Kết Quả Xác Định Một Số Kháng Nguyên Hồng Cầu Ngoài Hệ Abo Của Bệnh Nhân

Bảng 3.31. Kết quả xác định một số kháng nguyên hồng cầu ngoài hệ ABO của bệnh nhân số 2

Lewis

Kidd

MNS

Duffy

P1PK

Lea

Leb

Jka

Jkb

Mia

Fya

Fyb

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 169 trang tài liệu này.

Nhận xét: Trên bề mặt hồng cầu của BN có 8/17 kháng nguyên âm tính, gồm: c-, E-, Lea-, Jka-, N-, S-, Mia-, Fyb-.

Bệnh nhân được chỉ định truyền KHC hòa hợp KN nhóm máu ngay từ lần đầu nhập viện. Chúng tôi đã tìm kiếm trong ngân hàng người hiến máu dự bị của Viện HHTMTW và chỉ có 23 người hiến máu có kiểu hình hoàn toàn phù hợp với bệnh nhân. Ở những lần nhập viện tiếp theo bệnh nhân được truyền những đơn vị máu phù hợp được tiếp nhận từ 23 người hiến máu trên.

Bảng 3.32. Kết quả lựa chọn và truyền đơn vị máu hòa hợp kháng nguyên hồng cầu của bệnh nhân số 2 (từ 4/2012 đến 4/2020)

Số lần nhập viện

Số đơn vị KHC đã lựa chọn được

Kết quả sàng lọc KTBT ở các lần nhập

viện

Kết quả PƯHH

PƯ

truyền máu

Hb trung bình trước truyền (g/l)

Hb trung bình sau truyền (g/l)

142

Âm tính (99/99 lần xét nghiệm)

Âm tính (142/142

đơn vị)

Không

53,5±7,6

92,8±10,2

Nhận xét: Từ 4/2012 đến 4/2020, BN đã nhập viện 99 lần và được truyền 142 đơn vị khối hồng cầu hòa hợp KN nhóm máu, PƯHH giữa huyết thanh BN với 142 đơn vị khối hồng cầu của người hiến đều cho kết quả âm tính ở 3 điều kiện (22oC, 37oC và AHG) và BN không có phản ứng truyền máu ở tất cả 142 lần truyền. Sau 8 năm theo dõi, BN không xuất hiện KTBT.

3.3.2.2.3. Ca bệnh số 3

Bệnh nhân C.T.K, nam, sinh năm 2013, nhập viện điều trị lần đầu tiên vào tháng 8/2015 tại Viện HHTMTW, BN được chẩn đoán là beta thalassemia. Bệnh nhân cũng không có tiền sử truyền máu trước đó và có chỉ định truyền KHC hòa hợp kháng nguyên hồng cầu. Kết quả xác định một số kháng nguyên hồng cầu ngoài hệ ABO của BN như sau:

Bảng 3.33. Kết quả xác định một số kháng nguyên hồng cầu của bệnh nhân số 3

Lewis

Kidd

MNS

Duffy

P1PK

Lea

Leb

Jka

Jkb

Mia

Fya

Fyb

Nhận xét: Bệnh nhân số 3 có 9/17 kháng nguyên âm tính là C-, e-, Lea-, Jkb-, M-, S-, Mia-, Fyb- và P1-.

Tìm trong ngân hàng NHM dự bị chúng tôi thấy chỉ có 6 người hiến máu có KN hoàn toàn phù hợp với BN. Chúng tôi đã huy động 6 người hiến máu này đến hiến máu cho BN ở các lần vào viện tiếp theo.

Từ tháng 8/2015 đến tháng 4/2020, bệnh nhân đã nhập viện điều trị 42 lần với tổng số 45 đơn vị máu đã truyền. Trong tổng số 45 đơn vị máu đã truyền, có 2 đơn vị máu chỉ hòa hợp 16/17 kháng nguyên do chúng tôi không thể huy động được 6 người hiến máu trên đến hiến máu cho BN. Chúng tôi đã lựa chọn NHM khác mà hòa hợp các KN nhóm máu ngoài hệ ABO với BN theo thứ tự ưu tiên D > E > Mia > c > Fya > C > Jka > P1 > M > e > Lea> Leb >

S > s > N > Fyb > Jkb [20], [37], [38], [39], [81], cụ thể như sau:

Tháng 01/2017, chúng tôi đã huy động 1 người hiến máu hòa hợp 16/17 kháng nguyên ngoài hệ ABO nhưng không hòa hợp kháng nguyên Jkb

đến hiến máu cho BN. Đơn vị máu này được truyền cho BN vào ngày 18/01/2017.

Tháng 06/2017, để tránh việc tiếp tục đưa KN không phù hợp là Jkb vào

cơ thể BN dẫn đến BN có thể sinh KT chống Jkb, chúng tôi cũng đã huy động 1 người hiến máu hòa hợp 16/17 kháng nguyên ngoài hệ ABO nhưng không hòa hợp kháng nguyên Fyb đến hiến máu cho BN. Đơn vị máu này được truyền cho BN vào ngày 02/6/2017.

Bảng 3.34. Kết quả lựa chọn và truyền đơn vị máu hòa hợp kháng nguyên hồng cầu của bệnh nhân số 3 (từ 8/2015 đến 4/2020)

Số lượng (đơn vị)	KN không hòa hợp	Thời gian theo dõi sinh KTBT đối với KN không hòa hợp (tháng)	Kết quả PƯHH	Kết quả sàng lọc KTBT trước truyền máu	Kết quả sàng lọc KTBT sau truyền máu	PƯ truyền máu
Đơn vị KHC hòa hợp 17/17 KN	43			Âm tính	Âm tính	Âm tính	Không
Đơn vị KHC hòa hợp 16/17 KN	01	Jkb	39	Âm tính	Âm tính	Âm tính	Không
Đơn vị KHC hòa hợp 16/17 KN	01	Fyb	34	Âm tính	Âm tính	Âm tính	Không

Nhận xét: Cả 45 đơn vị KHC đều cho kết quả phản ứng hòa hợp âm tính với huyết thanh bệnh nhân. Bệnh nhân không có phản ứng truyền máu ở bất kỳ lần truyền máu nào. Bệnh nhân cũng không sinh KTBT mặc dù được truyền 01 đơn vị KHC không hòa hợp kháng nguyên Jkb với thời gian theo dõi là 39 tháng và 01 đơn vị KHC không hòa hợp kháng nguyên Fyb với thời gian theo dõi là 34 tháng.

Chương 4. BÀN LUẬN

4.1. Bàn luận về đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu

4.1.1. Đặc điểm về giới của đối tượng nghiên cứu

Trong tổng số 240 bệnh nhân thalassemia được xác định một số KN hồng cầu thì BN nam chiếm tỷ lệ là 49,6% (119 bệnh nhân), BN nữ chiếm tỷ lệ là 50,4% (121 BN), tỷ lệ BN nam thấp hơn nữ, tuy nhiên sự khác biệt giữa hai giới chưa thấy có ý nghĩa thống kê với p > 0,05 (biểu đồ 3.1). Điều này có thể giải thích bệnh thalassemia là bệnh di truyền liên quan đến nhiễm sắc thể thường, không liên quan đến giới tính, do đó tỷ lệ nam, nữ bị bệnh là tương đương nhau. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng phù hợp với nghiên cứu của các tác giả khác [44], [85], [86], [87].

4.1.2. Đặc điểm về tuổi và thể bệnh của đối tượng nghiên cứu

Kết quả bảng 3.1 cho thấy bệnh nhân β thalassemia/HbE chiếm tỷ lệ cao nhất là 55,4%, sau đó đến bệnh nhân β thalassemia (29,2%) và thấp nhất là bệnh nhân α thalassemia (15,4%). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng tương tự như nghiên cứu của các tác giả Phạm Quang Vinh (2010) [88] và Nguyễn Thị Thu Hà (2015) [89], trong nghiên cứu của các tác giả này thì BN β thalassemia/HbE cũng chiếm đa số. Điều này hoàn toàn phù hợp với y văn thế giới: Huyết sắc tố E là hemoglobin bất thường phổ biến nhất ở khu vực Đông Nam Á và tỷ lệ bệnh nhân β thalassemia/HbE ở khu vực Đông Nam Á lên đến hơn 50% [1].

Tuổi trung vị của bệnh nhân α thalassemia và β thalassemia/ HbE là 11 tuổi, tuổi trung vị của bệnh β thalassemia là 7,5 tuổi (bảng 3.1). Kết quả nghiên cứu này có sự khác biệt so với nghiên cứu của một số tác giả trong nước [88], [89], [44]. Theo các nghiên cứu trước, độ tuổi trung bình của BN

thalassemia đều cao hơn so với nghiên cứu này, cụ thể: nghiên cứu của tác giả Phạm Quang Vinh năm 2010 tại Viện HHTMTW cho thấy tuổi trung bình của bệnh nhân α thalassemia là 33,58 tuổi, tuổi trung bình của bệnh nhân β thalassemia là 29,8 tuổi, còn tuổi trung bình của bệnh nhân β thalassemia/ HbE là 24,84 tuổi [88]. Điều này có thể lý giải do trong các nghiên cứu trước, đối tượng nghiên cứu là tất cả các BN thalassemia bao gồm cả những BN mới được chẩn đoán lần đầu tiên, chưa điều trị gì và những BN đã điều trị ở tuyến dưới, được chuyển lên Viện HHTMTW điều trị tiếp. Trong khi đó, ở nghiên cứu này, đối tượng nghiên cứu của chúng tôi chỉ bao gồm những BN thalassemia mới và chưa có tiền sử truyền máu nên tuổi trung bình của BN thalassemia trong nghiên cứu này thấp hơn so với các nghiên cứu trước đó.

4.2. Bàn luận về tỷ lệ kháng nguyên hồng cầu của một số hệ nhóm máu ABO, Rh, Lewis, Kell, Kidd, MNS, Lutheran, Duffy, P1PK ở bệnh nhân thalassemia tại Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương

4.2.1. Tỷ lệ nhóm máu hệ ABO gặp ở bệnh nhân thalassemia

Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ BN thalassemia có nhóm máu O chiếm tỷ lệ cao nhất là 53,8%, sau đó đến bệnh nhân có nhóm máu B (30,7%), bệnh nhân có nhóm máu A chiếm tỷ lệ 11,3% và thấp nhất là bệnh nhân có nhóm máu AB (4,2%) (biểu đồ 3.2). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương tự như nghiên cứu của tác giả Vandana (2019) tại Ấn Độ [90] và tác giả Zulfiqar Ali Laghari (2018) tại Pakistan trên đối tượng BN thalassemia [91].

So sánh với nghiên cứu của các tác giả trong nước khác về tỷ lệ nhóm máu hệ ABO trên đối tượng người khỏe mạnh thì kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng có sự tương đồng: nhóm O chiếm tỷ lệ cao nhất, sau đó đến nhóm máu B, tiếp theo là nhóm máu A và thấp nhất là nhóm máu AB [23], [83], [92], [93], [94].

4.2.2. Tỷ lệ kháng nguyên và kiểu hình của hệ Rh gặp ở bệnh nhân thalassemia

Kết quả bảng 3.2 và 3.3 cho thấy: Tỷ lệ kháng nguyên D, C, c, E, e ở bệnh nhân thalassemia lần lượt là 100%, 95,8%, 36,7%, 29,6% và 97,1%. Kiểu hình R1R1 chiếm tỷ lệ cao nhất (59,6%), sau đó đến kiểu hình R1R2 (21,7%) và R1r (10,4%), các kiểu hình khác chiếm tỷ lệ thấp hơn, hai kiểu hình gặp với tỷ lệ thấp là R0R0 (0,4%) và R2Rz (0,4%). Bảng 4.1 và 4.2 dưới đây so sánh kết quả tỷ lệ kháng nguyên của hệ Rh trong nghiên cứu của chúng tôi với một số tác giả trên đối tượng BN thalassemia và người hiến máu.

Bảng 4.1. So sánh tỷ lệ một số kháng nguyên của hệ Rh ở bệnh nhân thalassemia

Tác giả

Đối tượng	Tỷ lệ một số KN của hệ Rh (%)
Đối tượng	D	C	c	E	e
Salwa Hindawi (Ả Rập Saudi - 2020) [64]	BN thalassemia người Ả Rập Saudi	93,27	87,5	93,27	37,5	99,04
Karina Yazdanbakhsh (Mỹ - 2012) [34]	BN thalassemia người da đen	92	27	20	96	98
Sylvia T. Singer (Châu Á- 2000) [33]	BN thalassemia người Châu Á		95	35	25	100
Chúng tôi (2021)	BN thalassemia tại Viện HHTMTW	100	95,8	36,7	29,6	97,1

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi có sự khác biệt với nghiên cứu của tác giả Salwa Hindawi (2020) trên đối tượng BN thalassemia tại Ả Rập Saudi

[64] và Karina Yazdanbakhsh (2012) trên BN thalassemia người Mỹ gốc Phi

[34] nhưng tương tự như nghiên cứu của tác giả Sylvia T. Singer (2000) [33] trên BN thalassemia người Châu Á (bảng 4.1) [95], [96], [97]. Điều này cho thấy các KN nhóm máu đặc trưng cho từng chủng tộc, ở các nước khác nhau, các chủng tộc khác nhau thì tỷ lệ các kháng nguyên hồng cầu cũng khác nhau.

Bảng 4.2. So sánh tỷ lệ một số kháng nguyên của hệ Rh ở bệnh nhân thalassemia và người hiến máu

Tác giả

Tỷ lệ một số KN của hệ Rh (%)
D	C	c	E	e
Nguyễn Kiều Giang (2012) [95]	100	96,1	41	30,7	98
Trần Ngọc Quế (2013) [23]	99,85	93,2	41,9	29,7	97,1
Bùi Thị Mai An (2016) [96]	98,4	92,9	41,6	30,6	96,4
Lâm Trần Hòa Chương (2018) [97]	100	95,5	37,1	27,5	96,2
Chúng tôi (2021)	100	95,8	36,7	29,6	97,1

Tỷ lệ kháng nguyên D, C, c, E, e ở bệnh nhân thalassemia trong nghiên cứu của chúng tôi tương tự như nghiên cứu của các tác giả trong nước trên đối tượng người hiến máu (bảng 4.2) [23], [95], [96], [97].

Bảng 4.3. So sánh tỷ lệ một số kiểu hình của hệ Rh ở bệnh nhân thalassemia với người hiến máu

Kiểu hình

Trần Ngọc Quế (2013) [23]	Bùi Thị Mai An (2016) [96]	Chúng tôi (2021)
R1R1	D+C+c-E-e+	55,3	56,1	59,6
R1R2	D+C+c+E+e+	22,1	22,7	21,7
R1r	D+C+c+E-e+	12,0	10,9	10,4
R1Rz	D+C+c-E+e+	2,3	1,8	3,8
R2R2	D+C-c+E+e-	2,6	3,1	2,5
R2r	D+C-c+E+e+	2,3	2,4	1,3
R0R0	D+C-c+E-e+	1,0	0,8	0,4
R2Rz	D+C+c+E+e-	0,3	0,4	0,4

Khi so sánh tỷ lệ các kiểu hình của hệ Rh ở BN thalassemia với NHM chúng tôi nhận thấy tỷ lệ các kiểu hình của hệ Rh ở BN thalassemia tương đương với người hiến máu (bảng 4.3) [23], [96].

Như vậy, với sự tương đồng về tỷ lệ kháng nguyên và kiểu hình của hệ nhóm máu Rh giữa BN thalassemia và người hiến máu Việt Nam thì việc lựa chọn những đơn vị máu hòa hợp hệ Rh cho BN thalassemia là hoàn toàn khả thi kể cả với những BN có kiểu hình ít gặp là R0R0 (0,4%) và R2Rz (0,4%).

4.2.3. Tỷ lệ kháng nguyên và kiểu hình của hệ Lewis gặp ở bệnh nhân thalassemia

Kết quả bảng 3.4 và biểu đồ 3.3 cho thấy tỷ lệ kháng nguyên Lea và Leb lần lượt là 40% và 49,2%, kiểu hình thường gặp của hệ nhóm máu Lewis ở BN thalassemia là Le(a-b+) (34,6%), sau đó đến kiểu hình Le(a-b-) và Le(a+b-) (25,4%) và ít gặp nhất là kiểu hình Le(a+b+) (14,6%).

Bảng 4.4. So sánh tỷ lệ một số kháng nguyên và kiểu hình của hệ Lewis ở bệnh nhân thalassemia với người hiến máu

Kháng nguyên/ Kiểu hình

Trần Ngọc Quế (2013) [23]	Bùi Thị Mai An (2016) [96]	Chúng tôi (2021)
Lea	26,2	26	40
Leb	85,1	84,4	49,2
Le(a-b+)	61,0	60,5	34,6
Le(a+b-)	2,1	2,1	25,4
Le(a-b-)	12,9	13,5	25,4
Le(a+b+)	24,1	23,9	14,6

Tỷ lệ KN và KH của hệ Lewis ở BN thalassemia trong nghiên cứu của chúng tôi tương tự như BN thalassemia người Châu Á khác [33] nhưng có sự khác biệt so với NHM tại Viện HHTMTW [23], [96]. Ở NHM, tỷ lệ kháng nguyên Lea chỉ dao động từ 26 - 26,2%, trong khi đó kháng nguyên Leb lại chiếm tỷ lệ cao với khoảng dao động từ 84,4 - 85,1%. Kiểu hình Le(a-b-) ở NHM gặp với tỷ lệ từ 12,9 - 13,5%, còn kiểu hình Le(a+b-) gặp với tỷ lệ thấp là 2,1% (bảng 4.4). Điều này gây khó khăn trong việc lựa chọn những đơn vị