Giới Thiệu Một Số Hình Thức Bán Lẻ Hiện Đại Tiêu Biểu

Hà Nội cho biết hầu hết các siêu thị của Hà Nội có vốn lưu động khá nhỏ bé, chỉ đạt trung bình 5-10 tỷ đồng, lượng hàng hóa có trong siêu thị chủ yếu là hàng ký gửi, thanh toán chậm, lượng hàng tự mua chỉ chiếm 20-30%.26

Khi Saigon Co.op mở siêu thị đầu tiên Co.opMart Cống Quỳnh thì tổng vốn đầu tư chỉ gần 10 tỷ đồng. Nhưng hiện nay để xây dựng được một siêu thị, doanh nghiệp cần phải có từ 50 - 60 tỷ đồng, tăng gấp 5 lần. Con số này sẽ tiếp tục tăng gấp 4 - 5 lần đối với các doanh nghiệp liên doanh. Khi Metro hoặc BigC xây dựng một siêu thị thì tổng vốn đầu tư thường dao động ở mức từ 10 - 12 triệu USD, tương đương với gần 200 tỷ đồng.

Đối với chi phí để nâng cấp cửa hàng cũ thành cửa hàng tiện lợi, với 1 cửa hàng trong hệ thống Co-op Mart, công ty bỏ ra 36-40 triệu đồng. Trung Nguyên cũng phải bỏ ra 100-150 triệu đồng để đầu tư cho 1 cửa hàng G7Mart. Giám đốc thương hiệu của chuỗi cửa hàng tiện lợi khác tại Hà Nội là 24 Seven là ông Hoàn Anh Tuân cho biết mức đầu tư cho 1 cửa hàng tiện lợi là 100-300 triệu đồng.

Có thể thấy, kinh doanh siêu thị và cửa hàng tiện lợi là lĩnh vực kinh doanh dành cho các doanh nghiệp có vốn lớn, trong khi vốn lại là điểm yếu của hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam.

2) Về tính chuyên nghiệp

Nếu như các tập đoàn nước ngoài được biết đến với hình ảnh những đại siêu thị quy mô, hiện đại thì các siêu thị của doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu phát triển chưa lâu, qui mô chưa lớn và phương thức kinh doanh chưa theo được chuẩn mực quốc tế. Phần lớn các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại nội địa chưa áp dụng hệ thống ISO, việc quản lý đều chưa phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Hệ thống thương mại bán lẻ Việt Nam còn mang nặng

26 Nguồn: Bộ Công Thương, Vụ Chính sách thị trường trong nước

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 99 trang tài liệu này.

tính đại lý (thực chất là làm thuê, lấy công làm lãi, khó giàu, khó có lợi nhuận để tái đầu tư và trình độ kinh doanh không chuyên nghiệp).

Các tập đoàn nước ngoài đang nhanh chóng khẳng định trên thị trường Việt Nam bằng những ưu thế phương thức kinh doanh hiện đại, tiềm năng vốn lớn, công nghệ quản lý ưu việt, có kinh nghiệm kinh doanh cũng như sự hỗ trợ từ mạng lưới kinh doanh toàn cầu. Trong khi đó, hệ thống bán lẻ hiện đại trong nước phát triển còn mang nặng tính tự phát, thiếu ổn định và chưa bền vững rất dễ bị tổn thương mỗi khi có biến động khách quan.

Các doanh nghiệp Việt Nam cũng đã từng bước học hỏi kinh nghiệm kinh doanh từ các tập đoàn nước ngoài, các siêu thị trong nước đã có nhiều tiến bộ trong việc ứng dụng quy trình quản lý đầu vào của hàng hóa, học kĩ thuật trưng bày…Nhưng họ vẫn chưa cập nhật các tiến bộ trong công nghệ thông tin, không nắm bắt được nhanh thị hiếu tiêu dùng và những thông tin thị trường.

Bên cạnh đó, các tập đoàn nước ngoài rất quan tâm đến vấn đề thương hiệu, đẩy mạnh các chiến lược marketing rầm rộ để khuyếch trương. Các chương trình khuyến mại, giảm giá, bốc thăm trúng thưởng được tiến hành quy mô và thu hút sự quan tâm của đông đảo người tiêu dùng. Sự đầu tư phát triển thương hiệu của các tập đoàn này còn thể hiện đến từng chi tiết nhỏ như đồng phục của nhân viên, túi xách cho khách hàng, giỏ mua hàng, xe đẩy…khiến hình ảnh của doanh nghiệp in sâu vào tâm trí của khách hàng, ví dụ như BigC với logo in màu xanh lá và vàng nổi bật, Metro với 2 màu sắc chủ đạo là vàng và xanh đậm…Metro hàng tháng gửi những bản tin báo giá, khuyến mại đến từng nhà 90.000 hội viên của mình.

Trong khi đó, các siêu thị nội địa còn thụ động trông chờ vào các nhà sản xuất cung cấp các chương trình giảm giá khuyến mại (nhân những dịp lễ, Tết, giao mùa). Phần lớn các nhà bán lẻ Việt Nam chưa chú ý đúng mức đến yếu tố thương hiệu hay tạo nét riêng trong hoạt động kinh doanh của mình.

3) Về hậu cần (logistics)

Kinh doanh bán lẻ hiện đại đòi hỏi một hệ thống hậu cần chuyên nghiệp. Tổng giám đốc của Metro Cash&Carry cho biết Metro đã chi gần 20-25 triệu Euro trang bị hệ thống cung ứng hàng (kho lạnh, xe chuyên dụng, thiết bị kiểm tra, bảo quản hàng hóa...) theo chuẩn của Metro toàn cầu và chi gần 800.000 euro cho công tác huấn luyện các nghiệp vụ mua, trưng bày, bán hàng và cách bảo quản….

Trong khi đó, ở các siêu thị của Việt Nam, các giám đốc siêu thị vẫn còn đau đầu tìm biện pháp khắc phục việc trung tâm phân phối hoặc nhà cung cấp không giao đủ hàng bán trong dịp lễ, Tết. Việc điều phối các xe giao hàng đúng loại, đúng nơi, đúng thời điểm vẫn còn được điều hành, quản lý khá đơn giản. Hạn chế này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh mà còn làm gia tăng chi phí lao động cũng như quản lý. Điều này cho thấy các doanh nghiệp trong nước còn đang bị hạn chế rất nhiều về kinh nghiệm tổ chức nguồn hàng so với các đối thủ nước ngoài.

4) Về con người

Yếu tố con người có vai trò quan trọng trong hoạt động của hệ thống bán lẻ hiện đại. Cán bộ quản lý giỏi nghiệp vụ, có tư duy chiến lược, có đầu óc kinh doanh sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp; nhân viên trong siêu thị, trung tâm thương mại nhiệt tình, cung cách phục vụ lịch sự, chu đáo sẽ tạo ấn tượng tốt cho khách hàng.

Hiện nay, nét chung nhất ở lực lượng lao động tại các siêu thị, cửa hàng tiện lợi là những người trẻ, hơn 70% trong số đó là lao động nữ. Điểm đáng mừng là đội ngũ nhân viên tại các siêu thị, trung tâm thương mại lớn đã tạo được ấn tượng năng động, lịch sự, nhiệt tình. Tuy nhiên, tại các siêu thị quốc doanh, tuổi trung bình của nhân viên khá cao, tác phong kém linh hoạt, đặc biệt là tư duy “cửa hàng bách hóa” của thời bao cấp vẫn tồn tại trong một số cán bộ nhân viên.

Một điểm hạn chế khác ở lực lượng lao động này là họ phần đông chưa được đào tạo bài bản. Đa số các nhân viên đứng quầy chỉ có trình độ trung học phổ thông, kiến thức về hàng hóa và kiến thức xã hội trong giao tiếp còn hạn chế nên đôi lúc không gây được thiện cảm với khách hàng.

Với những điểm hạn chế như vậy, nguy cơ các doanh nghiệp bán lẻ trong nước không thể cạnh tranh với các tập đoàn nước ngoài là đe dọa lớn nhất khi mở cửa thị trường. Nếu các doanh nghiệp không tự nâng cao năng lực, chất lượng dịch vụ thì nguy cơ bị các tập đoàn lớn mua lại là khó tránh khỏi. Parkson đã vào thị trường Việt Nam bằng cách mua lại trung tâm thương mại Saigontourist hoạt động không hiệu quả. Mới đây nhất là việc tập đoàn bán lẻ Diary Farm của Hồng Kông, thông qua công ty con là Giant South Asia Việt Nam, đã mở siêu thị đầu tiên tại thành phố Hồ Chí Minh sau khi mua lại toàn bộ chuỗi 6 Citimart của Công ty Đông Hưng. Diary Farm tiến hành cơ cấu lại hoạt động của siêu thị và đặt lại tên thành hệ thống phân phối mới là Wellcome.

Có thể thấy các tập đoàn nước ngoài có thể không chọn đầu tư xây dựng trực tiếp mà sử dụng chiến lược mua lại siêu thị đang hoạt động để nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường. Các doanh nghiệp Việt Nam chỉ còn hơn 1 năm nữa để chuẩn bị củng cố lại hệ thống bán lẻ đủ sức cạnh tranh trước khi thị trường bán lẻ hoàn toàn mở cửa cho hình thức 100% vốn nước ngoài. Vào thời điểm hiện nay, áp lực mở cửa trong lĩnh vực phân phối bán lẻ là rất lớn. Trong khi đó, hệ thống phân phối hiện đại của Việt Nam còn rất là yếu, chỉ mới manh nha phát triển chừng 10 năm nay. Nếu những điểm yếu của các doanh nghiệp Việt Nam không được khắc phục thì nguy cơ bị các tập đoàn nước ngoài thôn tính là rất lớn.

2.3 Giới thiệu một số hình thức bán lẻ hiện đại tiêu biểu

Hiện nay, các mô hình bán lẻ hiện đại đang phát triển mạnh mẽ với các loại hình dịch vụ đa dạng nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu của người tiêu dùng.

Trong khuôn khổ khóa luận, đề tài sẽ phân tích 3 mô hình kinh doanh điển hình nhất của hệ thống bán lẻ hiện đại: đó là siêu thị, trung tâm thương mại và cửa hàng tiện lợi; đồng thời với mỗi mô hình sẽ giới thiệu một số doanh nghiệp trong và ngoài nước tiêu biểu nhất.

2.3.1 Siêu thị (Super market)

Siêu thị là địa điểm tập hợp nhiều gian hàng, hoạt động trên cơ sở tự phục vụ, có bán nhiều chủng loại thực phẩm và đồ gia dụng. Nó có quy mô lớn hơn nhiều các cửa hàng bách hóa truyền thống, có trang bị cơ sở vật chất hiện đại, quản lý chuyên nghiệp.

Siêu thị BigC:

Big C thuộc tập đoàn Bourbon là một trong những tập đoàn siêu thị hàng đầu thế giới. Công ty TNHH Siêu trung tâm thương mại BigC hiện điều hành 40 siêu thị BigC tại Thái Lan và 6 siêu thị tại Việt Nam.

BigC Thăng Long được đầu tư 12 triệu USD là siêu thị bán lẻ lớn nhất tại Hà Nội, đi vào hoạt động ngày 20/01/2005 với mặt bằng 12.000m2 với sự kết hợp của hệ thống cửa hàng bán lẻ với gian bán thực phẩm lấy thẳng từ nhà sản xuất nhằm cung cấp hàng hóa chất lượng cao với giá cả hợp lý. BigC Thăng Long tập trung vào phân phối các sản phẩm nội địa của Việt Nam với 90% hàng hóa trong siêu thị là sản phẩm nội địa.

Đầu tháng 5-2007 vừa qua, thủ tướng đã cho phép Công ty TNHH và dịch vụ siêu thị Bourbon mở thêm trung tâm thương mại tại Đà Nẵng với tổng vốn đầu tư là 12 triệu USD. Đây là siêu thị thứ 7 của Bourbon tại Việt Nam. Với số vốn 30 triệu USD, sắp tới Bourbon sẽ tiếp tục triển khai mở 4-5 siêu thị trong chuỗi siêu thị Big-C và khoảng 10 siêu thị có diện tích nhỏ hơn tại Hà Nội. Dự kiến, đến năm 2015, Bourbon sẽ xây dựng 35 siêu thị, trung tâm thương mại tại Việt Nam. Rõ ràng tập đoàn Bourbon đã có ý định đầu tư lâu dài tại một thị trường bán lẻ hấp dẫn như Việt Nam.

Siêu thị Sài Gòn Coop Mart:

Hệ thống siêu thị và cửa hàng tiện lợi Co-op Mart thuộc liên hiệp HTX Thương mại thành phố Hồ Chí Minh (Sài Gòn Co-op) là hệ thống phân phối bán lẻ lớn nhất của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Sài Gòn Co-op được thành lập năm 1989 với số vốn ít ỏi 100 triệu đồng, công ty đã tranh thủ chính sách mở cửa để mở rộng tiếp cận thị trường, tìm cơ hội kinh doanh phát triển. Nhờ xây dựng quan hệ đối tác với các công ty nước ngoài, công ty đã học hỏi được kinh nghiệm kinh doanh kinh doanh siêu thị, tiếp nhận phương thức bán lẻ hiện đại từ Thụy Điển, Singapore, Malaysia, Nhật Bản…Siêu thị đầu tiên mà Co-op mở là siêu thị Cống Quỳnh, khai trương năm 1996 với nhiều mặt hàng nội địa, chất lượng ổn định, giá cả bình dân trong môi trường thương mại thân thiện. Co-op Mart đã góp phần đưa siêu thị đến gần hơn với tầng đông đảo người tiêu dùng.

Hệ thống siêu thị của công ty nhanh chóng mở rộng và đạt tiêu chuẩn chất lượng ISO 9001:2000, được Liên đoàn Hợp tác xã quốc tế (ICA) đánh giá là HTX kiểu mới hoạt động tốt nhất Châu Á. Mới đây, Sài gòn Coop là 1 trong 3 nhà bán lẻ Việt Nam năm trong top 500 nhà bán lẻ hàng đầu khu vực Châu Á Thái Bình Dương năm 2007. Đây là cuộc bình chọn do tạp chí Kinh doanh bán lẻ châu Á thực hiện từ năm 2004 nhằm tôn vinh những công ty bán lẻ hàng đầu tại 14 nền kinh tế khu vực châu Á Thái Bình Dương27. Vinh dự này càng khẳng định sự lớn mạnh của doanh nghiệp này trong lĩnh vực bán lẻ.

Hiện nay, Co-op Mart đã có mạng lưới 50 nhà phân phối, hơn 160 nhà bán buôn, hơn 10.000 cửa hàng và điểm bán lẻ…Công ty cũng đã thiết lập được mối liên kết chặt chẽ với các nhà sản xuất, cung ứng hàng hóa, ưu tiên các nhà cung cấp có uy tín, các thương hiệu mạnh, sản phẩm đạt tiêu chuẩn hàn

27 Nguồn: http://tintuconline.vietnamnet.vn/vn/kinhte/167129/, “Top 500 công ty bán lẻ châu Á có mặt 3 công ty Việt Nam”

Việt Nam chất lượng cao…Công ty đã mạnh dạn đầu tư 1,5 triệu USD cho mạng hệ thống quản lý bằng công nghệ thông tin.

Trong năm 2007 này, Co-op Mart dự định khai trương 100 cửa hàng. Tận dụng hệ thống cửa hàng của các hợp tác xã thành viên, Co-op đào tạo bán hàng, bày hàng, quản lý và phân phối hàng với giá rẻ để nâng cấp thành cửa hàng Co- op có người phục vụ, bán hàng chất lượng theo đúng giá.

Trong các năm tới, Sài Gòn Co-op đề ra chương trình phát triển lên 60 siêu thị, xây dựng và mở rộng chuỗi cửa hàng tiện lợi và đại siêu thị, phấn đấu trở thành nhà bán lẻ hàng đầu Việt Nam.

2.3.2 Trung tâm thương mại (Shopping mall, shopping centre)

Trung tâm thương mại gồm nhiều hay một tòa nhà với các cửa hàng bán lẻ, có thể tích hợp kinh doanh cả siêu thị, giải trí…Trung tâm thương mại bán khá nhiều loại mặt hàng, hầu hết là hàng có chất lượng cao của các hãng có tên tuổi. Bởi vậy, giá cả hàng hóa trong trung tâm thương mại thường cao, phạm vi đối tượng khách hàng không rộng như siêu thị. Trung tâm thương mại là mô hình kinh doanh mới du nhập vào VN trong những năm gần đây song đang phát triển mạnh mẽ tại các thành phố lớn.

Diamond Plaza:

Diamond Plaza là trung tâm thương mại có vốn đầu tư của Hàn Quốc đang kinh doanh rất thành công tại thành phố Hồ Chí Minh. Diamond Plaza là kết hợ p một cách hài hòa giữa khu vực văn phòng , khu căn hộ tiện nghi và khu mua sắ m sang trọng . Với hình dáng kiến trúc rất nghệ thuật của mình, tòa nhà Diamond Plaza được phục vụ bởi bãi đậu xe hơi và xe mô tô rộng rãi, trang bị hệ thống điều khiển hiện đại nhất và được vi tính hóa hoàn toàn.

Trong một thời gian ngắn, đã có đến 240 nhãn hiệu thời trang trong và ngoài nước tập trung về bày bán tại Diamond Plaza. Trên 80% thương hiệu hàng hóa bán tại Diamond là nhãn hiệu ngoại cao cấp. Tuy giá hàng hóa ở trung tâm thương mại này khá cao song điều này lại hợp lý vì doanh nghiệp xác

định rõ ràng đối tượng khách hàng nhắm đến là những người có thu nhập cao, muốn thể hiện sự sang trọng và đẳng cấp của mình.

Thành công của trung tâm thương mại này là do sự đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng, tạo khung cảnh mua sắm hiện đại, sang trọng. Từ khi đi vào hoạt động đến nay, doanh nghiệp đã 6 lần đầu tư cải tạo, làm mới Diamond Plaza. Đồng thời, nhà quản lý trung tâm thương mại yêu cầu các doanh nghiệp bán hàng tại Diamond phải di chuyển chỗ, thay đổi cách bài trí vài tuần 1 lần để làm mới khung cảnh, tránh cho khách hàng cảm giác nhàm chán. Ban đầu, cách làm này của nhà quản lý gây khó chịu cho người kinh doanh nhưng thực tế cho thấy sự thay đổi trong bài trí này mang lại sự thích thú cho khách hàng, từ đó tăng hiệu quả kinh doanh.

Yếu tố đặc biệt nhất dẫn đến thành công của Diamond Plaza chính là ở sự chia sẻ lợi ích giữa những người thuê mặt bằng bán hàng và chủ cho thuê. Khoảng 70% quầy hàng tại đây chia một phần doanh số thu được cho nhà quản lý Diamond Plaza. Đổi lại, họ sẽ được hưởng lợi từ những chương trình khuyến mãi, những sự kiện lôi kéo khách hàng, nghiên cứu thị hiếu người tiêu dùng, thay đổi cách bài trí cho hấp dẫn... từ nhà quản lý. Việc chuyên môn hóa, chia sẻ lợi ích như vậy vừa khiến những doanh nghiệp bán hàng trong trung tâm được hưởng lợi, vừa làm cho bản thân việc kinh doanh của trung tâm thương mại trở nên hiệu quả hơn. Các trung tâm thương mại, siêu thị của Việt Nam cần học hỏi bài học kinh doanh này từ Diamond Plaza.

Vincom City Tower:

Tòa tháp đôi 21 tầng Vincom City Tower do công ty cổ phần Thương mại tổng hợp Việt Nam (Vincom) làm chủ đầu tư. Tòa tháp được xây dựng trên diện tích 7.000m2 tại 191 Bà Triệu, một trong những vị trí kinh doanh đẹp nhất tại thủ đô. Mở cửa đón khách tham quan mua sắm từ ngày 23/11/2004, hiện nay

Vincom là trung tâm thương mại kiêm giải trí và cho thuê văn phòng hiện đại nhất Hà Nội. Với số vốn đầu tư lến tới 600 tỷ đồng, Vincom là trung tâm