Vận dụng quan hệ phân phối thu nhập cá nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vào Tập đoàn Điện lực Việt Nam

thị trường. b, Xác lập và hoàn thiện những hình thức trả công thích ứng với cơ chế thị trường và đặc điểm của kinh doanh lĩnh vực điện lực của Tổng công ty

Điện lực Việt Nam. c, Xác lập những điều kiện và cơ sở cần thiết cho việc thực hiện phân phối thu nhập theo nguyên tắc thị trường. Những cơ sở và điều kiện cần thiết là một hệ thống những yếu tố mang tính chất tổ chức – kỹ thuật. Nó cần

được xây dựng, hoàn thiện trên những cơ sở khoa học kinh tế, tổ chức và kỹ thuật – công nghệ, đồng thời được thông suốt, quán triệt trong Tổng công ty.

Đây là cơ sở và công cụ mang tính pháp lý của việc tổ chức, quản lý, quản trị quá trình kinh doanh, đồng thời là cơ sở, công cụ thực hiện chế độ phân phối thu nhập trong Tổng công ty.

Ba yếu tố hợp thành chế độ phân phối thu nhập nêu trên có quan hệ mật thiết. Bởi vậy, để thực hiện tốt chế độ phân phối theo nguyên lý thị trường, thì ba yếu tố trên cần được xác lập và phát triển một cách đồng bộ.

Tiểu kết chương 3:

1, Trong bối cảnh đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập sâu vào nền kinh tế toàn cầu, nhu cầu điện sẽ có sự tăng đột biến. Bối cảnh phát triển mới này khiến cho ngành điện chậm đổi mới theo hướng thị trường và hội nhập không có khả năng thích ứng và đáp ứng được yêu cầu phát triển của nền kinh tế quốc dân và của xX hội. Để thích ứng và đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế quốc dân và của xX hội về điện, ngành công nghiệp điện cần được tiếp tục đổi mới trên cơ sở chuyển triệt để sang kinh tế thị trường và EVN cần được xác lập thành một doanh nghiệp của nền kinh tế thị trường, tức doanh nghiệp kinh doanh theo cơ chế thị trường.

2, Để thị trường hoá ngành công nghiệp điện, việc xác lập điện là một hàng hoá và hình thành thị trường điện cạnh tranh trở nên cần thiết. Để xác lập EVN thành một doanh nghiệp của nền kinh tế thị trường, việc cổ phần hoá EVN trở nên cần thiết. Cổ phần hoá ở đây là con đường kinh doanh hoá theo cơ chế thị trường hoạt động kinh tế của EVN. Bởi vì, cổ phần hoá là cách thức tách Nhà nước khỏi doanh nghiệp, tách sở hữu khỏi kinh doanh, nhờ đó, xác lập EVN

thành một chủ thể kinh doanh độc lập, thực hiện việc kinh doanh điện theo cơ chế thị trường. Việc thị trường hoá ngành công nghiệp điện, kinh doanh hoá doanh nghiệp ngành điện là xác lập đời sống kinh tế, do đó hệ kinh tế tất yếu cho

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 218 trang tài liệu này.

điện lực, một lực lượng sản xuất chủ chốt, một cơ sở kinh tế nền tảng của đại công nghiệp phát triển. Đây cũng là con đường giải thoát ngành điện khỏi tình trạng thiếu điện liên miên, hoạt động kinh tế kém hiệu quả và nói chung không có khả năng đáp ứng được yêu cầu phát triển của nền kinh tế quốc dân và của xX hội trong bối cảnh mới.

3, Thích ứng với chế độ kinh tế bao cấp, quan liêu, chế độ phân phối trong EVN thời gian qua về cơ bản là chế độ phân phối bao cấp, quan liêu. Đương nhiên, chế độ phân phối này không thích ứng và thích hợp với chế độ kinh doanh theo cơ chế thị trường. Bởi vậy, việc đổi mới cơ bản trong quan hệ, cơ chế và chế

độ phân phối thích ứng với cơ chế kinh tế thị trường, chế độ kinh doanh theo cơ chế thị trường trở nên cần thiết. Những nguyên tắc, cơ chế và hình thức phân phối những điều kiện cần thiết thực hiện phân phối mới mà luận án đề xuất là trên cơ sở lý luận và thực tiễn phân phối của nền kinh tế thị trường trong định hướng XHCN.

Kết luận

* Phân phối thu nhập, một mặt, là một khâu của quá trình tái sản xuất, một quan hệ kinh tế cơ bản xuyên suốt của một phương thức sản xuất. Nó thể hiện bản chất của phương thức sản xuất và hình thành nên động lực kinh tế của phương thức sản xuất đó. Mặt khác, phân phối thu nhập là một quan hệ kinh tế nhạy cảm, trên đó lợi ích kinh tế của các cá nhân, các nhóm xX hội và các giai tầng xX hội được hình thành. Bởi vậy, quan hệ phân phối thu nhập có ý nghĩa đặc biệt đối với tiến trình phát triển kinh tế và xX hội.

* Trong kinh tế thị trường, cơ chế thị trường là cơ chế kinh tế quyết định những vấn đề cơ bản của một nền kinh tế: vấn đề sản xuất cái gì, sản xuất bằng phương thức nào và cho ai. Phân phối là một quan hệ kinh tế cơ bản, vì vậy, trong kinh tế thị trường, quan hệ phân phối thu nhập mang hình thái giá trị và theo cơ chế thị trường. Trong nền kinh tế thị trường, một mặt, sản phẩm của lao

động và nói chung của cải cũng như các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất mang hình thái hàng hoá và vận động trong cơ chế thị trường . Mặt khác, các cá nhân trong hệ thống kinh tế là các chủ thể kinh tế mà thực chất là chủ thể các hàng hoá, vì thế, phân phối thu nhập, thực chất là thực hiện về mặt kinh tế quyền sở hữu hàng hoá, do đó là thực hiện giá cả của các hàng hoá. Cơ chế phân phối này được thể hiện trong công thức tam vị nhất thể: Tư bản – Lợi nhuận; Ruộng

đất - Địa tô; Lao động – Tiền công. Trong công thức này, lợi nhuận, địa tô và tiền công là giá cả của ba nhân tố cơ bản hợp thành quá trình sản xuất của nền kinh tế thị trường, còn nhà kinh doanh, chủ đất và người lao động là chủ sở hữu của những hàng hoá đầu vào nhận được thu nhập, tức thực hiện về mặt kinh tế của những hàng hoá của mình là lợi nhuận, địa tô và tiền công.

* Trong nền kinh tế thị trường, sản phẩm của lao động mang hình thái hàng hoá và lao động kết tinh trong sản phẩm mang hình thái giá trị, bởi vậy, cơ chế

thị trường là cơ chế kinh tế trong đó giá trị, hình thái kinh tế của lao động kết

tinh trong hàng hoá vận động và tăng lên không ngừng. Điều này hàm nghĩa, khi kinh tế đX vận động trên hệ kinh tế thị trường thì toàn bộ hoạt động kinh tế là vận

động theo nguyên lý kinh tế thị trường, theo cơ chế thị trường và đồng thời là quá trình vận động và tăng lên của giá trị. Bởi vậy, phân phối trong nền kinh tế thị trường thực chất là phân phối theo lao động, song thông qua hình thái giá trị và cơ chế thị trường. Trong quá trình này, lao động sống tạo ra giá trị, song lao

động đó tạo ra giá trị trong một hệ thống xX hội, hệ thống thị trường, tức trong mối quan hệ với các yếu tố sản xuất cơ bản khác (tư liệu sản xuất) mang hình thái hàng hoá. Đương nhiên, trong hệ thống kinh tế thị trường đó, lao động tạo ra giá trị nhưng sức lao động với tính cách là hàng hoá, do đó, người lao động chỉ nhận được tiền công với tính cách là thu nhập, hình thái kinh tế của việc thực hiện quyền sở hữu hàng hoá sức lao động mà thôi. Bởi vâỵ, K.Marx trong “Phê phán cương lĩnh Gôta” đX chỉ ra, trong điều kiện khan hiếm, tức sức sản xuất chưa đạt tới chỗ làm cho của cải tuôn ra rào rạt, do vậy, kinh tế vẫn là kinh tế thị trường cho nên quyền ngang nhau trong phân phối vẫn phải mang hình thái tư sản.

* Cũng cần nhận thấy rằng, trong nền kinh tế thị trường, thực chất hoạt

động kinh tế là kinh doanh, là đầu tư tư bản và làm cho giá trị tư bản đó tăng lên và nền kinh tế được cấu trúc bởi các doanh nghiệp kinh doanh theo cơ chế thị trường. Điều này hàm nghĩa, trong nền kinh tế thị trường, phân phối cá nhân trong doanh nghiệp là theo cơ chế thị trường. Trong điều kiện kinh tế thị trường hiện đại, Nhà nước có chức năng phát triển, tức chức năng ổn định, công bằng và hiệu quả, phân phối lại có một ý nghĩa đặc biệt quyết định. Chức năng mới này của Nhà nước khiến cho phân phối trong doanh nghiệp có một tính chất mới. Doanh nghiệp có chức năng cơ bản là kinh doanh, còn chức năng bảo đảm xX hội, an sinh xX hội và phúc lợi xX hội về cơ bản được tách khỏi doanh nghiệp và do Nhà nước thực hiện. Trong khi tách chức năng bảo đảm xX hội v.v… tách khỏi doanh nghiệp, doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp thuế, phí, chuyển khoản hìnht hành nguồn thu nhập tập trung dưới hình thức ngân sách Nhà nước, để Nhà nước thực hiện các quá trình phát triển kinh tế – xX hội chung, tăng phúc lợi chung.

Nộp thuế, phí và các loại chuyển khoản là một nội dung cơ bản liên quan đến phân phối thu nhập trong doanh nghiệp.

Đổi mới chuyển sang kinh tế thị trường và mở cửa làm thay đổi cơ bản trong cơ chế kinh tế và con đường phát triển kinh tế. Trong quá trình đổi mới chung của nền kinh tế, đổi mới của ngành công nghiệp điện đX diễn ra chậm và thực hiện bởi việc chuyển mô hình “Bộ chủ quản” sang mô hình Tổng công ty. Sự đổi mới này nhằm thị trường hoá công nghiệp điện, kinh doanh hoá các doanh nghiệp của ngành điện trong quan hệ tạo ra các tập đoàn kinh tế Nhà nước mạnh, đồng thời tăng sức sản xuất và hiệu quả ngành điện. Tuy nhiên, hình thức Tổng công ty đX đổi mới rất ít kinh tế ngành công nghiệp điện. Về cơ bản, Tổng công ty là hình thức biến tướng của cơ chế “Bộ chủ quản”, và là doanh nghiệp Nhà nước hoạt động theo cơ chế hành chính – bao cấp. Nói khác đi, ngành điện về cơ bản vẫn đặt trong khung của hệ kinh tế kế hoạch hoá tập trung và thích ứng là phân phối theo cơ chế hành chính – bao cấp. Điều này hàm nghĩa, vấn đề đổi mới quan hệ phân phối trong Tổng công ty không phải là việc hoàn thiện chế độ và cách thức trả lương, cũng như điều chỉnh ít nhiều phúc lợi cho cán bộ, công nhân viên trong Tổng công ty, mà là đổi mới toàn bộ hoạt động kinh tế trong ngành công nghiệp điện và trong hoạt động sản xuất – cung cấp điện trong Tổng công ty trên cơ sở chuyển hẳn ngành công nghiệp điện sang kinh tế thị trường và chuyển Tổng công ty thành một doanh nghiệp của nền kinh tế thị trường, tức doanh nghiệp kinh doanh theo cơ chế thị trường, và trên cơ sở này, xác lập chế

độ phân phối thu nhập theo cơ chế thị trường trong Tổng công ty Điện lực Việt Nam.

Hội nhập với việc Việt Nam trở thành thành viên WTO và đẩy mạnh quá trình CNH, HĐH với tốc độ tăng trưởng cao trở thành bối cảnh quyết định cho ngành công nghiệp điện phát triển. Trong bối cảnh này, để ngành công nghiệp

điện tăng được sức sản xuất, tăng được hiệu quả, tăng sức cạnh tranh, đáp ứng

được yêu cầu phát triển của kinh tế và xX hội, điều quyết định là tiếp tục đổi mới kinh tế, triệt để chuyển ngành điện sang kinh tế thị trường và chuyển hoạt động kinh tế trong Tổng công ty Điện lực Việt Nam sang kinh doanh theo cơ chế thị trường. Đến lượt mình, đây là nền tảng trên đó xác lập, phát triển chế độ phân phối thu nhập trong Tổng công ty, Thực chất đây là việc thay đổi mang tính triệt

để và quyết định từ chế độ, cơ chế phân phối thu nhập của mô hình kinh tế kế hoạch hoá tập trung, quan liêu, bao cấp sang chế độ, cơ chế phân phối của kinh tế thị trường. Nó đòi hỏi thay đổi tư duy từ tư duy hành chính, bao cấp, chỉ huy sang tư duy kinh tế thị trường, thay đổi căn bản trong mối quan hệ giữa Nhà nước và doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp và thị trường, và xác lập chế độ kinh doanh theo cơ chế thị trường trong hoạt động kinh tế của doanh nghiệp. Nói khác

đi, đổi mới chế độ và cơ chế phân phối ở đây là thay đổi mang tính hệ thống, từ thay đổi chế độ, cơ chế kinh tế đến chế độ, cơ chế phân phối, và đến lượt mình, thay đổi chế độ, cơ chế phân phối, với tính cách là một khâu, một bộ phận của hệ thống quan hệ kinh tế, có ý nghia quyết định đến thay đổi toàn bộ chế độ và cơ chế kinh tế, hình thành động lực cho kinh tế phát triển. Điều này hàm nghĩa, thay

đổi quan hệ phân phối không chỉ bó hẹp trong nội dung trả công cho người lao

động, mà là phân phối thu nhập tổng thể của toàn bộ quá trình tái sản xuất, trong

đó có tái sản xuất sức lao động. ë góc độ kinh tế chính trị học, điều cốt lõi trong

đổi mới kinh tế và đổi mới quan hệ phân phối trong Tổng công ty Điện lực Việt Nam hiện nay là thị trường hoá ngành công nghiệp điện, kinh doanh hoá hoạt

động cung cấp điện của các doanh nghiệp điện, trên cơ sở đó mà đổi mới, xác lập chế độ và cơ chế phân phối thu nhập trong EVN. Những giải pháp cho quá trình hình thành chế độ và cơ chế phân phối trong công ty điện chỉ là phác ra những nội dung cơ bản của quá trình đổi mới chế độ và cơ chế phân phối thu nhập trong EVN. Nói khác đi, chế độ và cơ chế phân phối thu nhập trong EVN sẽ được xác lập và hoàn chỉnh trong quá trình phát triển.

Danh mục công trình của tác giả

1. Đậu Đức Khởi (1994) “Đa dạng hoá nguồn vốn đầu tư - Biện pháp then chốt phát triển ngành điện”. Tạp chí nghiên cứu lý luận, tháng 10/1994, trang 10-12.

2. Đậu Đức Khởi (2001) “Công nghiệp hoá, hiện đại hoá với phát triển thị trường sức lao động ở Việt Nam”. Tạp chí Kinh tế và phát triển, tháng 11/2001, trang 35-40.

3. Đậu Đức Khởi (2006) “Công trình đường dây 500kV Bắc - Nam mạhc 2: Niềm tự hào của nội lực Việt Nam”. Tạp chí Cộng sản, tháng 2- 3/2006, trang 50-54.

4. Đậu Đức Khởi (2006) “EVN đóng góp cho sự phát triển của thị trường chứng khoán”. Tạp chí Điện Việt Nam, tháng 5-6/2006, trang 9-11.

5. Đậu Đức Khởi (2006) “Xây dựng thị trường điện lực một giá”. Tạp chí Điện Việt Nam, tháng 9-10/2006, trang 2-3.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Lao động, thương binh và xX hội (10/2003). Báo cáo hội nghị sơ kết giữa kỳ thực hiện xoá đói giảm nghèo và việc làm giai đoạn 2001-2005.

2. Bộ Lao động – Thương binh và XX hội. Tài liệu hội thảo cải cách chính sách tiền lương trong thời kỳ chuyển đổi ở Việt Nam.

3. Bộ Lao động – Thương binh và XX hội. Tài liệu hội thảo về vấn đề đổi mới chính sách tiền lương ở Việt Nam.

4. Bộ Lao động – Thương binh và XX hội. Các Thông tư về chính sách lao

động tiền lương, thu nhập trong các doanh nghiệp Nhà nước.

5. Bộ Luật Lao động của nước Cộng hoà xQ hội chủ nghĩa Việt Nam đQ bổ sung, sửa đổi năm 2002.

6. Lý Bân (1999). Lý luận chung về phân phối của CNXN. NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

7. Hà Binh (1992) “Tình hình phân phối thu nhập của xí nghiệp Trung Quốc và

đối sách hiện nay”. Tạp chí Thông tin Lý luận, sè 8.

8. Hồ An Cương (2003). Trung Quốc – Những chiến lược lớn. NXB Thông Tấn.

9. Mai Ngọc Cường - Đỗ Đức Bình (1994). Phân phối thu nhập trong nền kinh tế thị trường. NXB Thống kê.

10. Trần Kim Dung (1993) “Phương pháp phân phối thu nhập và trả lương hợp lý trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh”. Tạp chí Phát triển Kinh tế, sè 38.

11. Phan Vĩnh Điển (2005). Cải cách chế độ tiền lương trong khu vự hành chính của Việt Nam. Luận án Tiến sĩ.