Những Nét Đặt Thù Về Pháp Luật Điều Chỉnh Hợp Đồng Bot

quy phạm pháp luật nào và mối quan hệ giữa các nhóm quy phạm pháp luật đó ra sao. Đối với pháp luật về đầu tư theo hình hợp đồng BOT, nguyên lý này cũng không phải là ngoại lệ. [25- 53]

Về bản chất, nguyên tắc điều chỉnh pháp luật là một vấn đề lớn và phức tạp, có sự khác biệt giữa các quốc gia. Tuy nhiên, qua nghiên cứu có thể thấy việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với quan hệ đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản sau:

- Thứ nhất, pháp luật về đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT phải được thiết kế theo hướng đảm bảo mục đích chính đáng và hợp pháp của tất cả các bên liên quan (trong đó bao gồm: Nhà nước, nhà đầu tư tư nhân và các tổ chức, cá nhân khác

- với tư cách là những người sử dụng, thụ hưởng lợi ích từ việc khai thác công trình kết cấu hạ tầng giao thông nói chung và đường bộ nói riêng) đồng thời phải đảm bảo sự cân bằng, hài hòa về lợi ích giữa các chủ thể này. Chỉ khi nào đạt được tình trạng “cân bằng lợi ích” giữa các bên liên quan thì pháp luật về đầu tư theo hình thức đối tác công tư nói chung và pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT nói riêng mới được các bên tự giác tuân thủ và đạt được hiệu quả thực sự của pháp luật. Đây là một nguyên tắc rất cơ bản đối với pháp luật về đầu tư theo hình thức đối tác công tư nói chung và hợp đồng BOT nói riêng, bởi lẽ pháp luật là công cụ hữu hiệu nhất mà Nhà nước sử dụng để điều chỉnh các quan hệ xã hội, trong đó có quan hệ đầu tư. Thông qua sự điều chỉnh của pháp luật để Nhà nước phân bổ các lợi ích giữa các chủ thể khác nhau trong xã hội, theo một “kịch bản” mà Nhà nước mong muốn. Nói cách khác, việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với quan hệ đầu tư trong hợp đồng BOT phải đảm bảo tối đa hóa lợi ích và tối thiểu hóa chi phí cho các bên liên quan đến hoạt động đầu tư (Nhà nước, nhà đầu tư tư nhân và bên thứ ba hưởng dụng các công trình hạ tầng giao thông). Đây chính là nhân tố thúc đẩy tính công bằng, công khai, minh bạch cũng như tính khả thi và hiệu quả của pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT trong bối cảnh xã hội hiện đại.

- Thứ hai, pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT phải đảm bảo nguyên tắc tôn trọng quyền tự định đoạt của nhà đầu tư tư nhân trong quan hệ đầu tư, thông qua việc thiết kế các điều khoản công bằng, có tính minh bạch và hợp lý của hợp đồng đầu tư theo hình thức đối tác công tư. Nguyên tắc này đòi hỏi mọi sự can thiệp của Nhà nước vào quan hệ đầu tư dưới dạng hợp đòng BOT phải được thực hiện thông qua cơ chế thỏa thuận bình đẳng giữa các bên trong hợp đồng. Trong mối quan hệ này, nếu có bất kỳ sự ép buộc hay can thiệp nào từ phía Nhà nước bằng mệnh lệnh hành chính đối với nhà đầu tư tư nhân, đều được xem là không thích hợp và có thể gây ra phản ứng tiêu cực từ phía các nhà đầu tư. Ngược lại, việc nhà đầu tư tư nhân dựa vào lợi thế của mình để ép buộc đối tác công (Nhà nước) phải chấp nhận các

điều khoản bất lợi cho Nhà nước trong hợp đồng đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT cũng cần phải được xem là cách hành xử không phù hợp với bản chất của quan hệ hợp đồng BOT.

- Thứ ba, pháp luật về đầu tư dưới hình thức hợp đồng BOT giao thông đường bộ phải đảm bảo thực hiện được mục tiêu cơ bản, cốt lõi là xây dựng, cải tạo, vận hành, kinh doanh và quản lý các công trình hạ tầng giao thông đường bộ, đồng thời tránh nguy cơ “trục lợi” từ phía các nhà đầu tư tư nhân thông qua việc thiết kế các điều khoản thiếu công bằng, không có lợi cho Nhà nước và người dân.

Cũng như các quy phạm pháp luật nói chung khác, pháp luật về hợp đồng BOT là tổng thể các quy tắc xử sự chung do Nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận và đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ về hợp đồng BOT phát triển. Với những thế mạnh riêng của mình như tính bắt buộc chung (bất kỳ chủ thể hợp đồng BOT nào khi đặt vào tình huống, hoàn cảnh pháp luật hợp đồng BOT quy định không thể xử sự khác được), tính minh bạch (pháp luật hợp đồng BOT được xác định chặt chẽ, ổn định, có thể tiên liệu, dự đoán được các tình huống phát sinh trong quá trình đàm phán, ký kết, thực hiện hợp đồng BOT), tính khái quát hóa quá cao (pháp luật hợp đồng BOT là những quy tắc xử sự phổ biến trong các quan hệ pháp luật hợp đồng, sự khái quát hóa cao độ giữ cho pháp luật hợp đồng BOT vừa ổn định lại vừa đảm bảo được một sự công bằng và thống nhất) và tính được đảm bảo thực hiện bởi Nhà nước (nhờ các cơ quan công quyền tiến hành tổ chức áp dụng pháp luật hợp đồng BOT vào cuộc sống và xử lý vi phạm), nên pháp luật hợp đồng BOT là công cụ không thể thiếu và hiệu năng nhất để Nhà nước quản lý quá trình đàm phán, ký kết và thực hiện hợp đồng BOT.

Tuy nhiên, ngoài những điểm mạnh trên pháp luật hợp đồng BOT cũng có những điểm yếu cố hữu của mình là tính chủ quan và tính dễ bị lạc hậu so với cuộc sống. Pháp luật hợp đồng BOT phần nào thể hiện ý chí, mang trong mình những toan tính và lợi ích trước hết của chủ thể ban hành và vì thế không phải lúc nào pháp luật cũng đáp ứng mong mỏi của tất cả các chủ thể hợp đồng BOT. Mặt khác, pháp luật suy cho cùng cũng chỉ là sự phản ứng của con người trước những đổi thay của tự nhiên và xã hội cho nên sự điều chỉnh của pháp luật về hợp đồng BOT thường là sự điều chỉnh sau. Do đó, pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT luôn là một quá trình điều chỉnh rất công phu và nhà làm luật cần nắm bắt các bản chất, tính chất nói trên của pháp luật về hợp đồng BOT để có hướng điều chỉnh hiệu quả nhất. [35]

2.2.1.2 Những nét đặt thù về pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 168 trang tài liệu này.

Đối tượng điều chỉnh của pháp luật về hợp đồng BOT là hợp đồng BOT, nên xuất phát từ tính đặc thù của loại hợp đồng này mà pháp luật về hợp đồng BOT cũng có những nét đặc thù riêng.

Trước hết, pháp luật điều chỉnh về lĩnh vực này ra đời muộn hơn so với các chế định pháp luật khác như pháp luật về đầu tư, hợp đồng và doanh nghiệp nói chung. Tuy ra đời muộn hơn so với các chế định pháp luật khác nhưng những quy định về lĩnh vực này không ngừng được hoàn thiện và phát triển trên cả phương diện hình thức và nội dung. Đây là đặc điểm thứ hai của pháp luật về hợp đồng BOT. Từ chỗ các quy định pháp luật về hợp đồng BOT được quy định lồng ghép, rải rác trong các văn bản pháp luật thuộc các lĩnh vực khác nhau như lĩnh vực luật đầu tư, luật hợp đồng, luật thuế,… Nhà nước ta đã ban hành các quy định pháp luật điều chỉnh cụ thể, riêng biệt đối với hợp đồng BOT.

Những bước phát triển nói trên thể hiện rõ trình độ pháp điển hóa pháp luật của nước ta cũng như sự quan tâm của Nhà nước trong lĩnh vực này đồng thời thể hiện nhận thức của Đảng và Nhà nước về vai trò, tầm quan trọng đặc biệt của pháp luật điều chỉnh về hợp đồng BOT.

Đặc điểm thứ ba của pháp luật về hợp đồng BOT. Các quy định pháp luật trong lĩnh vực này có tác động trực tiếp tới các nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội bởi vì nó điều chỉnh một hợp đồng không đơn thuần phục vụ nhu cầu kinh doanh thu lợi nhuận của các chủ thể kinh doanh mà còn đáp ứng nhu cầu thiết yếu của toàn xã hội.

Đặc điểm thứ tư thể hiện rất rõ đặc trưng của pháp luật về hợp đồng BOT đó là tính phức tạp của chế định pháp luật này. Tính phức tạp này thể hiện một mặt ở chỗ các quy định pháp luật trong lĩnh vực này có liên quan mật thiết, chặt chẽ với các lĩnh vực luật khác như Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai, Luật Xây dựng, Luật Quản lý nợ công... Quy định tại các Luật này được xây dựng hướng tới dự án đầu tư công hoặc đầu tư tư nhân thuần túy. Quy định đối với đầu tư theo hình thức BOT mới được nâng cấp từ Nghị định thành luật có hiệu lực vào 1/2021. Việc không thể phản ánh bản chất của mối quan hệ đối tác công và tư dẫn đến quá trình triển khai dự án BOT còn nhiều khó khăn, bất cập. Trong khi đó, việc thay đổi quy định tại các Luật nêu trên hoặc các Nghị định dưới Luật đều có thể gây ảnh hưởng rất lớn đến việc tuân thủ hợp đồng dự án BOT. Đầu tư theo hình thức BOT về kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ cần các quy định cụ thể điều chỉnh các vấn đề đàm phán, ký kết, thực hiện hợp đồng BOT (chẳng hạn các quy định về thủ tục đàm phán, ký kết hợp đồng BOT, nội dung hợp đồng BOT, chủ thể hợp đồng BOT… đều có những quy định đặc thù khác với những quy định chung trong Bộ Luật Dân Sự hay luật PPP).

Điểm thứ năm, các hợp đồng dự án BOT thường kéo dài từ 20 - 30 năm. Nhà đầu tư cũng như các bên cho vay thường yêu cầu tính bền vững của các quy định pháp luật điều chỉnh hợp đồng. Do vậy, rủi ro khi chính sách thay đổi là hiện hữu

đối với nhà đầu tư, dẫn tới việc nhiều nhà đầu tư đề xuất áp dụng bảo lãnh hoặc yêu cầu một mức lợi nhuận cao hơn, thời gian thu hồi vốn dài hơn nhằm bù đắp cho những rủi ro mà nhà đầu tư phải chịu. Điều này gián tiếp làm tăng chi phí của bản thân dự án, chi phí xã hội để thực hiện dự án BOT (thời gian thu phí kéo dài cũng ảnh hưởng tới người dân sử dụng dịch vụ) cũng như chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư quốc tế do cam kết từ phía Nhà nước còn thấp đây cũng là điểm đặc trưng của loại hợp đồng này.

Điểm thứ sáu, về áp dụng pháp luật, các hợp đồng BOT thường phải thực hiện trong thời gian dài với nhiều rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng dự án. Do đó, sẽ không tránh khỏi các tình huống tranh chấp, kiện tụng từ hai phía Nhà nước hoặc nhà đầu tư. Theo đánh giá của một số nhà đầu tư nước ngoài trong khuôn khổ các Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), trường hợp phát sinh tranh chấp trong quá trình thực hiện hợp đồng đối tác công tư, những quy định hiện nay về luật áp dụng vẫn chưa tạo được sân chơi bình đẳng trong mối quan hệ giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền với nhà đầu tư, hoặc giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư quốc tế. Ngoài ra, nội dung này tại Luật PPP dẫn chiếu tới Bộ Luật Dân sự và Luật Đầu tư hiện hành, cũng chưa thật sự rõ ràng trong áp dụng đối với phương thức đầu tư đặc thù như BOT; do đó chưa làm yên tâm các nhà đầu tư, tổ chức tài chính quốc tế khi đầu tư số vốn lớn trong thời gian dài cho các dự án BOT tại Việt Nam.

Một đặc điểm khác nữa của pháp luật hợp đồng BOT là nội dung trong pháp luật này cần quy định cụ thể các khía cạnh chủ yếu của hợp đồng BOT như các vấn đề về trình tự, thủ tục ký kết hợp đồng BOT, chủ thể hợp đồng BOT, nội dung hợp đồng BOT, vấn đề pháp lý doanh nghiệp BOT và vấn đề tài chính trong hợp đồng BOT như nguồn vốn, cơ chế huy động vốn theo hợp đồng BOT và các ưu đãi, bảo lãnh… áp dụng đối với hợp đồng BOT…

Có thể nói pháp luật về hợp đồng BOT ở nước ta đang ngày càng được hoàn thiện đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội và xu hướng hội nhập. Tuy nhiên, đây là một lĩnh vực pháp luật còn mới so với các lĩnh vực pháp luật khác lại là lĩnh vực hết sức phức tạp, đòi hỏi sự tương thích đồng bộ của các chế định pháp luật khác có liên quan. Vì vậy, đây vẫn là lĩnh vực pháp luật đòi hỏi Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện hơn nữa để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội.

2.2.1.3. Vai trò của pháp luật về hợp đồng BOT

Pháp luật về hợp đồng BOT là cơ sở thừa nhận, định hướng và thúc đẩy quan hệ hợp đồng BOT

Pháp luật ra đời là do đòi hỏi khách quan của việc điều chỉnh các quan hệ kinh tế, xã hội. Pháp luật về hợp đồng BOT cũng không nằm ngoài quy định đó,

nó ra đời là do yêu cầu của việc điều chỉnh quan hệ đầu tư của khu vực tư nhân vào CSHT thông qua hợp đồng BOT. Đến lượt mình pháp luật về hợp đồng BOT tác động trở lại làm cho quan hệ hợp đồng BOT phát triển phù hợp với ý chí của Nhà nước.

Tuy nhiên không thể coi pháp luật về hợp đồng BOT là nguyên nhân hay động lực của các dự án BOT. Pháp luật không sáng tạo ra phương thức đầu tư theo hợp đồng BOT mà chỉ thừa nhận một thực tế đã trở thành phổ biến ở hầu hết các quốc gia trên Thế giới. Như đã trình bày ở phần trước, hợp đồng BOT xuất hiện khi nền kinh tế đã phát triển ở mức độ nhất định và gắn liền với trào lưu tư nhân hóa và xã hội hóa các lĩnh vực công. Những quan hệ độc quyền xây dựng CSHT. Để đảm bảo các hoạt động xây dựng CSHT bởi khu vực tư nhân phát triển theo hướng chung có lợi cho nền kinh tế quốc dân cần phải có sự điều chỉnh pháp luật các quan hệ này. Có pháp luật điều chỉnh thì hoạt động xây dựng CSHT theo hợp đồng BOT buộc phải tuân thủ theo pháp luật và như vậy quan hệ hợp đồng BOT phát triển theo những hành lang định sẵn hoặc nhằm đạt được những mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Nếu không có pháp luật điều chỉnh thì quan hệ hợp đồng BOT không thể phát triển, các chủ thể tham gia quan hệ đó sẽ chỉ nhằm vào lợi nhuận cho bản thân mình dẫn đến sự hỗn loạn của việc phát triển CSHT trong khu vực kinh tế tư nhân. Chính sự phát triển không ổn định đó làm cho quyền lợi các chủ thế không được đảm bảo, đồng thời trở thành lực cản đối với sự phát triển CSHT. Hơn nữa, quan hệ hợp đồng BOT phát triển không ổn định còn có thể gây thiệt hại cho chính bản thân nền kinh tế, xã hội trong một Quốc gia.

Xuất phát từ nhu cầu trong đầu tư CSHT mà các quy định pháp luật đầu tiên về hợp đồng BOT của Việt nam đã được ban hành đúng lúc và kịp thời, Với các quy phạm pháp luật về hợp đồng BOT cho thấy sự khẳng định của Nhà nước Việt Nam mong muốn thực hiện chính sách đầu tư xây dựng CSHT thông qua hợp đồng BOT nhất quán, công khai, mang tính chất ổn định lâu dài.

Tóm lại đa dạng hóa phương thức đầu tư vào CSHT bằng khu vực tư nhân thông qua hợp đồng BOT là động lực của sự phát triển. Trong nền sản xuất hàng hóa, Nhà nước với tư cách là chủ thể quyền lực công cộng, quản lý đời sống kinh tế xã hội bằng pháp luật thì hiển nhiên phải xác lập “ luật chơi” cho các chủ thể kinh doanh, trong đó có lĩnh vực pháp luật về hợp đồng BOT nhằm điều chỉnh các quan hệ hợp đồng BOT.

Đưa ra các chế định nhằm hướng dẫn các bên ký kết và thực hiện hợp đồng BOT:

Pháp luật có vai trò điều tiết các mối quan hệ xã hội, bảo đảm các điều kiện an ninh trật tự cần thiết để xã hội ổn đinh và phát triển. Với tính khách quan, công bằng và nghiêm minh, pháp luật điều tiết các quan hệ xã hội, bảo đảm các điều kiện

an ninh trật tự cần thiết để xã hội ổn định và phát triển. Do đó, một trong những vai trò quan trọng nhất của pháp luật hợp đồng BOT là điều chỉnh hành vi của các bên chủ thể tham gia hợp đồng BOT, giúp các bên hiểu và chấp hành đúng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về vấn đề này.

Các chế định pháp luật hợp đồng BOT đưa ra các hướng dẫn, xác định hành lang pháp luật tạo điều kiện thuận lợi cho việc kí kết và thực hiện hợp đồng BOT trên thực tế của các chủ thể một cách đầy đủ, có hệ thống, chính xác và thống nhất. Mặt khác, pháp luật hợp đồng BOT góp phần nâng cao dân trí pháp lý trong lĩnh vực này, là công cụ hữu hiệu giúp các chủ thể hiểu phạm vi và nội dung các quyền và nghĩa vụ của mình khi tham gia đàm phán, ký kết và thực hiện hợp đồng BOT, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của cơ quan Nhà nước liên quan, góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa về vấn đề này.

Là phương tiện quản lý của Nhà nước đối với hợp đồng BOT

Với những đặc trưng riêng của mình, pháp luật về hợp đồng BOT là một công cụ hữu hiệu của Nhà nước để triển khai những chủ trương, chính sách của Nhà nước trong việc phát triển CSHT thông qua việc đầu tư của khu vực tư nhân, phát huy những yếu tố tích cực và hạn chế những tiêu cực của phương thức đầu tư đối tác công tư. Pháp luật hợp đồng BOT tạo ra cơ sở pháp lý cho sự phát sinh, phát triển, vận động của các quan hệ hợp đồng BOT theo mục tiêu và ý chí của Nhà nước.

Với chức năng quản lý xã hội, Nhà nước sử dụng pháp luật về hợp đồng BOT để điều chỉnh các quan hệ hợp đồng BOT nhằm tạo ra sự đồng bộ, thống nhất cho quá trình phát triển CSHT giao thông. Vai trò căn bản của pháp luật là điều chỉnh quan hệ xã hội. Pháp luật về hợp đồng BOT tạo ra môi trường pháp lý cần thiết, định hướng cho các quan hệ xã hội đó phát triển ổn định, đúng quy luật. Các quy phạm pháp luật trong lĩnh vực này không chỉ xác định quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư mà còn điều chỉnh hành vi đầu tư của nhà đầu tư. Thông qua pháp luật về hợp đồng BOT, nhà đầu tư biết được phạm vi kinh doanh của mình và phải tiến hành các hoạt động đó như thế nào để đạt được mục tiêu lợi nhuận mà không làm ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích chung của xã hội. Thông qua sự điều chỉnh của pháp luật, nếu nhà đầu tư không tuân thủ thì phải gánh chịu các hậu quả do chính pháp luật đó quy định. Vì vậy với các quy định pháp luật về hợp đồng BOT Nhà nước đã tạo ra hành lang cho các quan hệ hợp đồng BOT vận động và phát triển theo một quỹ đạo thống nhất, phù hợp với quy luật phát triển khách quan của xã hội.

Thúc đẩy hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực liên quan

Hợp đồng BOT là một chế định phức tạp nhưng rất quan trọng của pháp luật kinh tế. Mặc dù việc phân chia hệ thống pháp luật thành các lĩnh vực pháp luật khác nhau trong đó có luật kinh tế hoàn toàn phục vụ cho mục đích nghiên cứu hoặc đào

tạo, có thể thấy pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT đóng vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật của quốc gia nói chung và pháp luật kinh tế nói riêng.

Nếu so sánh với pháp luật dân sự vốn quan tâm tới các quan hệ pháp lý của một đời người thì luật kinh tế cũng xoanh quay những vấn đề thường thấy của một doanh nghiệp trong thời gian tồn tại của nó. Với một cách tiếp cận như vậy, những vấn đề chính của luật kinh tế có thể bao gồm pháp luật doanh nghiệp, pháp luật hợp đồng trong kinh doanh, pháp luật giải quyết tranh chấp trong kinh doanh, pháp luật phá sản doanh nghiệp. Bên cạnh những phần chung đó, luật kinh tế có thể bao gồm những vấn đề chuyên sâu như pháp luật về quản trị doanh nghiệp, pháp luật về các lĩnh vực kinh tế, pháp luật về các hợp đồng chuyên biệt, pháp luật về cạnh tranh và kiểm soát độc quyền, pháp luật bảo vệ người tiêu dùng, pháp luật về kinh tế quốc tế, pháp luật trọng tài và những lĩnh vực pháp luật khác…

Trong mối quan hệ chung - riêng nói trên, pháp luật về hợp đồng theo hình thức đối tác công tư BOT có tác động tích cực đối với sự phát triển của pháp luật kinh tế mà đặc biệt là pháp luật về hợp đồng, đầu tư và doanh nghiệp.

2.2.1.4 Cấu trúc về nội dung của pháp luật về hợp đồng BOT trong các dự án giao thông đường bộ

Hợp đồng BOT không còn là một chế định pháp luật mới ở các quốc gia trên Thế giới. Hầu hết các nước đã có một hệ thống các quy định pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT ngày càng hoàn thiện. Mặc dù có những tương đồng nhất định liên quan đến bản chất pháp lý và đặc thù của hợp đồng BOT, định hướng và khung pháp lý điều chỉnh hợp đồng BOT khác nhau rất lớn giữa các nước xuất phát từ trình độ phát triển của mỗi quốc gia cũng như chính sách xây dựng kinh tế, chính trị, xã hội của mỗi nước.

Với phương pháp tiếp cận nghiên cứu, xác định sự giống và khác giữa các văn bản pháp luật điều chỉnh hợp đồng BOT nhằm tìm ra mối tương quan, sự tương đồng cũng như những khác biệt trên khía cạnh cơ bản của hợp đồng BOT như các yếu tố công, tư trong hợp đồng BOT, hình thức văn bản sử dụng để ban hành quy định về hợp đồng BOT, nội dung và phạm vi điều chỉnh của pháp luật hợp đồng BOT, từ đó giải thích nguồn gốc, lý do của sự tương đồng và khác biệt đó, đánh giá cách giải quyết trong các hệ thống pháp luật qua đây rút ra những bài học kinh nghiệm cho việc điều chỉnh pháp luật Việt Nam về hợp đồng BOT.

Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng hợp đồng BOT là loại hợp đồng có nguồn luật điều chỉnh khá đa dạng, bao gồm pháp luật Việt Nam, pháp luật nước ngoài và pháp luật quốc tế, thậm chí có thể bao gồm cả các thông lệ và tập quán quốc tế về đầu tư theo hình thức đối tác công tư: [25-56]

- Các quy phạm pháp luật quy định về chủ thể và quyền, nghĩa vụ của các chủ thể tham gia hợp đồng BOT: nhóm quy phạm pháp luật này có nhiệm vụ quy

định về thành phần chủ thể tham gia quan hệ đầu tư dưới dạng hợp đồng BOT (ví dụ: đối tác công là ai, đối tác tư là ai); điều kiện cụ thể để mỗi chủ thể đó tham gia vào quan hệ đầu tư này như thế nào nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên cũng như bảo đảm lợi ích chung của toàn xã hội; quyền và nghĩa vụ của mỗi chủ thể tham gia quan hệ đầu tư dưới dạng hợp đồng BOT.

- Các quy phạm pháp luật quy định về hình thức và nội dung hợp đồng BOT: nhóm quy phạm pháp luật này có nhiệm vụ quy định về hình thức và nội dung của hợp đồng BOT; vấn đề hiệu lực của hợp đồng; trình tự ký kết và thực hiện hợp đồng BOT…

- Các quy phạm pháp luật quy định về trình tự, thủ tục đầu tư dự án theo hình thức hợp đồng BOT: nhóm quy phạm pháp luật này có nhiệm vụ quy định về trình tự, thủ tục thực hiện một dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT. Để quản lý hiệu quả hợp đồng BOT, Nhà nước phải quy định rõ trình tự triển khai thực hiện một dự án BOT bao gồm các giai đoạn: a) Lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, quyết định chủ trương đầu tư và công bố dự án; b) Lập, thẩm định và phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi; c) Tổ chức lựa chọn nhà đầu tư; d) Đàm phán, thành lập doanh nghiệp dự án (nếu có), ký kết hợp đồng dự án; đ) Triển khai thực hiện dự án. Trong số các thủ tục trên đây, thủ tục lựa chọn nhà đầu tư (chủ yếu là thông qua phương thức đấu thầu) cần được xem là trọng tâm và có ý nghĩa quyết định đến sự thành bại của dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư.

- Các quy phạm pháp luật quy định về nguồn vốn thực hiện dự án dưới dạng hợp đồng BOT: nhóm quy phạm pháp luật quy định về nguồn vốn của nhà nước, nguồn vốn của nhà đầu tư trong các dự án BOT. Trong đó xác định nguồn vốn của nhà nước được sử dụng như thế nào trong các dự án BOT và được tạo lập từ nguồn nào để chi trả cho các hoạt động như hỗ trợ xây dựng công trình giao thông, thanh toán cho các doanh nghiệp dự án, xác định tỷ lệ phần vốn góp, tiến độ thực hiện góp vốn của nhà đầu tư để thực hiện dự án BOT.

- Các quy phạm pháp luật quy định về ưu đãi và bảo đảm đầu tư: nhóm quy phạm này quy định về các biện pháp ưu đãi và bảo đảm đầu tư để hỗ trợ cho nhà đầu tư thực hiện dự án BOT nói chung và BOT giao thông đường bộ nói riêng. Tùy vào từng dự án BOT mà sẽ áp dụng các biện pháp ưu đãi và bảo đảm đầu tư phù hợp trên cơ sở quy định của pháp luật.

- Các quy phạm pháp luật quy định về quyết toán công trình dự án BOT: thực tế cho thấy, những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư dưới dạng hợp đồng BOT thường có liên quan đến hai chủ đề quan trọng, đó là cơ chế lựa chọn nhà đầu tư và cơ chế quyết toán dự án