Mặt Bằng Kiến Trúc Hình Chữ Nhật

Khoảng cách giữa hai hàng móng cột chạy song song theo chiều Bắc - Nam là 8,5m. Theo chúng tôi, đây chính là độ rộng lòng kiến trúc, còn phần kẻ và bẩy, phần hiên trước, hiên sau thì không tìm hiểu được vì hạn chế về diện tích khai quật.

Các móng cột về cơ bản bị đào phá nhiều, chỉ còn lại một phần đáy móng cột với các viên gạch hình chữ nhật đỏ và xám xếp liền nhau nằm trên nền đất sét vàng, lẫn cát vàng thời Lý.

Về cơ bản vật liệu đầm móng cột là sử dụng các viên gạch hình chữ nhật đỏ và xám thời Đại La đến thời Trần, trong đó có tái sử dụng nhiều viên gạch hình chữ nhật thời Lý, màu đỏ tươi loang đất sét màu vàng trắng. Đa số là gạch không trang trí hoa văn, gạch dày trung bình 4cm - 6cm. Ngoài ra móng cột còn được đầm bởi một số mảnh ngói đỏ và xám thời Đại La và thời Lý cùng với sỏi cuội nhỏ. Các viên gạch sử dụng đầm hố móng được xếp xen kẽ liền nhau thành từng lớp từ đáy lên trên, một số di tích có lòi đất ở giữa, xung quanh xếp kè các viên gạch với nhau.

Hố móng có dạng hình lòng chảo, được đào vát 2 cạnh, mở rộng ở bên trên và thu hẹp dần về đáy hố. Đất đầm móng cột là đất sét thuần, mịn, màu nâu vàng có pha cát nhỏ. Kích thước trung bình của các di tích móng cột: 60cm đến 80cm.

Qua bảng kê trên chúng ta có thể thấy, khoảng cách giữa các móng cột theo chiều Bắc Nam là không đều nhau, có thể bước đầu có các giải thích như sau:

Thứ nhất, các di tích móng cột hiện trạng chỉ còn lại phần đáy của móng cột, toàn bộ phần phía trên đã bị phá hủy cho nên khoảng cách giữa các phần đáy móng cột không phải là khoảng cách giữa các hàng cột trong kiến trúc của di tích. Căn cứ vào hiện trạng của di tích, có thể khoảng cách giữa các móng cột lúc chưa bị phá hủy là khoảng 4m.

Thứ hai, khoảng cách giữa 02 cặp móng cột: MT.007 - MT.008 (MT.291 - MT.005A) và MT.016 - MT.017 (MT.292 - MT.005B) lại quá lớn: 10.1m. Có thể giải thích rằng giữa hai cặp Móng cột này còn có ít nhất 1 móng cột khác nữa nhưng đã bị mất hoặc bị phá hủy không còn dấu vết.

Bảng kê khoảng cách các móng cột theo chiều Đông Tây (Từ Tây sang Đông)


Tt

Ký hiệu theo di tích

Ký hiệu theo hố khai quật

Khoảng cách (m)

1

MT.008 - MT.009

MT.005A - MT.019

4.6

2

MT.009 - MT.017

MT.019 - MT.005B

4.3

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 192 trang tài liệu này.

Di tích kiến trúc tại địa điểm Vườn Hồng, 36 Điện Biên Phủ, Hà Nội - 7

Qua bảng kê trên chúng ta thấy khoảng cách giữa các móng cột theo chiều Đông Tây là tương đối đều, khoảng 4,5m.

Theo khoảng cách Đông Tây, chỉ còn lại hai hàng móng cột; hàng móng cột nằm giữa chỉ còn dấu vết của một móng cột có ký hiệu MT.009 (12VH.G03.MT.019 theo ký hiệu hố khai quật ). Móng cột này nằm song song theo chiều Đông Tây với 02 móng cột có ký hiệu MT.008 và MT.017 (theo ký hiệu hố khai quật lần lượt là 12VH.G03.MT.005A và 12VH.G03.MT.005B).

Căn cứ mặt bằng hiện trạng xuất lộ các di tích móng cột, cũng như về vật liệu xây dựng, kỹ thuật xây dựng chúng tôi nhận thấy đây là kiến trúc tương đối lớn với 03 hàng chân cột chạy dài theo chiều Bắc Nam và rộng theo chiều Đông Tây. Hiện tại, bước đầu có thể xác định kiến trúc có 7 gian và 2 chái. Khoảng cách trung bình các gian được tính bằng khoảng cách giữa hai tâm Móng cột khoảng 4m, cùng với đó kiến trúc thời Trần 12VH.TR.KT001 vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu, tìm hiểu.

2.5. Di tích kiến trúc thời Lê sơ

Các di tích thời Lê sơ tại khu vực Vườn Hồng có số lượng rất lớn và loại hình di tích cũng vô cùng phong phú. Mỗi loại di tích lại có những đặc điểm riêng, một loại hình di tích có thể có một hoặc vài di tích nhưng cũng có loại hình di tích có đến hàng chục thậm chí hàng trăm di tích (như loại hình di tích cọc gỗ).

2.5.1. Dấu tích móng nền kiến trúc

Dấu tích móng nền kiến trúc thời Lê sơ tại địa điểm Vườn Hồng được nhận diện dày trung bình 0,4m - 0,6m. Đây là tầng đất màu nâu đen xốp có hoặc không lẫn than tro màu đen, nhiều hiện vật đặc trưng thời Lê sơ như gạch vồ màu xám và màu đỏ, đồ gốm sứ men trắng, đồ sành. Trong dấu tích móng nền này các di tích móng cột đã được nhận diện xuất lộ.

2.5.2. Bó nền kiến trúc

Di tích bó nền (BN.002) được nhận diện xuất lộ trên bề mặt lớp đào 01 ở phía Đông Nam hố khai quật G14 và G17, là hàng gạch bó nền xếp liền nhau thẳng hàng theo chiều Bắc - Nam, xuất lộ trên cả phạm vi của 2 hố G14 và một phần G17. Di tích xuất lộ trên nền thời Lý màu nâu xám lẫn xám vàng, lẫn cát nhỏ, trong lớp đất này xuất lộ nhiều mảnh gạch, ngói và gốm men thời Lê sơ (thế kỷ XV - XVI). Bề mặt xuất lộ di tích cho thấy di tích không còn nguyên vẹn, gồm 2 hàng gạch xếp liền nhau, chạy song song thẳng hàng theo chiều Bắc - Nam, hàng gạch bó nền đó bị đào phá nên nhiều viên gạch

bó vỉa bị xô lệch nghiêng về phía Tây (triền ao hồ). Về cơ bản di tích được hình thành từ quá trình xếp các viên gạch hình chữ nhật liền nhau. Có một số đoạn di tích bị thời sau phá hủy, đặc biệt ở đầu phía Bắc của di tích chỉ còn lại các viên gạch nằm ngang rải rác. Di tích được hình thành từ quá trình xếp các viên gạch hình chữ nhật liền nhau,

tạo thành 2 hàng chạy song song theo chiều Bắc - Nam, các viên gạch được xếp đứng. Các viên gạch ở 2 hàng gạch xếp thẳng hàng và so le với nhau.

Hàng gạch phía Tây có 30 viên, đều là gạch hình chữ nhật màu đỏ nhạt và xám xanh, trong đó chủ yếu là gạch đỏ (27 viên).

Hàng gạch phía Đông: Có 17 viên, bị đào phá mạnh hơn so với hàng gạch phía Tây, đều là gạch hình chữ nhật, trong đó gạch đỏ là chủ yếu với 11 viên, dày từ 6,2cm đến 8,5cm. Gạch xám có 6 viên, là mảnh gạch xám thời Đại La và thời Lê sơ, dày từ 5cm đến 6cm. Hàng gạch này bị phá hủy ở nhiều đoạn khác nhau, đầu phía Bắc, giữa và đầu phía Nam di tích. (Xem Ba 61)

Kích thước: Chiều Bắc Nam dài 10,8m, chiều Đông Tây rộng 17cm - 20cm.

2.5.3. Mặt bằng kiến trúc hình chữ nhật

- Di tích kiến trúc 12.VH.LS.KT.001

Kiến trúc được phát hiện ở lớp đào mặt bằng 03 khu vực phía Bắc hố G07 thuộc khu G khu di tích Hoàng Thành Thăng Long.

Di tích phân bố trong khoảng diện tích 208,32m2 (chiều Bắc - Nam: 8,4m; chiều Đông - Tây: 24,8m), trong khoảng diện tích đó đã xuất lộ dấu tích của 16 móng cột, chạy theo trục Đông - Tây. Kiến trúc có 7 hàng móng cột chạy theo hướng Đông Tây và 4 hàng móng cột theo hướng Bắc Nam. (Xem Ba 62; Bv 10)

Mặt bằng tổng thể kiến trúc chưa xuất lộ hoàn toàn, phía Tây và phía Tây có thể móng cột chưa xuất lộ, vẫn nằm trong khu vực chưa khai quật. Phạm vi phân bố khoảng từ X: - 122,4 đến X: - 130,8; Y: - 203,8 đến Y: - 228,6 trong hệ thống tọa độ hoàng thành Thăng Long.

Khoảng cách các gian từ 1 đến 6 theo chiều Đông - Tây tương đối đều nhau khoảng 3,8m đến 4,1m, phần này vẫn có thể mở rộng về phía Đông, phía Tây và phía Bắc.

Khoảng cách theo chiều Bắc - Nam:

+ Khoảng cách 1 là khoảng cách giữa hàng móng cột 1 và hàng móng cột 2 có số đo 2,8m, đây là khoảng cách giữa cột quân và cột cái.

+ Khoảng cách 2 là khoảng cách giữa hàng móng cột 2 và hàng móng cột 3 có số đo là 6,5m, đây là khoảng cách giữa 2 cột cái

+ Khoảng cách 3 là khoảng cách giữa hàng móng cột 3 với hàng móng cột 4 có số đo la 1,9m, đây là khoảng cách có số đo nhỏ nhất, khoảng cách giữa cột cái và cột hiên.

+ Đặc biệt ở giữa 2 móng cột MT027 và MT028 có 1 móng cột nhỏ (đường kính 0,7m), hiện vẫn chưa rò ý nghĩa của móng cột này?

- Di tích kiến trúc 12.VH.LS.KT002

Di tích phân bố trong khoảng diện tích 86,84m2, trong khoảng diện tích đó đã xuất lộ dấu tích của 12 móng cột. Mặt bằng tổng thể kiến trúc chưa xuất lộ hoàn toàn, phần còn lại có thể tiếp tục ăn vào vách Bắc hoặc đã bị phá hủy. Phạm vi phân bố khoảng từ X - 174,5, X - 183,4; Y - 284,6, Y - 296,4 trong hệ thống tọa độ Hoàng thành Thăng Long.

Toàn bộ nền móng của kiến trúc chưa xuất lộ đầy đủ, vẫn tiếp tục mở rộng sang phía Bắc hoặc đã bị phá hủy (vì xuất lộ móng cột ở các hàng không liên tục).

Kiến trúc có hướng chạy dài theo chiều dài Bắc - Nam, chiều rộng theo chiều Đông - Tây. Hiện trạng di tích đã xuất lộ gồm 12 móng cột. Theo chiều từ Bắc lên Nam được xếp thành 5 hàng, mỗi hàng có 5 móng cột. Từ hàng móng cột 1 đến hàng móng cột 2, từ hàng móng cột 2 đến hàng móng cột 3, từ hàng móng cột 3 đến hàng móng cột 4, hàng móng cột 4 đến hàng móng cột 5 đều có khoảng cách là: 3,8m - 4m.

Theo chiều Đông Tây mỗi hàng móng cột gồm có 3 móng cột tạo ra 2 khoảng cách, khoảng cách 1 từ hàng móng cột 1 đến hàng móng cột 2 là 2m, từ hàng móng cột 2 đến hàng móng cột 3 là 4,1m. Dựa vào cứ liệu này và quy luật phân bố khoảng cách các bước gian, có thể xác định được vị trí và khoảng cách các móng cột khác còn lại ở phía Bắc chưa xuất lộ do nằm ở vị trí chưa khai quật.

Kiến trúc có phương vị gần trùng khớp với phương vị của Hệ toạ độ Hoàng thành Thăng Long, thời Lý, lệch 50 so với trục trung tâm.

Kích thước tổng thể: Chiều Bắc - Nam: 16,7m (tính từ mép móng cột); Chiều Đông - Tây: 5,2m (tính từ mép móng cột)

Trên tổng thể mặt bằng đã xuất lộ, dấu tích các thành phần còn nhận diện được gồm: móng cột gạch trộn lẫn ngói, không còn bó nền kiến trúc.

Trên tổng thể mặt bằng kiến trúc, hiện đã xuất lộ 12 móng cột xếp thành 05 hàng theo chiều Bắc - Nam. Sự phân bố các hàng móng cột cho thấy, kiến trúc có bình đồ chạy dài theo chiều Bắc - Nam, rộng theo chiều Đông - Tây.

Theo chiều Bắc Nam các hàng móng cột cụ thể như sau :

- Hàng số 01: Xuất lộ 02 móng cột, ký hiệu KT002.MT031, KT002.MT032

- Hàng số 02: Còn 02 móng cột, ký hiệu KT002.MT029, KT002.MT030

- Hàng số 03: Còn 04 móng cột, ký hiệu KT002.MT027, KT002.MT028

-Hàng số 04: Còn 04 móng cột, ký hiệu KT002.MT024,KT002.MT025, KT002.MT026

- Hàng số 05: Còn 04 móng cột, ký hiệu KT002.MT002,KT002.MT011, KT002.MT012

Các móng cột đều có hình dáng hình gần vuông, theo quan sát mặt cắt thì khi người ta đào hố móng cột, các cạnh hơi vát xiên (đáy trụ có kích thước nhỏ hơn mặt trụ).

Kiến trúc còn có 12 móng cột xếp thành 5 hàng theo chiều Bắc - Nam (có hàng phía Bắc còn có 3 móng cột).

Khoảng cách giữa các hàng móng cột theo chiều Bắc Nam


Tt

Phân gian

Hàng móng cột

Ký hiệu móng cột

Khoảng cách(m)


1


Gian 1


1 - 2

KT002.MT031 - Kxđ


KT002.MT032 - KT002.MT029

3,9

Kxđ - Kxđ


Kxđ - KT002.MT030

3,9


2


Gian 2


2 - 3

Kxđ - Kxđ


KT002.MT029 - KT002.MT027

3,9

Kxđ - Kxđ


KT002.MT030 - KT002.MT028

3,9


3


Gian 3


3 - 4

Kxđ - KT002.MT024


KT002.MT027 - KT002.MT025

3,9

Kxđ - Kxđ

3,8

KT002.MT028 - KT002.MT026

3,9


4


Gian 4


4 - 5

KT002.MT024 - KT002.MT012

3,9

KT002.MT025 - KT002.MT011

4

Kxđ - KT002.MT002


KT002.MT026 - Kxđ


Khoảng cách giữa các móng cột theo chiều Đông - Tây:


Tt

Khoảng cách

Hàng Móng cột

Ký hiệu Móng cột

Kích thước (m)

Khoảng cách

Hàng Móng cột

Ký hiệu Móng cột

Kích thước (m)


1


Khoảng cách1


1 - 2

KT002.MT031 - KT002.MT032

2

Kxđ - KT002.MT029


Kxđ - KT002.MT027


KT002.MT024 - KT002.MT025

2

KT002.MT012 - KT002.MT011

2


2


Khoảng cách2


2 - 3

KT002.MT032 - Kxđ


KT002.MT029 - KT002.MT030

4,1

KT002.MT027 - KT002.MT028

4

KT002.MT025 - KT002.MT026

4

KT002.MT011 - Kxđ

4

Tt

Khoảng cách các gian theo chiều Bắc Nam tương đối đều nhau khoảng 3,8m đến 4m, điều này cho thấy quy mô nhà khá lớn. Khoảng cách 1 là khoảng cách giữa hàng móng cột 1 và hàng móng cột 2 với số đo là 2m, đây là khoảng cách giữa cột quân và cột cái. Khoảng cách 2 là khoảng cách giữa hàng móng cột 2 với hàng móng cột 3 có số đo là 4 - 4,1m, đây là khoảng cách giữa 2 cột cái. Đặc biệt ở hàng móng cột phía Nam xuất hiện 1 móng cột (MT002) nằm ở vị trí giữa 2 cột cái (MT011 và ?), hiện chưa rò ý nghĩa của móng cột này. (Xem Ba 63; Bv 11; Bảng kê 03-04)

Về quy trình xây dựng kiến trúc có thể gồm các công đoạn sau:

+ Xây dựng móng cột: trên nền đất người ta tiến hành đào các hố móng cột sâu xuống dưới (thường thì sâu xuống lớp văn hóa Đại La), rồi dùng các loại vật liệu như đất sét, sỏi, gạch, ngói để đầm xuống tạo thành móng cột.

+ Xây dựng bó nền: bó nền được xây dựng bao quanh giới hạn mặt bằng của kiến trúc. Công việc này được tiến hành sau khi các móng cột được gia cố xong.

+ Xây dựng các công trình phụ liên quan: các công trình này được làm khi công việc xây dựng kiến trúc hoàn thành. Các công trình phụ đó phù hợp với mục đích sử dụng của công năng của công trình, cũng như kết nối được giữa công trình với các kiến trúc tổng thể.

Về vật liệu xây dựng: các loại vật liệu được sử dụng trong việc xây dựng công trình kiến trúc gồm : Gạch hình chữ nhật hầu hết bị vỡ, ngói đỏ vỡ, đất sét thuần, dính, dẻo, có màu nâu vàng, nâu hồng lẫn đỏ, loang lổ sét trắng, sỏi...

Về kỹ thuật xây dựng móng cột: các móng cột hấu hết đã được cắt để kiểm tra, tìm hiểu kỹ thuật xây dựng cho phép hình dung được các bước như sau:

+ Đào hố móng cột: hố móng cột được đào có kích thước tương đương với móng cột đã xuất lộ với độ sâu đã được xác định (thường sâu tới tầng văn hóa Đại La).

+ Xây dựng móng cột: sau khi đào hố xong, người ta dùng các loại vật liệu đã được chuẩn bị sẵn để đầm tạo móng cột. Qua mặt cắt một số móng cột cho thấy các móng cột được đầm lèn theo từng lớp tách biệt, cứ một lớp sỏi cuội lẫn gạch ngói vụn rồi đến lớp đất sét.

Như vậy thông qua mặt cắt của các móng cột đã thể hiện rò kỹ thuật xây dựng của 1 móng cột, theo các bước: Đào hố > lát đáy móng cột (trừ MT028) > đầm lèn 1 lớp đất rồi 1 lớp gạch ngói.

- Di tích kiến trúc 12VH.LS.KT.003

Di tích phân bố trong khoảng diện tích 218,16m2, trong khoảng diện tích đó đã xuất lộ dấu tích của 15 móng cột. Mặt bằng tổng thể kiến trúc chưa xuất lộ hoàn toàn, đã bị giếng nước 017 cắt phá. Phạm vi phân bố trong tọa độ X -185,2, X -205,3; Y - 286,2, Y -296,4 trong hệ tọa độ Hoàng thành Thăng Long.

Toàn bộ nền móng của kiến trúc chưa xuất lộ đầy đủ, vì bị giếng nước 017 cắt phá.

Hiện trạng kiến trúc có 15 móng cột, được xếp thành 6 hàng (theo chiều Bắc Nam).

Kiến trúc có hướng chạy dài theo chiều dài Bắc - Nam, chiều rộng theo chiều Đông - Tây. Hiện trạng di tích đã xuất lộ gồm 15 móng cột. Theo chiều từ Bắc Nam được xếp thành 6 hàng, mỗi hàng có 4 móng cột (theo chiều Đông Tây). Từ hàng móng cột 1 đến hàng móng cột 2, từ hàng móng cột 2 đến hàng móng cột 3, từ hàng móng cột 3 đến hàng móng cột 4, hàng móng cột 4 đến hàng móng cột 5, hàng móng cột 5 đến hàng móng cột 6 đều có khoảng cách khoảng 4m. Theo chiều Đông Tây mỗi hàng cột gồm có 4 móng cột (trừ phía Bắc bị giếng cắt phá nên chỉ còn 2 móng cột) tạo ra 3 khoảng cách. Khoảng cách 1 là hàng móng cột 1 đến hàng móng cột 2 là 2,4m, khoảng cách 2 từ hàng móng cột 2 đến hàng móng cột 3 là 4,7m, khoảng cách 3 từ hàng móng cột 3 đến hàng móng cột 4 là 2,5m . Dựa vào cứ liệu này và qui luật phân bố khoảng cách các bước gian, có thể xác định được vị trí và khoảng cách các móng cột. Đặc biệt ở phía Nam có 1 móng cột nằm giữa 2 cột cái.

Dấu tích các móng cột đã xuất lộ cho thấy kiến trúc có mặt bằng hình chữ nhật, dài theo chiều Bắc - Nam, rộng theo chiều Đông Tây.

Kích thước hiện trạng xuất lộ là 218,16m2 (chiều Bắc - Nam: 21,6m x chiều Đông - Tây 10,1m). Trên tổng thể mặt bằng kiến trúc, hiện đã xuất lộ 15 móng cột xếp

thành 06 hàng theo chiều Bắc - Nam. Sự phân bố các hàng móng cột cho thấy, kiến trúc có bình đồ chạy dài theo chiều Bắc - Nam, rộng theo chiều Đông - Tây.

Theo chiều Bắc Nam các hàng móng cột như sau:

Hàng móng cột số 01: xuất lộ dấu tích của 01 móng cột thuộc hố G13 nằm trong KT003, ký hiệu: MT013

Hàng móng cột số 02: Còn lại dấu tích của 01 móng cột thuộc hố G13 nằm trong KT003, ký hiệu: MT014.

Hàng móng cột số 03: Còn lại dấu tích của 02 móng cột thuộc hố G13 nằm trong KT003, ký hiệu: KT003.MT005 và KT003.MT008.

Hàng móng cột số 04: Còn lại dấu tích của 04 móng cột thuộc hố G13 nằm trong KT005, ký hiệu: MT003, MT005, MT007, MT018.

Hàng móng cột số 05: Còn lại dấu tích của 04 móng cột thuộc hố G13 nằm trong KT005, ký hiệu: MT004; MT006; MT008 và MT019.

Hàng móng cột số 06: Còn lại dấu tích của 03 móng cột thuộc hố G13 nằm trong KT003, ký hiệu: MT009; MT010 và MT011.

Các móng cột đều có hình dáng hình gần vuông, theo quan sát mặt cắt thì khi người ta đào hố móng cột, các cạnh hơi vát xiên (đáy móng cột có kích thước nhỏ hơn mặt móng cột). Kiến trúc còn có 15 móng cột xếp thành 6 hàng theo chiều Bắc – Nam.

Khoảng cách giữa các hàng móng cột theo chiều Bắc Nam


Tt

Phân gian

Hàng móng cột

Kí hiệu móng cột

Khoảng cách (m)


1


Gian 1


1 - 2

Phần ở sát phía Đông Nam hố G13 đã bị G14.GI.017 cắt phá


G13.KT003.MT013 - G13.KT003.MT014

4,1

Kxđ - Kxđ



2


Gian 2


2 - 3

G13.KT003.MT014 - G13.KT003.MT005

4

Kxđ - G13.KT003.MT008


Phần ở sát phía Đông Nam hố G13 đã bị G14.GI017 cắt phá



3


Gian 3


3 - 4

G13.KT003.MT005 - G14.KT003.MT007

3,8

G13.KT003.MT008 - G14.KT003.MT018

3,8

Phần ở sát phía Đông Bắc hố G14 đã bị G14.GI017 cắt phá



4


Gian 4


4 - 5

G14.KT003.MT003 - G14.KT003.MT004

4

G14.KT003.MT005 - G14.KT003.MT006

4

G14.KT003.MT007 - G14.KT003.MT008

4

G14.KT003.MT018 - G14.KT003.MT019

4

5

Gian 5

5 - 6

G14.KT003.MT006 - G14.KT003.MT009

4

Phân gian

Hàng móng cột

Kí hiệu móng cột

Khoảng cách (m)




Kxđ - G14.KT003.MT011


G14.KT003.MT008 - G14.KT003.MT011

4

..... Xem trang tiếp theo?
⇦ Trang trước - Trang tiếp theo ⇨

Ngày đăng: 20/07/2022