Nhận Xét Các Nghiên Cứu Trước Và Xác Định Lỗ Hổng Nghiên Cứu

yếu tố và KTQTCL. Báo cáo của bài báo chỉ ra rằng bốn yếu tố trong chủ đề này đều ảnh hưởng cùng một hướng đến thực hiện KTQTCL. Trong đó yếu tố công nghệ tác động mạnh nhất đến thực hiện kỹ thuật KTQTCL, sau đó đến yếu tố quy mô, nhân tố chiến lược tác động mạnh thứ 3 và nhân tố nhận thức về thị trường ảnh hưởng yếu nhất trong đề tài.

KTQTCL được xem là một bộ phận của KTQT, ở Việt Nam nghiên cứu về KTQTCL chưa nhiều nhưng có một số đề tài đã thực hiện tìm hiểu tác động các yếu tố đến KTQT, một số đề tài liên quan đến nhân tố ảnh hưởng đến KTQT tại DNSX được tác giả xem là cơ sở để xác lập lý thuyết cho luận án bao gồm: Trần Ngọc Hùng (2016) cũng thực hiện điều tra yếu tố ảnh hưởng đến công tác KTQT tại 290 đơn vi vừa và nhỏ, tác giả dùng cả hai PPNC định tính và PPNC định lượng để đạt được mục tiêu nghiên cứu, báo cáo của đề tài đã tìm thấy bằng chứng một số nhân tố ảnh hưởng đến KTQT gồm: trình độ KTQT, văn hóa hỗ trợ, chiến lược và hao phí cho việc tổ chức KTQT. Đề tài khảo sát 250 DNSX giấy ở Việt Nam của Bùi Tiến Dũng và cộng sự (2017), báo cáo cho kết quả yếu tố công nghệ có tác động mạnh nhất, sau đó đến là trình độ là yếu tố quan trọng cho sự thành công khi thực hiện công tác KTQT, tiếp theo là nhân tố quy mô, sự tham gia của lãnh đạo và cuối cùng là nhân tố cạnh tranh ít ảnh hưởng nhất đến hệ thống phân tích hiệu quả. Bảng tổng hợp một số đề tài trong nước về các yếu tố ảnh hưởng đến KTQTCL (xem phục lục 1.2).

1.2.3

động

Nghiên cứu tác động của thực hiện KTQTCL đến thành quả hoạt

Sự chuyển đổi kinh tế thị trường ở Việt Nam là nguyên nhân chính và động lực chủ yếu cho sự phát triển của nền kinh tế. Trong quá trình hội nhập với kế toán quốc tế, Tổ chức Việt Nam đã dần vận dụng các kỹ thuật kế toán tiên tiến, phù hợp với thị trường. Chính sách kinh tế mở, nhiều công ty liên doanh, tổ chức nước ngoài được thành lập tại Việt Nam. Vì vậy, các tổ chức nước ngoài này mang kỹ thuật về KTQTCL dùng tại tổ chức của mình, và KTQTCL được giới thiệu tại Việt Nam. Thực

hiện KTQTCL tác động đến hiệu quả được phát hiện trong các bài báo tại Việt Nam từ năm 2012. Đề tài đầu tiên trong nghiên cứu KTQTCL là của Đoàn Ngọc Phi Anh (2012) đã khẳng định thực hiện KTQTCL trong 220 tổ chức làm tăng thành quả phi tài chính và tài chính của đơn vị. Đề tài gần đây của Trịnh Hiệp Thiện (2019), thực hiện điều tra 174 tổ chức niêm yết thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như dịch vụ, sản xuất, bất động sản, thương mại, nông nghiệp. Kết quả chứng minh vai trò KTQTCL góp phần làm tăng thành quả hoạt động. Các công ty niêm yết trong nghiên cứu ủng hộ sử dụng KTQTCL để phục vụ cho quá trình điều hành và ra quyết định chiến lược.

Một số ít đề tài nêu trên ở Việt Nam cung cấp bằng chứng về thực hiện KTQTCL làm tăng hiệu quả tại Việt Nam. Hầu hết các tổ chức trong khảo sát thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như sản xuất, dịch vụ, thương mại. Cho đến nay, trong phạm vi tìm hiểu của tác giả chưa có đề tài nào khảo sát riêng việc thực hiện KTQTCL tại DNSX.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 307 trang tài liệu này.

