Có Khả Năng Dạy Học Phân Môn Chính Tả Lớp 5 Đáp Ứng Chuẩn Kiến Thức Và

a) Luyện đọc

- 1-2 HS khá đọc cả bài, các HS khác đọc thầm theo.

- Một số HS đọc tiếp nối từng đoạn, có 4 đoạn:

+ Đoạn 1 : kết thúc ở dấu chấm xuống dòng thứ nhất

+ Đoạn 2 : kết thúc ở dấu chấm xuống dòng thứ hai

+ Đoạn 3 : kết thúc ở cụm từ tàu hoả đến

+ Đoạn 4 : phần còn lại của bài.

- Sửa lỗi phát âm ở một số từ HS mắc lỗi (nếu có)

- Học nghĩa của một số từ : tha nh ray, sự cố, chuyền thẻ, ...

- HS đọc cá nhân trong nhóm (từng đoạn, cả bài)

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 386 trang tài liệu này.

- GV đọc diễn cảm toàn bài (chú ý : đoạn kể về hành động của út Vịnh cần có nhịp nhan, thể hiện hành động khẩn cấp, tiếng hét của út Vịnh cần đọc to, thể hiện đúng với giọng thông báo một nguy hiểm).

b) Tìm hiểu bài

- Câu hỏi 1 : Đoạn đường sắt gần nhà út Vịnh mấy năm nay thường có những sự cố gì? ( có tảng đá nằm chềnh ềnh trên đường tàu, ốc gắn các thanh ray bị tháo rời, trẻ chăn trâu ném đá lên tàu chạy qua)

- Câu hỏi 2 : út Vịnh đã làm gì để thực hiện nhiệm vụ giữ gìn an toàn đường sắt? (tham gia phong trào Em yêu đường sắt quê em, thuyết phục bạn Sơn không chơi thả diều trên đường tàu) – HS trao đổi trong nhóm 2

- Câu hỏi 3 : út Vịnh đã làm gì để cứ 2 em nhỏ đang chơi trên đường tàu? ( 2 việc : la lớn để cho 2 em nhỏ biết có mối nguy hiểm trên đướng sắt đang đe doạ các em; nhào tới ôm em Lan lăn ra khỏi đường tàu thoát khỏi nguy hiểm) –trao đổi trong nhóm 2.

- Câu hỏi 4 : Em học tập ở út Vịnh điều gì?

Các gợi ý : Qua việc Vịnh tham gia phong trào Em yêu đường sắt quê em do trường phát động chứng tỏ bạn có tinh thần gì? / Qua hành động cứu 2 em nhỏ thoát nạn chứng tỏ Vịnh có tinh thần gì? (út Vịnh là người có tinh thần trách nhiệm với những công việc chung, là người có tinh thần dũng cảm , sẵn sàng quên mình cứ giúp người bị nạn. Đó là 2 điều lớn nhất em có thể học tập Vịnh.) – trao đổi trong nhóm nhỏ 3-4 HS

c) Đọc diễn cảm

- HS trao đổi tìm sự khác biệt về nhịp đọc ở đoạn 1, 2, 3 và đoạn 4 : đoạn 1, 2, 3 đọc chậm rãi theo nhịp kể chuyện. Đoạn 4 đọc nhịp nhanh thể hiện hành động khẩn trương, quyết liệt.

- HS trao đổi giọng đọc câu Hoa, Lan, tàu hỏ đến! : thể hiện thái độ hoảng hốt, quyết liệt khi thông báo nguy hiểm.

- Nhiều HS đọc diễn cảm đoạn 3 và đoạn 4 theo ý kiến đã thống nhất. (trong nhóm)

- Thi đọc diễn cảm đoạn 3 và 4 giữa các nhóm. HS làm trọng tài và đánh giá, GV cho

điểm trên cơ sở những nhận xét đúng.

3. Củng cố, dặn dò

- Một số HS nêu ý nghĩa câu chuyện : bài văn ca ngợi Vịnh có hành động dũng cảm, có tinh thần trách nhiệm trong việc giữ gìn an toàn đường sắt.

- Dặn HS chuẩn bị bài tiếp Những cánh buồm : Đọc cả bài , trả lời các câu hỏi ở cuối

bài.

Chủ đề 3

Nội dung và phương pháp dạy các kiểu bài tập chính tả trong SGK Tiếng Việt 5 (3 tiết)

I. Mục tiêu

Học xong chủ đề này, học viên cần đạt những mục tiêu cơ bản sau :

1. Hiểu các mạch nội dung của phân môn Chính tả ở lớp 5 và chuẩn kiến thức và kĩ năng phần Chính tả trong môn Tiếng Việt lớp 5. Biết các phương pháp dạy học phân môn Chính tả lớp 5 và cách thức đánh giá kết quả học tập chính tả của học sinh.

2. Có khả năng dạy học phân môn Chính tả lớp 5 đáp ứng Chuẩn kiến thức và kĩ năng của Chương trình Tiếng Việt lớp 5 và đáp ứng yêu cầu dạy học tích cực hoá học sinh.

3. Có ý thức dạy học Chính tả theo Chuẩn kiến thức và kĩ năng của chương trình, ý thức thực hiện các phương pháp dạy học mới nhằm tích cực hoá học sinh, ý thức góp phần phát triển nhân cách học sinh trong lĩnh vực sử dụng tiếng Việt văn hoá.

II. Nguồn

1. Các tài liệu cần có

1.1. Chương trình Tiểu học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2006.

1.2. Sách Tiếng Việt lớp 5 (2 tập), Nhà xuất bản Giáo dục, 2006.

1.3. Sách giáo viên Tiếng Việt 5 (2 tập), Nhà xuất bản Giáo dục, 2006.

1.4. Tài liệu bồi dưỡng giảng viên cốt cán cấp tỉnh, thành phố môn Tiếng Việt 5, Bộ Giáo dục và đào tạo, 2006.

2. Các tài liệu tham khảo

2.1. Tài liệu Mô đun bồi dưỡng giáo viên tiểu học Đổi mới phương pháp dạy học ở

tiểu học, Dự án Phát triển giáo viên tiểu học của Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2005.

2.2. Tài liệu Mô đun áp dụng dạy học tích cực trong môn Tiếng Việt, Dự án Việt – Bỉ Đào tạo giảng viên các trường sư phạm 7 tỉnh miền núi phía Bắc của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội, 2003.

2.3.Tài liệu Bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên tiểu học chu kì III (2 tập), Nhà xuất bản Giáo dục, 2004.

2.4. Một số vấn đề về đổi mới đánh giá kết quả học tập môn Tiếng việt ở Tiểu học, Nguyễn Thị Hạnh, Nhà xuất bản Giáo dục, 2004.

2.5. Trò chơi dạy học Tiếng Việt 2, Trần Mạnh hưởng chủ biên, Nhà xuất bản Giáo dục, 2003.

2.6. Trò chơi dạy học Tiếng Việt 3, Trần Mạnh hưởng chủ biên, Nhà xuất bản Giáo dục, 2004.

2.7. Dạy học Chính tả ở tiểu học, Lê A và Đỗ Xuân Thảo, Nhà xuất bản Giáo dục, 2003.

III. Quá trình

Hoạt động 1 : Phân tích tài liệu về Dạy học Chính tả lớp 5 (hoạt động cá nhân và hoạt

động nhóm)

nhiệm vụ

Nhiệm vụ 1 : Nghiên cứu tài liệu in (hoạt động cá nhân)

- Chương trình Tiểu học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2006.

- Sách Tiếng Việt lớp 5 (2 tập), Nhà xuất bản Giáo dục, 2006.

- Sách giáo viên Tiếng Việt 5 (2 tập), Nhà xuất bản Giáo dục, 2006.

- Tài liệu bồi dưỡng giảng viên cốt cán cấp tỉnh, thành phố môn Tiếng Việt 5, Bộ Giáo dục và đào tạo, 2006.

- Một số tài liệu tham khảo ở mục II,2 (tuỳ theo điều kiện thời gian và tài liệu).

Nhiệm vụ 2 : Phân tích các tài liệu về Dạy học Chính tả lớp 5 (hoạt động nhóm)

- Trao đổi và thảo luận trong nhóm để thống nhất hiểu biết về :

+ Mục tiêu của phân môn Chính tả lớp 5.

+ Nội dung dạy học của phân môn Chính tả lớp 5 (nội dung áp dụng cho tất cả các vùng miền, nội dung áp dụng cho từng vùng miền) : mạch kiến thức và mạch kĩ năng viết.

+ Những phương pháp và biện pháp dạy học chủ yếu áp dụng vào dạy học phần Chính tả lớp 5.

+ Chuẩn kiến thức và kĩ năng phần Chính tả lớp 5.

- Trình bày kết quả thảo luận nhóm và tiếp thu ý kiến phản hồi.

Nhiệm vụ 3 : Học tập theo băng hình (hoạt động nhóm)

(Băng hình Dạy học phân môn Chính tả thuộc tài liệu bồi dưỡng giảng viên cốt cán cấp tỉnh, thành phố môn Tiếng Việt 5, Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2005)

- Việc làm trước khi xem băng hình : đọc tài liệu hướng dẫn học theo băng hình, đọc bài học trong sách giáo khoa và bài soạn trong sách giáo viên theo tiết học đã ghi hình.

- Việc làm trong khi xem băng hình : xem và ghi chép những điều mỗi cá nhân thấy cần lưu ý. Có thể xem lại vài lần những đoạn cần xem kĩ.

- Việc làm sau khi xem băng hình :

+ Trao đổi trong nhóm để phân tích về những điều đã xem trên băng hình : bài dạy có những nội dung nào, bài dạy đã thể hiện đúng Chuẩn kiến thức và kĩ năng chưa, giáo viên đã thực hiện những phương pháp dạy học nào, kết quả học tập của học sinh so với yêu cầu của chuẩn.

+ Trao đổi nhóm để thống nhất về những điều đã học tập được trong bài dạy trên băng hình để vận dụng vào dạy học ở trường, lớp cụ thể nơi giáo viên đang dạy.

Thông tin phản hồi (cho hoạt động 1)

Phân môn Chính tả ở lớp 5 chủ yếu tập trung rèn kĩ năng viết chính xác cho HS. Thông qua việc làm các bài tập chính tả, HS lớp 5 nắm được các quy tắc viết của chữ quốc ngữ (quy tắc viết c/k, g/gh, ng/ngh, d/gi, iê/yê/ia/ya, uô/ua, ươ/ưa, ao/au), nắm được cách viết đúng các từ có âm đầu, vần và thanh điệu HS địa phương hay mắc lỗi do ảnh hưởng của cách phát âm (l/n, v/d/gi, các vần có âm cuối n/ng, t/c; các vần có âm chính là

i/iê, o/ô...). HS có viết đúng chính tả thì mới có thể viết văn bản đúng chuẩn chính tả và do đó các em mới có thể giao tiếp tốt bằng văn bản.

a. Mục tiêu của phân môn Chính tả lớp 5: Trang bị một số kiến thức về quy tắc chính tả tiếng Việt; rèn kĩ năng nghe, kĩ năng viết đúng chính tả đoạn văn, bài văn; phát triển ý thức viết đúng chuẩn chính tả, thái độ cẩn thận và yêu cái đẹp trong giao tiếp bằng chữ viết tiếng Việt.

b. Nội dung dạy học Chính tả

- Mạch kiến thức về quy tắc chính tả :

Hệ thống hoá những hiểu biết về cách viết đúng các âm đầu, vần, thanh điệu của các từ thuộc vốn từ đã học theo các chủ điểm. Hệ thống hoá về quy tắc viết tên người, tên địa lí Việt Nam và nước ngoài.

- Mạch kĩ năng viết chính tả : Nghe-viết, nhớ-viết một đoạn văn hoặc đoạn thơ, trình bày bài viết theo quy định.

+ Viết đúng các từ ngữ dễ sai lẫn trong các bài chính tả nghe-viết, nhớ-viết, cụ thể là:

+ Các từ có âm đầu hoặc âm chính có nhiều cách viết : c/k, g/gh, ng/ngh, r/ d/ gi, iê/ ia/ya, uô/ua, ươ/ưa.

+ Các từ có vần khó xuất hiện trong các bài viết chính tả.

+ Các từ mà phát âm của tiếng địa phương lệch so với chuẩn : l/n, tr/ ch, s/x, v/d, iu/iêu, o/ô, an/ang, ăn/ăng, ân/âng, ut/uc, ưt/ưc, ăt/ăc, ip/iêp, im/iêm, ... dấu hỏi/dấu ngã.

+ Các tên người, tên địa lí Việt Nam và nước ngoài.

Trong những nội dung trên có phần nội dung bắt buộc dạy cho tất cả học sinh ở các vùng miền trong cả nước, có những nội dung cho phép các trường, lớp ở từng địa phương được lựa chọn để dạy cho phù hợp với đặc điểm của học sinh địa phương. Phần nội dung tự chọn là phần viết đúng các từ mà phát âm của tiếng địa phương lệch so với chuẩn trong mỗi bài học. Trong sách Tiếng Việt 5, phần nội dung tự chọn được đánh dấu bằng chữ số ghi trong ngoặc đơn (ví dụ : bài tập 2 (a) ...). Trong trường hợp các bài tập tự chọn trong sách giáo khoa không phù hợp với đặc điểm phát âm của tiếng địa phương nơi có trường lớp mình, giáo viên có thể soạn bài tập thay thế bài của sách giáo khoa sao cho nội dung bài thay thế phù hợp với đặc điểm phát âm của tiếng địa phương dẫn đến lỗi chính tả học sinh lớp mình, trường mình thường mắc.

c. Phương pháp và biện pháp chủ yếu để dạy học Chính tả lớp 5

- Phương pháp rèn luyện theo mẫu : Thực hiện phương pháp này, giáo viên cần đọc mẫu các từ mà học sinh dễ mắc lỗi, học sinh nghe và phát âm lại cho đúng các từ đó. Tiếp theo giáo viên yêu cầu học sinh phân tích tiếng mắc lỗi thành các phần âm đầu, vần và thanh điệu, từ đó học sinh nhớ cách ghi các bộ phận của tiếng để viết đúng. Trước khi viết bài chính tả, HS viết các từ này ra bảng con, ra nháp. Một biện pháp cần thực hiện để dạy học chính tả theo mẫu là tổ chức cho các nhóm HS thành lập sổ tay chính tả của nhóm. GV hướng dẫn HS ghi các lỗi chính tả mà HS trong nhóm mắc trong các bài viết và cách viết đúng các từ đó. Cách ghi sổ tay chính tả nên tập trung các lỗi theo từng loại, ví dụ : loại lỗi nhầm lẫn giữa dấu hỏi và dấu ngã, loại lỗi nhầm lẫn giữa vần im và vần iêm, loại lỗi nhầm lẫn giữa âm đầu gi, d và v, loại lỗi viết tên riêng Việt Nam, tên nước ngoài phiên âm sang tiếng Việt. Sau khi ghi các từ mắc lỗi và cách sửa, HS cần ghi thêm những từ các em biết có các âm đầu, vần, thanh, các từ là tên riêng tương tự như các từ mà các em đã mắc lỗi để giúp các em biết cách viết đúng nhiều từ. Ví dụ : sau khi sửa lỗi viết từ Crít xtốp – Cô lông thành Crít-xtốp Cô-lông, các em có thể viết thêm các từ An- phông-xơ Đô-đê, Mắc-xim Go-rơ-ki...

- Phương pháp thực hành giao tiếp :

Thực hành giao tiếp trong dạy học chính tả chủ yếu là thực hành giao tiếp bằng chữ viết ghi lại các đơn vị có nghĩa. Muốn cho học sinh học tập theo phương pháp này, GV cần cho HS biết nghĩa của các đơn vị giao tiếp (từ, câu), chuẩn chữ viết của các đơn vị này, sau khi hoàn thành bài viết cần cho HS kiểm tra lại bài viết để sửa lỗi sao cho các đơn vị giao tiếp trong bài đều đúng với chuẩn chính tả.

Thực hiện phương pháp này, giáo viên cần cho học sinh đọc toàn bộ đoạn văn các em sẽ viết, hiểu nội dung đoạn văn, viết trước một số từ ngữ học sinh dễ viết sai (viết ra bảng con, ra nháp). Sau đó giáo viên đọc cho các em viết (nếu là bài chính tả nghe-viết) hoặc cho các em nhớ từng câu để viết lại (nếu là bài chính tả nhớ-viết). Sau khi học sinh viết xong cả đoạn, giáo viên cho các em tự soát lỗi trong bài của mình hoặc của bạn (đổi bài cho bạn) và tự sửa lỗi. Khi giáo viên chấm bài, cần chỉ ra những lỗi trong bài làm chưa được sửa và chỉ ra cách sửa.

- Phương pháp sử dụng trò chơi học tập : Thực hiện phương pháp này, giáo viên cần xác định mục đích của trò chơi là nhằm vào củng cố cách viết đúng âm, vần, thanh điệu nào. Sau khi xác định rõ mục đích, giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với mục đích.

Trò chơi chính tả cần có nội dung bám sát chương trình Chính tả ở lớp 5. Nên có những trò chơi giúp HS nhớ cách viết âm đầu, vần, thanh điệu của một số từ HS viết sai do ảnh hưởng của phát âm địa phương, một số trò chơi giúp HS phát hiện và sửa lỗi chính tả trong bài viết. Khi tổ chức chơi, giáo viên cần nêu rõ luật chơi, cách tiến hành trò chơi để tất cả học sinh đều biết cách chơi. Giáo viên cần tham gia tổ trọng tài để đánh giá kết quả của các học sinh tham gia chơi. Giáo viên nên chọn các trò chơi có luật chơi đơn giản, có thể dùng để dạy học nhiều hiện tượng chính tả, dễ kiếm vật liệu để chuẩn bị. (Tham khảo các trò chơi dạy học chính tả trong sách Trò chơi dạy học Tiếng việt lớp 2, Trò chơi dạy học Tiếng việt lớp 3)

d. Chuẩn kiến thức và kĩ năng phần Chính tả lớp 5

- Viết được bài chính tả nghe - viết, nhớ -viết có độ dài khoảng 100 chữ trong 20 phút, không mắc quá 5 lỗi.

