Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - Qua thực tiễn tỉnh Bắc Giang

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Số hiệu biểu đồ

Tên biểu đồ	Trang
Biểu đồ 2.1:	Tỷ lệ vụ việc về đất đai trên tổng số vụ việc khiếu kiện giai đoạn 2010-2014	50
Biểu đồ 2.2:	Tình hình khiếu nại về đất đai qua các năm	51
Biểu đồ 2.3:	Thể hiện số quyết định hành chính về đất đai bị khiếu nại so với quyết định hành chính đã ban hành giai đoạn 2010-2014	52

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 104 trang tài liệu này.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Đất đai là tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là thành phần quan trọng của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng và là thành quả cách mạng của cả dân tộc Việt nam. Bất kỳ quốc gia nào, nếu biết quản lý, sử dụng hợp lý đất đai thì nguồn tài nguyên này được bảo vệ và mang lại hiệu quả, lợi ích to lớn, thiết thực phục vụ cho mỗi con người và cả cộng đồng.

Đất đai có vai trò quan trọng như vậy nên Đảng và Nhà nước ta giành sự quan tâm đặc biệt đến vấn đề đất đai. Chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước về đất đai được điều chỉnh cho phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước chính sách pháp luật đất đai trở thành cơ sở pháp lý hết sức quan trọng huy động nguồn lực đất đai để phát triển nên kinh tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Với việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về đất đai, đặc biệt là Luật Đất đai năm 1987, Luật Đất đai năm 1993, Luật Đất đai năm 2003, mới đây nhất là Luật Đất đai năm 2013, hệ thống quy phạm pháp luật về đất đai đã từng bước được hoàn thiện, cơ bản đáp ứng yêu cầu công tác quản lý nhà nước về đất đai trong các thời kỳ, phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, hộ gia đình, cơ quan, tổ chức trong quản lý, sử dụng đất đai. Vì vậy, quản lý nhà nước bằng pháp luật về đất đai ngày càng hoàn thiện đã đạt được những tiến bộ rõ rệt, hệ thống quản lý về đất đai được tăng cường, từng bước phân cấp và phát huy tính tự chủ của địa phương.

Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, tình hình quản lý và sử dụng đất đai hiện nay đang có những yếu kém như vấn đề quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chưa có tính chiến lược lâu dài và ổn định hoặc thiếu tính khả thi; cơ chế quản lý về đất đai thiếu tính hiệu quả; cơ quan quản lý đất đai các cấp nhìn chung còn nhiều yếu kém. Chính vì thế tình trạng tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về quản lý và sử dụng đất đai có xu hướng diễn biến phức tạp. Việc giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo còn chưa kịp thời, thiếu hiệu quả. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến ngày càng có nhiều vụ tranh chấp, khiếu nại liên quan đến đất đai trên toàn quốc. Theo số liệu thống kê, trong tổng số các vụ khiếu nại được các cơ quan chức năng thụ lý, giải quyết trên cả nước có đến 70% số vụ việc liên quan đến đất đai

Khiếu nại, tố cáo là quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp: Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi nhận tại Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân” [24, Điều 30]. Đây là hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội như là một phản ứng của con người trước một quyết định, một hành vi nào đó mà người khiếu nại cho rằng quyết định hay hành vi đó là không phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực trong đời sống cộng đồng, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Như vậy, khiếu nại là quyền cơ bản của công dân, là biện pháp pháp lý để công dân sử dụng bảo vệ quyền và lợi ích của mình khi bị xâm phạm. Thực hiện quyền khiếu nại là một trong những hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia hoạt động quản lý nhà nước quản lý xã hội, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, công chức nhà nước. Khiếu nại là một kênh thông tin khách quan phản ánh việc thực thi quyền lực của bộ máy nhà nước,

phản ánh tình hình thực hiện công vụ của cán bộ, công chức. Do đó công tác giải quyết khiếu nại không những có vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước, mà còn thể hiện mối quan hệ bình đẳng giữa nhà nước và công dân. Thông qua giải quyết khiếu nại, Đảng và Nhà nước kiểm tra tính đúng đắn, sự phù hợp của đường lối, chính sách, pháp luật. Qua việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại của công dân cũng là cơ sở thực tiễn để hoàn thiện cơ chế, chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, góp phần đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, tiêu cực trong các cơ quan nhà nước, ổn định tình hình chính trị, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Chính vì vậy, giải quyết khiếu nại của công dân là một vấn đề được Đảng và nhà nước và nhân dân đặc biệt quan tâm. Trong những năm qua, công tác giải quyết khiếu nại đã có nhiều chuyển biến tích cực, việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại đúng pháp luật, góp phần phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của

Nhà nước về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, với việc xác định khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân, được Hiến pháp và pháp luật quy định và bảo đảm, trong những năm qua, công tác giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có những chuyển biến tích cực, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, trong những năm qua với sự tập trung chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền và sự phối hợp với các đoàn thể nhân dân, công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đã có chuyển biến tích cực. Từ sau đợt cao điểm thực hiện Chỉ thị 09/CT-TW ngày 06/3/2002 của Ban Bí thư

Trung ương, và Thông báo Kết luận số 130/KL-TW ngày 10/01/2008 của Bộ Chính trị thì công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đã có sự chuyển biến tích cực, góp phần phát triển kinh tế- xã hội, ổn định tình hình, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên những năm gần đây, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế: Một số địa phương, đơn vị còn chưa thấy hết được ý nghĩa quan trọng của công tác này; hiệu quả công tác tiếp dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo còn chưa cao, có nơi còn hình thức. Điều đáng chú ý là khi nhận được khiếu nại, tố cáo của công dân có không ít cán bộ, công chức còn thiếu tinh thần trách nhiệm, không thực hiện đúng trình tự, thủ tục, thời hạn giải quyết; chưa quan tâm đến đầy đủ đến việc tiếp dân, đối thoại và lắng nghe ý kiến của nhân dân, vẫn còn biểu hiện né tránh, đùn đẩy trách nhiệm trong việc tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật khiếu nại, tố cáo chưa thường xuyên, chưa sâu rộng, người dân không hiểu về quyền và nghĩa vụ của mình nên gửi đơn khiếu nại, tố cáo vượt cấp khá nhiều.

Chính vì vậy, việc nghiên cứu những quy định của pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; đánh giá tình hình khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, kết quả thực hiện công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang để làm rõ những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai, từ đó tìm ra quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh là vấn đề có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.

Xuất phát từ mục đích và ý nghĩa đó, tôi lựa chọn Đề tài "Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - qua thực tiễn tỉnh Bắc Giang" làm Luận văn Cao học của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Từ trước đến nay, trong khoa học pháp lý đã có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu về pháp luật khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính, cũng như khiếu nại về đất đai và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Từ nhiều hướng và mức độ tiếp cận khác nhau, các bài viết, công trình nghiên cứu đã làm sáng tỏ những vấn đề mang tính lý luận về khiếu nại hành chính, khiếu nại đất đai, thực trạng quy định của pháp luật về khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai, thực trạng công tác giải quyết khiếu nại hành chính, khiếu nại đất đai, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai, cũng như những giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai. Một số công trình mà tác giả đã được tiếp cận như:

- Tìm hiểu pháp Luật khiếu nại, tố cáo của công dân - Tác giả: Lê Trọng Bình- Nxb Pháp lý, Hà Nội 1991;

- Một số vấn đề về đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt Nam - Tác giả: TS. Nguyễn Văn Thanh và LG. Đinh Văn Minh, Nxb Tư pháp, năm 2004;

- Thanh tra Chính phủ, Tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tình hình mới, Nhà xuất bản Hà Nội, Hà Nội năm 2006;

- ThS. Nguyễn Thế Thịnh (chủ biên), Công tác dân vận trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007;

- TS. Trần Văn Sơn, Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007;

- Viện Khoa học Thanh tra (Thanh tra Chính phủ), Khiếu nại, tố cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở Việt Nam hiện nay, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính, Hà Nội năm 2012;

- Ngô Mạnh Toan (2007), Hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam, Luận án Tiến sỹ Luật học;

- Nguyễn Thế Thuấn (2001), Tăng cường hiệu quả pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học;

- Nguyễn Thị Thủy (2009), Quyền khiếu nại hành chính của công dân ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học;

- Lê Văn Thành (2012), Áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nước về đất đai của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học;

Ngoài các công trình nêu trên, còn có một số công trình là luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công ở Việt Nam như: Bùi Thị Thúy Ngân (2011), Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong công tác giải phóng mặt bằng ở thành phố Hà Nội; Trần Văn Anh (2010), Nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp xã của tỉnh Bắc Ninh; Trần Anh Hùng (2007), Thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước ở thành phố Hồ Chí Minh; Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010), Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý đất đai của Ủy ban nhân dân cấp huyện tỉnh Khánh Hòa; Phạm Thị Hồng Uyên (2011), Giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay; Lê Hồng Oanh Ngọc (2009), Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại ở thành phố Hà Nội

Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Do đó, việc nghiên cứu đề tài "Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - qua thực tiễn tỉnh Bắc Giang" vừa có ý nghĩa thực tiễn vừa có giá trị nhất định về lý luận.

3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục tiêu

Phân tích thực trạng công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Trên cơ sở đó, chỉ ra những thiếu sót, tồn tại của pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại hiện

hành và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật khiếu nại về đất đai, nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại về đất đai, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, lợi ích của nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai ở địa phương.

3.2. Nhiệm vụ

- Làm rõ thêm quan niệm về khiếu nại, khiếu nại hành chính, khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, các nguyên tắc về giải quyết khiếu nại, vai trò và ý nghĩa của công tác giải quyết khiếu nại,

- Hệ thống hóa quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai: quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại, người bị khiếu nại; thời hiệu khiếu nại, thời hạn giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; thẩm quyền, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai.

- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang (làm rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế).

- Đưa ra một số quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang trong 5 năm qua, từ năm 2010-2014.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Luận văn vận dụng các phương pháp luận triết học Mác - Lê nin: