Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - Qua thực tiễn tỉnh Thái Nguyên

số liệu thống kê gần đây, trên toàn quốc, trong tổng số các vụ việc khiếu nại được các cơ quan chức năng thụ lý, giải quyết có đến 70% số vụ việc liên quan đến đất đai. [5, tr.1]

Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, với việc xác định khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân, được Hiến pháp và pháp luật quy định và bảo đảm, trong những năm qua, công tác giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên có những chuyển biến tích cực, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Bên cạnh đó, công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên cũng còn những hạn chế như: một số vụ việc chưa được giải quyết kịp thời hoặc được giải quyết nhưng chưa đúng quy định của pháp luật; tinh thần trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức trong thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai chưa cao; việc giải quyết khiếu nại, giải quyết tranh chấp về đất đai có nơi làm chưa triệt để, còn có biểu hiện ngại khó, ngại va chạm, chưa thực hiện tốt việc tổ chức đối thoại với người khiếu nại; một số vụ việc đã thanh tra, kiểm tra, có kết luận nhưng chậm ban hành quyết định giải quyết khiếu nại; kiến thức, ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của một bộ phận cán bộ, công chức, nhân dân còn hạn chế…

Chính vì vậy, việc nghiên cứu những quy định của pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; đánh giá tình hình khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, kết quả thực hiện công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên để làm rõ những ưu điểm, hạn

chế, nguyên nhân của những hạn chế trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai, từ đó tìm ra quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh là vấn đề có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.

Xuất phát từ mục đích và ý nghĩa đó, tôi lựa chọn Đề tài “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - qua thực tiễn tỉnh Thái Nguyên” làm Luận văn Cao học của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Từ trước đến nay, trong khoa học pháp lý đã có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu về pháp luật khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính, cũng như khiếu nại về đất đai và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Từ nhiều hướng và mức độ tiếp cận khác nhau, các bài viết, công trình nghiên cứu đã làm sáng tỏ những vấn đề mang tính lý luận về khiếu nại hành chính, khiếu nại đất đai, thực trạng quy định của pháp luật về khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai, thực trạng công tác giải quyết khiếu nại hành chính, khiếu nại đất đai, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai, cũng như những giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai. Một số công trình mà tác giả đã được tiếp cận như:

- Thanh tra Chính phủ, Tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tình hình mới, Nhà xuất bản Hà Nội, Hà Nội năm 2006;

- ThS. Nguyễn Thế Thịnh (chủ biên), Công tác dân vận trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007;

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 123 trang tài liệu này.

- TS. Trần Văn Sơn, Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007;

- Viện Khoa học Thanh tra (Thanh tra Chính phủ), Khiếu nại, tố cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở Việt Nam hiện nay, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính, Hà Nội năm 2012;

- Ngô Mạnh Toan (2007), Hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam, Luận án Tiến sỹ Luật học;

- Nguyễn Thế Thuấn (2001), Tăng cường hiệu quả pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học;

- Nguyễn Thị Thủy (2009), Quyền khiếu nại hành chính của công dân ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học;

- Lê Văn Thành (2012), Áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nước về đất đai của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học;

- Nguyễn Thị Thu Hằng (2011), Giải quyết khiếu nại về đất đai tại các khu công nghiệp của các cơ quan hành chính nhà nước ở tỉnh Bắc Giang hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Luật học.

Ngoài các công trình nêu trên, còn có một số công trình là luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công ở Việt Nam như: Bùi Thị Thúy Ngân (2011), Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong công tác giải phóng mặt bằng ở thành phố Hà Nội; Trần Văn Anh (2010), Nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp xã của tỉnh Bắc Ninh; Trần Anh Hùng (2007), Thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước ở thành phố Hồ Chí Minh; Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010), Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý đất đai của Ủy ban nhân dân cấp huyện tỉnh Khánh Hòa; Phạm Thị Hồng Uyên (2011), Giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay; Lê Hồng Oanh Ngọc (2009), Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại ở thành phố Hà Nội…

Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Do đó, việc nghiên cứu đề tài “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - qua

thực tiễn tỉnh Thái Nguyên” vừa có ý nghĩa thực tiễn vừa có giá trị nhất định về lý luận.

3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục tiêu

Phân tích thực trạng công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Trên cơ sở đó, đưa ra quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, lợi ích của nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai ở địa phương.

3.2. Nhiệm vụ

- Làm rõ quan niệm về khiếu nại, khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai; các nguyên tắc, ý nghĩa, tiêu chí đánh giá hiệu quả, các yếu tố tác động đến công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.

- Nắm vững nội dung quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai: quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại, người bị khiếu nại; các trường hợp không thụ lý giải quyết khiếu nại; thời hiệu khiếu nại, thời hạn giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; thẩm quyền, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai.

- Phân tích, đánh giá khái quát các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; thực trạng công tác giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh (làm rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế).

- Đưa ra một số quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong 5 năm qua, từ năm 2009 đến hết năm 2013.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Luận văn vận dụng các phương pháp luận triết học Mác - Lê nin: phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Đồng thời có sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích - tổng hợp, logic, so sánh, khảo sát, thống kê, tổng kết thực tiễn trong quá trình giải quyết các vấn đề đặt ra của đề tài và kế thừa những kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài của các tác giả trước đó.

6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của đề tài

Luận văn là nguồn tư liệu tổng hợp về thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Cung cấp thêm các luận cứ khoa học trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.

Luận văn có giá trị tham khảo đối với sinh viên đại học, cao học luật và hành chính, có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ công tác giảng dạy, nghiên cứu ở Trường Chính trị tỉnh, Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện, hoặc làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này.

Từ các đề xuất tại Luận văn có thể là những gợi ý để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về khiếu nại, giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên nói riêng và cả nước nói chung, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện quyền khiếu nại và giải quyết khiếu nại.

7. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai

Chương 2: Thực trạng về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian qua

Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI

1.1. KHIẾU NẠI, KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH, KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI

1.1.1. Khiếu nại

Khiếu nại là một hiện tượng xã hội, do đó có nhiều quan niệm và cách hiểu khác nhau về khiếu nại.

Theo Đại từ điển Tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên, “khiếu nại” được hiểu là “thắc mắc, đề nghị xem lại những kết luận, quyết định do cấp có thẩm quyền đã làm, đã chuẩn y”. [41, tr.904]

Theo Từ điển Giải thích thuật ngữ Luật học thì “khiếu nại” là: Những đề nghị của công dân, cơ quan, tổ chức với cơ quan nhà nước hoặc người có chức vụ về sự vi phạm hoặc cho là vi phạm quyền và lợi ích chính đáng của họ; khiếu nại được thể hiện dưới hình thức viết hoặc trình bày miệng. Nếu là khiếu nại viết thì đơn khiếu nại phải được ký bởi chính người có quyền hoặc lợi ích bị vi phạm hoặc người giám hộ của người đó, trong đó ghi rõ họ, tên, địa chỉ (hoặc nơi công tác, học tập). [29, tr.67]

Dưới góc độ xã hội, khiếu nại là hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội, đó là sự phản ứng có tính tự nhiên của chủ thể này đối với hành vi của chủ thể khác khi họ cho rằng hành vi đó không phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực trong đời sống cộng đồng, xâm phạm đến quyền, lợi ích của mình. Như vậy, theo quan niệm này thì khiếu nại phản ánh hiện tượng vi phạm những quy tắc của cộng đồng và xã hội cần phải có phương thức giải quyết. [39, tr.10]

Dưới góc độ chính trị - pháp lý, khiếu nại là một quyền tự do, dân chủ quan trọng của công dân được Hiến pháp, pháp luật quy định và bảo đảm thực hiện bởi bộ máy nhà nước. Quyền khiếu nại được coi là “quyền để bảo vệ quyền”, là công cụ pháp lý để công dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị hành vi của người khác xâm phạm, nghĩa là “khiếu nại được sử dụng khi quyền chủ thể khác của chính người khiếu nại hoặc của người được bảo hộ bị xâm phạm”. [40, tr.720]

Xét trong mối quan hệ giữa nhà nước (chủ thể quản lý) với công dân (đối tượng quản lý) thì khiếu nại là sự phản ứng của đối tượng quản lý đối với chủ thể quản lý (nhà nước hoặc nhân viên nhà nước). Do đó, khiếu nại là kênh thông tin “phản hồi” của đối tượng quản lý với các chủ thể quản lý về những tồn tại khuyết điểm của hệ thống quản lý nhà nước. Thông qua khiếu nại và giải quyết khiếu nại, nhà nước kiểm tra, giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước và hoàn thiện hoạt động quản lý của mình. Khiếu nại là một kênh thông tin có giá trị quan trọng, phản ánh hoạt động của bộ máy nhà nước. Vì vậy, khiếu nại còn được coi là công cụ để công dân và các thiết chế chính trị - xã hội giám sát việc thực thi quyền lực nhà nước của các cơ quan nhà nước. [39, tr.10]

1.1.2. Khiếu nại hành chính

Là một hiện tượng xã hội nên khiếu nại có thể xảy ra ở nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Do đó, dựa vào các tiêu chí khác nhau có thể phân loại khiếu nại thành các nhóm khác nhau. Xét trong mối quan hệ giữa công dân với nhà nước, khiếu nại có thể xảy ra ở cả 3 lĩnh vực thực hiện quyền lực nhà nước: lĩnh vực lập pháp, lĩnh vực hành pháp và lĩnh vực tư pháp.

Trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, quyền khiếu nại của công dân là quyền khiếu nại hành chính. Theo Từ điển Luật học, khiếu nại hành chính là việc “yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ,