Thách Thức Của Báo Điện Tử Địa Phương Trong Truyền Thông Quảng Bá Du Lịch

Theo kết quả nghiên cứu của Khoa Marketing, Trường Đại học Marketing TP. Hồ Chí Minh về tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 tới truyền thông marketing du lịch Việt Nam cho thấy truyền thông marketing 4.0 chú trọng đến các công cụ là truyền thông qua điện thoại di động và truyền thông qua mạng xã hội. Hiện nay, du khách cũng có thói quen tìm kiếm thông tin về điểm đến, cơ sở lưu trú và cả đặt dịch vụ du lịch trên các thiết bị di động thông minh với nền tảng internet [23]. Theo báo cáo của Nielsen, tại Việt Nam, có khoảng 34% khách du lịch đặt dịch vụ du lịch thông qua internet; theo số liệu của TripAdvisor năm 2017, có 85% du khách quốc tế sử dụng các thiết bị di động tìm kiếm thông tin về điểm đến trước khi đi du lịch [23].

Mạng xã hội phát triển mạnh mẽ cùng với thói quen chia sẻ thông tin, hình ảnh hoạt động cá nhân, trong đó có hình ảnh về du lịch đã tác động lớn đến xu hướng du lịch. Nghiên cứu của Trường Đại học Marketing TP. Hồ Chí Minh có nêu dẫn chứng các số liệu từ trang TripAdvisor cho thấy, 95% du khách ngày nay trước khi quyết định đi du lịch sẽ tìm đọc các bài nhận xét, đánh giá về điểm đến [23].

Thực tế cho thấy, du khách bị ảnh hưởng bởi các thông tin từ internet, mạng xã hội hơn là các thông tin từ các chương trình quảng bá tuyên truyền điểm đến thông thường. Tận dụng điều này, ngành du lịch nhiều nơi cũng đã đẩy mạnh khai thác sự ảnh hưởng của mạng xã hội đối với công chúng trong quảng bá du lịch thông qua vai trò các KOL (key opinion leader - người có tầm ảnh hưởng đến cộng đồng trong một lĩnh vực) hay những người nổi tiếng về trải nghiệm du lịch (travel influencer). Có thể kể đến như: các video trải nghiệm du lịch của Youtuber Khoai Lang Thang, hay Tâm Bùi Photography, người mẫu Quang Đại, blogger du lịch Trần Việt Anh hay blogger Đinh Hằng, Quỷ Cốc Tử...

Xu hướng du lịch thông minh đang được xem là một tiêu chí phát triển hướng tới phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh du lịch trong thời đại mới. Du lịch thông minh với sự phát triển dựa trên nền tảng của công nghệ và truyền thông, cùng với sự phát triển đồng bộ của hệ thống hạ tầng phục vụ du lịch sẽ giúp du khách dễ dàng tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và đa dạng nhất. Đồng thời, đảm bảo sự tương tác kịp thời, kết nối chặt chẽ giữa cơ quan quản lý - doanh nghiệp - khách du lịch nhằm nâng cao chất lượng phục vụ khách, và giúp cho việc quản lý thuận tiện hơn.

Định hướng cho phát triển du lịch thông minh trong thời đại số, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trong đó ưu tiên phát triển du lịch thông minh được xem là một giải pháp để chủ động nắm bắt cơ hội và giảm thiểu những tác động tiêu cực của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đối với Việt Nam.

Tổng cục Du lịch Việt Nam cũng đã xây dựng và trình Chính phủ Ðề án tổng thể ứng dụng công nghệ thông tin tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 của ngành du lịch Việt Nam. Trong đó, đề án xác định phát triển du lịch thông minh là một nội dung quan trọng cần tập trung trong bối cảnh số hóa hiện đại và đưa ra các cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển du lịch thông minh. Đề án đặt mục tiêu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý, kinh doanh du lịch, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam, hiện thực hóa mục tiêu phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Đây chính là những cơ hội mở ra cho báo điện tử trong truyền thông quảng bá du lịch địa phương. Lợi thế “sân nhà” giúp cho các báo điện tử của địa phương sở hữu nguồn thông tin, đề tài phong phú để khai thác và người làm báo địa phương có đủ sự thấu hiểu, cảm nhận đa chiều để thể hiện thành

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 116 trang tài liệu này.

đa dạng nhiều loại hình báo chí. Tính phổ quát, dễ dàng chia sẻ và những thuận lợi khi phát triển sang giao diện dành cho thiết bị di động càng giúp cho báo điện tử gần như là loại hình báo chí của xã hội hiện đại, phù hợp với thói quen của độc giả cũng như mở ra nhiều hướng phát triển mới của công nghệ.

3.2. Thách thức của báo điện tử địa phương trong truyền thông quảng bá du lịch

3.2.1. Cạnh tranh thông tin

Bối cảnh xã hội công nghệ số đã làm thay đổi cách tiếp cận thông tin của công chúng. Theo số liệu thống kê của vnetwork.vn vào cuối năm 2019, cả nước có 64/96,96 triệu người sử dụng internet, 58 triệu người dùng mạng xã hội trên thiết bị di động tính đến đầu năm 2019. Thời điểm thống kê tháng 1/2019, tỷ lệ người tương tác trên các mạng xã hội tại Việt Nam cụ thể là: Youtube 96%, Facebook 95%, Zalo 74%, Instagram 51%... Có 61,73 triệu người truy cập internet từ thiết bị di động [2]. Đối với các loại hình báo chí, công chúng đang chuyển từ xu thế nặng về tiếp nhận một chiều sang tiếp nhận và tương tác đa chiều. Có thể thấy như, đối với công chúng của phát thanh, người nghe đài giờ đây không còn ngồi hàng giờ nghe radio ở nhà mà đa số họ nghe đài trong trạng thái di chuyển và nghe qua các thiết bị di động cũng như thường nghe đài một cách bất chợt, nghe một phần của chương trình phát thanh và lựa chọn kênh phát thanh yêu thích để nghe những thông tin họ muốn. Đặc điểm tiếp cận thông tin một cách chủ động cũng như xu hướng tạo ra thông tin của công chúng hiện đại đặt ra thách thức cho các chương trình truyền hình, phát thanh, thậm chí là báo in và ngay cả báo điện tử phải thay đổi hình thức, cách thức tổ chức thực hiện để tạo ra sản phẩm báo chí phù hợp để đến được với công chúng.

Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, internet, mạng xã hội đã tạo ra môi trường cạnh tranh thông tin cho các loại hình báo chí. Trong mối quan hệ cạnh tranh này, báo điện tử giữ vị trí thượng phong. Hầu hết các cơ quan báo chí địa phương ở khu vực ĐBSCL đều đã đầu tư phát triển mạnh cho loại hình báo điện tử. Sự cạnh tranh thông tin còn diễn ra giữa thông tin báo chí với mạng xã hội, hay thậm chí có sự cạnh tranh thông tin giữa các cơ quan báo chí cùng hoạt động trên một loại hình.

Yêu cầu đưa tin nhanh dẫn đến những tình trạng vì quá vội vàng nên đưa tin sai sự thật, vi phạm nguyên tắc chân thật, khách quan của báo chí, viết thiếu kiểm chứng thực tế, hay có trường hợp diễn đạt theo hướng “bôi đen” hoặc “tô hồng” vấn đề để thu hút công chúng. Ngoài ra, còn xảy ra tình trạng sao chép lẫn nhau, hoặc sử dụng lại tin bài của người khác để tạo thành tin, bài của mình, thậm chí là sử dụng lại từ chính bài viết của mình về cùng vấn đề đó trước đây để tạo nên một bài mới nhưng không có giá trị thông tin. Nghiêm trọng hơn là các tin, bài vi phạm pháp luật, vi phạm bản quyền, làm lộ lọt thông tin bí mật của Nhà nước, thiếu nhạy cảm, nhạy bén về chính trị, các hiện tượng suy giảm đạo đức của người làm báo, xu hướng thương mại hóa báo chí…

Phát triển mạnh báo điện tử để bắt nhịp xu thế nhưng các cơ quan báo chí địa phương vẫn phải dành một phần để duy trì hoạt động của loại hình báo in truyền thống. Khó khăn lớn nhất của báo in là bài toán về số lượng phát hành và doanh thu quảng cáo báo in ngày càng sụt giảm một cách nghiêm trọng. Công chúng của báo in ngày nay được chia ra cho các kênh thông tin khác nhau. Điều này đối với các báo đảng của địa phương thể hiện rất rõ. Ví dụ như Báo Đồng Khởi của Bến Tre, số lượng phát hành hiện nay duy trì chỉ trên dưới 5.000 tờ mỗi kỳ (3 kỳ/tuần) và luôn trong tình trạng cảnh báo không

đạt chỉ tiêu phát hành. Số lượng phát hành sụt giảm, nhiều báo địa phương rất ít được phát hành ra sạp báo địa phương mà chỉ được đọc bởi một bộ phận công chúng tại các cơ quan, ban ngành… Báo điện tử có thể tích hợp nhiều phương thức thông tin bao gồm cả những đặc điểm của báo in, báo phát thanh và truyền hình. Tuy nhiên không thể nào triệt tiêu vai trò của các loại hình báo chí truyền thống. Báo điện tử và báo in của một cơ quan báo chí địa phương phải cùng tồn tại và hoạt động hiệu quả.

Không chỉ cạnh tranh với các thể loại báo chí truyền thống khác, báo điện tử đang ở thế cạnh tranh về tốc độ thông tin với mạng xã hội, nhất là Facebook, Zalo. Hiện tại người dân hầu hết đều sở hữu điện thoại di động thông minh và có sử dụng một hoặc nhiều kênh mạng xã hội. Trước bất kỳ sự việc nào diễn ra, người dân chụp hình, quay phim lại và đăng tải trên mạng xã hội đã trở nên rất phổ biến. Thậm chí có thể xem đây là một sự nở rộ của xu hướng “nhà báo công dân”, khi mỗi người dân đều có thể trở thành nguồn phát thông tin ngay lập tức. Từ tin trên mạng xã hội, nhiều người làm báo đã tiếp cận và thực hiện các sản phẩm báo chí sau đó. Như vậy, xét về tốc độ thông tin, tuy báo điện tử được xem là loại hình báo chí có ưu thế về tốc độ lan truyền thông tin nhưng nhiều khi không phải là kênh thông tin đầu tiên đến với công chúng.

Một thách thức quan trọng đối với báo điện tử khu vực ĐBSCL chính là kiểm soát và cần làm chủ được quá trình tương tác của độc giả với các bài viết. Tương tác với độc giả một cách trực tiếp và ngay lập tức là ưu thế của báo điện tử mà không phải loại hình báo chí nào cũng có được. Nhưng làm sao để tiếp thu những ý kiến phản hồi của độc giả về thông tin một cách có hệ thống, sử dụng những thông tin phản hồi này sao cho có định hướng để trở thành nguồn thông tin mới cho chuỗi quá trình truyền thông mới một cách

hiệu quả. Điều kiện hạn chế về nhân lực của các báo điện tử ĐBSCL đã khiến cho mảng này còn hoạt động hạn chế.

3.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực và lãnh đạo, quản lý của các cơ quan báo chí

Vấn đề chất lượng nguồn nhân lực báo chí hiện nay cũng được xem là một trong các thách thức của báo chí trong nước, nhất là ở phía các cơ quan báo chí địa phương. Theo một chia sẻ tại bộ phận phát thanh Đài Phát thanh và truyền hình Vĩnh Long, đội ngũ cán bộ, nhân viên trong bộ phận có độ tuổi trung bình là 40 tuổi. Cho thấy lực lượng trẻ từ 25 – 40 tuổi đảm đương công việc còn hạn chế, khó tiếp thu kiến thức, công nghệ mới, phần nào làm hạn chế sự đổi mới. Bên cạnh đó, tư duy lãnh đạo, quản lý của nhiều cơ quan báo chí, nhất là đối với báo chí địa phương vẫn còn tình trạng lạc hậu, phần nào làm trì trệ sự phát triển chung.

Đội ngũ người làm báo chưa được đào tạo đồng bộ nên chất lượng cũng còn hạn chế. Với điều kiện hiện tại, các cơ quan báo chí địa phương cũng thường xuyên thực hiện công tác đào tạo, nâng cao chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, phóng viên dưới dạng các lớp học chuyên đề, ngắn hạn để cập nhật kiến thức mới.

Sự phát triển của khoa học công nghệ đã hỗ trợ rất lớn cho kỹ thuật sáng tác tác phẩm báo chí. Phóng viên, nhà báo hiện nay với thiết bị kỹ thuật hiện đại đã có thể tác nghiệp nhanh hơn, thuận lợi để cho ra đời những tác phẩm báo chí chất lượng cao.

Báo chí địa phương với thế mạnh sẵn có là sự chính xác và cẩn trọng trong ngôn ngữ diễn đạt, báo in đã lấy được lòng độc giả khi vừa đáp ứng được tính nhanh nhạy trong thông tin, vừa có sự phân tích, diễn đạt sâu sắc,

làm rõ vấn đề. Báo in cùng với báo mạng điện tử có thể nói là có sự phối hợp ăn ý khi tận dụng từ thế mạnh của mình: báo điện tử đưa tin nóng trước, báo in phân tích, làm rõ, đeo bám vấn đề sâu sắc hơn. Hiện nay, các báo đảng địa phương đang hoạt động song song hai thể loại vừa báo in vừa báo điện tử. Điều đó cho thấy hướng phát trển của báo đảng đang tiến theo xu thế phát triển chung của báo chí hiện đại. Tuy nhiên điều này cũng là một thách thức với cơ quan báo chí địa phương ở ĐBSCL khi phải cân bằng sự tồn tại giữa hai thể loại, vừa duy trì báo in truyền thống, vừa phải vận hành một mô hình mới là báo điện tử để hợp xu thế.

Thông tin đáng tin cậy của báo in vẫn là lựa chọn ưu tiên của người dân, nhất là ở vùng thôn quê. Nếu báo in tiếp tục duy trì và phát triển chất lượng, đảm bảo tôn chỉ hoạt động thì luôn đứng vững trong lòng bạn đọc. Trên nhiều tờ báo in hiện đại không còn tình trạng mỗi trang một lĩnh vực riêng lẻ, trái lại, các báo tiến tới xây dựng tờ báo có chủ đề lớn để khai thác sâu vấn đề. Đương đầu với tình trạng phát hành báo sụt giảm, nhiều tờ báo in tên tuổi trên thế giới cũng đã chuyển đổi hình thức sang dạng ấn bản điện tử để đến với công chúng của mình.

So sánh với mạng xã hội, thực tế, có thể thông tin trên mạng xã hội đến với nhiều người trong thời gian rất nhanh. Nhưng chính vì tốc độ nhanh như vậy nên hàm lượng thông tin, chất lượng thông tin của mạng xã hội không được đảm bảo. Điều này cũng là cơ hội dành cho các thể loại báo chí truyền thống phát triển khi biết chọn lọc từ “biển” thông tin hàng ngày trên mạng xã hội để phát triển thành nguồn thông tin và được thể hiện lại một cách chỉn chu, có kiểm chứng, được độc giả công nhận và tin tưởng. Cạnh tranh là động lực để báo chí phát triển mạnh mẽ hơn.

Cơ hội của báo chí hiện đại còn đến từ chính độc giả và một xã hội đang diễn biến, phát triển với tốc độ nhanh và có nhiều biến động. Điều này mở ra cho báo chí một nguồn thông tin vô tận, kho đề tài phong phú để báo chí khai thác. Trình độ của độc giả ngày càng cao, yêu cầu thông tin ngày càng nhiều, giúp cho báo chí có cơ hội mở rộng thị trường, phát triển mạnh mẽ hơn trước.

Xu hướng phát triển của báo chí hiện nay là không chỉ “bán cái mình có” mà phải là “bán cái công chúng cần”. Thông tin báo chí vì thế cần thấu hiểu và theo dõi từng nhịp thở thời sự của xã hội để biết công chúng của mình cần gì, quan tâm đến điều gì. Ở một góc độ khác, báo chí ngày càng phát triển theo dạng báo chí phản biện, nêu giải pháp, khơi gợi, bóc tách, phân tích, giải quyết từng vấn đề của cuộc sống hơn là dạng báo chí đơn thuần đưa tin.

Hoạt động hội nhập quốc tế của báo chí cũng ngày càng phát triển. Với mối quan hệ ngoại giao của nước ta với các nước trên thế giới ngày càng phát triển, vị thế quốc gia ngày càng được nâng tầm, hiện nay có rất nhiều cơ quan báo chí nước ngoài đặt văn phòng tại Việt Nam, cử phóng viên đến thường trú hoặc tác nghiệp tại Việt Nam. Điều này là cơ hội để báo chí Việt Nam có cơ hội tiếp xúc, giao lưu, học tập kinh nghiệm với báo chí quốc tế. Thông tin đối ngoại trên báo chí, hoạt động truyền thông quốc tế trên báo chí có cơ hội phát triển.

3.3. Một số giải pháp đề xuất

3.3.1. Đối với cơ quan báo chí

- Thể hiện vai trò là cơ quan ngôn luận của Đảng bộ tỉnh trong tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương về xây dựng và phát triển du lịch.