Nhận Xét, Đánh Giá Thực Trạng Áp Dụng Pháp Luật Hình Sự Đối Với Tội Mua

2020, TAND thánh phố Tây Ninh đã áp dụng PLHS để quyết định hình phạt đối với 628 vụ án MBTPCMT với 985 bị cáo; trong đó, 100% các bị cáo bị tuyên hình phạt tù có thời hạn (285 số bị cáo bị áp dụng hình phạt tù có thời hạn từ 07 năm đến 15 năm chiếm 45,5%; 343 số bị cáo bị áp dụng hình phạt tù có thời hạn đến 07 năm chiếm 54,6% ).

Tiến hành nghiên cứu 100 bản án về Tội MBTPCMT với 207 bị cáo, hành vi phạm tội MBTPCMT được đưa ra xét xử nhiều nhất là trường hợp phạm tội từ hai lần trở lên chiếm 55%. Khung hình phạt cơ bản được áp dụng đối với bị cáo phạm tội MBTPCMT là 34/100 vụ, 66 vụ còn lại đều thuộc trường hợp bị áp dụng khung hình phạt tăng nặng theo iểm g khoản 1 Điều 52 BLHS (khi không là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt – khoản 2 Điều 52).

Hình phạt được áp dụng nhiều nhất là hình phạt tù có thời hạn, nhẹ nhất là 24 tháng (07 vụ) và nặng nhất là 15 năm (06 vụ). Tỷ lệ án xét xử công bằng, đúng pháp luật là 97/100 vụ chiếm 99,97%, chỉ có 3/100 vụ xét xử còn có sai sót, nhầm lẫn chiếm 0,03%. Như vậycó thể thấy TAND thành phố Tây Ninh đã áp dụng hiệu quả quy định của BLHS và các văn bản hướng dẫn về MBTPCMT, từ đó mà án khi đưa ra xét xử luôn luôn đúng pháp luật, và tỷ lệ này cchiếm gần như tuyệt đối. Đa số các vụ phạm tội MBTPCMT khi được đưa ra xét xử, các bị cáo thực hiện tội phạm này thường MBTPCMT với số lượng lớn, mua bán nhiều lần, với những phương thức, thủ đoạn phạm tội tinh vi.

Trên thực tế khi xét xử, TAND thành phố Tây Ninh ADPL còn gặp một số vướng mắc trong việc xác định tội danh, từ đó gây khó khăn cho việc quyết định hình phạt

Ví dụ: Vào ngày 09/12/2016, tại nhà số 02 hẻm 27 đường Trần Hưng Đạo, Khu phố 1, Phường 1, thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Tây Ninh, khám xét và bắt khẩn cấp chị Trần

Thị TA đang cất giấu 03 bịch ma túy tổng hợp đựng trong hộp giấy. Quá trình điều tra và tại phiên tòa Trần Thị TA khai nhận: An bắt đầu nghiện ma túy tổng hợp từ năm 2013, có tình cảm với T, TA nhiều lần được T cho ma túy để sử dụng. TA đã phân ra nhiều tép nhỏ để sử dụng và bán cho người khác. Hội đồng xét xử có đủ cơ sở kết luận bị cáo Trần Thị TA phạm tội MBTPCMT tội phạm và hình phạt được quy định tại Điểm b, Khoản 2 Điều 194 Bộ luật Hình sự. Khi quyết định hình HĐXX cũng đã xem xét tình tiết tăng năng, giảm nhẹ như bị cáo thật thà khai báo, tỏ ra ăn năn hối cải, tự thú hành vi khi chưa bị phát hiện.

Như vậy, vụ án trên cho thấy chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với chị TA về tội danh là MBTPCMT với tình tiết giảm nhẹ là “tự thú”. Rất khó xác định được người mua, người bán chỉ có người phạm tội tự thú nên mới đủ cơ sở để xác định bị cáo phạm tội MBTPCMT nếu vụ án trên bị cáo không tự thú thi chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị cáo về tội “tàng trữ, sử dụng trái phép chất ma túy”.

Do tình hình tội phạm MBTPCMT trên địa bàn thành phố Tây Ninh trong những năm qua diễn ra hết sức phức tạp nên các cấp, ngành của tỉnh và thành phố Tây Ninh đã có chỉ đạo về việc quyết định hình phạt đối với tội phạm MBTPCMT phải bảo đảm tương xứng với hành vi phạm tội, bảo đảm tính răn đe và phòng ngừa chung.

Qua đánh giá công tác xét xử hàng năm cho thấy các bản án xét xử Tội MBTPCMT của TAND thành phố Tây Ninh đã xét xử trong những năm qua luôn đảm bảo đúng người đúng tội đúng pháp luật, đặc biệt là tuân thủ việc căn cứ vào quy định của BLHS để áp dụng hình phạt.

Ví dụ: Bản án số 44/2017/HSST, ngày 30/8/2017 của TAND thành phố Tây Ninh áp dụng điểm b khoản 2 Điều 194 điểm o, p khoản 1 Điều 46 Bộ luật hình sự xử phạt bị cáo Thân Văn C 07 năm tù; Áp dụng điểm b khoản 2 Điều 194 điểm o, p khoản 1, khoản 2 Điều 46; Điều 47 Bộ luật hình sự xử

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 98 trang tài liệu này.

phạt bị cáo Thân Văn B 05 năm tù, về tội MBTPCMT về hành vi: Ngày 29/11/2016 tại cây xăng Petro thuộc khu phố 7, phường 3, thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh bị cáo Thân Văn C bán cho Thân Văn B 01 tép ma túy loại Heroin có trọng lượng 0,0252 gam, hàm lượng 74,6% với giá 200. 000 đồng. Đến khoảng 11 giờ 40 phút cùng ngày tại quán cà phê Lá Đỏ thuộc khu phố 7, thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh bị cáo Thân Văn B bán cho Trần Quốc H và Mai Trung Ph 02 tép ma túy loại Heroin có trọng lượng 0,0426 gam với giá 400. 000 đồng, thì bị bắt quả tang cùng tang vật. Hành vi của các bị cáo Thân Văn C và Thân Văn Bđã có đủ yếu tố cấu thành tội MBTPCMT. Ngoài ra, trước khi bị bắt vào ngày 14/11/2016 tại khu vực trước cổng bệnh viện thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh bị cáo Thân Văn C đã bán ma túy cho bị cáo Thân Văn B 01 lần, 01 tép với giá 200. 000 đồng. Trong vụ án này khi quyết định hình phạt chính Hội đồng xét xử cũng đã áp dụng đúng, đầy đủ quy định BLHS có sự phân hóa hình phạt rò ràng, tương xứng với tính chất mức độ từng hành vi tội phạm.

Trên thực tế quyết định hình phạt của TAND thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh đối với những vụ án MBTPCMT cũng còn gặp nhiều vi phạm, thiếu sót trong công tác xét xử. Như bản án không áp dụng đầy đủ tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với bị cáo; bản án không truy thu số tiền do phạm tội mà có; không tuyên tịch thu phương tiện sử dụng vào việc phạm tội

Ví dụ: Bản án số 22/2018/HSST của TAND thành phố Tây Ninh xét xử bị cáo Lê Văn N, Nguyễn Trần Đ về tội "Mua bán trái phép chất ma túy" theo khoản 1 điều 194 BLHS năm 1999. Vào ngày 10/11/2017 N rủ Đ - SN: 02/9/2000 (tính đến thời điểm phạm tội Đạt mới được 17 tuổi 2 tháng 8 ngày) đi mua bán trái phép chất ma túy thì bị bắt giữ nhưng khi xét xử TAND thành phố Tây Ninh không áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "xúi giục người chưa thành niên phạm tội" theo điểm n khoản 1 điều 48 BLHS năm 1999 đối với bị cáo Ninh là chưa chính xác.

Hoặc Bản án không truy thu số tiền do phạm tội mà có; không tuyên tịch thu phương tiện sử dụng vào việc phạm tội: Như bản án hình sự sơ thẩm số 20/2017/HSST của TAND thành phố Tây Ninh xét xử bị cáo Phùng Đức C về tội "Mua bán trái phép chất ma túy" theo điểm b khoản 2 điều 251 BLHS năm 2015. Trong vụ án này, Cơ quan điều tra còn chứng minh được ngoài lần bị bắt quả tang, C còn bán trái phép chất ma túy cho Nguyễn Văn A 01 lần nữa vào ngày 05/12/2017 lấy 300. 000 đồng; tại phiên tòa sơ thẩm cũng đã làm rò nội dung này nhưng Tòa án cấp sơ thẩm không tuyên truy thu số tiền này.

2.3. Nhận xét, đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật hình sự đối với tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh

2.3.1. Ưu điểm

Trong 5 năm qua, TAND thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh đã có nhiều cố gắng nên việc giải quyết các loại vụ án nói chung và các vụ án MBTPCMT nói riêng đạt tỷ lệ cao cả về số lượng và chất lượng, đặc biệt là không có án tồn đọng và quá hạn luật định. Việc xét xử các vụ án ma túy về cơ bản đã bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Nhiều vụ án nghiêm trọng đã được TAND thành phố Tây Ninh phối hợp chặt chẽ với cơ quan tiến hành tố tụng khẩn trương đưa ra xét xử công khai, nghiêm minh; các hình phạt áp dụng đối với người phạm tội nghiêm khắc, đúng mức, được dư luận nhân dân đồng tình. Công tác xét xử các vụ án MBTPCMT của TAND phố Tây Ninh đã góp phần thực hiện tốt Chương trình hành động của tỉnh Tây Ninh về phòng, chống tội phạm ma túy, thông qua đó góp phần giáo dục nhân dân nâng cao ý thức pháp luật, tinh thần cảnh giác và đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy.

Cũng tại Tây Ninh, UBND tỉnh Tây Ninh cũng đã tổ chức Hội nghị ký kết hợp tác kiểm soát ma túy, chất hướng thần và tiền chất ma túy giữa tỉnh Tây Ninh (Việt Nam) và các tỉnh của Vương quốc Campuchia. Có sự phối

hợp chặt chẽ giữa tỉnh Tây Ninh và 3 tỉnh SwayRieng, Thoung Khmum, Prey Veng (Vương quốc Campuchia) trong phòng, chống và kiểm soát ma túy trên tuyến biên giới Tây Ninh đạt nhiều kết quả, góp phần giữ vững ổn định an ninh trật tự hai bên biên giới, thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết giữa các tỉnh giáp biên giới ngày càng phát triển.

Từ năm 2016 đến tháng 9/2019, lực lượng chức năng của tỉnh Tây Ninh bắt, khởi tố 40 vụ, 58 bị can mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy qua biên giới, tang vật thu giữ 103,64 kg ma túy tổng hợp. Điển hình, năm 2017, lực lượng chức năng của tỉnh Tây Ninh phối hợp với Công an thành phố BaVet, tỉnh SwayRieng, Vương quốc Campuchia điều tra mở rộng 1 vụ án, thu giữ khoảng 63. 481 viên ma túy tổng hợp viên ma túy tổng hợp (trọng lượng khoảng 17kg) đã bàn giao lại Công an thành phố BaVet xử lý.

Để đạt được kết quả tốt hơn trong công tác xét xử các vụ án hình sự nói chung và vụ án MBTPCMT túy nói riêng, trong thời gian tới TAND thành phố Tây Ninh cần thường xuyên tổ chức rút kinh nghiệm đối với những vụ án do bị hủy, cải sửa nghiêm trọng cho Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân TAND hai cấp. Qua đó tổ chức rút kinh nghiệm của Tòa hình sự và Tòa án quận, huyện, từng đơn vị làm rò nguyên nhân của các vụ án bị hủy hoặc cải sửa, đưa ra những giải pháp hữu hiệu nhằm hạn chế đến mức thấp nhất án bị hủy hoặc bị sửa…nhằm xét xử một cách công tâm, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

2.3.2. Hạn chế, thiếu sót và nguyên nhân

Bên cạnh những kết quả đã đạt được trong những năm qua công tác xét xử tội phạm MBTPCMT của TAND thành phố Tây Ninh vẫn còn tồn tại một số hạn chế sau:

