Thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI

KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ

-----  -----

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP

TÊN ĐỀ TÀI:

Thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính Việt nam, thực trạng và giải pháp

Họ và tên sinh viên : Nguyễn Thị Phương Nhật Lớp : Anh 14

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

Khoá : K42 D

Giáo viên hướng dẫn : THS.Nguyễn Thị Tường Anh

Hà nội, tháng 11/2007 

Danh mục từ viết tắt

MỤC LỤC

Lời mở đầu 2

CHƯƠNG I: Lý luận chung về thị trường tài chính và lý thuyết thông tin bất cân xứng. 6

I. Lý luận chung về thị trường tài chính 6

1. Các thị trường cấu thành 6

1.1. Theo thời gian đáo hạn của các công cụ tài chính 6

1.1.1. Thị trường tiền tệ: 6

1.1.2. Thị trường vốn: 7

1.2. Theo cách thức huy động vốn 7

1.2.1. Thị trường nợ 7

1.2.2. Thị trường cổ phần 8

1.3. Theo thời điểm các công cụ tài chính được đưa ra thị trường 8

1.3.1. Thị trường sơ cấp 8

1.3.2. Thị trường thứ cấp 8

2. Các loại hình định chế tài chính 9

2.1. Các định chế tài chính nhận tiền gửi 9

2.1.1. Ngân hàng thương mại 10

2.1.2. Hiệp hội tiết tiệm và cho vay 10

2.1.3. Ngân hàng tiết kiệm tương hỗ: 10

2.1.4. Liên hiệp tín dụng: 11

2.2. Các định chế tiết kiệm theo hợp đồng 11

2.2.1. Công ty bảo hiểm 11

2.2.2. Quỹ hưu trí: 12

2.3. Các định chế đầu tư trung gian 12

2.3.1. Công ty tài chính 12

2.3.2. Quỹ đầu tư 12

2.3.3. Quỹ tương hỗ thị trường tiền tệ: 13

2.3.4. Ngân hàng đầu tư 13

3. Ba vấn đề cố hữu của thị trường tài chính 14

3.1. Chi phí giao dịch 14

3.2. Bất cân xứng về thông tin 14

3.3. Bất ổn định mang tính hệ thống 15

II. Lý thuyết thông tin bất cân xứng 15

1. Giới thiệu chung về lý thuyết thông tin bất cân xứng 15

1.1. Lựa chọn ngược 17

1.2. Rủi ro đạo đức 20

1.3. Phát tín hiệu 22

2. Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính 23

2.1. Lựa chọn ngược 23

2.2. Rủi ro đạo đức 25

3. Tác động của tình trạng thông tin bất cân xứng tới tính hiệu quả của thị trường

4. Những biện pháp chung hạn chế trở ngại thông tin bất cân xứng 28

4.1. Sàng lọc 28

4.2. Phát tín hiệu 29

4.3. Giám sát trực tiếp 30

4.4. Giám sát gián tiếp thông qua các động cơ khuyến khích: 31

Chương II: Thực trạng thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính Việt Nam 33

I. Tổng quan về thị trường tài chính việt nam 33

II. Thực trạng thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính 38

1. Thông tin bất cân xứng trên thị trường tín dụng ngân hàng 38

1.1. Lựa chọn ngược trong phân phối tín dụng 38

1.2. Rủi ro đạo đức của người đi vay vốn và của bản thân các ngân hàng 44

1.2.1. Rủi ro đạo đức của người đi vay vốn trong sử dụng vốn vay 44

1.2.2. Rủi ro đạo đức của bản thân các ngân hàng 48

2. Thông tin bất cân xứng trên thị trường chứng khoán 56

1.1. Lựa chọn ngược của các nhà đầu tư 57

1.1.1. Thông tin bất cân xứng giữa nhà đầu tư và công ty phát hành chứng khoán. 57

1.1.2. Thông tin bất cân xứng giữa các nhà đầu tư với nhau. 61

1.2. Rủi ro đạo đức của các công ty phát hành chứng khoán 67

3. Thông tin bất cân xứng trên thị trường tiền tệ 70

4. Đánh giá chung về thị trường tài chính 71

Chương III: định hướng phát triển và giải pháp khắc phục tình trạng thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính việt nam 72

I. Định hướng phát triển thị trường tài chính Việt Nam - Tư tưởng và quan điểm chủ đạo của Đảng và nhà nước 72

1. Quán triệt đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển thị trường tài chính và nhận thức đúng thị trường tài chính 72

2. Đảm bảo sự vận hành của thị trường tài chính trên cơ sở các quan hệ thị trường thật sự. 73

3. Đặt quá trình phát triển và hoàn thiện thị trường tài chính trong tổng thể hình thành đồng bộ thể chế thị trường, cải cách cơ cấu và hội nhập kinh tế quốc tế 74

4. Hướng tới hình thành và phát triển một thị trường tài chính cân đối hơn, xác định và lựa chọn mô hình quản lý tài chính phù hợp với sự phát triển của thị trường

tài chính 74

5. Tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý Nhà nước đối với thị trường tài chính

..............................................................................................................................75

6. Xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá rủi ro tài chính và mô hình cảnh báo sớm.77

II. Giải pháp khắc phục tình trạng thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính Việt Nam 77

1. Trên thị trường tín dụng ngân hàng 77

1.1. Biện pháp hạn chế lựa chọn ngược trong phân phối tín dụng 77

1.1.1. Các quy định pháp lý rõ ràng, chặt chẽ liên quan đến hoạt động tín dụng..

...............................................................................................................77

1.1.2. Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu đầy đủ, đáng tin cậy 78

a. Phát triển trung tâm thông tin tín dụng tư nhân 78

b. Hệ thống thông tin nội bộ của bản thân các tổ chức tín dụng 84

1.1.3. Hệ thống các tiêu chuẩn và kỹ thuật đánh giá thống nhất và phù hợp với chuẩn mực quốc tế 85

1.1.4. Hệ thống đăng kí tài sản hiệu quả 86

1.2. Biện pháp hạn chế rủi ro đạo đức trong sử dụng vốn vay ..

1.2.1. Vật thế chấp và số dư bù 88

1.2.2. Các điều kiện hạn chế 89

1.3. Biện pháp hạn chế rủi ro đạo đức trong hoạt động tín dụng 90

1.3.1. Điều chỉnh hợp lý các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với hoạt động tín dụng 90

a. Dừng tái cấp vốn cho các ngân hàng quốc doanh 90

b. Xây dựng một chính sách bảo hiểm tiền gửi phù hợp. 90

1.3.2. Tăng cường giám sát Nhà nước đối với hoạt động Ngân hàng 92

a. Hạn chế đối với việc nắm giữ tài sản và yêu cầu về vốn 92

b. Giám sát và kiểm tra ngân hàng 94

c. Đánh giá hoạt động quản trị rủi ro 95

d. Yêu cầu về công bố thông tin 96

2. Trên thị trường chứng khoán 97

2.1. Tăng cường hoạt động giám sát Nhà nước đối với thị trường chứng khoán 97

2.2. Tăng cường các quy định pháp lý về công bố thông tin 99

2.3. Nâng cao hiệu quả của các công ty định mức tín nhiệm (Credit Rating Agency) 101

2.4. Hỗ trợ hoạt động kiểm toán 106

Kết luận 109

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TTTC: Thị trường tài chính TTCK: Thị trường chứng khoán NHTM: Ngân hàng thương mại NHTW: Ngân hàng Trung Ương TTTD: Thông tin tín dụng DNNN: Doanh nghiệp nhà nước

TTGDCK: Trung tâm giao dịch chứng khoán SGDCK: Sở Giao dịch chứng khoán UBCKNN: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:

Thị trường tài chính bao gồm thị trường tiền tệ, thị trường chứng khoán và thị trường tín dụng ngân hàng, giữ một vai trò quan trọng trong việc phân bổ hữu hiệu các nguồn vốn trong nền kinh tế. Có được thị trường tài chính phát triển lành mạnh là một nhân tố thiết yếu đảm bảo ổn định vĩ mô, tăng trưởng và nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, khi Việt Nam trở thành thành viên của Tổ chức thương mại thế giới WTO, vai trò của thị trường tài chính càng trở nên quan trọng hơn. Những áp lực hội nhập, cam kết mở cửa mạnh mẽ trong khu vực tài chính đã đặt ra một yêu cầu cấp thiết phải nghiên cứu những bất cập đang trở thành trở lực đối với sự phát triển của thị trường tài chính Việt Nam hiện nay, từ đó tìm ra những phương hướng khắc phục, giải quyết phù hợp.

Chính vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài khóa luận tốt nghiệp là: “Thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính Việt nam, thực trạng và giải pháp”. Có rất nhiều vấn đề đang tồn tại cản trở sự phát triển lành mạnh của thị trường tài chính Việt Nam như sự can thiệp không hợp lý của Nhà nước, thông tin thiếu minh bạch và không hiệu quả, thiếu sự tham gia của nhiều định chế tài chính trung gian, văn hóa kinh doanh của các doanh nghiệp chưa có, cơ sở hạ tầng chưa tương xứng,... Khóa luận này xin được tiếp cận những tồn tại, bất cập trên trong thị trường tài chính trên cơ sở lý thuyết Thông tin bất cân xứng - một lý thuyết đang chiếm giữ vị trí quan trọng

trong nền kinh tế học hiện đại do nhóm ba nhà khoa học George Akerlof, Michael Spence và Joseph Stiglitz đưa ra.

2. Đối tượng và nội dung nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là thị trường tài chính Việt Nam với các thị trường cấu thành là thị trường tiền tệ, thị trường tín dụng và thị trường chứng khoán. Nội dung nghiên cứu là tình trạng thông tin bất cân xứng với những biểu hiện cụ thể trên từng thị trường.

3. Mục tiêu nghiên cứu:

Mục tiêu nghiên cứu của khóa luận là đưa lại một cái nhìn cụ thể, đầy đủ về tình trạng thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính Việt Nam, phân tích nguyên nhân nhằm đề xuất những biện pháp giải quyết phù hợp.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Phương pháp nghiên cứu của người viết đó là đi từ cơ sở lý thuyết chung và dẫn chiếu đến các biểu hiện cụ thể trên thực tế thị trường tài chính, từ đó đưa ra những phương hướng giải quyết tương ứng.

5. Kết cấu của khóa luận:

Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận gồm có 3 chương:

Chương 1: Lý luận chung về thị trường tài chính và Lý thuyết thông tin bất cân xứng.

Chương 2: Thực trạng Thông tin bất cân xứng trên thị trường tài chính Việt

Nam

Chương 3: Giải pháp kiến nghị khắc phục tình trạng thông tin bất cân

xứng trên thị trường tài chính Việt Nam

Người viết hy vọng khóa luận này sẽ đóng góp một cái nhìn tổng quát về thị trường tài chính thông qua một cách tiếp cận khá mới, và đề xuất một vài giải pháp cụ thể để khắc phục tình trạng thông tin bất cân xứng.

Qua đây, tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn tới cô giáo Th.S Nguyễn Thị Thúy Anh đã gợi ý cho tôi chọn đề tài này, T.S Võ Trí Thành - Trưởng ban Nghiên cứu Chính sách và Hội nhập, Viện nghiên cứu kinh tế Trung Ương đã hướng dẫn phương pháp nghiên cứu và hỗ trợ tôi trong quá trình thu thập tài liệu, và trên hết là lời cảm ơn chân thành tới cô giáo - Th.S Nguyễn Thị Tường Anh, đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận trong suốt thời gian qua.