Về Đội Ngũ Cán Bộ Lãnh Đạo, Quản Lý, Phóng Viên, Biên Tập Viên, Kỹ Thuật 3502

kê đều phải làm thủ công, với số lượng nhiều dẫn đến kết quả không chính xác. Do mất nhiều thời gian làm thủ công (như làm nhuận bút, quản lý công văn, thống kê tin, bài…) nên công tác chuyên môn của phóng viên, biên tập viên chậm mà vẫn có thể sai sót. Rõ ràng, cần đầu tư nâng cấp hệ thống công nghệ và hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là quan tâm đầu tư nâng cao trình độ công nghệ của báo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới.

Hiện nay, các báo điện tử đã được quan tâm, tạo điều kiện mua sắm, bổ sung trang thiết bị hiện đại phục vụ nhiệm vụ chuyên môn và hành chính, giúp cho việc lãnh đạo, quản lý, nhất là giúp cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên thực hiện các nhiệm vụ trên thuận lợi hơn, ít sai sót hơn, đồng thời giảm nhân lực làm việc gián tiếp và giảm thời gian, tiết kiệm chi phí, tạo điều kiện việc nâng cao số lượng, chất lượng tin, bài.

3.1.1.4. Về kinh phí, cơ sở vật chất – kỹ thuật

Về tài chính của các báo điện tử, do tính đặc thù của loại hình báo chí, các báo điện tử hoạt động bằng nguồn kinh phí khác nhau: một số báo hoạt động bằng nguồn ngân sách nhà nước cấp 100%, một số báo thực hiện hoạt động theo đơn vị sự nghiệp có thu hoặc tự chủ kinh phí. Trong những năm qua, kinh phí được cấp hoặc doanh thu hằng năm của các báo điện tử đều tăng, năm sau cao hơn năm trước, cơ bản đáp ứng yêu cầu chi phí hoạt động thường xuyên. Ví dụ, báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam - đơn vị hoạt động bằng 100% ngân sách cấp - năm 2004 được cấp hơn 2 tỷ đồng, năm 2005 là 4,2 tỷ đồng, năm 2007 là 10,63 tỷ đồng, năm 2011 là 12 tỷ đồng, năm 2012 là 12,7 tỷ đồng. Về vốn đầu tư cơ bản, năm 2006, báo được cấp hơn 1,2 tỷ đồng mua sắm trang, thiết bị công nghệ thông tin; năm 2007, báo được cấp hơn 6,5 tỷ đồng phục vụ mua sắm trang, thiết bị công nghệ thông tin và truyền hình internet; năm 2012, báo được cấp gần 10 tỷ đồng để mua sắm trang, thiết bị công nghệ thông tin. Các khoản chi này đã được giải ngân theo tiến độ và quy định, góp phần cải thiện trang thiết bị và công nghệ phục vụ hoạt động công nghệ của báo.

Con số trên cho thấy, nguồn kinh phí cấp cho báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng, các báo điện tử nói chung đã liên tục tăng, góp phần đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên, nhất là chi cho các hoạt động tác nghiệp như nhuận bút, chuyên môn, nghiệp vụ khác, đặc biệt là chi mua sắm trang thiết bị, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin. Đến nay, mặc dù chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu, song nguồn vốn chi thường xuyên thực sự đóng góp cho việc duy trì hoạt động của mỗi báo. Nhìn chung, trong những năm qua, về cơ bản các báo điện tử đã thực hiện đúng các quy định tài chính, bảo đảm không chi vượt mức ngân sách, hoặc chi vượt thu, không gây thất thoát, lãng phí ngân sách.

Về hiện trạng kết cấu hạ tầng kỹ thuật, cơ bản hạ tầng mạng của các báo đã được trang cấp đồng bộ, đáp ứng yêu cầu. Cấu trúc hạ tầng mạng được xây dựng tốt, các lớp máy chia được phân lớp rõ ràng, bố trí hợp lý tránh việc thắt “nút cổ chai” trong mạng; các máy chủ được bố trí làm các máy chủ dịch vụ chia sẻ tài nguyên giúp cho hoạt động mạng được cải thiện, quản lý dễ dàng hơn. Về thực trạng về phần mềm và hạ tầng kỹ thuật ở một số báo, hiện một số báo đã mua bản Windows 2003 Server và Windows 2007 Server để cài đặt vào các máy chủ. Điều này cũng chỉ giải quyết được một vấn đề nhỏ là bản quyền sản phẩm phần mềm cho máy chủ, còn toàn bộ các máy trạm tại tòa soạn vẫn chưa có bản quyền. Các báo đã tự chủ mua sản phẩm diệt vi rút Bitdefender, Kaspersky hoặc Bkv có bản quyền, vừa thay đổi được thói quen sử dụng phần mềm bất hợp pháp, vừa bảo đảm được hệ thống mạng nội bộ phòng tránh vi rút.

Quá trình ra đời (từ năm 1997) và phát triển, xét trên mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ các cơ quan báo chí điện tử đã có bước phát triển nhanh chóng, mạnh mẽ về nhiều mặt: tăng loại hình; tăng số lượng cơ quan báo chí; tăng chất lượng nội dung, hình thức, công nghệ, truyền tải thông tin; tăng số lượng, phạm vi phủ mạng; tăng số lượng nhà báo và đội ngũ những người làm việc trong các cơ quan báo chí; tăng số lượng công chúng báo chí, đặc biệt là ở nước ngoài; tăng nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất - kỹ thuật.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 185 trang tài liệu này.

Có thể khẳng định, báo điện tử ở Việt Nam đã bước đầu thể hiện và phát huy tốt vai trò một cơ quan báo chí của Đảng, của ngành, đoàn thể; tuyên truyền thông tin chính thống về quan điểm, đường lối, chính sách và hoạt động của Đảng, Nhà nước, ngành, đoàn thể góp phần định hướng xã hội và làm tốt công tác tuyên truyền.

3.1.2. Hạn chế, khuyết điểm

Bên cạnh ưu điểm, báo điện tử của nước ta còn bộc lộ nhiều khuyết điểm, yếu kém.

3.1.2.1. Về quy mô, số lượng báo điện tử

Hiện nay, nước ta có 92 báo, tạp chí điện tử, trong đó có 20 báo, tạp chí điện tử độc lập, tuy nhiên các báo điện tử chưa được quan tâm, tạo điều kiện đúng mức, cơ bản các báo có quy mô nhỏ và vừa phải, hầu hết các báo điện tử chưa tự chủ được toàn bộ hoạt động, từ kinh phí, cơ sở vật chất, máy chủ, nhất là hệ thống máy chủ liên quan đến an ninh, an toàn mạng.

Số lượng báo điện tử nhiều, nhưng chất lượng, cũng như số lượng tin, bài, hình ảnh của báo chưa đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày cao của độc giả, nhiều báo đưa tin, bài lặp đi lặp lại, nội dung không nhiều, nhạt, thậm chí không đủ điều kiện để tổ chức viết mới, phải khai thác từ các báo, tạp chí khác. Mặc dù số lượng báo điện tử nhiều, nhưng trong đó có ít báo cập nhật những sự kiện chính trị, kinh tế, xã hội..., xây dựng được kho tư liệu phục vụ nhu cầu của độc giả. Nhiều báo điện tử bị nhắc nhở, đến mức phải đình bản, thậm chí đóng cửa, xử lý pháp luật, do hoạt động không đúng tôn chỉ, mục đích, định hướng của Đảng, quản lý của Nhà nước.

Việc xử lý các sai phạm trong hoạt động báo chí chưa được thực hiện nghiêm túc, kịp thời, chưa áp dụng những chế tài đủ mạnh. Một số cơ quan chủ quản và cơ quan báo điện tử còn tiến hành công việc này một cách hình thức, chiếu lệ, không kiên quyết và triệt để.

Số nhà báo, người làm công tác trong lĩnh vực báo chí yếu kém đạo đức, lợi dụng nghề báo để thực hiện hành vi vụ lợi không còn là cá biệt. Thậm

chí, đã xuất hiện “câu lạc bộ” hoặc nhóm nhà báo kết hợp với nhau để làm ăn, tung hô người này, “hạ bệ” người khác, “đánh hội đồng” các doanh nghiệp, cơ quan hay cá nhân nào đó vì ác ý hoặc vì vụ lợi. Chỉ thị 52-CT/TW của BBT chỉ rõ:

Tính tư tưởng, tính định hướng chính trị, tính chiến đấu, tính khoa học, tính chuyên nghiệp ở một số tờ báo điện tử chưa cao. Một số báo thiếu cân nhắc khi đưa tin, bài về các vấn đề trong nước và thiếu chọn lọc khi khai thác tư liệu, bài viết ở bên ngoài; một số tin, bài chạy theo thị hiếu tầm thường, giật gân, câu khách. Ở một số cơ sở dịch vụ Internet, còn để xảy ra tình trạng lưu hành, phát tán các thông tin phản động, đồi truỵ, vu khống, bôi nhọ danh dự cá nhân, gây bất bình trong nhân dân. Chưa có biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị ở trong và ngoài nước lợi dụng mạng Internet và báo điện tử để chống phá cách mạng nước ta [6, tr.1].

3.1.2.2. Về đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên

Trong những năm qua, các cấp ủy đảng đã quan tâm lãnh đạo kiện toàn, củng cố một bước tổ chức, bộ máy, là loại hình báo chí mới, đội ngũ phóng viên, biên tập viên của các tờ báo điện tử tuổi đời còn khá trẻ, khá nhiều người trong số này đã tốt nghiệp khoa báo chí của các trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn hoặc Học viện Báo chí và Tuyên truyền thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Một bộ phận khác được đào tạo tại các trường ngoại ngữ, kỹ thuật, nên có khả năng sử dụng thành thạo ngoại ngữ, vi tính, nhưng thiếu vốn sống và chưa có kinh nghiệm làm báo. Phần đông lãnh đạo, biên tập viên, phóng viên các báo điện tử có thời gian làm báo viết trước khi chuyển sang làm báo điện tử hoặc mới bước vào nghề làm báo. Chính vì vậy, có nhiều báo điện tử có ít phóng viên, biên tập viên có thẻ nhà báo. Sự khác biệt này có thể không ảnh hưởng tới kỹ năng làm báo điện tử như khả năng đưa tin nhanh, kỹ thuật trình bày trang, bởi đây là loại hình báo mới, hầu

như chưa có kinh nghiệm, nhưng ảnh hưởng đến nhận thức, sự nhạy bén chính trị cũng như nghiệp vụ trong biên tập và quyết định đưa tin, bài lên mạng hay mắc sai sót về chính trị, định hướng thông tin. Chính tình trạng này làm giảm động lực của những tờ báo, những nhà báo muốn tìm sự độc đáo cho riêng mình.

Một số cơ quan báo điện tử còn tình trạng phóng viên, biên tập viên đố kỵ, những biểu hiện không lành mạnh, thiếu xây dựng, ảnh hưởng không tốt đến đoàn kết nội bộ. Một số phóng viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp, thiếu trung thực trong tác nghiệp, đã có những trường hợp vi phạm nghiêm trọng đạo đức nghề nghiệp, như “đạo báo”, thông tin không đúng sự thật đến mức tổng biên tập phải quyết định kỷ luật với hình thức cao nhất là buộc thôi việc, Bộ TT-TT quyết định thu hồi thẻ nhà báo, thậm chí bị truy tố, xử lý hình sự.

Nhìn chung, năng lực chuyên môn của cán bộ, phóng viên của các báo điện tử cũng bộc lộ những hạn chế, yếu kém. Thực tế những năm qua, hằng ngày mỗi báo cập nhật bình quân 150-250 tin, bài, trong đó khoảng 60-70% lượng tin, bài là khai thác, biên tập từ báo, tạp chí hoặc liên kết với các báo, tạp chí khác. Điều đó cũng có nghĩa, ngoài số ít phóng viên đi thực tế tác nghiệp, còn lại phần lớn làm báo tại tòa soạn. Chính phương thức tác nghiệp báo chí như vậy làm cho phần lớn phóng viên của báo ít có điều kiện cọ sát thực tiễn, ít có tác phẩm báo chí thấm đẫm hơi thở cuộc sống. Là cơ quan báo chí, nhưng người trực tiếp sáng tạo ra sản phẩm báo chí còn chiếm tỷ lệ thấp, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của mỗi báo.

Vấn đề đang được quan tâm là đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt của các báo điện tử được cấp phép hoạt động độc lập: trong số tổng biên tập, phó tổng biên tập các báo điện tử chỉ có dưới 40% đã kinh qua hoạt động báo chí.

Tình trạng một số cán bộ, phóng viên các cơ quan báo điện tử, văn phòng đại diện ở các địa phương thiếu rèn luyện đạo đức, phẩm chất, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, thậm chí vi phạm pháp luật đang có chiều hướng gia tăng. Vai trò của cấp ủy, tổ chức đảng, chuyên môn, công đoàn, đoàn thanh

niên, HNB trong cơ quan báo điện tử chưa được đặt đúng vị trí, tác dụng hạn

chế, giảm sút sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo.

Về công tác quản lý tòa soạn, khác rất nhiều so với những loại hình báo chí khác, báo điện tử khá dễ dãi trong việc cho phép phóng viên, biên tập viên và nhất là bạn đọc, cộng tác viên đưa ý kiến, tin, bài lên mạng. Điều này có thể phá vỡ quy trình kiểm tra nội dung theo quy định của Luật Báo chí, trong đó chế tài rất cụ thể về trách nhiệm của lãnh đạo cơ quan báo chí (tổng biên tập, phó tổng biên tập).

Hiện nay, các báo điện tử chủ yếu sử dụng phóng viên là hợp đồng ngắn hạn có thời hạn. Nhìn chung, quyền lợi của họ còn hạn chế, thu nhập theo hợp đồng, năng suất, chất lượng tin, bài cung cấp đăng lên các trang báo, phúc lợi và các chế độ đãi ngộ, khuyến khích vật chất khác chưa nhiều. So với những báo viết, phát thanh, truyền hình lớn, mức thu nhập của họ ở mức trung bình, thậm chí còn thấp, việc gia hạn hợp đồng cho tới nay chủ yếu vẫn là hợp đồng ngắn hạn. Nhìn chung, tâm lý công việc chưa ổn định luôn thường trực đối với họ. Điều này một mặt, khuyến khích họ lao động tốt, luôn tiến bộ trong công tác chuyên môn để được đánh giá, nhận xét tốt, giữ được quyền ký gia hạn hợp đồng lao động và có được mức thu nhập cao hơn, nâng cao được năng lực công tác, tích lũy được nhiều kiến thức, kinh nghiệm và các mối quan hệ xã hội nghề nghiệp, giữ được cuộc sống ổn định.

3.1.2.3. Về trình độ công nghệ

Trình độ và trang bị kỹ thuật của các báo điện tử nhìn chung đã có bước phát triển nhanh, nhưng chưa theo kịp trình độ chung của thế giới. Thiết kế báo còn lạc hậu, hình thức chưa đẹp. Tốc độ truy cập còn chậm. An ninh mạng chưa cao. Báo điện tử chưa thu hút được sự chú ý và để lại ấn tượng tốt cho bạn đọc. Trong những năm qua, những tờ báo có tên miền trong nước tuy chưa gặp sự cố kỹ thuật lớn, song đã có báo bị tin tặc tấn công nhiều lần, tình trạng truy cập chậm, mất mạng vẫn diễn ra. Có không ít tờ báo điện tử đã đầu tư quá lớn vào công nghệ (thuê đường truyền, mua thiết bị máy chủ hiện đại,

đắt tiền, máy cấu hình cao...), nhưng chất lượng tờ báo không tương xứng. Tình trạng thiếu cán bộ kỹ thuật, trang bị kỹ thuật lạc hậu khá rõ ở những tờ báo của các cơ quan báo. Năm 2011, báo Vietnamnet bị tin tặc tấn công làm tê liệt, không hoạt động trong nhiều giờ, thậm chí nhiều tin, bài, giao diện của báo còn bị sửa chữa về hình thức và nội dung. Vừa qua, báo Dân trí cũng bị tin tặc tấn công gây nghẽn mạng nhiều giờ, rất khó truy cập... Những yếu kém, khuyết điểm trên thường bộc lộ tập trung ở một số báo điện tử đã được cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí của Đảng và Nhà nước nhắc nhở, phê bình nhiều lần, nhất là trong các cuộc giao ban báo chí hằng tuần, nhưng chậm khắc phục.

