Phương Hướng Hoàn Thiện Các Bảo Đảm Quyền Con Người Trong Quá Trình Áp Dụng

có thể được bảo đảm và phát huy trên cơ sở tôn trọng quyền và lợi ích chung của dân tộc và cộng đồng. Việc chỉ ưu tiên hoặc tuyệt đối hóa các quyền dân sự, chính trị và một số quyền tự do cá nhân, không quan tâm thích đáng đến quyền phát triển, các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa của cả cộng đồng là cách đề cập phiến diện, không phản ánh đầy đủ bức tranh toàn cảnh về quyền con người.

Việc coi trọng sự bình đẳng giữa các quyền con người được thể hiện rò nét trong Hiến pháp năm 1992. Đặc biệt trong bản Hiến pháp năm 2013, các quyền con người được ghi nhận một cách toàn diện và có mối liên quan chặt chẽ với nhau.

* Tăng cường mở rộng đối thoại và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quyền con người

Đảng ta chủ trương thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quyền con người trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Trong Chỉ thị số 12-CT/TW, Đảng khẳng định:

Quyền con người là vấn đề đang được đặt ra trong các mỗi quan hệ quốc tế. Cần làm tốt công tác đối ngoại, giữ vững độc lập, chủ quyền của nước ta, sẵn sàng tỏ thiện chí hợp tác trong quan hệ quốc tế vì quyền con người, đồng thời đấu tranh với những âm mưu lợi dụng vấn đề này để chống phá ta [19].

Sách trắng Thành tựu bảo vệ và phát triển quyền con người ở Việt Nam viết rằng:

Do khác biệt về hoàn cảnh lịch sử, chế độ chính trị, trình độ phát triển, giá trị truyền thống văn hóa… nên cách tiếp cận về quyền con người của mỗi quốc gia có thể khác nhau. Việc hợp tác và đối thoại giữa các quốc gia để thúc đẩy và bảo vệ quyền con người là một yêu cầu cần thiết và khách quan. Việt Nam ủng hộ

việc tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quyền con người trên cơ sở đối thoại bình đẳng, xây dựng, tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, vì mục tiêu chung là thúc đẩy và bảo vệ ngày càng tốt hơn các quyền con người. Việt Nam cũng cho rằng không nước nào có quyền sử dụng vấn đề quyền con người làm công cụ can thiệp vào công việc nội bộ các quốc gia, gây đối đầu, gây sức ép chính trị, thậm chí sử dụng vũ lực hoặc làm điều kiện trong quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại... với nước khác [18].

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 104 trang tài liệu này.

* Tăng cường và mở rộng dân chủ

Dân chủ là một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ thực thi quyền con người. Các quyền con người chỉ được tôn trọng và bảo đảm trong một xã hội dân chủ. Từ lâu, mở rộng và phát huy dân chủ đã trở thành một mục tiêu cơ bản của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Mở rộng và phát huy dân chủ được coi là một nhân tố quan trọng quyết định thắng lợi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta không ngừng hoàn thiện các cơ chế thực hiện quyền làm chủ của nhân dân. Nổi bật nhất là nỗ lực hoàn thiện các quy định pháp luật làm nền tảng để tăng cường thực hiện dân chủ. Các quy định pháp luật nhằm thực hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” được xây dựng ngày càng hoàn thiện, chi tiết và đầy đủ hơn. Bên cạnh đó, trách nhiệm công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan, công chức nhà nước ngày càng được tăng cường.

* Phát huy nhân tố con người, đẩy mạnh phát triển kinh tế, giải quyết tốt các vấn đề xã hội

Phát huy nhân tố con người luôn là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đảng và Nhà nước Việt Nam xác định luôn đặt con người vào vị trí trung tâm của các chính sách kinh tế - xã hội. Mục tiêu của chính sách do Đảng và Nhà nước đề ra đều hướng vào con người, không

ngừng cải tạo, nâng cao đời sống vật chất của mọi thành viên trong xã hội, bảo đảm những nhu cầu tối thiểu nhất của nhân dân và nâng cao thể chất của con người Việt Nam. Trong những năm tới, Đảng và Nhà nước Việt Nam xác định các vấn đề ưu tiên là: bảo đảm tốt hơn phúc lợi xã hội, tạo càng nhiều việc làm cho người lao động, tập trung xóa đói giảm nghèo; chú trọng phát triển bảo hiểm xã hội, tăng cường phổ cập giáo dục, phòng chống các tệ nạn xã hội; ngăn chặn dịch bệnh, bảo vệ môi trường.

* Bảo đảm sự bình đẳng giữa các dân tộc, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về quyền con người

Việt Nam là một quốc gia có nhiều dân tộc cùng sinh sống. Trong lịch sử, các dân tộc luôn đoàn kết, tương trợ lẫn nhau. Trong công cuộc đổi mới, Đảng và Nhà nước ta luôn nhất quán chính sách bảo đảm quyền bình đẳng giữa các dân tộc, coi đó là một trong những nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng. Chính sách này được thể hiện trong nhiều văn kiện của Đảng, văn bản pháp luật của Nhà nước.

Bên cạnh đó, Đảng và Nhà nước ta không ngừng nỗ lực hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về quyền con người. Trong những năm qua, Nhà nước ta đã ban hành rất nhiều các văn bản quy phạm pháp luật để cụ thể hóa quyền con người trên các lĩnh vực. Hiện nay, Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, Chiến lược cải cách tư pháp, Chương trình cải cách hành chính đang được Đảng và nhà nước đẩy mạnh nhằm tiếp tục hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật, đảm bảo thực hiện có hiệu quả các quyền con người, quyền công dân.

* Ngăn ngừa và trừng trị những hành vi vi phạm quyền con người, đồng thời chống khuynh hướng dân chủ cực đoan, quá khích, lợi dụng vấn đề quyền con người để chống phá chế độ

Trong thời gian qua, một số cán bộ của Đảng, cán bộ, công chức nhà nước chưa thật sự gương mẫu, chưa tôn trọng quyền làm chủ của nhân nhân, thậm chí có những hành vi tham nhũng, quan liêu, xâm phạm đến quyền lợi

của nhân dân. Vì vậy, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định chủ trương ngăn ngừa và trừng trị những hành vi vi phạm quyền con người, đấu tranh chống tham nhũng và tiêu cực.

Hiện nay, vấn đề quyền con người luôn bị các phần tử phản động lợi dụng để chống phá chế độ, phá vỡ sự ổn định chính trị. Do đó, Đảng và Nhà nước ta chủ trương chống các khuynh hướng dân chủ cực đoạn, quá khích; ngăn chặn và phá vỡ âm mưu của các thế lực thù địch trong việc lợi dụng vấn đề quyền con người để kích động, gây rối.

* Tăng cường hoạt động phổ biến, giáo dục về quyền con người cho cán bộ và nhân dân

Phổ biến các kiến thức về quyền con người, quyền công dân là một biện pháp có tính chất bền vững để thúc đẩy, bảo vệ quyền con người. Ở Việt Nam, hoạt động này lâu nay vẫn được duy trì một cách thường xuyên. Giáo dục về quyền con người từ lâu đã trở thành một nội dung quan trọng trong chương trình giáo dục công dân, giáo dục pháp luật ở các cấp học. Tuy vậy, nhận thức về quyền con người trong một bộ phận dân chúng vẫn còn hạn chế. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta đang cố gắng thúc đẩy mạnh hơn nữa việc phổ biến và giảng dạy về quyền con người nhằm nâng cao ý thức pháp luật cho người dân Việt Nam.

* Chủ động, tích cực trong các hoạt động hợp tác quốc tế và mở rộng đối thoại trong lĩnh vực nhân quyền

Đảng và Nhà nước Việt Nam thừa nhận các giá trị chung trong tư tưởng của nhân loại về quyền con người. Đồng thời, Đảng và Nhà nước đề ra chính sách chủ động hợp tác và đối thoại nhằm góp phần thúc đẩy các quyền con người trên thế giới. Chính sách đối ngoại trong lĩnh vực này của Việt Nam dựa trên nguyên tắc: bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không áp đặt và can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.

Hợp tác và đối thoại quốc tế về quyền con người có ý nghĩa rất quan trọng. Qua đối thoại, cộng đồng quốc tế sẽ có cơ hội hiểu hơn về tình hình nhân quyền ở Việt Nam; đồng thời, đây cũng là một cơ hội để Việt Nam học hỏi kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới.

3.2. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN CÁC BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG QUÁ TRÌNH ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH

Từ những quan điểm, chủ trương chính sách trên về phương hướng bảo đảm quyền con người có thể xác định phương hướng hoàn thiện các biện pháp bảo đảm quyền con người trong quá trình áp dụng BPXLHC như sau:

1. Việc hoàn thiện các bảo đảm quyền con người trong quá trình áp dụng các BPXLHC phải được tiến hành một cách đồng bộ và phù hợp với các biện pháp cưỡng chế nhà nước (hình sự, hành chính, kỷ luật…) cũng như các biện pháp tư pháp khác.

Phương hướng này, cùng với các mục tiêu vì con người trong đường lối chủ trương của đảng, pháp luật của nhà nước sẽ tạo nên chính sách đồng bộ và nhất quán. Tránh tình trạng thiếu thống nhất dẫn đến chồng chéo, mâu thuẫn trong các hoạt động tác động của nhà nước đén quyền con người.

2. Bảo đảm quyền con người trong quá trình áp dụng BPXLHC cần gắn liền với việc tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước của hệ thống hành pháp hướng tới tăng cường thúc đẩy nhân quyền, một nền hành pháp phục vụ nhân dân và vì con người, của con người, do con người.

Việc các cơ quan và cán bộ công chức nhà nước thực hiện chức năng quản lý hành chính nói chung, hoạt động xử lý VPHC trong đó có hoạt động áp dụng biện pháp hành chính nói riêng là đều hướng tới bảo đảm trật tự quản lý nhà nước, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội. Tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước suy cho cùng là nhằm là khẳng định vai trò và sứ mệnh của nhà nước là phục vụ nhân dân, phục vụ xã hội vì hạnh phúc và an toàn của con người, của nhân dân.

3. Bảo đảm quyền con người trong quá trình áp dụng BPXLHC cần gắn liền với việc đề cao vai trò trung tâm của tòa án trong hệ thống tư pháp cũng như quyền giám sát của tư pháp đối với hoạt động hành pháp trong các hoạt động tác động đến con người đến quyền và tự do của công dân.

Thực hiện phương hướng này sẽ mở ra cơ hội đảm bảo tính khách quan, khoa học… trong việc áp dụng các biện pháp cưỡng chế nhà nước nói chung. Đặc biệt là giúp tránh nguy cơ xâm phạm quyền con người, các quyền và tự do của công dân từ phía các cơ quan và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước.

4. Đảm bảo quyền con người trong quá trình áp dụng các BPXLHC cần tôn trọng quyền tự bảo vệ của các đối tượng bị áp dụng tránh nguy cơ oan sai. Tuyên ngôn của tổ chức luật gia dân chủ thế giới – Lahay năm 1958 luôn coi quyền tự bảo vệ, tự bào chữa là thành trì cần thiết cho các quyền và tự do khác. Do vậy cần tôn trọng quyền con người cơ bản, phổ biến này ở các giai đoạn của quá trình áp dụng BPXLHC.

5. Đảm bảo quyền con người trong quá trình áp dụng BPXLHC trên cơ sở phù hợp với các quan niệm phổ biến về bảo đảm quyền con người vừa tính đến những đặc thù về chế độ chính trị, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của Việt Nam.

3.3. NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ BẢO ĐẢM THỰC HIỆN QUYỀN CON NGƯỜI TRONG QUÁ TRÌNH ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH

3.3.1. Nhóm giải pháp chung bảo đảm thực hiện quyền con người trong quá trình áp dụng biện pháp xử lý hành chính

Quyền con người được thừa nhận mới chỉ là sự tồn tại quyền ở dạng tiềm năng. Thực hiện quyền và bảo vệ quyền có thể gặp cản trở trong thực tế ở nhiều dạng; phải có sự tác động từ nhiều yếu tố, điều kiện khách quan trong xã hội và chủ quan của chủ thể quyền thì mới có thể hình thành môi trường để

mỗi công dân có thể phát huy năng lực làm chủ và sáng tạo của mình. Hệ thống bảo đảm quyền con người bao gồm:

3.3.1.1. Bảo đảm chính trị

Mỗi cá nhân là thành viên của một chế độ chính trị - xã hội nhất định, không thể đứng ngoài các mối quan hệ giai cấp, cộng đồng, dân tộc, quốc gia. Bảo quyền con người là tạo ra một môi trường chính trị thuận lợi để quyền phát triển trong mối quan hệ với toàn bộ hệ thống chính trị -hệ thống các thiết chế bảo vệ quyền: đảng phái chính trị, Nhà nước, các tổ chức đoàn thể và nhân dân. Thể chế chính trị nào đề cao giá trị con người, đồng thời coi con người là mục tiêu và động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội thì trong thể chế đó cá nhân được bảo đảm quyền tự do của mình.

3.3.1.2. Bảo đảm pháp lý

Bảo đảm về mặt pháp lý có ý nghĩa trực tiếp trong việc thực hiện quyền con người. Sự phân định các thành tố trong hệ thống bảo đảm chỉ là tương đối vì các bảo đảm đều thể hiện qua hình thức pháp lý và có những yếu tố trong hệ thống bảo đảm pháp lý lại chỉ là một phần của bảo đảm khác (ví dụ: ý thức pháp luật trong các hệ thống về văn hóa, tư tưởng, trình độ dân trí…). Bảo đảm pháp lý được xây dựng trên cơ sở của điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội nhất định và tác động trở lại cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Sự ổn định và phát triển kinh tế thúc đẩy hình thành một trật tự pháp lý. Việc bảo đảm cho thực hiện quyền con người không chỉ là những biện pháp mang tính pháp lý mà trước hết là bằng những chính sách, cơ chế của nhà nước, tạo điều kiện cho con người phát triển về mọi mặt, làm chủ xã hội và làm chủ chính mình. Trong thiết chế Nhà nước pháp luật là yếu tố tiên quyết, cơ bản cho bảo đảm quyền con người là vì:

Thứ nhất, pháp luật hướng dẫn, điều chỉnh hành vi của cá nhân, cho phép cá nhân hoạt động trong phạm vi nhất định một cách tự giác, không sai

lầm trên cơ sở nhận biết về sự tồn tại của quyền chủ thể, từ đó mà sử dụng quyền theo nhu cầu và lợi ích cá nhân của mình.

Thứ hai, thông qua pháp luật, nội dung của quyền, phương thức thực hiện quyền, phạm vi cụ thể của quyền mới được xác định.

Thứ ba, cũng thông qua pháp luật nghĩa vụ tôn trọng và bảo đảm quyền con người và các chủ thể khác như Nhà nước, các tổ chức trong xã hội mới được xác định.

Thứ tư, qua pháp luật, những giới hạn về quyền mới được chấp nhận từ đó mà xác định rò trách nhiệm pháp lý của công dân khi lợi dụng, lạm dụng quyền cũng như xác định các nghĩa vụ công dân mà việc thực hiện chúng là tiền đề để công dân thực hiện quyền.

Thứ năm, chỉ thông qua pháp luật, hành vi xâm hại quyền của con người bị xử lý, quyền con người mới được khôi phục lại, tức là con người dân mới có thể yêu cầu về việc bồi thường thiệt hại do lỗi của các chủ thể khác.

Pháp luật càng phát triển, tự do của các chủ thể trong xã hội càng cao vì nó tạo hành lang an toàn và rò ràng cho con người khi tham gia vào các quan hệ xã hội và để Nhà nước nhận biết đúng về giới hạn của việc thực hiện quyền lực của mình.

Mọi quyền cơ bản con người là khả năng con người thực hiện những hành vi theo ý chí, sự lựa chọn và nhận thức của mình mà pháp luật không cấm. Mỗi cá nhân là một thực thể riêng biệt mang những đặc điểm riêng về thể chất và tinh thần và nhu cầu riêng phong phú, đa dạng. Hành vi của cá nhân con người tự do luôn luôn gắn với nhu cầu và lợi ích của họ và phụ thuộc vào năng lực chủ thể và ý thức pháp luật của mỗi con người. Chỉ khi có khả năng thì trong điều kiện được tạo ra, công dân mới thực hiện được quyền. Cho dù quyền tự do của công dân được Nhà nước ghi nhận và có cơ chế bảo đảm tốt, song nếu mỗi công dân không nhận thức về quyền của mình thì