Phương Pháp Tính Các Chỉ Tiêu Kết Quả, Chi Phí Và Nguồn Lực

chỉ tiêu hiệu quả dạng thuận và nhóm chỉ tiêu hiệu quả dạng nghịch. Mỗi nhóm chỉ tiêu lại có các nhóm nhỏ phản ánh hiệu quả của: chi phí và nguồn lực FDI. Trong đó, nhóm chỉ tiêu hiệu quả nguồn lực gồm có nhóm hiệu quả nguồn vốn, nhóm chỉ tiêu hiệu quả nguồn nhân lực và nhóm hiệu quả của tài sản.

Trước hết chúng ta cần thống nhất về phương pháp tính các chỉ tiêu kết quả kinh tế, chi phi và nguồn lực của FDI để làm cơ sở tính toán các chỉ tiêu hiệu quả.

2.1.3.1. Phương pháp tính các chỉ tiêu kết quả, chi phí và nguồn lực

Đối với những chỉ tiêu kết quả và chi phí (được sử dụng để tính hiệu quả) đã được nghiên cứu trong nhiều tài liệu khác thì luận án không trình bày lại.

Cụ thể: phương pháp tính giá trị gia tăng (Value Added – VA) của khu vực FDI (về nguyên tắc và phương pháp tính giá trị gia tăng xem [22]; GO xem [19] [22] [33] [53], doanh thu xem [18] [19] [45], lợi nhuận xem [18] [50]

[42]; thu ngân sách xem [21] [30]; phương pháp tính vốn xem [18] [42], tài sản, khấu hao xem [19]; chi phí trung gian xem [19] [33]; nguồn vốn xem [18].

Trong phần này, luận án chỉ tập trung trình bày phương pháp tính những chỉ tiêu mới hoặc những điều chỉnh cần thiết sau [14].

+ Giá trị gia tăng thuần (Net Value Added - NVA) của khu vực FDI: Chỉ tiêu này phản ánh thu nhập của nhà nước, người lao động và tổng lợi nhuận của các doanh nghiệp từ khu vực FDI. Vì thế, đây là một chỉ tiêu tổng hợp rất quan trọng trong phân tích HQKT ở tầm vĩ mô.

Trong nghiên cứu cũng như trong thực tế phân tích hiệu quả FDI, chỉ tiêu giá trị gia tăng được sử dụng nhiều. Tuy nhiên, chỉ tiêu VA còn có cả chi phí khấu hao tài sản cố định - là một loại chi phí lao động vật hoá - nên VA không phản ánh đúng mức giá trị tăng thêm. Do vậy, NVA là một chỉ tiêu kết quả kinh tế quan trọng cần được bổ sung.

Công thức tổng quát: NVA = VA - C1 (2.1-1)

Ở đây : C1 là chi phí khấu hao tài sản cố định

Lưu ý: Trong trường hợp cần loại trừ yếu tố lạm phát (if) thì NVA được điều chỉnh theo công thức sau:

NVA =

NVA

(1 + i f )

(2.1-2)

Ở đây: if là tỷ lệ lạm phát

+ Giá trị gia tăng thuần quốc gia khu vực FDI (National Net Value Added - NNVA)

Chỉ tiêu NVA còn bao gồm cả phần giá trị gia tăng thuần chia cho các đối tác nước ngoài (FNVA) (như thu nhập của người lao động nước ngoài, lợi nhuận, lợi tức dành cho các đối tác nước ngoài). Vì vậy, để phản ánh đúng giá trị gia tăng thuần mà nước tiếp nhận đầu tư được hưởng, chúng ta cần loại trừ bộ phận giá trị gia tăng thuần chia cho phía nước ngoài. Như vậy, cần xây dựng và lựa chọn chỉ tiêu giá trị gia tăng thuần quốc gia khu vực FDI (NNVA) theo công thức tổng quát:

NNVA = NVA - FNVA (2.1-3)

Chỉ tiêu NNVA có thể tính theo 2 phương pháp sau: Phương pháp sản xuất kết hợp với phương pháp phân phối:

NNVA = GO - IC - C1 - FNVA (2.1-4)

Phương pháp phân phối:

NNVA =

Thu nhập của người lao động nước tiếp nhận FDI

Lợi nhuận của

các bên thuộc

+ +

nước tiếp

nhận FDI

Thu ngân sách của nước tiếp nhận FDI

(2.1-5)

+ Giá trị gia tăng thuần quốc gia tính riêng cho vốn FDI (NNVA*)

Chỉ tiêu này phản ánh lợi ích thuần tính riêng cho vốn FDI mà nước tiếp nhận đầu tư thu được. Để tính chỉ tiêu NNVA*, chúng ta cần tách phần giá trị gia tăng thuần quốc gia tính cho vốn đóng góp của các bên thuộc nước tiếp nhận FDI (Việt Nam) (Home National Net Value Added - HNNVA) ra khỏi NNVA.

Công thức tính tổng quát:

NNVA* = NNVA - HNNVA (2.1-6)

NNVA* có thể tính theo hai phương pháp:

Phương pháp sản xuất kết hợp với phương pháp phân phối:

NNVA* = GO - IC - C1 - FNVA - HNNVA (2.1-7)

Phương pháp phân phối:

NNVA* =

Thu nhập của lao động (nước tiếp nhận đầu tư) tính riêng cho vốn FDI

Thu ngân sách (của

+ nước tiếp nhận đầu tư) tính riêng cho vốn FDI

(2.1-8)

+ Lợi nhuận sau thuế (Profit After Tax - Pr):

Trong nhiều tài liệu [18] [45] [50], các loại lợi nhuận được tính và xem xét, tuy nhiên, để đơn giản, thống nhất và với mục tiêu phân tích HQKT thì nên lựa chọn chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế - là phần giá trị thặng dư thuần (sau khi đã trừ tất cả chi phí) của doanh nghiệp để nghiên cứu.

Đối với FDI của cả nền kinh tế thì tính tổng lợi nhuận của tất cả các doanh nghiệp, dự án FDI.

Khi có lạm phát cần điều chỉnh :

Pr =

pr (2.1-9)

(1 + if )

Ở đây:

Pr : Lợi nhuận sau thuế đã được điều chỉnh theo yếu tố lạm phát pr: Lợi nhuận sau thuế khi chưa điều chỉnh theo yếu tố lạm phát if : Tỷ lệ lạm phát

Vấn đề đặt ra là cần tính thêm mức lợi nhuận sau thuế của các bên Việt

Nam được hưởng theo tỷ lệ góp vốn.

Lợi nhuận sau thuế của các bên Việt Nam

Lợi nhuận

= sau thuế ×

Tỷ lệ góp vốn của các bên thuộc nước tiếp nhận FDI

(2.1-10)

+ Thu ngân sách tính riêng cho vốn FDI

Vấn đề đặt ra là cần tách phần thu ngân sách tính cho vốn đóp góp của các bên Việt Nam để phản ánh đúng mức đóng góp ngân sách tính riêng cho vốn FDI của các bên nước ngoài. Việc này được thực hiện theo tỷ trọng vốn đóng góp của các bên.

Thu ngân sách tính riêng cho vốn FDI

Hay:

Tổng đóng góp vào ngân

sách của khu

vực FDI

Tổng đóng góp vào ngân sách

- tính cho vốn đóng góp của các bên thuộc nước tiếp nhận FDI

(2.1-11)

Thu ngân sách tính riêng cho vốn FDI

Tổng đóng góp

= vào ngân sách

của khu vực FDI

× Vốn đóng góp của các bên nước ngoài Tổng vốn đóng góp của các bên

+ Thu nhập của lao động nước tiếp nhận đầu tư: Phản ánh tổng thu nhập của người lao động thuộc nước tiếp nhận FDI, bao gồm tiền lương, tiền thưởng, phụ cấp, tiền bảo hiểm và các khoản chi phí khác giành cho người lao động.

Để xác định thu nhập của lao động nước tiếp nhận đầu tư tính riêng cho vốn FDI của các đối tác nước ngoài đóng góp, chúng ta cần phải thực hiện:

* Tách thu nhập của lao động nước ngoài ra khỏi chỉ tiêu tổng thu nhập của lao động;

* Chỉ tính thu nhập của người lao động Việt Nam do vốn đầu tư của các đối tác nước ngoài đóng góp.

Khi đó ta có:

Thu nhập của lao động Việt Nam tính riêng cho vốn FDI

= (

Thu nhập của lao động

Thu nhập của lao

- động ) ×

nước ngoài

Vốn góp của các

bên nước ngoài Tổng vốn góp của các bên Việt Nam và nước ngoài

(2.1-12)

+ Tiết kiệm và tăng thu ngoại tệ thuần: Chỉ tiêu này phản ánh mức độ tiết kiệm ngoại tệ nhờ sản xuất thay thế nhập khẩu và mức tăng thu ngoại tệ từ FDI. Đây là chỉ tiêu quan trọng đối với việc đáp ứng nhu cầu ngoại tệ cho nhập khẩu và thanh toán các khoản nợ quốc tế nhất là đối với những nước đang phát triển như Việt Nam.

Tiết kiệm và tăng

thu ngoại tệ thuần

Mức tiết kiệm ngoại tệ thuần

Mức tăng thu

ngoại tệ thuần

(2.1-13)

Vấn đề đặt ra là để phản ánh được mức tiết kiệm và tăng thu ngoại tệ thuần tính riêng cho vốn FDI của các đối tác nước ngoài cần phải tách phần tiết kiệm và tăng thu ngoại tệ do vốn đóng góp của các bên thuộc nước tiếp nhận FDI tạo ra. Việc tách này được thực hiện dựa vào tỷ trọng góp vốn của các bên.

Tiết kiệm và

tăng thu ngoại

Tiết kiệm và

Vốn góp

cđa

tệ thuần tính = 

tăng thu

bên nước

ngoài

(2.1-14)

ngoại tệ

Tổng vốn góp

riêng cho vốn FDI

thuần

của các bên

Thu ngân sách từ khu vực FDI	Thu nhập lao động	Lợi nhuận sau thuế	C1
NVA			C1
NNVA			FNVA
Thu ngân sách từ khu vực FDI	Thu nhập của lao động thuộc nước tiếp nhận FDI	Lợi nhuận sau thuế của các bên thuộc nước tiếp nhận FDI
NNVA*		Phần NNVA tính cho vốn đóng góp của các bên thuộc nước tiếp nhận FDI
Thu ngân sách tính riêng cho vốn FDI	Thu nhập của lao động thuộc nước tiếp nhận đầu tư tính riêng cho vốn FDI