ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT
TRẦN PHÚ DŨNG
BẢO LÃNH TRONG QUAN HỆ VAY TIỀN Ở CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT
TRẦN PHÚ DŨNG
BẢO LÃNH TRONG QUAN HỆ VAY TIỀN Ở CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG
Chuyên ngành : Luật dân sự
Mã số : 60 38 30
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Văn Tuyết
MỤC LỤC
Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục | Trang | |
MỞ ĐẦU | 1 | |
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO LÃNH | 6 | |
1.1. | Khái niệm về bảo lãnh | 6 |
1.2. | Đặc điểm của bảo lãnh | 12 |
1.3. | Phân biệt giữa bảo lãnh vay tiền với bảo lãnh ngân hàng | 14 |
Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ BẢO LÃNH TRONG QUAN HỆ VAY TIỀN Ở CÁC TỔ CHỨC | 20 |
Có thể bạn quan tâm!
-
Bảo lãnh trong quan hệ vay tiền ở các tổ chức tín dụng - 2 -
Phân Biệt Giữa Bảo Lãnh Vay Tiền Với Bảo Lãnh Ngân Hàng -
Quan Hệ Giữa Bên Bảo Lãnh Với Bên Nhận Bảo Lãnh
Xem toàn bộ 97 trang tài liệu này.
TÍN DỤNG
2.1. Đối tượng của nghĩa vụ bảo lãnh 20
2.2. Hình thức bảo lãnh 22
2.3. Quan hệ giữa bên bảo lãnh với bên nhận bảo lãnh 23
2.4. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ bảo lãnh 24
2.4.1. Quyền và nghĩa vụ của bên bảo lãnh 24
2.4.2. Quyền và nghĩa vụ của bên được bảo lãnh 29
2.4.3. Quyền và nghĩa vụ của bên nhận bảo lãnh 30
2.4.4. Quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan 32
2.5. Thời điểm, thời hạn thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh 33
2.5.1. Căn cứ thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh 33
2.5.2. Thời hạn thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh 35
2.6. Hợp đồng bảo lãnh 37
Giao kết hợp đồng bảo lãnh | 37 | |
2.6.2. | Sự thỏa thuận của các bên trong hợp đồng bảo lãnh | 38 |
2.6.3. | Năng lực của các bên tham gia hợp đồng bảo lãnh | 45 |
2.6.4. | Hợp đồng bảo lãnh vô hiệu | 49 |
2.7. | Xử lý tài sản của bên bảo lãnh | 52 |
Chương 3: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO LÃNH | 57 | |
TRONG QUAN HỆ VAY TIỀN Ở CÁC TỔ CHỨC TÍN |
DỤNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
3.1. Thực tiễn hoạt động bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ trong quan 61 hệ vay tiền của các Tổ chức tín dụng
3.2. Giải quyết các tranh chấp có liên quan đến bảo lãnh tại Tòa án 64
3.3. Phương hướng hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh trong quan 73 hệ vay tiền ở các Tổ chức tín dụng
3.3.1. Yêu cầu về hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh 73
3.3.2. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh 75
3.3.2.1. Xây dựng pháp luật bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ trong hoạt 75 động ngân hàng là một bộ phận đặc thù của pháp luật về bảo
đảm thực hiện nghĩa vụ
3.3.2.2. Hoàn thiện quy định của pháp luật về bảo lãnh ngân hàng 76
3.3.2.3. Hoàn thiện các quy định tại các văn bản pháp luật có liên 82 quan đến bảo lãnh ngân hàng
KẾT LUẬN 85
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 86
