LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng. Các kết quả của luận án chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào. Nếu có sai sót, tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn trước pháp luật.
NGHIÊN CỨU SINH
Trần Tuấn Linh
MỤC LỤC
Có thể bạn quan tâm!
-
Vai trò của nhà nước trong công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu của Malaixia - Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam - 2 -
Về Chiến Lược Công Nghiệp Hóa Ở Các Nước Đang Phát Triển -
Về Công Nghiệp Hóa Hướng Về Xuất Khẩu
Xem toàn bộ 210 trang tài liệu này.
LỜI CAM ĐOAN i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT iii
DANH MỤC BẢNG BIỂU iv
DANH MỤC HÌNH VẼ v
LỜI MỞ ĐẦU 1
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG NGHIỆP HOÁ HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU 5
1.1. VỀ CÔNG NGHIỆP HÓA HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU 5
1.2. VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG NGHIỆP HOÁ HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU 29
Chương 2 THỰC TRẠNG VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG NGHIỆP HÓA HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU CỦA MALAIXIA - BÀI HỌC KINH NGHIỆM 50
2.1. KHÁI QUÁT VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC THỜI KỲ MALAIXIA THỰC HIỆN CÔNG NGHIỆP HÓA THAY THẾ NHẬP KHẨU 50
2.2. VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG NGHIỆP HOÁ HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU CỦA MALAIXIA (1971 - NAY) 57
2.3. MỘT SỐ BÀI HỌC KINH NGHIỆM VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG NGHIỆP HOÁ HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU Ở MALAIXIA 117
Chương 3 KHẢ NĂNG VẬN DỤNG MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG NGHIỆP HOÁ HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU CỦA MALAIXIA VÀO VIỆT NAM HIỆN NAY 134
3.1. KHÁI QUÁT VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU TRONG CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ Ở NƯỚC
TA TỪ 1986 ĐẾN NAY 134
3.2. MỘT SỐ ĐIỂM TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT CỦA VIỆT NAM VÀ MALAIXIA KHI THỰC HIỆN CÔNG NGHIỆP HOÁ 154
3.3. KHẢ NĂNG VẬN DỤNG MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG NGHIỆP HOÁ HƯỚNG VỀ XUẤT KHẨU CỦA MALAIXIA VÀO VIỆT NAM HIỆN NAY 161
KẾT LUẬN 193
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 196
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 197
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt Tiếng Việt Tiếng Anh
AFTA Khu vực mậu dịch tự do ASEAN Asean Free Trade Area
APEC Diễn đàn hợp tác kinh tê châu Á - Thái Bình Dương
Asia-Pacific Economic Cooperation
ASEAN Hiệp hội các nước Đông Nam Á Association of South East Asian
Nations
ASEM Hội nghị thượng đỉnh Á - Âu Asean European Meeting
CNH, HĐH Công nghiệp hoá, hiện đại hoá
EU Liên minh châu Âu Europe Union
FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài Foreign Direct Investment
FTA Hiệp định thương mại tự do Free Trade Agreement
GATT Hiệp định chung về thương mại và thuế quan
General Agreement on Trade and Tariff
GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product
ICOR Tỷ lệ gia tăng vốn trên sản lượng Incremental Capital-Output
Ratio
IMF Quỹ tiền tệ quốc tế International Moneytary Fund
KCN Khu công nghiệp
KCNC Khu công nghệ cao
KCX Khu chế xuất KTMTD Khu thương mại tự do
NICs Các nước công nghiệp mới New Industrialization Contries
ODA Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức
Official Development Assisstance
R&D Nghiên cứu và phát triển Research and Development
RM Ringgit Malaixia Malaysian Ringgist
TFP Năng suất nhân tố tổng hợp Total Factor Productivities TNCs Các công ty xuyên quốc gia Transnational Corporations TW Trung ương
UNIDO Tổ chức phát triển công nghiệp của Liên hợp quốc
United Nation for Industrial Development Organization
USD Đồng Đô la Mỹ United States Dollar
WB Ngân hàng thế giới World Bank
WEF Diễn đàn kinh tế thế giới World Economic Forum WTO Tổ chức thương mại thế giới World Trade Organisation XHCN Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Phân bổ ngân sách cho phát triển công nghiệp (1986 – 1995) 63
Bảng 2.2: FDI vào các ngành kinh tế của Malaixia 1988 - 1994 72
Bảng 2.3: Vốn đầu tư và tỷ trọng vốn đầu tư của các công ty nội địa trong
tổng vốn đầu tư của các công ty ở Malaixia (1986 -1991) 75
Bảng 2.4: Kim ngạch xuất nhập khẩu của Malaixia giai đoạn 1986 - 1996 84
Bảng 2.5: Cơ cấu sản phẩm xuất khẩu của Malaixia giai đoạn 1970 -1995 86
Bảng 2.6: Xuất nhập khẩu của Malaixia (1996 - 2007) 113
Bảng 3.1: Cơ cấu hàng xuất khẩu phân theo ngành hàng (2004 -2006) 145
Bảng 3.2: Tốc độ tăng trưởng kinh tế qua các giai đoạn 147
Bảng 3.3: Cơ cấu ngành trong GDP (1986 – 2007) 148
Bảng 3.4: Cơ cấu hàng nhập khẩu phân theo ngành hàng giai đoạn 2004 – 2006 152
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 2.1: Cơ cấu FDI trong các ngành kinh tế Malaixia giai đoạn 1971 - 1987 71
Hình 2.2. Cơ cấu ngành kinh tế trong GDP 84
Hình 2.3. Cơ cấu thị trường xuất khẩu của Malaixia (1970 – 1994) 88
Hình 2.4.Tốc độ tăng trưởng GDP của Malaixia (2002 – 2007) 114
Hình 2.5: Cơ cấu ngành kinh tế của Malaixia (2001 – 2006) 115
Hình 3.1: Kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 1986 - 2007 142
Hình 3.2. Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu hàng công nghiệp trong tổng kim ngạch xuất khẩu 144
Hình 3.3: Tốc độ tăng trưởng kinh tế qua các giai đoạn 147
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Công nghiệp hoá là con đường tất yếu đưa các nước đang phát triển thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu về kinh tế và kỹ thuật để trở thành xã hội hiện đại, văn minh. Công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển có sự đa dạng về mô hình do việc thực hiện chiến lược công nghiệp hóa ở mỗi nước còn bị chi phối bởi ý thức hệ chính trị. Thực tế, quá trình công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển với những thành công và hạn chế khác nhau, thậm chí có nước phải trả giá cho sự phát triển. Điều đó đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều học giả trên thế giới về con đường công nghiệp hoá của những nước này.
Malaixia là thành viên của ASEAN và có một số điểm tương đồng với Việt Nam khi bước vào công nghiệp hóa. Khi triển khai công nghiệp hoá, Malaixia đã nhanh chóng chuyển từ chiến lược thay thế nhập khẩu sang hướng về xuất khẩu và đạt được những thành công quan trọng trong phát triển kinh tế. Hoạt động xuất khẩu ngày càng đóng vai trò tích cực với tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế với sự đa dạng hoá ngành nghề hướng về xuất khẩu để chuẩn bị gia nhập hàng ngũ các nước công nghiệp mới. Thành công ấy cho thấy, nhà nước luôn là tác nhân quan trọng trong tiến trình công nghiệp hóa ở Malaixia, đặc biệt trong giai đoạn công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu.
Ở Việt Nam từ 1986 đến nay, CNH, HĐH theo đường lối đổi mới của Đảng đã thu được những kết quả kinh tế quan trọng. Đất nước đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế – xã hội và tạo tiền đề để đẩy nhanh CNH, HĐH và tăng nhanh xuất khẩu. Xuất khẩu thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hội nhập kinh tế quốc tế với việc phát huy lợi thế so sánh. Tuy nhiên, nhìn vào quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu ở nước ta vẫn nảy sinh không ít những vấn đề bất cập, trong đó có vấn đề thuộc về cơ chế chính sách, về bố trí cơ cấu kinh tế v.v... Vì vậy, việc nghiên cứu vai trò của nhà nước trong công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu ở Malaixia
có ý nghĩa lý luận, thực tiễn sâu sắc với CNH, HĐH ở nước ta hiện nay khi Việt Nam đã là thành viên của WTO. Hơn nữa, từ 1986 đến nay, công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu là một trong những vấn đề quan trọng trong nội dung đường lối CNH, HĐH của Đảng và Nhà nước ta.
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án
Thực tế cho thấy, vấn đề vai trò của nhà nước trong quá trình công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển là phạm trù bao hàm nhiều nội dung. Những nghiên cứu về chủ đề này đã chỉ ra những tác động của nhà nước trong quá trình công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu của Malaixia trong thời gian qua ở những khía cạnh khác nhau.
Về nghiên cứu ở nước ngoài, có một số công trình nghiên cứu và bài viết đăng tải trên các tạp chí chuyên nghành về công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu của Malaixia, như các công trình nghiên cứu của World Bank (1993), “The East Asian Miracle: Economic Growth and Public Policy” [99]; Haggard, Stephen (1999), “Governance and Growth: Lessons from the Asean Economic Crisis” [89]; Robert Wade (1990) với công trình “Governing the Market: Economic Theory and the Role of Government in East Asian Industrialization” [98]... Nhìn chung, từ các công trình này có thể thấy được các chính sách, giải pháp của nhà nước đối với phát triển kinh tế nói chung, trong đó có vấn đề thúc đẩy hoạt động xuất khẩu.
Ở Việt Nam, thời gian qua đã có một số công trình nghiên cứu về kinh tế Malaixia. Tác giả Đào Lê Minh và Trần Lan Hương (2001) với công trình “Kinh tế Malaixia” [47] đã đề cập một số chính sách và giải pháp trong phát triển kinh tế của Malaixia ở tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế; PGS. TS Phùng Xuân Nhạ (2000) với công trình “Đầu tư trực tiếp nước ngoài phục vụ công nghiệp hoá ở Malaixia – Kinh nghiệm đối với Việt Nam” [53] nghiên cứu về các chính sách, giải pháp và những kết quả, hạn chế trong thu hút FDI của Malaixia. Công trình còn đề cập đến những kinh nghiệm thu hút FDI của Malaixia có khả năng vận dụng vào Việt Nam. TS. Hoàng Thị Thanh Nhàn (2003) với công trình “Điều chỉnh cơ cấu kinh tế ở Hàn Quốc,
Malaixia và Thái Lan” [54] đã làm rõ một số chính sách và giải pháp điều chỉnh kinh tế của Malaixia sau khủng hoảng tài chính – tiền tệ châu Á năm 1997 v.v…
Nhìn chung, thời gian qua ở trong nước và nước ngoài đã có một số công trình nghiên cứu về kinh tế Malaixia hoặc nghiên cứu ở mức độ gián tiếp trong mối quan hệ kinh tế của Malaixia với các nước khu vực Đông Nam Á hay Đông Á. Những công trình ấy đã giúp người đọc thấy được tình hình kinh tế - xã hội và những quan hệ kinh tế quốc tế của Malaixia từ sau ngày giành độc lập dân tộc đến nay. Tuy nhiên, trong thực tế hiện chưa có công trình nào nghiên cứu về vai trò của nhà nước trong quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu ở Malaixia. Đó là lý do nghiên cứu sinh chọn đề tài nghiên cứu: “Vai trò của nhà nước trong quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu của Malaixia - kinh nghiệm và khả năng vận dụng vào Việt Nam”.
3. Mục tiêu của đề tài luận án
Mục đích nghiên cứu của luận án là nghiên cứu về vai trò của nhà nước trong quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu ở Malaixia. Từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm có ý nghĩa lý luận và thực tiễn về vai trò nhà nước trong công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu có khả năng vận dụng với nước ta hiện nay. Việc nghiên cứu vận dụng dựa trên cơ sở xem xét những điểm tương đồng và khác biệt của hai nước Việt Nam và Malaixia trong tiến hành công nghiệp hoá và đẩy mạnh xuất khẩu.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
- Đối tượng nghiên cứu của luận án là vai trò của nhà nước Malaixia trong quá trình công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu.
- Phạm vi nghiên cứu:
Nội dung vai trò nhà nước trong công nghiệp hóa là đề tài rộng, ở đây luận án chỉ tập trung vào việc lựa chọn chiến lược và những chính sách của nhà nước nhằm thúc đẩy công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu.