ro hệ thống mà các nhà đầu tư phải gánh chịu.

- Giá trị nợ và cổ phiếu ưu tiên t ính theo luồng tiền trái chủ nhận đượ c. Giá trị vốn chủ sở hữu : lấ y theo giá cổ phiế u củ a doanh nghiệ p đang đượ c giao dị ch trên thị trườ ng . Nế u không có thì có thể sử dụ ng giá trị sổ sá ch và chính sách cơ cấu vốn .

- Khi có những thay đổi bất thường trong tương lai như lạm phát, rủi ro thì phải điều chỉnh lại các yếu tố tính CF.

Bướ c 3: Xác định giá trị hiện tại của dòng tiền thuần theo tỷ suất chiết khấ u (i) để tìm ra giá trị doanh nghiệp.

Giá trị của toàn doanh nghiệp là tổng giá trị hoạt động SXKD trong các năm của doanh nghiệp cộng với giá trị của tài sản khi kết thúc hoạt động SXKD.

Giá trị vốn chủ sở hữu bằng giá trị toàn doanh nghiệp trừ đi giá trị thị trường của tất cả các khoản nợ. [17, tr. 8- 12]

Ưu điể m:

+ Đị nh giá sá t thự c hơn giá trị củ a doanh nghiệ p đang hoạ t độ ng có hiệ u quả , có kế hoạch và chiến lược kinh doanh tốt , thể hiệ n khả năng phá t triể n trong tương lai.

+ Quan niệ m về dò ng tiề n cò n cho phé p cá c c huyên gia đị nh giá trá nh đượ c vấ n đề phứ c tạ p khi phả i điề u chỉ nh số liệ u kế toá n sao cho có thể phả n á nh đú ng thờ i điể m phá t sinh cá c khoả n tiề n, như điề u chỉ nh doanh thu, khấ u hao…

+ Phương phá p DCF phả n á nh sá t thự c hơn thu nhậ p củ a doanh nghiệ p trong tương lai vì nó đượ c điề u chỉ nh theo mứ c độ rủ i ro thí ch hợ p cho từ ng loạ i hì nh doanh nghiệ p và ngà nh nghề kinh doanh , đồ ng th ời cũng lý giải tại sao doa nh nghiệ p nà y lạ i có giá trị cao hơn d oanh nghiệ p kia mà mộ t số phương phá p khá c như: phương phá p tà i sả n, phương phá p chi phí … không thể giả i thí ch đượ c.

Hạn chế:

+ Áp dụng DCF sẽ gặp phải những khó khăn khi ước lượng tỷ suất hiện tại hóa (i) và chu kỳ đầu tư (n). Mặ t khá c, việ c dự bá o cá c “dò ng tiề n và o” và “dò ng tiề n ra” nhiề u khi phứ c tạ p và mang tí nh suy đoá n.

+ Đò i hỏ i mộ t lượ ng thông tin lớ n , mang tí nh tin cậ y để đá nh giá sự ả nh hưở ng củ a cá c yế u tố về môi trườ ng vĩ mô, vi mô, các yếu tố bên trong và bên ngoài tác động đến doanh nghiệp.

Đối tượng áp dụng : Đối với những doanh nghiệp có căn cứ để ước tính được tình hình hoạt động trong tương lai , nhữ ng doanh nghiệ p hoạ t độ ng trong lĩnh vực dị ch vụ tà i chí nh, ngân hà ng, bảo hiểm, tư vấ n thiế t kế xây dự ng, tin họ c và chuyể n giao công nghệ …mà tà i sả n củ a doanh nghiệ p chủ yế u là TSVH .[17, tr.131]

1.3.1.2. Phương phá p hệ số giá trị thị trườ ng trên thu nhậ p P/E

Phương phá p nà y dự a trên dự tí nh về khả năng sinh lờ i củ a doanh nghiệ p và tính toán theo hệ số giá trị thị trường trên thu nhập.

Công thứ c tí nh: V = Pg x P/E (1.3) V : Giá trị doanh nghiệp

Pg : Lợ i nhuậ n có thể đạ t đượ c

P/E : Hệ số giá thị trườ ng trên thu nhậ p

Để xá c đị nh đượ c giá trị doanh nghiệ p thì cầ n phả i xá c đị nh đượ c:

Lợ i nhuậ n có thể đạ t đượ c Pg:

Pg đượ c coi n hư lợ i nhuậ n củ a bấ t cứ khoả n đầ u tư nà o củ a doanh nghiệ p .

Nế u xem xé t trên bá o cá o kế t quả kinh doanh thì đó chí nh là lợ i nhuậ n trướ c thuế .

Tuy nhiên, lợ i nhuậ n nà y chị u ả nh hưở ng củ a nhiề u yế u tố nên cầ n đượ c điề u chỉnh để xá c đị nh đượ c mứ c sinh lợ i nhuậ n hợ p lý nhấ t , phản ánh một cách chính xác nhất lợi nhuận thực tế của doanh nghiệp.

Hệ số giá thị trườ ng trên thu nhậ p P/E:

Trong đó : Ps : Giá mua bán cổ phàn trên thị trường