Giải pháp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành thuế ở Việt Nam

+ Sự quan tâm của các cấp lãnh đạo đến từng giai đoạn thực hiện kế hoạch là một yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo vai trò chỉ đạo trong những công việc như: Phê duyệt kế hoạch và kinh phí triển khai, đưa ra yêu cầu, tổ chức thực hiện, giám sát thực hiện và nghiệm thu kết quả thực hiện.

+ Lãnh đạo là người có tầm nhìn dài hạn, nhận biết được khả năng ứng dụng CNTT có thể hỗ trợ được công tác nghiệp vụ đến đâu, vấn đề nào CNTT không thể giải quyết được, từ đó đưa ra quyết định phù hợp.

- Nhân lực CNTT: Yếu tố quan trọng để đảm bảo triển khai thành công các dự án là ngành thuế phải đảm bảo đủ nhân lực CNTT chứ không thể phụ thuộc hoàn toàn vào các đối tác triển khai. Do đó cần phải có những bổ sung nhân lực, bồi dưỡng cán bộ CNTT kịp thời để đảm bảo nhân lực tham gia triển khai các dự án.

- Tổ chức xây dựng, khai thác hệ thống:

+ Việc xây dựng, khai thác vận hành hệ thống không chỉ là nhiệm vụ của cán bộ CNTT mà cần có sự tham gia của tất cả cán bộ trong ngành thuế.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 250 trang tài liệu này.

+ Mỗi hoạt động được triển khai cần đặt ra một mục đích hạn định cụ thể và thời hạn bắt buộc cần phải hoàn thành. Việc lập yêu cầu và khuôn khổ thời gian cho hoạt động cần được lãnh đạo ngành thuế cân nhắc dựa trên mức độ khả thi của hoạt động mà không phụ thuộc vào các yếu tố ngoại cảnh khác.

Tổ chức đội ngũ vận hành, hỗ trợ hệ thống: Trong quá trình vận hành các hệ thống, vai trò của cán bộ tham gia vận hành hệ thống, hỗ trợ sử dụng là vô cùng quan trọng. Hiện nay tổ chức đội ngũ cán bộ CNTT tại Tổng cục Thuế và các cơ quan thuế địa phương còn mỏng, nên cần có sự hợp tác và

thuê với các chuyên gia CNTT bên ngoài để phối hợp xây dựng hệ thống, tổ chức triển khai, bảo trì và hỗ trợ hệ thống.

Tổ chức đánh giá thực hiện hàng năm: Cần tổ chức xem xét đánh giá kết quả từng năm, từng giai đoạn, tiến hành cập nhật kế hoạch chương trình mục tiêu để đảm bảo thực hiện đúng theo các mục tiêu đặt ra.

(b). Yếu tố về chuẩn hoá:

- Chuẩn hoá nghiệp vụ:

+ Chính sách quản lý thuế cần được áp dụng thống nhất trong toàn ngành thuế, mọi quy định cần được áp dụng đồng bộ, thống nhất.

+ Việc chuẩn hóa các khuôn dạng, mẫu biểu của các loại báo cáo, cần được nghiên cứu ngay khi bắt tay xây dựng hệ thống. Đây là một công việc quan trọng cần có sự hợp tác giữa cán bộ nghiệp vụ và cán bộ CNTT.

- Chuẩn hoá các bộ mã: Các bộ mã là cơ sở của việc quản lý, việc thay đổi mã sẽ có ảnh hưởng lớn đến các thông tin, dữ liệu lịch sử của hệ thống. Do vậy việc chuẩn hóa các bộ mã và sử dụng thống nhất trong toàn bộ hệ thống phải được nghiên cứu ngay từ khi bắt tay xây dựng hệ thống tác nghiệp. Khi thay đổi bộ mã phải được áp dụng trong toàn ngành thuế.

(c). Yếu tố về công nghệ kỹ thuật:

Ngành thuế cần triển khai đề án một cách đồng bộ giữa phần cứng, phần mềm, nghiệp vụ và kỹ thuật. Phải lựa chọn thiết bị phần cứng và phần mềm hệ thống cho các ứng dụng đúng đắn, mang tính công nghệ cao và đáp ứng đúng yêu cầu của bài toán của ngành thuế. Phần mềm ứng dụng là yếu tố

quan trọng đảm bảo hệ thống hoạt động có hiệu quả, cung cấp thông tin, dữ liệu được truyền, đảm bảo dữ liệu đủ để khai thác dữ liệu.

Hạ tầng truyền thông: hệ thống ngành thuế trải rộng khắp toàn quốc, do vậy để đảm bảo khai thác rộng rãi, hiệu quả thì hạ tầng truyền thông có vai trò quan trọng. Nếu các dự án, đề án về hạ tầng truyền thông của ngành thuế, Bộ Tài chính đã được phê duyệt triển khai theo đúng kế hoạch thi đây là một yếu tố thuận lợi cho việc triển khai các mô hình CSDL đề xuất nêu trên.

(d). Yếu tố về tài chính:

Đây là yếu tố quan trọng đảm bảo cho hệ thống được triển khai thành công. Các chương trình mục tiêu cần được đảm bảo nguồn kinh phí đầy đủ theo yêu cầu.

Nguồn kinh phí được cung cấp phải đúng lúc, đúng hạn, đảm bảo tiến độ các hoạt động.

(e). Yếu tố về lựa chọn đối tác:

- Việc lựa chọn các đối tác trong việc cung cấp trang thiết bị và phần mềm hệ thống: Trang thiết bị và phần mềm hệ thống là cơ sở cho việc vận hành và triển khai hệ thống CNTT, việc lựa chọn các đối tác cung cấp nên theo các đề xuất trong phần giải pháp nêu trên.

- Lựa chọn đối tác xây dựng và phát triển hệ thống: Các hệ thống CNTT của ngành thuế là các hệ thống lớn, phức tạp cả về nghiệp vụ và mô hình kiến trúc kỹ thuật, do vậy để đảm bảo thành công của các nội dung chương trình ứng dụng CNTT ngành thuế giai đoạn 2011 - 2020, các đối tác xây dựng hệ thống nên chọn những công ty tin học lớn trong nước có kinh

nghiệm phù hợp và có nguồn lực đảm bảo cho việc hỗ trợ bảo trì hệ thống trong tương lai. Ngành thuế cần lựa chọn đối tác trong nước cũng phù hợp với điều kiện kinh phí, đồng thời bên cạnh việc lựa chọn đối tác xây dựng hệ thống nên chọn đối tác làm nhiệm vụ tư vấn, có thể chọn các chuyên gia nước ngoài có nhiều kinh nghiệm và am hiểu công nghệ tiên tiến vào vị trí này.

3.3.7.2. Vấn đề quản lý rủi ro

Rủi ro là các vấn đề chưa xuất hiện nhưng có thể xảy ra trong quá trình thực hiện các hoạt động và khi vấn đề đó xẩy ra có thể làm cho hoạt động không đi theo đúng kế hoạch và mục tiêu đề ra. Do đó cần phải xác định các vấn đề rủi ro và phải có biện pháp theo dõi các triệu chứng và phòng ngừa rủi ro. Khi các rủi ro vẫn xuất hiện thì cần xử lý khắc phục theo phương án đã định trước.

Quy trình quản lý rủi ro nhằm giảm tối thiểu ảnh hưởng của những vấn đề không biết trước cho hoạt động ứng dụng CNTT bằng cách xác định và đưa ra những giải pháp tình huống trước khi có những hậu quả xấu xảy ra. Xác định được rủi ro sẽ giảm thiểu ảnh hưởng của các sự cố không biết trước cho dự án, nâng cao xác suất thực hiện thành công dự án. Đối với các chương trình thực hiện ứng dụng CNTT nói chung và phần mềm nói riêng được triển khai tại ngành thuế có thể chia các rủi ro trong triển khai đề án thành hai nhóm sau:

(a). Các rủi ro do ngoại cảnh:

Các rủi ro bên ngoài là các rủi ro có tính bất khả kháng và khó quản lý nhất. Các rủi ro này có thể xảy ra do các thay đổi về luật pháp và các chính sách, các thay đổi về định hướng chính trị mà không thể định trước. Thông thường một vấn đề về luật pháp, chinh sách, chính trị như trên mà có ảnh

hưởng lớn đến chế độ chính sách của ngành thuế, thì hệ thống tin học cần một đến vài năm để thay đổi. Để giải quyết tốt vấn đề này, ngành thuế cần phải cập nhật các thông tin, đi trước đón đầu trước các thay đổi đó và phải chuẩn bị các phương án sớm nhất.

Các xu hướng về CNTT ở trên cũng là vấn đề cần chú ý, vì các xu hướng này nếu thay đổi thì sẽ ảnh hưởng đến các định hướng về công nghệ cũng như hỗ trợ của các đối tác về công nghệ. Do đó ngành thuế cần xem xét và lựa chọn các công nghệ để phù hợp với xu hướng về CNTT.

Một yếu tố ngoại cảnh khác cũng có thể ảnh hưởng đến việc triển khai các hoạt động ứng dụng CNTT của ngành thuế là do nhiều sản phẩm, công cụ CNTT (cả phần cứng và phần mềm hệ thống) đều được nhập khẩu. Do vậy các chính sách về nhập khẩu, cũng như tỉ giá chuyển đổi giữa ngoại tệ và VNĐ sẽ ảnh hưởng đến kinh phí triển khai dự án. Do đó hàng năm cần có những điều chỉnh về kinh phí cho phù hợp với các thay đổi này.

Ngoài ra trong quá trình mở rộng quan hệ hợp tác song phương và đa phương của Chính phủ Việt nam với các nước và các tổ chức quốc tế. Ngành thuế được sự hỗ trợ và giúp đỡ về tài chính để triển khai các dự án từ chính phủ các nước như MDTF và các tổ chức như WB. Đây là những giúp đỡ rất to lớn và quý báu trong công cuộc hiện đại hoá đất nước nói chung và hiện đại hoá ngành thuế nói riêng. Tuy nhiên đây cũng là nguyên nhân gây ra các rủi ro về nguồn vốn để triển khai các dự án do không ngành thuế không tự quyết định được. Do đó cần có và duy trì tốt các nguồn dự phòng cho các dự án triển khai.

(b). Các rủi ro nội tại ngành thuế:

Một rủi ro cần phải nhắc tới là sự thiếu quan tâm hoặc ủng hộ của lãnh đạo sẽ làm quá trình triển khai ứng dụng CNTT thiếu động lực thúc đẩy, đồng thời các đơn vị trong ngành thuế phối hợp thiếu đồng bộ trong việc phát triển các ứng dụng phục vụ nghiệp vụ của ngành.

Để cho bất cứ hoạt động ứng dụng CNTT nào thành công đều cần 4 nguồn lực chính: Nhân lực; Tài chính; Trang thiết bị CNTT; các hỗ trợ văn phòng và truyền thông.

Thứ nhất, nhiều trường hợp các kỳ vọng ứng dụng CNTT dễ lôi cuốn các nhà hoạch định chính sách tiến hành triển khai ngay kế hoạch mà không tính toán đến mức độ phức tạp của việc thay đổi lớn về khối lượng công việc hoặc việc thay đổi tổ chức. Ví dụ, định hướng xử lý dữ liệu thuế tập trung sẽ phát sinh công việc chuyển đổi từ hệ thống cũ phân tán, điều này cần một số lượng lớn nguồn nhân lực có trình độ. Do đó, ngành thuế cần tránh các biến động đột biến về số lượng cán bộ CNTT, ngoài ra cần thúc đẩy cán bộ nâng cao kiến thức về chuyên môn CNTT và nghiệp vụ thuế.

Thứ hai, việc cung cấp kinh phí không đủ hoặc không đúng hạn, không phân phối hợp lý theo thời gian và mức độ ưu tiên của các hoạt động ứng dụng CNTT là một yếu tố rủi ro lớn gây ảnh hưởng đến chất lượng cũng như tiến độ công việc. Do đó, ngành thuế cần tính đến thời gian xử lý các thủ tục để các có kế hoạch sát với thực tế và trong trường hợp có các khó khăn về tài chính cần ra những quyết đinh nhanh chóng và hợp lý về kinh phí.