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Khi nền kinh tế hàng hóa còn chưa phát triển, hoạt động sản xuất vẫn ở quy mô nhỏ thì các quan hệ thương mại thường ở trong phạm vi hẹp. Các cuộc giao dịch chủ yếu dựa vào sự tin tưởng lẫn nhau, và nếu có rủi ro xảy ra thì các bên sẽ phải cùng gánh chịu. Điều đó ảnh hưởng rất nhiều tới hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, con người luôn cố gắng tìm mọi cách để cho công việc kinh doanh được ổn định. Bảo lãnh là một trong các công cụ hữu hiệu được con người sử dụng để đảm bảo được mục đích này. Khi tiến hành một cuộc giao dịch với đối tác mà mình chưa hiểu rõ, người ta thường thông qua một bên thứ ba có uy tín với cả hai bên làm cầu nối, nhằm đảm bảo cho công việc tiến hành suôn sẻ, giảm thiểu được rủi ro do sự thiếu tin tưởng lẫn nhau. Hoạt động bảo lãnh có từ xa xưa và ngày càng phát triển. Đặc biệt trong thời đại hiện nay, cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin, vận tải và sự phân công lao động quốc tế sâu sắc thì hoạt động thương mại đã bùng nổ mạnh mẽ, vượt qua biên giới quốc gia, trở thành một hoạt động mang tính toàn cầu. Tuy nhiên điều này cũng bao hàm cả những rủi ro mà doanh nghiệp phải đương đầu. Ở bất kỳ hoàn cảnh nào doanh nghiệp cũng có thể gặp rủi ro, thế nhưng khi tham gia vào thương mại quốc tế, khả năng gặp rủi ro là cao hơn. Rủi ro trong thương mại quốc tế rất đa dạng, đó có thể là rủi ro xảy ra trong quá trình vận chuyển hàng hóa do gặp phải thiên tai bất ngờ, những biến động về tỉ giá hối đoái hoặc những biến động bất thường về chính trị, kinh tế - xã hội trên toàn cầu mà doanh nghiệp sẽ không lường trước được. Ngoài ra do các bên đối tác ở các quốc gia khác nhau nên không có đầy đủ thông tin về nhau dẫn đến tình trạng thiếu tín nhiệm giữa các doanh nghiệp làm ảnh hưởng đến hoạt động thương mại, giảm hiệu quả trong sản xuất kinh doanh. Để khắc phục điều này thì bản thân một hoặc một vài doanh
nghiệp không đủ khả năng về thông tin, tài chính để tự mình đánh giá các đối tác, đánh giá độ rủi ro trong các giao dịch thương mại. Vì vậy, đòi hỏi phải có một sự đảm bảo cho các giao dịch này diễn ra an toàn, tăng độ uy tín giữa các đối tác kinh doanh. Biện pháp tốt nhất là một bên thứ ba có uy tín và tiềm lực tài chính lớn đứng ra làm trung gian nhằm đảm bảo cho việc thực hiện hợp đồng. Tổ chức tín dụng với những đặc điểm và chức năng của mình có thể đảm đương được vai trò làm trung gian bảo lãnh này. Tổ chức tín dụng (Ngân hàng thương mại) là một tổ chức kinh doanh tiền tệ, đóng vai trò là trung gian tài chính trong nền kinh tế. Trải qua quá trình hình thành và phát triển ngân hàng thương mại đã tạo dựng cho mình năng lực về tài chính và con người đủ uy tín để đứng ra với tư cách là một người bảo lãnh cho các giao dịch. Điều quan trọng là Ngân hàng thương mại đề cao uy tín của mình nên bất luận trong trường hợp nào ngân hàng cũng không từ chối nghĩa vụ trả nợ trong bảo lãnh. Đây có thể là ưu thế vượt trội của ngân hàng thương mại đối với các đơn vị, tổ chức kinh tế khác. Hơn nữa, ngân hàng coi phát hành bảo lãnh như là hình thức cấp tín dụng nên họ nắm giữ tài sản thế chấp và sẵn sàng chuyển ra tiền mặt để thanh toán những khoản nợ theo bảo lãnh. Đây cũng là điều cơ bản tạo niềm tin cho những người nhận bảo lãnh từ ngân hàng. Do bảo lãnh nói chung và cơ bản được ngân hàng thương mại phát hành nên người ta thường gọi bảo lãnh bằng một từ ghép là bảo lãnh ngân hàng - Bank Guarantee.
Chính vì vậy, để tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho các tổ chức tín dụng và khách hàng hoạt động được thuận lợi, hệ thống pháp luật về ngân hàng nói chung, về bảo đảm tiền vay nói riêng được Nhà nước ta không ngừng hoàn thiện, tạo hành lang pháp lý an toàn, thông thoáng, phù hợp với chuẩn mực, thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Có thể nói, các quy định pháp lý về bảo đảm tiền vay là các quy định rất quan trọng, liên quan trực tiếp tới hoạt động tín dụng của tổ chức tín dụng cũng như đối với khách hàng vay vốn, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tín dụng, cá nhân, doanh nghiệp trong các giao dịch dân sự, kinh tế và thương mại cũng như
trong hoạt động tín dụng (nâng cao trách nhiệm của các chủ thể vay vốn - sử dụng vốn vay có hiệu quả, đúng mục đích và trả nợ đúng hạn), đồng thời, góp phần bảo đảm thu hồi vốn vay cho các tổ chức tín dụng.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Liên quan đến việc nghiên cứu các quy định của pháp luật về bảo lãnh, đã có nhiều đề tài nghiên cứu về các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự; hoặc đi sâu nghiên cứu về bảo đảm thực hiện hợp đồng tín dụng ngân hàng, bảo lãnh ngân hàng. Có thể kể đến các công trình nghiên cứu cho lĩnh vực pháp luật này như: Luận văn thạc sĩ Luật học: "Chế định bảo đảm thực hiện hợp đồng tín dụng - thực trạng và giải pháp", của tác giả Trần Thị Thu Thủy; Luận văn thạc sĩ Luật học: "Cầm cố và thế chấp bảo đảm nghĩa vụ dân sự", của tác giả Phạm Công Lạc; Luận văn thạc sĩ Luật học: "Bảo đảm tiền vay ngân hàng - thực trạng và giải pháp", của tác giả Lê Thu Hiền; Luận văn thạc sĩ Luật học: "Các biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng tín dụng ngân hàng", của tác giả Trương Thị Kim Dung; Luận văn thạc sĩ Luật học: "Những vấn đề pháp lý về bảo lãnh ngân hàng", của tác giả Nguyễn Thành Long; Luận văn thạc sĩ Luật học: "Công chứng hợp đồng kinh tế và thỏa thuận các biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng kinh tế, thực trạng và giải pháp", của tác giả Nguyễn Thị Hạnh; Luận văn thạc sĩ Luật học: "Bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ trong hoạt động ngân hàng" của tác giả Nguyễn Thị Thảo.
Ngoài ra còn có các bài viết liên quan đến vấn đề bảo đảm thực hiện nghĩa vụ đăng trên các tạp chí chuyên ngành. Cụ thể là bài: "Về các biện pháp bảo đảm hợp đồng tín dụng", của PGS.TS Lê Hồng Hạnh; bài: "Bản chất các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự", của TS. Phạm Công Lạc; bài: "Bàn về biện pháp bảo lãnh", của TS. Phạm Văn Tuyết.
Các công trình trên đây đều đã nghiên cứu những vấn đề pháp lý liên quan đến chế định bảo lãnh. Tuy nhiên, hầu hết các công trình này đều nghiên cứu bảo lãnh nói chung, chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu các quy định về
bảo lãnh trong quan hệ vay tiền ở các tổ chức tín dụng, với tư cách là các quy định nền tảng cho các luật chuyên ngành cụ thể hóa. Để có một cái nhìn tổng thể về cơ sở lý luận và thực tiễn của hoạt động bảo lãnh, từ đó có thể có đề xuất các kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh trong pháp luật về ngân hàng trong điều kiện phát triển hiện nay, vì vậy, chúng tôi chọn đề tài: "Bảo lãnh trong quan hệ vay tiền ở các tổ chức tín dụng" làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình, góp phần tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện các biện pháp bảo đảm tiền vay của các tổ chức tín dụng trên thực tế, cũng như việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh ngân hàng.
3. Mục đích của việc nghiên cứu đề tài
Thông qua việc nghiên cứu một cách có hệ thống cơ sở lý luận về bảo lãnh trong các giao dịch dân sự nói chung, bảo lãnh trong hoạt động ngân hàng nói riêng, đồng thời xem xét, đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn của hoạt động bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ trong ngân hàng ở nước ta trong thời gian qua, chúng tôi mong muốn làm sáng tỏ cơ sở lý luận và bản chất của pháp luật về bảo lãnh trong quan hệ vay tiền ở các tổ chức tín dụng, làm tiền đề cho việc hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh trong hoạt động ngân hàng của Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Luận văn nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng các quy định về bảo đảm tiền vay nói chung và biện pháp bảo lãnh nói riêng; trên cơ sở đó đưa ra những bất cập và giải pháp liên quan đến pháp luật về bảo lãnh tiền vay nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng ngân hàng.
- Phạm vi nghiên cứu: các quy định pháp luật hiện hành về bảo đảm tiền vay nói chung và đi sâu phân tích biện pháp bảo lãnh vay tiền nói riêng. Quá trình phân tích gắn với thực tiễn hoạt động của các Tổ chức tín dụng trong những năm gần đây.