Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La

DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Hệ thống quản lý thu ngân sách nhà nước cấp huyện 20

Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách nhà nước huyện Sông Mã 49

Sơ đồ 2.2. Hệ thống tổ chức phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Sông Mã 50

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BTC

Bộ Tài chính
DN	Doanh nghiệp
HĐND	Hội đồng nhân dân
KBNN	Kho bạc nhà nước
KT - XH	Kinh tế - xã hội
NĐ - CP	Nghị định của Chính Phủ
NQD	Ngoài quốc doanh
NS	Ngân sách
NSĐP	Ngân sách địa phương
NSNN	Ngân sách nhà nước
NSTƯ	Ngân sách trung ương
QLNN	Quản lý Nhà nước
TC-KH	Tài chính – Kế hoạch
UBND	Uỷ ban nhân dân
XDCB	Xây dựng cơ bản

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 122 trang tài liệu này.

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài.

Ngân sách nhà nước là bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia, là công cụ quan trọng trong điều tiết vĩ ô và nguồn tài chính để duy trì hoạt động bộ máy nhà nước. Đây còn là nguồn tài chính cho nền kinh tế thị trường định hướng phát triển sản xuất điều tiết thị trường, bình ổn giá cả điều chỉnh đời sống kinh tế - xã hội, là công cụ định hướng hình thành cơ cấu kinh tế mới, kích thích phát triển sản xuất kinh doanh và chống độc quyền. Bằng cách sử dụng hợp lý cân đối ngân sách nhà nước, Chính phủ sẽ hướng hoạt động của các chủ thể trong nền kinh tế vận động theo hướng đã đề ra, tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển ổn định và bền vững. Trong nền kinh tế thị trường hiện đại ngân sách nhà nước (NSNN) có vai trò to lớn không chỉ về phương diện cung cấp tài chính cho hoạt động của bộ áy nhà nước mà còn là công cụ điều tiết vĩ ô. Chính vì thế quy mô NSNN không ngừng mở rộng. Do chiếm tỷ trọng lớn như vậy trong khối lượng của cải được sản xuất ra của một quốc gia, nên thu NSNN có hiệu quả hay không ảnh hưởng rất lớn không chỉ đến hoạt động của nhà nước à còn đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội (KT – XH) của quốc gia. Vì thế xu hướng chung của nhiều nước là cần nghiên cứu, cải cách tổ chức, quản lý thu NSNN hiệu quả. Việt Nam nói chung, huyện Sông Mã nói riêng không nằ ngoài xu hướng chung đó.

Hơn nữa, ở nước ta thu NSNN còn đảm nhiệm vai trò cung cấp nguồn lực cho tăng trưởng, nhất là cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính vì thế vai trò của của thu NSNN càng lớn hơn. Ngân sách của huyện là một bộ phận cấu thành ngân sách nhà nước của tỉnh, là công cụ để chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý KT – XH, an ninh quốc phòng. Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách là đòi hỏi tất yếu, nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực của công cụ này trong quản trị sự phát triển trên phạm vi quốc gia và địa phương. Trong những nă tới đây hi tài chính công nói chung NSNN nói riêng đứng trước những nhiệm vụ cân đối hó hăn nếu không khắc phục được các hạn chế

nêu trên, thu NSNN sẽ hó phát huy tác động tích cực của nó ngược lại, có thể gây ra những tác động tiêu cực không mong muốn.

Ngân sách huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La là một cấp ngân sách thực hiện vai trò chức năng và nhiệm vụ của NSNN. Việc tổ chức quản lý thu NSNN có hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn. Mặc dù với đặc điểm là một huyện miền núi, nguồn thu còn ít nhưng với nỗ lực giưa các cơ quan ban ngành của huyện, công tác quản lý thu NSNN đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận. HĐND huyện đã giao dự toán thu chi NSNN nă 2020 cho các đơn vị dự toán và các xã, thị trấn đảm bảo thu đúng thu đủ. Các cơ quan đảm nhận nhiệm vụ thu NSNN trong đó chủ yếu là Chi cục thuế huyện Sông Mã đã cố gắng phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu thu NSNHH bằng hoặc vượt chỉ tiêu được giao. Tuy nhiên công tác quản lý thu ngân sách đã được cấp ủy chính quyền huyện Sông Mã đặc biệt chú trọng nhưng vẫn còn có những hạn chế nhất định. Việc tập trung thực hiện các chính sách, chiến lược và các giải pháp tạo mới nuôi dưỡng ích thích tăng trưởng nguồn thu gắn với việc thu đúng thu đủ nhằ phát huy được nội lực trong phát triển KT - XH đã và đang được chính quyền địa phương đặt lên làm nhiệm vụ hàng đầu.

Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện, cụ thể về lý luận và thực tiễn đối với quản lý thu ngân sách nhà nước là một đòi hỏi bức xúc đang được đặt ra hiện nay đặc biệt là ở huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi quyết định chọn đề tài “Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La” là đề tài nghiên cứu cho luận văn Thạc sỹ, nhằm tìm ra những hạn chế trong công tác quản lý và nghiên cứu những giải pháp tổ chức thực hiện trong quá trình quản lý điều hành thu ngân sách nhà nước tại huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La góp phần hoàn thành tốt kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Hiện nay, ở nước ta và trên thế giới có nhiều công trình nghiên cứu liên quan vấn đề quản lý NSNN. Mỗi công trình nghiên cứu đều có mục đích đối tượng, phạm

vi nghiên cứu và cách tiếp cận riêng về NSNN. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến đề tài được công bố sau:

Tô Thiện Hiền (2012) “Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh An Giang giai đoạn 2011 – 2015 và tầm nhìn đến 2020” Luận án tiến sỹ kinh tế. Luận án đưa ra cơ sở lý luận về ngân sách nhà nước trong đó đưa ra các nhân tố ảnh hưởng đến việc quản lý NSNN gồm 4 nhân tố: Điều kiện tự nhiên – xã hội, các chính sách và thể chế kinh tế; cơ chế quản lý NSNN; chính sách khuyến khích khai thác các nguồn lực tài chính và đưa ra giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách tỉnh An Giang trong thời gian tới đó là: (1) Tăng cường chấn chỉnh quản lý thu, bồi dưỡng nguồn thu, (2) Quản lý nguồn thu tập trung vào NSNN, (3) Quản lý và sử dụng hiệu quả các khoản chi, (4) Hoàn thiện đổi mới cơ chế phân cấp quản lý và điều hành NSNN các cấp, (5) Đổi mới quy trình lập chấp hành và quyết toán NSNN (6) Tăng cường thanh tra kiể tra hen thưởng và xử lý kịp thời (7) Nâng cao trình độ cán bộ quản lý ngân sách.

Nguyễn Xuân Thu (2015) “Phân cấp quản lý ngân sách địa phương ở Việt Nam”. Luận án tiến sỹ ngành tài chính ngân hàng. Luận án đã là rõ những tác động của phân cấp quản lý ngân sách địa phương đến quản lý nhà nước của chính quyền địa phương. Tác giả đã đưa ra những đề xuất mới như điều chỉnh phương thức chia sẻ nguồn thu thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp giữa NS trung ương và NS địa phương chuyển thuế tài nguyên, thuế bảo vệ ôi trường thành khoản thu phân chia giữa các cấp chính quyền địa phương xây dựng một danh mục các nguồn thu mở

à các địa phương có thể tự lựa chọn nguồn thu và quyết định thuế suất hay mức thu.

T.S Lê Đình Thăng và Th.S Lăng Trịnh Mai Hương (2015) “Ngân sách nhà nước năm 2014 dưới góc nhìn kiểm toán nhà nước”. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ nă 2015. Đề tài đã hái quát được đặc điểm kinh tế - xã hội và chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ tác động đến NSNN nă 2014 những vấn đề cơ bản về NSNN nă 2014; ột số đặc điể cơ bản về tình hình ngân sách và cơ chế quản lý QLNS nă 2014. Những kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp cho các cấp chính quyền nhìn nhận rõ những tồn tại, yếu kém của công tác quản lý ngân sách từ Trung

ương đến địa phương triển khai các giải pháp kịp thời để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng NSNN cho những nă sau.

Trịnh Thi Thu Nga (2014) “Giải pháp tăng cường quản lý thu ngân sách trên địa bàn thành phố Bắc Ninh”. Luận văn Thạc sỹ kinh tế. Luận văn đã nêu nên được thực trạng quản lý thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn thành phố Bắc Ninh và đưa ra các giải pháp nhằ tăng cường quản lý thu ngân sách trên địa bàn thành phố gồm: (1) phát triến kinh tế để tăng nguồn thu, (2) quản lý nguồn thu thuế của khu vực ngoài quốc doanh (3) tăng cường công tác tổ chức quản lý thu ngân sách (4) tăng cường chất lượng công tác lập, quản lý điều hành và quyết toán ngân sách, (5) tăng cường công tác thanh tra kiểm tra, (6) nâng cao phẩm chất trình độ năng lực của cán bộ quản lý (7) tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật.

Đỗ Thị Mai Lan (2015) “Quản lý thu ngân sách qua Kho bạc Nhà nước Hà Nội” luận văn Thạc sỹ kinh tế. Luận văn này đã trình bày vai trò của Kho bạc Nhà nước trong quản lý thu Ngân sách Nhà nước đánh giá tình hình thực hiện công tác quản lý thu ngân sách qua Kho bạc Nhà nước và đưa ra các nhó giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác thu NSNN qua Kho bạc thành phố Hà Nội gồm: (1) hoàn thiện cơ sở pháp lý, (2) hoàn thiện công tác thu (3) tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, (4) nâng cao hiệu quả công tác tổ chức quản lý, (5) nâng cao khả năng dự báo các khoản thu.

Đà Thị Kim Duyên (2015) “Quản lý thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang”. Luận văn thạc sỹ kinh tế. Luận văn đã nêu ra được một số vấn đề cơ bản về NSNN và quản lý thu NSNN trên địa bàn huyện đồng thời đã phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện và nêu lên những mặt đạt được và tồn tại hạn chế trong công tác quản lý thu NSNN. Đồng thời luận văn cũng đưa ra ột số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách tại địa bàn huyện Hàm Yên.

Hoàng Thị Oánh Tuyết (2014) “Hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách Nhà nước thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ”; Luận văn thạc sỹ kinh tế. Luận văn đã nêu ra được một số vấn đề cơ bản về ngân sách nhà nước và quản lý thu NSNN trên địa bàn

thị xã đồng thời đã phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn và nêu lên những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế trong công tác quản lý thu NSNN. Đồng thời luận văn cũng đưa ra ột số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách tại địa bàn thị xã Phú Thọ.

Phạm Ngọc Dũng (2019) “Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước: Thực trạng và khuyến nghị”, Tạp chí tài chính ngày 23/4/2019. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước là một nội dung quan trọng của quản lý ngân sách nhà nước. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước không chỉ liên quan đến công tác quản lý à còn liên quan đến tổ chức bộ áy nhà nước và các vấn đề KT – XH. Bài biết đánh giá thực trạng hệ thống ngân sách và phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam thời gian qua và đề xuất một số khuyến nghị nhằm hoàn thiện phân cấp quản lý NSNN theo hướng bền vững.

Nguyễn Thị Nga (2019) , “Quản lý ngân sách địa phương tại tỉnh Bắc Giang”, Tạp chí tài chính ngày 07/02/2019. Trong những nă qua công tác quản lý NSNN của tỉnh Bắc Giang đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần thúc đẩy toàn diện KT -XH trên địa tỉnh. Bên cạnh kết quả đạt được, công tác quản lý ngân sách nhà nước của tỉnh còn những tồn tại, bất cập đặt ra cần giải quyết. Bài viết khảo sát thực trạng về công tác quản lý NSNN và đưa ra ột số giải pháp gắn với tình hình thực tiễn công tác quản lý NSNN tại Bắc Giang.

Việc nghiên cứu và hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách là vấn đề có tính cấp thiết, mặc dù các công trình khoa học trên đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau trong quản lý thu ngân sách nói chung và ngân sách cấp huyện nói riêng với các phương pháp tiếp cận hác nhau đưa ra thực trạng và giải pháp hác nhau nhưng các công trình nghiên cứu đã có điể chung là phân tích đánh giá tình hình quản lý thu NSNN nói chung và quản lý thu ngân sách địa phương nói riêng theo quy định, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện cho từng nội dung được đề cập. Trên phương diện kế thừa những công trình nghiên cứu trên về hệ thống lý thuyết, nhìn nhận những thành tựu và hạn chế tại các địa phương đề xuất những giải pháp ang tính định hướng áp dụng phù hợp với đặc điểm và thực trạng thực tế trong quản lý ngân sách tại huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đưa ra cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất phướng hướng và giải pháp phù hợp hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La trong giai đoạn hiện nay

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Thứ nhất: Nghiên cứu một số vấn đề cơ bản về quản lý thu ngân sách Nhà nước của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La đồng thời làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu ngân sách.

Thứ hai: Phân tích thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước của huyện Sông Mã tỉnh Sơn La giai đoạn 2018 – 2020 đánh giá những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý thu NSNN của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.

Thứ ba: Đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN và một số kiến nghị trong công tác quản lý thu nhà nước của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu

+ Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu NSNN của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.

- Phạm vi nghiên cứu

+ Về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về quản lý thu ngân sách nhà nước của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.

+ Về thời gian: Phân tích thực trạng quản lý thu NSNN của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La trong giai đoạn 2018 – 2020 đề xuất phương hướng, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La giai đoạn 2021 – 2025 và những nă tiếp theo.

+ Về nội dung nghiên cứu: