Tiềm năng và định hướng phát triển du lịch sinh thái tỉnh Đắk Lắk theo hướng bền vững

DANH MỤC BẢN ĐỒ VÀ HÌNH ẢNH

Hình 2.1. Bản đồ hành chính tỉnh Đắk Lắk 35

Hình 2.2. Bản đồ hiện trạng TNDLST tỉnh Đắk Lắk 49

Hình 2.3. Bản đồ hiện trạng kết cấu hạ tầng và CSVC-KT 56

Hình 2.4. Bản đồ các tuyến – điểm DL của tỉnh Đắk Lắk 78

Hình 2.5. Sơ đồ định hướng phát triển không gian DL tỉnh Đắk Lắk

đến năm 2030 91

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 160 trang tài liệu này.

1. Lý do chọn đề tài

MỞ ĐẦU

Trên thế giới, DLST chỉ thực sự được quan tâm từ thập niên 80 của thế kỉ XX nhưng do những tác động tích cực của nó đối với sự phát triển bền vững của nhân loại nên đã trở thành LHDL có tốc độ phát triển rất nhanh trong những năm qua. Theo đánh giá của Hiệp hội DL châu Á - Thái Bình Dương (PATA), DLST đang có chiều hướng phát triển trở thành một bộ phận có tốc độ phát triển mạnh nhất về tỉ trọng trong ngành DL thế giới.

Ở nước ta, DLST tuy còn khá mới mẻ xong đã góp phần quan trọng tạo sức thu hút ngày càng nhiều du khách trong và ngoài nước. Ngoài KBTTN, VQG và khu dự trữ sinh quyển, còn có HST nông nghiệp rất đa dạng ở các vùng miền trên cả nước. Đó là những tiềm năng rất thuận lợi cho DLST phát triển khá nhanh chóng trong những năm gần đây.

Đắk Lắk là một tỉnh thuộc vùng Tây Nguyên, có khí hậu nhiệt đới cận xích đạo, với 2 mùa rõ rệt, có nhiều cảnh quan đẹp và nhiều cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn,... rất phù hợp cho việc tổ chức các hoạt động DL nói chung và DLST nói riêng. Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk có các VQG Yok Đôn, Chư Yang Sin và các KBTTN Nam Ka, Ea Sô,... Bên cạnh đó, Đắk Lắk còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa bản địa quý giá gắn liền với không gian núi rừng Tây Nguyên, điển hình nhất là không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên – kiệt tác truyền khẩu - Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Đó là những tiềm năng rất to lớn để phát triển DLST ở địa phương. Tuy nhiên, cho đến nay, DLST ở Đắk Lắk còn chậm phát triển, nhiều tiềm năng DLST chưa được khai thác hiệu quả. Nhận thấy tầm quan trọng và sự cần thiết của việc phát triển DLST tỉnh Đắk Lắk theo hướng bền vững cùng với mong muốn đóng góp sức mình vào sự phát triển DL của địa phương, tác giả đã chọn đề tài “Tiềm năng và định hướng phát triển DLST tỉnh Đắk Lắk theo hướng bền vững” để làm Luận văn tốt nghiệp Cao học của mình.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục tiêu nghiên cứu

Trên cơ sở phân tích tiềm năng và thực trạng phát triển DL tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2005 - 2013, đề xuất định hướng và các giải pháp chủ yếu để phát triển DLST ở địa phương đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 theo hướng bền vững.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đã đề ra, luận văn tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau:

- Tổng quan một số vấn đề về cơ sở lí luận và thực tiễn phát triển DLST.

- Phân tích tiềm năng phát triển DLST của tỉnh Đắk Lắk.

- Đánh giá thực trạng phát triển DLST tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2005 - 2013.

- Đề xuất định hướng và các giải pháp phát triển DLST ở tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 theo hướng bền vững.

3. Giới hạn nghiên cứu

- Về không gian: toàn bộ địa bàn tỉnh Đắk Lắk, trong đó tập trung vào một số điểm chìa khóa là các khu DLST tiêu biểu trên địa bàn tỉnh.

- Về thời gian:

+ Phân tích thực trạng phát triển DLST ở tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn 2005 - 2013.

+ Đề xuất định hướng và giải pháp phát triển DLST ở tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

- Về nội dung:

Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về loại hình DLST dưới góc độ địa lí trong bối cảnh chung của DL Đắk Lắk, không mở rộng sang các LHDL khác ở địa phương.

4. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là tiềm năng và thực trạng phát triển DLST của tỉnh Đắk Lắk.

5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu

5.1. Quan điểm nghiên cứu

5.1.1. Quan điểm hệ thống

Hệ thống lãnh thổ DL được xem là một hệ thống được hình thành bởi các phân hệ: du khách, TNDL, công trình kỹ thuật, cán bộ nhân viên DL, và phân hệ điều hành. DLST là một trong những loại hình của DL, vì thế hệ thống lãnh thổ DLST cũng là một hệ thống, trong đó có các phân hệ trên.

Việc quán triệt quan điểm này trong nghiên cứu DLST giúp cho việc tìm hiểu, phân tích và đánh giá đối tượng nghiên cứu trong mối quan hệ phức tạp, đa chiều, tránh được những thiết sót xảy ra.

5.1.2. Quan điểm tổng hợp lãnh thổ

Đây là quan điểm cơ bản của Địa lí học, đòi hỏi khi nghiên cứu một đối tượng phải đánh giá tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng của lãnh thổ cụ thể đó vì chúng tạo nên những nét khác biệt của vùng. Đề tài về phát triển DLST của tỉnh Đắk Lắk được đặt trong bối cảnh của DL nói riêng và KT-XH của tỉnh Đắk Lắk nói chung, với những nét đặc thù của lãnh thổ về vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, KT-XH, lịch sử phát triển,… để khai thác một cách hiệu quả các tiềm năng DLST, phù hợp với các điều kiện thực tế của địa phương.

5.1.3. Quan điểm sinh thái và phát triển bền vững

Khi nghiên cứu về DLST cần phải nghiên cứu các HST và môi trường. Vận dụng quan điểm sinh thái để đảm bảo tính toàn vẹn của môi trường, hạn chế tác động của DLST đến khả năng chịu đựng của môi trường, đảm bảo không phá vỡ sự cân bằng sinh thái, đồng thời tạo cơ sở khoa học để tiến hành công tác tổ chức lãnh thổ DL hợp lí.

Phát triển DLST theo hướng bền vững có ý nghĩa to lớn đối với việc bảo vệ môi trường, trên cơ sở xem xét một cách thoả đáng các yếu tố về con người, cộng đồng, văn hoá, phong tục tập quán và KT-XH địa phương. Quan điểm phát triển DL bền vững giúp định hướng sự phát triển hợp lí, tạo điều kiện cho việc bảo tồn và phát triển tài nguyên. Thêm vào đó, việc quán triệt quan điểm này còn thúc đẩy phát triển kinh tế cuả CĐĐP - những người chủ đích thực của những giá trị văn hoá bản địa và tham gia trực tiếp vào việc bảo vệ nguồn TNDLST của địa phương.

5.1.4. Quan điểm lịch sử - viễn cảnh

TNDLST hết sức phong phú, đa dạng có nguồn gốc phát sinh và phát triển khác nhau. Mặt khác, phát triển DLST cũng là một quá trình. Vì vậy cần có một cái nhìn đúng đắn về quá khứ, hiện tại và dự báo cho tương lai, nghĩa là thấy được nguồn gốc phát sinh, hiện trạng và xu hướng phát triển của các TNDLST. Từ đó vạch ra hướng khai thác hợp lí, hiệu quả để phục vụ tốt cho việc phát triển DL.

5.1.5. Quan điểm hỗ trợ CĐĐP

Đối với DLST, vai trò của CĐĐP là hết sức quan trọng vì chính họ là người chủ đích thực của những giá trị văn hóa bản địa. Sự ủng hộ, giúp đỡ, ý thức trách nhiệm tham gia bảo vệ nguồn TNDL của CĐĐP là hết sức cần thiết. Do đó, những lợi ích kinh tế từ hoạt động DL một phần phải được phục vụ cho công tác bảo tồn và hỗ trợ kinh tế CĐĐP.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

5.2.1. Phương pháp thu thập và xử lí tư liệu

Trong quá trình nghiên cứu bất cứ đề tài nào cũng cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn về các vần đề có liên quan đến đề tài, sau đó phân loại, xử lý để có nguồn thông tin đáng tin cậy phục vụ đề tài.

5.2.2. Phương pháp phân tích hệ thống

Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu DL vì hệ thống lãnh thổ DL bao gồm nhiều phân hệ cấu thành.

Việc vận dụng phương pháp phân tích hệ thống trong nghiên cứu đề tài cho phép đánh giá chính xác các điều kiện phát triển DLST trên cơ sở nghiên cứu các yếu tố chủ yếu như TNDL, CSVC-KT, CSHT, nguồn nhân lực DL,… và đánh giá đúng thực trạng khai thác TNDL cũng như mối quan hệ qua lại giữa các phân hệ trong hệ thống lãnh thổ DL, để từ đó đề ra các giải pháp phát triển phù hợp. Đồng thời, trong đề tài, tác giả cũng có so sánh với các tỉnh thành khác trong khu vực Tây Nguyên để có những nhận định sâu sắc hơn.

5.2.3. Phương pháp khảo sát thực địa

Để có cái nhìn khách quan và chính xác về đối tượng nghiên cứu, ngoài những tư liệu thu thập trong phòng, cần phải khảo sát thực tế để tìm hiểu và đánh giá tình hình hoạt động cụ thể, cũng như trực tiếp đánh giá được chất lượng sản phẩm và dịch vụ DLST ở Đắk Lắk. Từ đó đề xuất định hướng phát triển và các giải pháp thực hiện có tính khả thi. Do hạn chế về thời gian nghiên cứu nên tác giả chỉ thực hiện khảo sát thực tế ở một số khu/điểm DLST điển hình trên địa bàn tỉnh.