- Viết đúng một số từ ngữ cần phân biệt phụ âm đầu, vần, thanh điệu dễ lẫn do ảnh hưởng của phát âm địa phương.

- Biết tự phát hiện và sửa lỗi chính tả, lập sổ tay chính tả.

e. Đánh giá kết quả học tập chính tả của HS

Đánh giá kết quả dạy học chính tả phải căn cứ trên chuẩn phần chính tả trong chương trình.

Hoạt động đánh giá kết quả học chính tả của HS bao gồm những việc làm cụ thể sau : GV thông báo cho HS biết các tiêu chuẩn đánh giá một bài viết chính tả (yêu cầu về viết đúng kiểu chữ, cỡ chữ, khoảng cách giữa các chữ; yêu cầu về viết đúng từ, dấu câu; yêu cầu về viết hoa, viết tên dân tộc thiểu số, tên nước ngoài phiên âm; yêu cầu về trình bày bài theo quy định); GV chỉ ra những lỗi trong bài viết của HS và hướng dẫn cách chữ từng lỗi; GV cho điểm bài viết.

Hoạt động đánh giá có thể do GV thực hiện toàn bộ các việc làm nêu trên. GV cũng có thể để HS tham gia vào hoạt động đánh giá bằng cách cho HS tự tìm lỗi và tự sửa lỗi trong bài viết của mình, trong bài viết của bạn sau khi các em đã được biết các tiêu chuẩn đánh giá do GV cung cấp. Hoạt động tự đánh giá của HS sẽ giúp HS học chính tả một cách tích cực.

Hoạt động 2 : Thực hành soạnkế hoạch bài học, dạy thử (hoạt

động nhóm)

Thông tin cơ bản

Soạn bài dạy chính tả là công việc của từng GV. Bản chất của hoạt động soạn bài là lập một kế hoạch thực hiện bài học đảm bảo tính khả thi với lớp học do từng GV phụ trách. Căn cứ vào Chuẩn kiến thức và kĩ năng của phần Chính tả trong chương trình, căn cứ vào nội dung bài dạy , GV xác định rõ mục tiêu cảu bài về các phương diện kiến thức, kĩ năng , thái độ (có thể không phải bài học nào cũng cần nêu đầy đủ cả 3 mục tiêu này , tuỳ vào từng bài GV có thể chỉ nêu mục tiêu kiến thức, kĩ năng mà không nhất thiết phải nêu riêng mục tiêu thái độ nếu như mục tiêu thái độ có thể lồng ghép được vào mục tiêu kĩ năng). GV cần chỉ ra các đồ dùng dạy học mình tự chuẩn bị hoặc HS chuẩn bị ngoài những đồ dùng do sách giáo viên gợi ý (đồ dùng dạy học bao gồm cả những phiếu học tập, các đồ dùng để tổ chức trò chơi, tổ chức các cuộc thi cho HS). GV cần chỉ rõ các hoạt động dạy học cụ thể sẽ thực hiện trong giờ học, cụ thể là trong từng hoạt động HS làm gì, kết quả cần đạt ra sao, cần củng cố cho HS những kiến thức và kĩ năng nào?

Nhiệm vụ

Nhiệm vụ 1 : Thực hành soạn bài trong nhóm

- Chọn bài

- Trao đổi về việc tổ chức các hoạt động học tập trong tiết học

- Trao đổi về chọn các bài tập tự chọn để dạy học trong bài (nếu có)

Nhiệm vụ 2 : Dạy thử bài đã soạn (dạy cả bài hoặc một trích đoạn trong bài)

- 1 GV dạy bài đã soạn thử (nên dạy thử trong điều kiện có HS học)

- Các GV khác trong nhóm quan sát tiết dạy để chuẩn bị ý kiến phản hồi.

Thông tin phản hồi (cho hoạt động 2)

GV cần trao đổi về bài dạy dựa trên các tiêu chuẩn sau :

- Bài dạy đã/chưa thể hiện chuẩn kiến thức và kĩ năng phân môn Chính tả lớp 4.

- Phương pháp dạy học đã/chưa thể hiện quan điểm tích cực hoá học sinh (thông qua việc tổ chức hợp lí các hoạt động học tập cho học sinh).

- Nội dung dạy học tự chọn chính tả đã/chưa phù hợp với đặc điểm của địa phương.

- Những phần nội dung bài cần được tiếp tục củng cố, làm vững chắc thêm ở những bài sau.