Một số báo điện tử trước đây là Website được xây dựng theo công nghệ ASP và Database SQL của hãng Microsoft. ASP là công nghệ cũ, hiện ít được sử dụng. Để thực hiện các yêu cầu về nội dung, lập trình trên nền ASP tiêu tốn nhiều thời gian và công sức so với các công nghệ mới khác như ASP.NET. Thực trạng quy trình cập nhật tin, bài của các báo điện tử vận hành theo quy trình: toàn bộ phóng viên, biên tập viên, lãnh đạo ban biên tập, kỹ thuật viên phải làm việc tại tòa soạn hoặc ở một nơi nào đó. Quy trình phê duyệt tin, bài được tiến hành từ việc soạn bản thảo đến phê duyệt và đưa lên mạng đều sử dụng trên mạng. Hệ thống đường truyền, chủ yếu sử dụng các đường ADSL kết nối với internet thông qua các nhà cung cấp dịch vụ (Cục Bưu điện Trung ương, FPT, VDC, Viettel).

Hiện nay, số lượng tin, bài (văn bản, video, hình ảnh và audio) của các báo rất lớn, do vậy một số thời điểm cập nhật tin, bài có thể chưa đáp ứng được yêu cầu. Ví dụ, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam thuê máy chủ (hosting) ở VDC, được VDC Webhosting trên 01 máy chủ đồng thời chia sẻ tài nguyên với chính trang báo www.vnn.vn của họ. Ngoài ra, VDC còn hỗ trợ 02 máy chủ (01 sử dụng cho Video, Audio; 01 sử dụng cho Database và Security) để hỗ trợ thêm cho báo. Toàn bộ hệ thống này do VDC quản lý. Trong tương lai, báo vẫn có thể tiếp tục duy trì hình thức này, tuy nhiên cũng cần có sự đầu tư

hỗ trợ cao hơn mới có thể đảm bảo được nhiệm vụ, hoặc thiết lập một cơ chế

mới theo hình thức thuê đặt máy chủ tại VDC.

Về hoạt động của các tòa soạn, số lượng người dùng ngày càng tăng khiến cho hệ thống hiện tại vận hành chậm, gây khó khăn cho người dùng truy cập và lấy thông tin. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến công tác của tòa soạn cũng như vai trò cung cấp thông tin của các báo. Hệ thống hiện tại được xây dựng trên nền công nghệ mã nguồn mở nên việc bảo đảm số lượng truy cập lớn, bảo mật hệ thống vẫn còn hạn chế. Điều này sẽ rất nguy hiểm cho việc quản trị hệ thống khi bị tin tặc truy cập và sẽ gây ảnh hưởng đến uy tín của báo làm sai lệch thông tin.

3.1.2.4. Về kinh phí, cơ sở vật chất – kỹ thuật

Điều đáng lưu ý là, hiện nay một số báo đang khó khăn về tài chính. Kinh phí được cấp mới và thu từ các nguồn khác chỉ đáp ứng được những hoạt động chính. Kinh phí bao cấp không thể đáp ứng được nhu cầu phát triển trong hiện tại và trong tương lai của các báo (hầu hết các báo đều tăng về nhân lực, lại thêm các trang tiếng nước ngoài và các chức năng khác, như truyền hình internet, video clip, audio…). Mặt khác, trang thiết bị, máy móc kỹ thuật – công nghệ thay đổi liên tục, giá thành tăng, do đó ảnh hưởng đến việc hoạt động của tòa soạn báo. Do nguồn thu của các báo khác nhau, nên thu nhập của phóng viên các báo cũng khác. Hiện nay, thu nhập bình quân của các báo khoảng 8 - 12 triệu/người/tháng.

Các báo điện tử được đầu tư trang bị các máy chủ không đồng bộ, dẫn đến việc sử dụng các ứng dụng một cách chắp vá, làm cho hệ thống vận hành không ổn định. Mặt khác, các máy chủ này đã sử dụng được thời gian khá lâu nên hiệu quả sử dụng thấp. Do đó, trong tương lai, cần trang bị thêm các máy chủ đồng bộ, có cấu hình cao để cài đặt và vận hành hệ thống một cách hiệu quả.

Nội dung thông tin của các báo điện tử không ngừng được mở rộng và nâng cấp. Các chuyên mục ngày càng phong phú và đa dạng hơn. Tuy nhiên, về