5.2.4. Phương pháp bản đồ

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã nghiên cứu và khai thác thông tin trên một số bản đồ: bản đồ hành chính, bản đồ tự nhiên, bản đồ KT-XH,… của tỉnh Đắk Lắk. Các bản đồ được đưa vào luận văn gồm: bản đồ TNDL, bản đồ hiện trạng kết cấu hạ tầng và CSVC-KT DL, bản đồ DL tỉnh Đắk Lắk.

5.2.5. Phương pháp dự báo

Dự báo phương hướng phát triển của ngành DL nói chung và hoạt động DLST nói riêng là công việc cần thiết và không thể thiếu được của nghiên cứu địa lí. Trong nội dung nghiên cứu của mình, tác giả cố gắng đưa ra những dự báo, những đánh giá có cơ sở khoa học về phát triển loại hình DLST trên các

phương diện: TNDLST, thực trạng phát triển DLST, khả năng đáp ứng nhu cầu của du khách và khả năng phát triển của loại hình DLST trong chiến lược phát triển KT-XH của tỉnh. Từ đó đề xuất các giải pháp khai thác, quản lí và bảo vệ TNDLST của tỉnh một cách hiệu quả.

5.2.6. Phương pháp chuyên gia

Để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ của đội ngũ cán bộ quản lí DL của SVH-TT&DL tỉnh Đắk Lắk, các cán bộ quản lí các VQG, các khu DL trong tỉnh và một số nhà nghiên cứu về DLST. Qua đó, tác giả đề tài đã tổng hợp và xử lý thông tin hiệu quả hơn, cũng như đưa ra các định hướng phát triển DLST ở tỉnh Đắk Lắk theo hướng bền vững và các giải pháp thực hiện có tính khả thi.

5.2.7. Phương pháp điều tra xã hội học

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã thực hiện điều tra bằng bảng hỏi. Đây là phương pháp điều tra bằng cách thiết kế phiếu khảo sát, phát ra cho đối tượng điều tra điền thông tin rồi thu lại và xử lí bằng phương pháp thống kê toán học. Với mong muốn có được những số liệu và dẫn chứng thiết thực phục vụ cho đề tài, tác giả đã sử dụng 150 phiếu điều tra du khách ở một số khu/điểm DLST điển hình của tỉnh Đắk Lắk.

6. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

6.1. Các nghiên cứu về cơ sở lí luận DLST và phát triển DLST ở

Việt Nam

Trên thế giới, DLST chỉ mới được đề cập trên thế giới từ thập niên 80 của thế kỉ XX. Những nhà nghiên cứu tiên phong tiêu biểu là Hector Ceballos - Lascurain, Buckley,... Nhiều tổ chức quan tâm về lĩnh vực này như Hiệp hội DLST (The Internatonal Ecotourism Society), Quỹ bảo vệ động vật hoang dã (WWF), Tổ chức bảo tồn thiên nhiên thế giới (IUCN),… Đã có nhiều công trình nghiên cứu được công bố về cơ sở lí luận và thực tiễn về DLST.

Ở Việt Nam, DLST là LHDL còn khá mới mẻ nên các nghiên cứu về loại hình này chưa thực sự nhiều. Cho đến nay có một số công trình nghiên cứu về cơ sở lí luận DLST đã được công bố như sau:

- “DLST - Những vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển ở Việt Nam” của Phạm Trung Lương (2002).

- “Tiềm năng DLST ở Việt Nam” của Hà Bích Huyền (Tạp chí Quản lí Văn hóa Thể thao Du lịch, số 33, năm 2011)

- “DLST” của Lê Huy Bá (2006).

- “DL và DLST” của Thế Đạt.

- “Giải pháp cho phát triển DLST Việt Nam” của Lê Văn Lanh (Tạp chí “DL Việt Nam”, số 9, năm 2010).

- “Phát triển DLST ở Việt Nam” – bài viết trên Tạp chí DL Việt Nam.

- Kỷ yếu Hội thảo “Hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển DLST tại các VQG và KBTTN Việt Nam ” (2011).

Ngoài ra còn có nhiều tài liệu, đề tài nghiên cứu khác đề cập đến hoạt

động DLST tại Việt Nam.

6.2. Các nghiên cứu liên quan đến phát triển DLST ở Đắk Lắk

Các nghiên cứu có liên quan đến phát triển DL nói chung và DLST nói riêng ở tỉnh Đắk Lắk không nhiều, trong đó phải kể đến một số công trình quan trọng sau:

- “Tiềm năng và thế mạnh để phát triển DL Đắk Lắk” của Minh Hảo trên trang web của SVH-TT&DL tỉnh Đắk Lắk.

- “Quy hoạch phát triển DL tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến năm 2030” của SVH-TT&DL tỉnh Đắk Lắk.

- “Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đắk Lắk thời kỳ đến năm 2020” của UBND tỉnh Đắk Lắk.