Nguyên tắc trách nhiệm do lỗi của luật hình sự

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT

LÊ VĂN LUẬT

NGUYÊN TẮC TRÁCH NHIỆM DO LỖI CỦA LUẬT HÌNH SỰ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội -2014

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 206 trang tài liệu này.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT

LÊ VĂN LUẬT

NGUYÊN TẮC TRÁCH NHIỆM DO LỖI CỦA LUẬT HÌNH SỰ

Chuyên ngành: Luật hình sự.

Mã số: 62 38 40 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: 1. GS. TSKH Lê Văn Cảm.

2. TS. Phạm Mạnh Hùng.

Hà Nội -2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu nêu trong Luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của Luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Lê Văn Luật

Lời Cảm ơn

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể các thầy, cô giáo đang công tác và tham gia giảng dạy tại Khoa Luật, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, đã quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ cho tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này.

Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy giáo: GS, TSKH Lê Văn Cảm và TS. Phạm Mạnh Hùng, là người đã trực tiếp tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài.

Cảm ơn Thầy giáo, Trung tướng Trần Văn Độ- PGS, TS, Phó Chánh án TANDTC, Chánh án Tòa án Quân sự Trung ương đã quan tâm giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài này.

Xin bày tỏ lòng biết ơn về sự động viên, giúp đỡ chân thành của bạn bè, các đồng nghiệp và gia đình.

NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

1. BLHS : Bộ luật hình sự.

2. BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình sự.

3. BCT : Bộ Chính trị.

4. CNXH : Chủ nghĩa xã hội.

5. CTTP : Cấu thành tội phạm.

6. CT : Chỉ thị

7. HĐTP : Hội đồng Thẩm phán.

8. LHS : Luật hình sự.

9. NQ : Nghị quyết

10. NCPL : Nghiên cứu pháp luật

11. PLHS : Pháp luật hình sự.

12. QH : Quốc hội

13. SL : Sắc lệnh

14. TAND : Tòa án nhân dân.

15. TANDTC : Tòa án nhân dân tối cao.

16. TNHS : Trách nhiệm hình sự.

17. TTg : Thủ tướng

18. VKS : Viện kiểm sát.

19. VKSNDTC : Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

20. XHCN : Xã hội chủ nghĩa.

MỞ ĐẦU

MỤC LỤC

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGUYÊN TẮC TRÁCH NHIỆM DO LỖI CỦA LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

1.1. Một số vấn đề lý luận về lỗi hình sự 14

1.1.1. Bản chất và khái niệm của lỗi hình sự 14

1.1.2. Nội dung cơ bản và các điều kiện của lỗi hình sự 23

1.1.3. Các hình thức và các dạng của lỗi hình sự 31

1.2. Khái niệm, nội dung và ý nghĩa của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam 44

1.2.1. Khái niệm nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam 44

1.2.2. Nội dung cơ bản của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam 51

1.2.3. Ý nghĩa của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam 52

1.3. Mối quan hệ giữa nguyên tắc trách nhiệm do lỗi với các nguyên tắc khác của Luật hình sự 54

1.3.1. Mối quan hệ giữa nguyên tắc trách nhiệm do lỗi với nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa. 55

1.3.2. Mối quan hệ giữa nguyên tắc trách nhiệm do lỗi với nguyên tắc nhân đạo xã hội chủ nghĩa. 57

1.3.3. Mối quan hệ giữa nguyên tắc trách nhiệm do lỗi với nguyên tắc công bằng xã hội chủ nghĩa. 60

1.4. Khái quát sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam trước khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1999...62

1.4.1. Khái quát sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam trong thời kỳ Phong kiến 64

1.4.2. Khái quát sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam thời kỳ sau Cách mạng Tháng Tám 1945 66

1.4.3. Khái quát sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong Luật hình sự Việt Nam thời kỳ từ sau năm 1985 68

Chương 2

SỰ THỂ HIỆN CỦA NGUYÊN TẮC TRÁCH NHIỆM DO LỖI TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 1999

2.1. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong các quy định của Phần chung BLHS 72

2.1.1. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong khái niệm tội phạm và các đặc điểm của tội phạm 72

2.1.2. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong việc phân loại tội phạm 78

2.1.3. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong các quy định về cơ sở và các điều kiện của trách nhiệm hình sự. 83

2.1.4. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong các quy định về các tình tiết loại trừ tính chất tội phạm của hành vi 87

2.1.5. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong việc qui định TNHS đối với người phạm tội trong tình trạng say do dùng rượu hoặc các chất kích thích mạnh khác. 96

2.1.6. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong việc quy định về các giai đoạn thực hiện tội phạm và đồng phạm 102

2.1.7. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong việc quy định về các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ TNHS, tái phạm, tái phạm nguy hiểm 113

2.2. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong việc quy định về các cấu thành tội phạm của BLHS 120

2.2.1. Vị trí của lỗi trong các yếu tố cấu thành tội phạm 120

2.2.2. Sự thể hiện của nguyên tắc trách nhiệm do lỗi trong việc xây dựng các CTTP cụ thể tại Phần các tội phạm của BLHS. 124

Chương 3

THỰC TIỄN XÉT XỬ VÀ VIỆC HOÀN THIỆN BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 1999 NHẰM

BẢO ĐẢM NGUYÊN TẮC TRÁCH NHIỆM DO LỖI CỦA LHS

3.1. Thực tiễn xét xử và vấn đề hoàn thiện pháp luật hình sự nhằm bảo đảm nguyên tắc trách nhiệm do lỗi của Luật hình sự 137

3.2. Những hạn chế của Bộ luật hình sự năm 1999 cần được khắc phục nhằm bảo đảm nguyên tắc trách nhiệm do lỗi của Luật hình sự. 151

3.3. Quan điểm hoàn thiện và những đề xuất hoàn thiện Bộ luật hình sự nhằm bảo đảm nguyên tắc trách nhiệm do lỗi của Luật hình sự 166

KẾT LUẬN CHUNG 183

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.