Giải quyết tranh chấp tài sản của vợ chồng khi ly hôn tại Tòa án nhân dân qua thực tiễn huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

NGUYỄN THỊ XUÂN

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN TẠI TAND

QUA THỰC TIỄN HUYỆN ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành: LUẬT DÂN SỰ Mã số: 60 38 30

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Phương Lan

HÀ NỘI - 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật- Đại học Quốc gia Hà Nội.

Vậy, tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

NGUYỄN THỊ XUÂN

MỤC LỤC

Trang bìa phụ Lời cam đoan Mục lục

Bảng viết tắt

MỞ ĐẦU 1

1. Tính cấp thiết của đề tài 1

2. Tình hình nghiên cứu đề tài 3

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 3

4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 4

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài 4

6. Những điểm mới và ý nghĩa của luận văn 4

7. Kết cấu của luận văn 5

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH

CHẤP TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN 6

1.1. CĂN CỨ PHÁP LÝ ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP

TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN 6

1.1.1. Căn cứ xác định tài sản chung của vợ chồng 6

1.1.2. Căn cứ xác định tài sản riêng của vợ, chồng 12

1.1.3. Xác định các nghĩa vụ tài sản chung, nghĩa vụ tài sản riêng của

vợ, chồng trong thời kỳ hôn nhân 15

1.2. MỘT SỐ NGUYÊN TẮC CƠ BẢN ĐỊNH HƯỚNG VIỆC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG KHI

LY HÔN 19

1.2.1. Tôn trọng sự thoả thuận hợp lý của vợ chồng 20

1.2.2. Đảm bảo sự bình đẳng về quyền sở hữu tài sản của vợ chồng 21

1.2.3. Đảm bảo lợi ích chính đáng của vợ, chồng trong sản xuất, nghề nghiệp 22

1.2.4. Đảm bảo quyền, lợi ích chính đáng của vợ, con chưa thành niên,

con đã thành niên không có khả năng lao động 23

1.2.5. Chia tài sản bằng hiện vật hoặc giá trị 25

1.3. Ý NGHĨA CỦA VIỆC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÀI SẢN

CỦA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN 27

Chương 2: THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN TẠI TOÀ ÁN NHÂN DÂN HUYỆN ĐIỆN BÀN, TỈNH

QUẢNG NAM 30

2.1. XÁC ĐỊNH TÀI SẢN TRANH CHẤP TRONG VỤ ÁN LY HÔN 32

2.1.1. Đối tượng tài sản tranh chấp 32

2.1.2. Giá trị tài sản tranh chấp 34

2.1.3. Tranh chấp giữa vợ chồng về các nghĩa vụ tài sản phát sinh trong

thời kỳ hôn nhân 38

2.2. VẤN ĐỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT ĐỂ GIẢI QUYẾT TRANH

CHẤP TÀI SẢN GIỮA VỢ VÀ CHỒNG KHI LY HÔN 41

2.2.1. Vận dụng các nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn trong thực tiễn

xét xử tại Toà án 42

2.2.2. Phương thức giải quyết đối với tài sản đang tranh chấp 47

2.2.3. Giải quyết tranh chấp về các khoản nợ 54

2.2.4. Giải quyết tranh chấp về bất động sản giữa vợ và chồng 58

Chương 3: NHỮNG VẪN ĐỀ PHÁT SINH TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT, NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC GIẢI QUYẾT TRANH

CHẤP VỀ TÀI SẢN GIỮA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN 68

3.1. NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT SINH TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CÁC TRANH CHẤP TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN 68

3.1.1. Vướng mắc về nhận thức và áp dụng pháp luật 68

3.1.2. Vấn đề định giá tài sản tranh chấp 73

3.1.3. Xác định tài sản của vợ chồng trong thực tế 77

3.1.4. Xác định những người có quyền lợi liên quan đến tài sản đang tranh chấp 82

3.1.5. Xác định nghĩa vụ chung, nghĩa vụ riêng của vợ, chồng trong

thời kỳ hôn nhân 86

3.1.6. Vấn đề thủ tục tố tụng 88

3.2. NHỮNG ĐIỂM HẠN CHẾ CỦA PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỊNH TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN

THIỆN PHÁP LUẬT 93

3.3. MỘT SỐ ĐIỂM HẠN CHẾ HIỆU QUẢ CỦA VIỆC ÁP DỤNG PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÀI SẢN CỦA VỢ

CHỒNG KHI LY HÔN TẠI TOÀ ÁN 102

3.4. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG XÉT XỬ CÁC TRANH CHẤP TÀI SẢN GIỮA VỢ CHỒNG KHI LY HÔN 105

KẾT LUẬN 113

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 115

BẢNG VIẾT TẮT

BLDS

: Bộ luật dân sự
BLTTDS	: Bộ luật tố tụng dân sự
HĐXX	: Hội đồng xét xử
HNGĐ	: hôn nhân gia đình
Luật HN&GĐ	: Luật Hôn nhân và Gia đình
Nghị định 70/CP	: Nghị định số 70/2001/NĐ-CP ngày 03/10/2001 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Hôn nhân và Gia đình
Nghị quyết 02/2000/HĐTP	: Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP ngày 23/12/2000 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Luật Hôn nhân gia đình 2000.
NN&PTNT	: nông nghiệp và phát triển nông thôn
PT	: phúc thẩm
ST	: sơ thẩm
TAND	: Tòa án nhân dân
Tp.	Thành phố
UBND	: Ủy ban nhân dân

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 132 trang tài liệu này.

MỞ ĐẦU‌

1. Tính cấp thiết của đề tài

Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Để xây dựng gia đình tốt thì nền tảng hôn nhân phải bền vững, ngoài việc được hình thành trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, tiến bộ thì việc tạo lập tài sản là một trong những điều kiện tất yếu để nuôi sống gia đình, là điều kiện vật chất, cơ sở kinh tế cho hôn nhân tồn tại bền vững. Vì vậy, các nhà làm luật đã quan tâm xây dựng các quy định về chế độ tài sản của vợ chồng là một trong những chế định quan trọng, cơ bản nhất của pháp luật Hôn nhân và gia đình. Các quy định của pháp luật về căn cứ xác lập tài sản của vợ chồng khẳng định rõ về quyền sở hữu của vợ chồng đối với tài sản chung, tài sản riêng và trên cơ sở đó xác định nguyên tắc cơ bản giải quyết các tranh chấp về tài sản phát sinh giữa vợ và chồng. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, pháp luật đã bộc lộ những điểm chưa phù hợp dẫn đến có nhiều cách hiểu không thống nhất, gây khó khăn cho những người thực thi pháp luật cũng như không đảm bảo quyền lợi chính đáng của các đương sự.

Thông thường, một vụ án hôn nhân gia đình cần giải quyết ba mối quan hệ đó là quan hệ hôn nhân, quan hệ con chung và quan hệ về tài sản. Thực tế đã cho thấy các tranh chấp về tài sản giữa vợ và chồng trong các vụ án ly hôn rất phức tạp, thường kéo dài, mất nhiều thời gian, tiền của, công sức của các đương sự cũng như của các cơ quan tiến hành tố tụng. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó là việc giải quyết tranh chấp về tài sản của vợ chồng khi ly hôn chưa đúng pháp luật, chưa xác đáng, chưa phù hợp với thực tế khách quan của quan hệ sở hữu… do đó chưa bảo vệ được quyền, lợi ích chính đáng của các đương sự. Vì vậy, sự nghiên cứu việc giải quyết các tranh chấp về tài sản giữa vợ và chồng trong các vụ án ly hôn tại địa bàn

huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam nhằm làm sáng tỏ hơn các quy định pháp luật cũng như vận dụng pháp luật để giải quyết vấn đề này là cần thiết.

Những năm gần đây, với sự phát triển của nền kinh tế thị trường nên đời sống xã hội cũng như kinh tế của người dân ngày càng được đảm bảo và nâng cao. Song mặt trái của nền kinh tế thị trường đã dẫn đến nhiều người sống buông thả, coi trọng vật chất, tình cảm giữa mọi người với nhau không còn mặn mà, được coi trọng như trước. Giá trị tài sản lớn và sự coi trọng vật chất làm cho những tranh chấp về tài sản giữa vợ và chồng trong các vụ án ly hôn có tính quyết liệt, căng thẳng hơn, nên việc giải quyết cũng gặp nhiều khó khăn.

Là một huyện có mức sống trung bình so với cả nước song Điện Bàn cũng chịu sự ảnh hưởng chung của xã hội. Những năm gần đây, số lượng các vụ án nói chung tại địa bàn, đặc biệt là án hôn nhân gia đình tăng nhanh về số lượng, phức tạp về nội dung, nhiều vụ tranh chấp rất gay gắt, khiếu nại kéo dài gây nhiều khó khăn cho các cơ quan tiến hành tố tụng cũng như những người tham gia tố tụng. Hầu hết các vụ án đều được giải quyết trong thời hạn luật định, thấu tình đạt lý, khách quan, được sự đồng tình của người dân. Tuy nhiên, thực tiễn giải quyết vấn đề tài sản khi ly hôn trong các vụ án hôn nhân gia đình còn gặp nhiều vướng mắc, bất cập do có nhiều quan điểm nhận thức, đánh giá khác nhau nên vẫn còn một số vụ án bị cấp trên cải sửa, hủy dẫn đến vụ án phải xét xử lại nhiều lần. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng phải kể đến các quy định của pháp luật còn chưa rõ ràng, một số quy định còn chung chung, chưa có sự thống nhất từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền và cá nhân thực thi pháp luật liên quan đến giải quyết tài sản của vợ chồng trong vụ án ly hôn.

Với đề tài: “Giải quyết tranh chấp tài sản của vợ chồng khi ly hôn tại Tòa án nhân dân qua thực tiễn huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam”, tác giả