Cuối cùng, nhiều hoạt động ứng dụng CNTT được triển khai tính theo năm và do đó khó dự đoán được chắc chắn xu thế phát triển của công nghệ. Việc công nghệ phát triển với tốc độ nhanh, giá thành giảm nhanh chóng thì các thiết bị CNTT có thể làm sai lệch kế hoạch và các tính toán ban đầu.

Để khắc phục các rủi ro trên, cần thiết sự trao đổi hiểu biết nhiều hơn qua công việc, qua đào tạo và qua việc công tác triển khai hệ thống ứng dụng CNTT giữa các đơn vị trong ngành thuế. Ngày nay, các chuyên gia thống nhất coi con người là vốn quý nhất của các tổ chức chứ không phải trang thiết bị. Biện pháp cuối cùng là phải coi kế hoạch là một đối tượng sống chứ không phải là cứng nhắc, kế hoạch được xác định và cần được cập nhật.

3.4. Tóm tắt chương 3

Chương 3 của luận án đề cập đến phương hướng và giải pháp đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong ngành thuế, trong đó xác định kế hoạch, các chương trình và lộ trình thực hiện ứng dụng CNTT giai đoạn 2011 - 2020. Để thực hiện được, ngành thuế cần tiến hành chuẩn hoá nghiệp vụ, bố trí nguồn kinh phí đầy đủ, đồng thời khẩn trương xây dựng đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao và có khả năng xây dựng, vận hành hệ thống ứng dụng CNTT hiện đại. Bên cạnh đó, ngành thuế cần tổ chức triển khai hệ thống ứng dụng CNTT giai đoạn 2011 - 2020 theo đúng định hướng phát triển của ngành và đảm bảo hiệu quả đầu tư.

Luận án đã đề xuất một gói giải pháp tổng thể nhằm đẩy mạnh các ứng dụng CNTT trong ngành thuế bao gồm: nhóm giải pháp về quản lý nhà nước; giải pháp đổi mới hệ thống tổ chức CNTT ngành thuế; nhóm giải pháp về kỹ thuật; nhóm giải pháp về vốn đầu tư; nhóm giải pháp về nguồn nhân lực; nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện. Trong tổ chức thực hiện, ngoài chương trình mục tiêu với kế hoạch đẩy mạnh ứng dụng CNTT hướng tới các mục tiêu trọng điểm và có tác dụng tạo động lực trong quá trình phát triển, luận án đề xuất ngành thuế cần thực hiện ba chương trình cụ thể: Củng cố và nâng

cấp hạ tầng kỹ thuật; Nâng cấp và phát triển mới hệ thống phần mềm ứng dụng quản lý thuế; và Cung cấp các dịch vụ thuế điện tử phục vụ người dân và doanh nghiệp. Dịch vụ thuế điện tử là nội dung quan trọng để ngành thuế giảm thời gian thực hiện các thủ tục về thuế từ 650 giờ xuống còn 400 giờ (và có thể còn giảm được nhiều hơn tùy theo mức độ áp dụng và khả năng đơn giản hóa thủ tục hành chính về thuế). Trong các dịch vụ thuế điện tử, hệ thống ứng dụng cung cấp hóa đơn điện tử là một đề xuất quan trọng, có ý nghĩa thực tiễn cao trong bối cảnh hiện nay của công tác quản lý thuế ở Việt Nam. Luận án phân tích nhu cầu đối với hệ thống hóa đơn điện tử, hiệu quả và lợi ích thiết thực đối với cả cơ quan thuế và NNT, từ đó tiết kiệm khoản kinh phí không nhỏ hàng năm cho ngân sách nhà nước, ngăn chặn gian lận về thuế thông qua việc đối chiếu chéo hóa đơn, đảm bảo tính công bằng trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế trong lĩnh vực thuế, tài chính.