- Thực tiễn xét xử đã nêu lên, tội phạm về ma túy nói chung và tội phạm MBTPCMT nói riêng thường mang tính truy xét. Các cơ quan tiến hành tố tụng, chủ yếu dựa trên lời khai của người phạm tội để điều tra, truy tố, hành vi

phạm tội của các bị cáo. Tuy nhiên, rất nhiều vụ án các đối tượng là những người đã từng nhiều lần bị xét xử về tội liên quan đến ma túy nên có rất nhiều “kinh nghiệm” đối phó với cơ quan tiến hành tố tụng.

- Số lượng các vụ án về ma túy nói chung, tội MBTPCMT nói riêng có xu hướng ngày càng gia tăng, nhiều vụ án lớn tính chất phức tạp, nhưng chất lượng giải quyết, xét xử chưa thực sự bảo đảm; vẫn còn các bản án phải sửa; thời hạn giải quyết, xét xử các vụ án theo quy định của pháp luật trong một số trường hợp vẫn còn bị vi phạm.

Đối với một vài vụ án, khi xét xử phúc thẩm, Bản án phúc thẩm lại sửa bản án sơ thẩm của TAND thành phố Tây Ninh và lập luận rằng mức hình phạt áp dụng đối với bị cáo là quá nhẹ. Do đó tòa phúc thẩm sửa lại bản án theo hướng sửa mức án từ tù chung thân sang tử hình. Mặc dù theo quy định của pháp luật thì bản án phúc thẩm áp dụng không sai, nhưng khi nhìn nhận một cách khách quan, công tâm thì nếu tính đến việc khi điều tra các án có tính chất phức tạp, xuyên quốc gia, các vụ án lớn tiếp theo thì sẽ gặp phải khó khăn bởi các bị cáo sẽ chuẩn bị được tâm lý trước, rằng khai cũng “chết” và không khai cũng “chết” , do đó sẽ xảy ra trường hợp tội phạm khi bị bắt không phối hợp với cơ quan điều tra, gây rất nhiều khó khăn cho quá trình điều tra vụ án mua bán chất ma túy.

- Hoặc có những vụ án MBTPCMT, cấp phúc thẩm lại sửa án theo hướng có lợi cho bị cáo một cách không chính xác, không đánh giá đúngtính chất hành vi phạm tội và đặc điểm nhân thân của bị cáo. dẫn đến việc xét xử không đúng người đúng tội, bỏ lọt tội phạm. Các cơ quan tiến hành tố tụng chưa nghiên cứu, tham khảo, quán triệt và rút kinh nghiệm trong quá trình điều tra, kiểm sát và xét xử án hình sự.

Ví dụ như vụ án sau:

Khoảng 12 giờ 30 phút ngày 18/11/2017, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an thành phố Tây Ninh phát hiện xe ô tô biển kiểm soát

70B-057. 81 do Trần Văn N điều khiển, Hà Quốc P ngồi ghế phụ có dấu hiệu nghi vấn nên đã đưa 2 đối tượng cùng xe ô tô về trụ sở Công an thành phố Tây Ninh để kiểm tra. Kết quả khám xét xe ô tô trên đã phát hiện, thu giữ 2

bánh chấtbột màu trắng và 120 viên nén màu hồng.

Tại Kết luận giám định số 6589/KLGĐ-PC54 ngày 28/11/2017, phòng Kỹ thuật hình sự Công an TP Tây Ninh kết luận: 2 bánh chất bột màu trắng đều là ma túy loại Heroin, tổng cân nặng 707,76 gam; 120 viên nén màu hồng đều là ma túy loại Methamphetamine, tổng khối lượng 11,25 gam.

Trần Văn N khai: Ngày 15/11/2017, có người đàn ông tên K nhà ở huyện Tân Cương, Tây NInh gọi điện cho N nói có ma túy bán và nhờ N tìm người mua thì Nghị đồng ý. Khoảng 5 giờ ngày 18/11/2017, K gọi điện bảo N đến bụi cỏ ven đường thuộc huyện Tân Cương lấy 2 bánh Heroin; K dặn N bán giá 160 triệu đồng/ 1 bánh. Sau đó, N ra khu vực bụi cỏ theo chỉ dẫn của K thì thấy có 2 bánh Heroin và 1 túi hồng phiến nên mang về cất giấu trong xe ô tô biển kiểm soát 70B-057. 81. N dự định mang số ma túy trên về Bình Dương để bán. Sáng ngày 18/11/2017, N điều khiển xe ô tô có Hà Quốc P đi cùng để lái xe về Bình Dương. Khoảng 12 giờ 30 phút cùng ngày, N đi đến khu vực trung tâm thành phố Tây Ninh thì bị phát hiện, bắt quả tang cùng số ma túy trên.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 157/2018/HSST ngày 3/5/2018, TTAND TP Tây Ninh áp dụng điểm h, khoản 4, Điều 194 Bộ luật hình sự năm 1999; điểm s, khoản 1, Điều 51; Điều 40 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017, tuyên phạt Trần Văn N tử hình về tội MBTPCMT .

Ngày 4/5/2018, Trần Văn N có đơn kháng cáo xin giảm hình phạt. Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 540/2018/HSPT ngày 15/8/2018, TAND cấp cao tại TpHCM, chấp nhận kháng cáo của bị cáo N, sửa bản án sơ thẩm, áp dụng điểm h, khoản 4, Điều 194 Bộ luật hình sự năm 1999; điểm s, t khoản 1, khoản 2, Điều 51, Điều 39 Bộ luật hình sự năm 2015, xử phạt N tù chung thân

về tội MBTPCMT .

Tại Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 07/QĐ-VKSTC-V7 ngày 14/8/2019, Viện trưởng VKSND tối cao kháng nghị Bản án hình sự phúc thẩm số 540/2018/HSPT ngày 15/8/2018 của TAND cấp cao tại Tp HCM. Đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND tối cao xét xử giám đốc thẩm theo hướng

hủy phầnquyết định hình phạt của bản án hình sự phúc thẩm nêu trên, giữ nguyên quyết định hình phạt của Bản án hình sự sơ thẩm số 157/2018/HSST ngày 3/5/2018 của TAND TP Tây Ninh, xử phạt Trần Văn N tử hình về tội MBTPCMT.

Tại Quyết định giám đốc thẩm số 07/2020/HS-GĐT ngày 16/6/2020, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao quyết định hủy Bản án hình sự phúc thẩm số 540/2018/HSPT ngày 15/8/2018 của TAND cấp cao tại TpHCM về phần quyết định hình phạt đối với N; giữ nguyên quyết định hình phạt của Bản án hình sự sơ thẩm số 157/2018/HSST ngày 3/5/2018 của TAND TP Tây Ninh đối với Trần Văn N.

- Vấn đề nhất quán trong định tội danh giữa tàng trữ và MBTPCMT theo quy định của BLHS 2015 còn gặp nhiều bất cập. Thực tiễn hiện nay xảy ra trường hợp: Toàn bộ quá trình điều tra, truy tố bị can khai nhận tàng trữ trái phép chất ma túy mục đích ai mua thì bán, nhưng cơ quan tố tụng đánh giá chứng cứ cho rằng: Ngoài lời khai của bị can không xác định được người mua cụ thể nên không đủ căn cứ xác định bị can phạm tội Mua bán mà bị can chỉ phạm tội Tàng trữ trái phép chất ma túy. Hoặc trường hợp ngoài 01 lần bán ma túy hoàn thành, bị can còn tàng trữ 0,1 gam Heroine mục đích có ai mua thì bán (không xác định được người mua), Viện kiểm sát truy tố 02 tội MBTPCMT tại Điều 251 và Tàng trữ trái phép chất ma túy theo Điều 249. TA cho rằng bị cáo chỉ phạm một tội MBTPCMT, đối với 0,1 gam ma túy Heroine nhằm để bán.

Trong đời sống thực tiễn, thông thường người bán hàng (bất kỳ mặt hàng