1.3 Nhận xét các nghiên cứu trước và xác định lỗ hổng nghiên cứu

1.3.1 Nhận xét về các nghiên cứu trước

1.3.1.1 Nhận xét các nghiên cứu nước ngoài

Qua tổng quan các đề tài nước ngoài, NCS thấy rằng việc thực hiện KTQTCL trong tổ chức ngày càng được chú ý và ủng hộ do bất cập của KTQT truyền thống không đáp ứng được nhu cầu của lãnh đạo khi ra quyết định chiến lược trong thời kỳ cạnh tranh mở cửa. Các đề tài trên thế giới cũng phản ánh được xu hướng này ở các đề tài về vận dụng KTQT. Ngày càng có nhiều đề tài của các học giả quan tâm đến nhiều đến thực trạng thực hiện KTQT, đặc biệt là KTQTCL. Một công cụ quản trị giúp tổ chức tăng cường hiệu quả, cung cấp thông tin cho doanh nghiệp hoạch định chiến lược để tồn tại và phát triển bền vững.

Một số đề tài đã hệ thống lý thuyết, nội dung, kỹ thuật của KTQTCL và những khám phá về yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL. Nhưng hiện tại các đề tài này còn ít và phần lớn được thực hiện ở các nước có nền kinh tế phát triển (Ojra, 2014; Oboh và cộng sự 2017). Thông qua các đề tài khảo sát thực trạng mức độ thực hiện

KTQT nhiều nước trên thế giới, qua đó thấy rằng việc áp dụng công cụ KTQTCL chưa được áp rộng rãi như kỳ vọng của nhiều học giả. Mặc dù, lợi ích của KTQTCL được đánh giá là vượt trội hơn so với KTQT truyền thống và thích hợp với thị trường cạnh tranh cao. Trong khi ảnh hưởng của KTQT đến hiệu quả đã được nhiều đề tài chứng minh, nhưng đề tài chuyên sâu nghiên cứu ảnh hưởng của thực hiện KTQTCL đến hiệu quả được các học giả đánh giá là chưa nhiều, cần có thêm nhiều đề tài chuyên sâu kiểm định sự ảnh hưởng này (Sener và cộng sự, 2012). Mặt khác các đề tài về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL cũng được đánh giá là chưa nhiều và được điều tra ở nhiều nước với hoàn cảnh khác nhau (Ojra, 2014). Hơn nữa, kết quả trong các đề tài nước ngoài thực hiện có nhiều mâu thuẫn với nhau, có nghĩa là yếu tố được xác định là tác động đến KTQTCL ở đề tài này, nhưng lại bị loại bỏ ở nghiên cứu khác. Về phương pháp nghiên cứu được các học giả trên thế giới sử dụng gồm cả PPNC định tính và định lượng đã tìm thấy một số nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL, và sự tác động của thực hiện KTQTCL đến thành quả.

1.3.1.2 Nhận xét các nghiên cứu trong nước

Tổng quan về các đề tài thực hiện trong nước có liên quan, NCS thấy rằng tại Việt Nam, việc vận dụng KTQT có nhiều bước tiến trong quá trình chuyển đổi và hòa nhập vào thị trường quốc tế . Các tác giả đã định hướng vận dụng, tạo lập nội dung và mô hình KTQT, tổ chức công tác KTQT theo lĩnh vực hoạt động (thương mại, dịch vụ, sản xuất), cũng như theo quy mô của doanh nghiệp. Do đó, thúc đẩy việc vận dụng KTQT trong tổ chức. Trong thời gian gần đây, dưới sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ cùng áp lực cạnh tranh và xu hướng thực hiện KTQTCL ngày càng nhiều ở các nước. Tại Việt Nam, một số tác giả đã bắt đầu tìm hiểu về KTQTCL như: Đoàn Ngọc Quế et al (2014); Nguyễn Mạnh Thiều (2016); Đỗ Thị Hương Thanh et al (2016); Huỳnh Lợi (2017, 2018); Nguyễn Anh Hiền và et al (2019). Nhưng, các đề tài này chỉ mới thực hiện nghiên cứu ở mặt lý thuyết, định hướng và đào tạo KTQTCL. Ngoài ra, các đề tài về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL cũng đã được một số tác

giả thực hiện như Đoàn Ngọc Phi Anh (2012); Phạm Ngọc Toàn et al (2018). Tuy nhiên, các đề tài này thực hiện chỉ điều tra một vài nhân tố, chưa có nhiều nhân tố đặc trưng cho việc thay đổi vai trò của KTQT sang KTQTCL như yếu tố về công nghệ, văn hóa, chiến lược,…Ngoài ra, đề tài về tác động của KTQTCL đến thành quả đã được một số đề tài khảo sát như Đoàn Ngọc Phi Anh (2012), Trịnh Hiệp Thiện (2019), tuy nhiên các đề tài này đa phần khảo sát ở các công ty với nhiều loại hình khác nhau như sản xuất, thương mại, dịch vụ. Vì vậy, chưa có nghiên cứu khảo sát riêng cho DNSX Việt Nam để xác định thực hiện KTQTCL có tác động thành quả DNSX hay không.

Do đó, tại Việt Nam chưa có đề tài chuyên sâu để điều tra các yếu tố tác động đến KTQTCL, sự tác động của thực hiện KTQTCL đến hiệu quả, nhất là cho các DNSX. Luận án này được tiến hành với kỳ vọng chứng minh và khẳng định thêm được vai trò của KTQTCL với thành quả tại Việt Nam. Báo cáo kết quả đề tài sẽ giúp các DNSX nâng cao nhận thức về lợi ích của KTQTCL, và tăng khả năng vận dụng KTQTCL nhằm và nâng cao hiệu quả, thông qua việc xác định yếu tố tố tác động đến thực hiện KTQTCL.

1.3.2 Xác định khe hổng nghiên cứu và hướng nghiên cứu của luận án

NCS tiến hành phân tích những bài báo liên quan đến luận án. Cùng với làn sóng hội nhập kinh tế và cuộc cách mạng khoa học, dẫn đến thị trường của tổ chức thay đổi với sự cạnh tranh khốc liệt của các đối thủ trong và ngoài nước. Do đó, các DNSX tại Việt Nam đã tập trung nhiều hơn đến thực hiện KTQT, và đặc biệt là KTQTCL là các kỹ thuật quản lý trợ giúp cũng như đáp ứng thông tin hữu ích cho việc ra quyết định chiến lược, nâng cao hiệu quả trong xu hướng phát triển nền kinh tế quốc tế. Thực hiện KTQTCL trong các DNSX có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển bền vững của DNSX, thông qua việc hoạch định QTCL. Qua đó, DNSX có hướng đi rõ ràng và kiểm soát nguồn lực cũng như chủ động đối phó với sự thay đổi của nền kinh tế. Tuy nhiên, theo khảo sát các nghiên cứu trước về thực hiện KTQTCL có nhiều hạn chế, và hiện tại rất ít nghiên cứu thực nghiệm về KTQTCL ở các nước đang phát

triển (Ojra 2014), nhất là các đề tài về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL, và sự tác động của KTQTCL đến hiệu quả tại các quốc gia này.

Các đề tài trong nước liên quan đến KTQTCL chủ yếu là định hướng lý thuyết. Theo tổng quan về các đề tài trong nước cho thấy có ít đề tài thực hiện về cả lý thuyết và thực nghiệm về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL, và tác động của thực hiện KTQTCL đến hiệu quả. Tuy nhiên, những đề tài này được thực hiện ở các tổ chức thuộc nhiều lĩnh vực như sản xuất, dịch vụ, thương mại. Mặt khác, các thông tin KTQTCL ở mỗi loại hình tổ chức là khác nhau, vì thế kỹ thuật KTQTCL sử dụng và mức độ tác động thực hiện KTQTCL tác động đến thành quả khác nhau, nên chưa đại diện được cho DNSX. Vì vậy, việc thực hiện nghiên cứu này nhằm phát hiện những bằng chứng về ảnh hưởng của thực hiện KTQTCL đến thành quả tại DNSX, đồng thời xác định những yếu tố tác động đến thực hiện KTQTCL tại DNSX trong điều kiện thực tế tại Việt Nam. Nhằm giúp DNSX hiểu biết về vai trò KTQTCL trong việc cung cấp thông tin cho việc ra quyết định cũng như kiểm soát quá trình thực hiện chiến lược.

Một số đề tài nước ngoài đã tìm ra các yếu tố tác động đến thực hiện KTQTCL như nhân tố nhận thức về thị trường, chiến lược, phân cấp quản lý, văn hóa, trình độ, công nghệ. Tuy nhiên, ảnh hưởng của KTQTCL đến thành quả chưa có nhiều đề tài thực hiện chứng minh mối quan hệ này. Hơn nữa, chưa có nhiều đề tài chuyên sâu khảo sát toàn diện các nhân tố tác động đến KTQTCL trong điều kiện nước phát triển như Việt Nam. Mặt khác, kết quả khảo sát trong các đề tài trước có nhiều điểm khác biệt. Như báo cáo kết quả trong đề tài không phù hợp với lập lập ban đầu trong lý thuyết và khác với kết quả điều tra trong đề tài của học giả khác khi khảo sát tại các quốc gia khác nhau.

Từ tổng quan nghiên cứu cho thấy, để khẳng định vai trò của KTQTCL đối với thành quả cần phải được kiểm định thêm trong nhiều đề tài chuyên sâu hơn nữa tại các nước có thực trạng nền kinh tế khác nhau, hiện tại có rất ít nghiên cứu trong bối cảnh thực tiễn tương đương với Việt Nam. Đồng thời, kết quả nghiên cứu khác biệt giữa các

đề tài nước ngoài về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL, và theo tổng quan nghiên cứu của tác giả chưa có một nghiên cứu nào thực hiện nghiên cứu kiểm định sự tác động của các nhân tố đến thực hiện KTQTCL và việc thực hiện các kỹ thuật KTQTCL có thực sự ảnh hưởng đến thành quả của các DNSX tại Việt Nam. Từ khe hổng nghiên cứu phân tích ở trên, luận án tiến hành đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện kế toán quản trị chiến lược và sự tác động đến thành quả hoạt động tại doanh nghiệp sản xuất Việt Nam” là một vấn đề nghiêu cứu cần thiết và là một hướng nghiên cứu mới trong nghiên cứu về KTQTCL tại Việt Nam.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

Luận án trình bày tổng quan các đề tài trong và ngoài nước về nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL tác động đến hiệu qủa. Từ tổng quan này, tác giả đã tìm ra khe hổng trong lý thuyết, cũng như những minh chứng về sự cấp thiết khi thực hiện đề tài này trong điều kiện của Việt Nam

NCS đã phân tích và tổng kết những kết quả đã đạt được, cũng như những hạn chế của các đề tài trước về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTCL tác động đến hiệu quả. Từ đó, kế thừa kết quả trước, cân nhắc xem xét vận dụng tại Việt Nam với nền kinh tế đang phát triển nhằm xây dựng mô hình và PPNC cho phù hợp. Thông qua các đề tài này, NCS rút kinh nghiệm cũng như kế thừa kết quả đó, khắc phục những tồn tại của các nghiên cứu đã thực hiện trong nước để kết quả nghiên cứu có nhiều phát hiện mới với những minh chứng và cơ sở lập luận có tính thuyết phục cao hơn trong điều kiện của DNSX tại Việt Nam.

CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Chương 2 NCS giới thiệu các cơ sở lý thuyết hình thành mô hình luận án. Đầu tiên, các vấn đề khái niệm quản trị chiến lược, KTQTCL, vai trò chức năng KTQTCL, nội dung KTQTCL, các kỹ thuật KTQTCL và các yếu tố tác động đến thực hiện KTQTCL. Cuối cùng, là lý thuyết nền của đề tài lần lượt được trình bày.

2.1 Một số vấn đề chung về kế toán quản trị chiến lược

2.1.1 Định nghiã quản trị chiến lược

Yêu cầu của lãnh đạo cấp cao ngày nay là cần phải phản ứng nhanh trước các thử thách đặt ra từ môi trường bên trong và bên ngoài đơn vị. Môi trường bên ngoài bao gồm các đối thủ, nhà cung ứng, các nguồn lực ngày càng khan hiếm, các tổ chức quốc gia và người mua luôn có những thay đổi khó lường trước, Sự phát triển của công nghệ và môi trường kinh tế chính trị và tất cả các nhân tố này cần phải được dự đoán, đánh giá và hợp nhất khi ra quyết định. Nhưng, khi lãnh đạo cấp cao ra quyết định thường lệ thuộc thị trường bên ngoài và các hoạt động bên trong một cách đa chiều cung ứng các nhu cầu không tương thích nhau từ các bên liên quan như: cổ đông, người lao động, khách hàng. Để đạt được mục tiêu lợi nhuận, đơn vị cần phải hoàn thiện những quy trình đáp ứng sự gia tăng về quy mô và hoạt động có tính cạnh tranh; các đối thủ trong thị trường tự do; và các hoạt động có tính toàn cầu. Cải tiến được coi là đáng kể trong quy trình quản trị xuất hiện khi “Hoạch định dài hạn, mô hình hóa, ngân sách hóa và chính sách hóa kinh doanh” được phối hợp với nhau trong góc nhìn nhấn mạnh đến dự báo thị trường và các thành phần bên ngoài trong việc thiết lập và thực hiện các kế hoạch. Cách tiếp cận kết hợp đồng thời tất cả các thành phần bên trong và bên ngoài được gọi là quản trị chiến lược (Trần Đăng Khoa và cộng sự, 2017).

Định nghĩa của David (2014, tr5) “quản trị chiến lược là nghệ thuật và khoa học xây dựng, triển khai, thực hiện và đánh giá các quyết định của bộ phận chức năng có liên quan nhằm giúp doanh nghiệp có thể đạt được mục tiêu đạt ra”. Theo nghĩa này, QTCL với trọng tâm tích hợp các hoạt động như quản trị, kế toán, nghiên cứu và phát

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