Các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng theo Luật hình sự Việt Nam trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn thành phố Hải Phòng

không phụ thuộc vào vấn đề xét xử của Tòa án. Đặc điểm của các tội phạm này là tính phức tạp trong các quan hệ kinh tế, các văn bản quản lý kinh tế rất nhiều lĩnh vực và rất phức tạp. Do đó, các Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân cần được tập huấn chuyên sâu về nghiệp vụ xét xử đối với các tội phạm này, đặc biệt là hướng dẫn pháp luật cụ thể cho xét xử các vụ án xâm phạm trật tự quản lý kinh tế trong lĩnh vực giá trị gia tăng. Đồng thời các Tòa án nhân dân cần có phân công cụ thể để đảm bảo có thẩm phán chuyên sâu chuyên giải quyết về các vụ án kinh tế này, để tạo ra cơ sở vững chắc cho việc hình thành kinh nghiệm trong giải quyết các vụ án về xâm phạm trật tự kinh tế trong lĩnh vực quản lý giá trị gia tăng.

3.2.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan Thuế trong đấu tranh phòng chống tội phạm về hoàn thuế giá trị gia tăng.

Như chúng ta đã biết, lực lượng của ngành thuế có vai trò rất quan trong trong đấu tranh với các tội phạm về xâm phạm TTQLKT nói chung và các tội phạm về hoàn thuế giá trị gia tăng nói riêng. Đặc biệt, lực lượng của ngành Thuế là lực lượng trực tiếp quản lý, kiểm soát hồ sơ kê khai tiền thuế và hoàn thuế của các doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan thuế là rất quan trọng trong đấu tranh, phòng chống loại tội phạm này. Theo chúng tôi trong thời gian tới ngành Thuế cần tập trung thực hiện tốt các giải pháp sau nhằm đấu tranh có hiệu quả đối với các tội phạm về thuế GTGT:

Một là, ngành thuế cần thống nhất sử dụng đồng bộ công nghệ thông tin vào việc quản lý thu thuế nói chung và thuế GTGT nói riêng, nối mạng vi tính trên toàn quốc nhằm thực hiện tốt việc kiểm tra đối chiếu hoá đơn, chứng từ đầu vào, đầu ra. Đây là vấn đề có tính chất then chốt trong đấu tranh đối với các vi phạm về thuế nói chung và tội phạm về chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT nói riêng. Bởi lẽ, hoạt động kê khai, khấu trừ thuế hiện nay đều đã được thực hiện thông qua mạng máy tính, đồng thời, hoạt động chiếm đoạt tiền hoàn thuế

ngày càng tinh vi của các đối tượng phạm tội, khi các đối tượng này thành lập nhiều doanh nghiệp tại nhiều tỉnh thành khác nhau, kê khai thuế tại nhiều địa phương đồng thời có hoạt động xuất nhập khẩu tại nhiều cảng biển, cửa khẩu. Điều nay dẫn đến khó khăn trong công tác kiểm tra tổng thể đối với các đối tượng này rất khó khăn. Chính vì vậy, khắc phục được vấn đề này sẽ góp phần quan trọng trong đấu tranh các vi phạm về thuế GTGT.

Hai là, ngành Thuế cần hoàn thiện quy trình quản lý thu thuế theo hướng đơn giản, khoa học và hiệu quả trên cơ sở kết quả rà soát lại các sơ hở trong công tác hoàn thuế nói chung và thuế GTGT nói riêng. Điều này, vừa dẫn đến tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình kê khai tiền hoàn thuế, tuy nhiên đồng thời sẽ tạo điều kiện góp phần giúp ngành thuế đấu tranh có hiệu quả đối với các hành vi chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT.

Ba là, ngành Thuế cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ thuế. Đây là khâu then chốt trong công tác cán bộ, cũng là một giải pháp quan trọng trong đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật về thuế, bởi lẽ, nếu có đội ngũ cán bộ thuế có chất lượng, có năng lực tốt thì việc phát hiện ra các vi phạm pháp luật về thuế trong đó có hành vi chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT là thuận lợi hơn rất nhiều.

Bốn là, ngành Thuế cần khen thưởng kịp thời các cá nhân và tập thể chấp hành tốt nghĩa vụ thuế với Nhà nước và áp dụng các hình thức xử lý nghiêm minh trong công tác hành thu và chấp hành luật thuế.

Năm là, cần quy định bắt buộc đối với doanh nghiệp khi thực hiện tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ phải thực hiện thanh toán qua ngân hàng và tin học hoá công tác tài chính - kế toán. Điều này góp phần ngành Thuế có thể kiểm soát được chặt chẽ các giao dịch của doanh nghiệp, từ đó chống thất thu thuế và chống được việc chia nhỏ giao dịch để tránh thuế GTGT, từ đó chống được tình trạng ghi khống hóa đơn để chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT.

Sáu là, các cơ quan chức năng của Nhà nước như thanh tra, điều tra và kiểm toán phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý thu thuế, xử lý vi phạm pháp luật về thuế.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 114 trang tài liệu này.

Bảy là, nâng cao trách nhiệm của Kiểm toán viên nhà nước

Chống thất thu thuế không phải là một vấn đề nan giải, song cần phải xác định đây là một cuộc đấu tranh lâu dài, bền bỉ bằng những quan điểm, chính sách và biện pháp xử lý thích hợp trong từng giai đoạn phát triển của nền kinh tế - xã hội. Đối với kiểm toán viên nhà nước, khi thực hiện kiểm toán ở các cơ quan thuế, các doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập cần đặc biệt quan tâm việc phân loại các sai phạm trong lĩnh vực thuế để có biện pháp củng cố chứng cứ và hồ sơ, bằng các biện pháp nghiệp vụ, đặc biệt là khai thác tối đa quyền điều tra của kiểm toán viên nhà nước theo quy định tại khoản 2 Điều 52 Luật Kiểm toán nhà nước, nhằm làm rõ các hành vi vi phạm pháp luật hình sự.

Trong hoạt động kiểm toán khi phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật về thuế, gian lận, trốn lậu thuế kiểm toán viên cần phân tích và xem xét kỹ lưỡng về bản chất hành vi để tiến hành xác minh đến cùng một sự việc và kết luận cụ thể, rõ ràng mức độ vi phạm của tập thể và cá nhân, nếu các hành vi đó đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì đề nghị chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để làm rõ và xử lý theo đúng quy định của pháp luật, không nên ngại khó, ngại khổ mà né tránh, không xử lý dứt điểm và nghiêm khắc các hành vi vi phạm pháp luật.

3.2.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành Hải quan trong đấu tranh phòng chống tội phạm về hoàn thuế giá trị gia tăng.

Như trên đã phân tích, hoạt vi chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT chủ yếu là lợi dụng các chính sách của nhà nước về thuế suất xuất khẩu để buôn lậu, lập hồ sơ khống nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT. Trong hoạt động đấu tranh phòng chống buôn lậu nói chung và hoạt động buôn lậu nhằm

chiếm đoạt tiền hoàn thuế nói riêng thì vai trò của ngành Hải quan là rất quan trọng. Theo chúng tôi, để làm tốt công tác đấu tranh phòng chống tội phạm về hoàn thuế GTGT ngành Hải quan cần thực hiện đồng bộ những giải pháp sau:

Một là, cần mở rộng giới hạn trách nhiệm của cán bộ, công chức Hải quan trước các vi phạm của đối tượng. Về nguyên tắc, tính đúng đắn, chính xác, trung thực của hồ sơ Hải quan cùng các hồ sơ, chứng từ mà chủ hàng hoặc người ủy quyền đã nộp, xuất trình với cơ quan Hải quan thuộc trách nhiệm của người nộp hồ sơ. Cán bộ Hải quan khi làm thủ tục thông quan phải đảm bảo việc đúng quy trình, nguyên tắc. Trường hợp không cố ý sai phạm cần phải được xem xét miễn trừ trách nhiệm.

Hai là, ngành Hải quan cần phát hiện, ngăn chặn kịp thời các trường hợp gian lận và chuẩn bị tốt các điều kiện cho kiểm tra sau thông quan ngay từ khâu trước và trong thông quan. Trong quá trình thực hiện nghiệp vụ Hải quan, kiểm tra trước và trong thông quan hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu có ý nghĩa rất lớn, ngăn chặn ngay từ đầu các biểu hiện gian lận, giảm bớt khối lượng công việc cho các khâu sau. Các biện pháp cụ thể là:

- Thực hiện tốt việc kiểm tra trước và trong thông quan, kịp thời phát hiện các vi phạm ngay ở khâu đầu tiên;

- Tổ chức lưu trữ, bảo quản hồ sơ đầy đủ, khoa học, thuận tiện trong tra cứu và sử dụng;

- Chỉ đạo ghi chép kết quả kiểm hóa, tính thuế thật rõ ràng, cụ thể;

- Tổ chức tốt công tác thu thập và phân tích thông tin về doanh nghiệp, mặt hàng, giá cả để xác định trọng tâm, trọng điểm phát sinh dấu hiệu vi phạm và kiểm tra sau thông quan;

- Xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm sau thông quan;

Ba là, ngành Hải quan cần hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức Hải quan làm nhiệm vụ kiểm tra sau thông quan. Hiện nay, Tổng cục Hải quan đã thành lập Cục kiểm

tra sau thông quan. Công tác kiểm tra sau thông quan đòi hỏi cán bộ có kiến thức chuyên môn nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, vì vậy phải biên soạn tài liệu riêng để đạo tạo cho phù hợp. Đồng thời đối tượng kiểm tra sau thông quan chủ yếu là các chứng từ thương mại quốc tế, ghi chép ngân hàng, chứng từ và sổ kế toán. Các chứng từ này là sản phẩm trực tiếp của các nghiệp vụ chuyên ngành đã đạt tới trình độ chuẩn hóa trên phạm vi toàn cầu. Do đó, để am hiểu được các lĩnh vực này cần phải đào tạo cho đội ngũ cán bộ hải quan am hiểu về nghiệp vụ hải quan quốc tế, có trình độ tiếng anh, tin học tốt.

3.3. CÁC GIẢI PHÁP KHÁC

Bên cạnh những giải pháp về hoàn thiện pháp luật và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác của các các cơ quan trong đấu tranh, phòng chống tội phạm trong lĩnh vực chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT đã phân tích ở trên, chúng tôi đề xuất một số giải pháp khác để thực hiện tốt công tác đấu tranh phòng chống các tội xâm phạm TTQLKT trong lĩnh vực hoàn thuế GTGT.

Thứ nhất, giải pháp về tuyên truyền, giáo dục

Lâu nay chúng ta thường hiểu đối tượng của tuyên truyền, giáo dục nội dung các Luật thuế là những người nộp thuế. Chúng ta cần phải thay đổi lại quan niệm trước hết cần phải tuyên truyền, giáo dục cho chính cán bộ thuế.

Theo quan điểm trước đây, đối tượng nộp thuế được coi là những người vi phạm pháp luật tiềm năng. Cơ quan thuế triển khai rất nhiều những biện pháp có thể để ngày càng kiểm soát chặt chẽ hơn các đối tượng nộp thuế. Thực tế cho thấy, trong nhiều trường hợp, đối tượng nộp thuế thường khôn ngoan hơn cơ quan chức năng, vì vậy, các biện pháp kiểm tra, giám sát ít mang lại hiệu quả tối ưu.

Sẽ tốt hơn rất nhiều nếu coi đối tượng nộp thuế như những khách hàng chứ không phải là người vi phạm pháp luật tiềm năng. Việc quản lý của cơ quan thuế chính là cung cấp những phương tiện cho mọi người dân, kể cả

những đối tượng nộp thuế thực hiện tốt trách nhiệm và nghĩa vụ của mình. Cơ quan thuế cần giảm tối đa những thủ tục hành chính rườm rà, yêu cầu từ phía người dân quá nhiều thông tin, đồng thời cần chú trọng tăng cường cho các hoạt động phục vụ đối tượng này. Những dịch vụ đó phải giúp cho mọi người dân, đặc biệt là đối tượng nộp thuế dễ ghi nhận, để báo cáo, để thanh toán, cụ thể là:

- Thông tin, tuyên truyền rộng rãi về nội dung, những thay đổi của các Luật thuế để tất cả những người dân đều hiểu biết và thực hiện tốt.

- Tư vấn dướinhiều hình thức (kể cả miễn phí và thu phí tùy từng nội dung cần tư vấn) để đảm bảo tất cả các vướng mắc, dù nhỏ đều được giải đáp thỏa đáng. Các tư vấn miễn phí thường là những nội dung chung nhất, có thể là những điều khoản chính sách, chế độ qui định chưa rõ ràng, dễ gây nhầm lẫn hoặc hiểu sai nội dung, hoặc các sai phạm mà người dân thường mắc phải.

- Giáo dục hình thành nhận thức cho người dân về nghĩa vụ và trách nhiệm đóng góp cho Nhà nước, từng bước đưa nội dung các luật thuế vào chương trình giáo dục dưới nhiều hình thức.

Thứ hai, tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan tư pháp và các cơ quan hữu quan khác trong quản lý về hoàn thuế GTGT

Công tác đấu tranh phòng chống các tội xâm phạm TTQLKT trong lĩnh vực hoàn thuế GTGT muốn đạt hiệu quả cao không chỉ thực hiện dựa trên cơ sở hoạt động công tác của các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan khác trong quản lý thuế như: Thuế, Hải quan, chống buôn lậu... Theo chúng tôi các cơ quan này cần tăng cường phối hộ để trao đổi thông tin, thanh tra, kiểm tra và xử lý một số doanh nghiệp trọng điểm về hoàn thuế GTGT, nhất là những doanh nghiệp có đột biến về tỷ trọng xuất khẩu những doanh nghiệp có mâu thuẫn trong ngành nghề được phép kinh doanh (cấp giấy phép một ngành nghề nhưng lại hoạt động ngành nghề khác), những doanh nghiệp có số lượng hàng xuất khẩu lớn đột biến.

KẾT LUẬN

Các tội xâm phạm TTQLKT trong lĩnh vực hoàn thuế GTGT là những tội phạm gây thiệt hại nghiêm trọng đến lợi ích của Nhà nước. Bởi lẽ, hành vi của các đối tượng phạm tội đã lợi dụng chính sách của Nhà nước về hoàn thuế GTGT để chiếm đoạt tiền của Nhà nước. Trên thực tế, hành vi xâm phạm trong lĩnh vực thuế GTGT hiện đang được áp dụng rất nhiều loại tội danh để xử lý, ví dụ như tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tội tham ô tài sản, tội trốn thuế, tội buôn lậu. Từ khi BLHS năm 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 đã quy định thêm hai tội danh liên quan đến thuế GTGT tại Điều 164a và 164b.

Các tội xâm phạm TTQLKT trong lĩnh vực hoàn thuế GTGT hiện nay đang được các cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng các tội phạm sau: tội trốn thuế, tội buôn lậu, Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu

nộp ngân sách nhà nước, Tội vi phạm quy định về bảo quản, quản lý hóa đơn,

chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước. Các quy định này đã có những thay đổi

nhất định trong thực tiễn áp dụng.

Tuy nhiên, trên thực tế việc áp dụng BLHS về các tội xâm phạm TTQLKT trong lĩnh vực hoàn thuế GTGT đang tồn tại nhiều khó khăn vướng mắc nhất định. Nhiều cơ quan tiến hành tố tụng còn đang áp dụng không thống nhất tội danh của các tội phạm này. Vì vậy, việc nghiên cứu thống nhất nhận thứ quy định về các tội xâm phạm TTQLKT trong lĩnh vực hoàn thuế GTGT là việc làm cần thiết.

Trên thực tế, trên địa bàn thành phố Hải Phòng trong giai đoạn vừa qua nhiều đối tượng đã lợi dụng chính sách xuất nhập khẩu, chính sách hoàn thuế GTGT để chiếm đoạt tiền hoàn thuế của Nhà nước gây những hậu quả nghiêm trọng. Công tác đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này đạt được những hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, công tác này còn cần hoàn thiện hơn để đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm này.

Qua nghiên cứu, luận văn đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của BLHS và các văn bản pháp luật khác thuộc lĩnh vực thuế, ngân hàng, hải quan đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống các tội xâm phạm TTQLKT trong lĩnh vực hoàn thuế GTGT trên thực tế.

Với tính chất là một đề tài rộng, có nhiều vấn đề phức tạp, bên cạnh đó thời gian nghiên cứu còn chưa nhiều nên công trình nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong sự đóng góp nhận xét của các thầy cô giáo.