Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở theo pháp luật Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

NGÔ THỊ VÂN

CHIA DI SảN Là NHà ở Và QUYềN Sử DụNG ĐấT ở THEO PHáP LUậT VIệT NAM

Chuyên ngành: Luật dân sự và Tố tụng dân sự

Mã số: 60 38 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. PHÙNG TRUNG TẬP

HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.

Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

Ngô Thị Vân

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Danh mục những chữ viết tắt Danh mục bảng

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỪA KẾ, DI SẢN THỪA

KẾ, CHIA DI SẢN LÀ NHÀ Ở VÀ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT Ở 7

1.1. Khái niệm thừa kế và quyền thừa kế 7

1.1.1. Khái niệm thừa kế 7

1.1.2. Khái niệm quyền thừa kế 10

1.2. Khái niệm di sản thừa kế 11

1.2.1. Di sản thừa kế là tài sản riêng của người chết 12

1.2.2. Phần tài sản của người chết trong khối tài sản chung với người khác 13

1.3. Khái niệm chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở 15

1.3.1. Di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở 15

1.3.2. Căn cứ phân chia di sản thừa kế là nhà ở và quyền sử dụng đất ở 20

1.3.3. Đặc điểm thừa kế nhà ở và quyền sử dụng đất ở 26

1.3.4. Các phương thức chia di sản thừa kế là nhà ở và quyền sử dụng đất ở 30

Kết luận chương 1 34

Chương 2: THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT CHIA DI SẢN LÀ NHÀ Ở VÀ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT Ở 35

2.1. Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở theo di chúc 38

2.2. Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở có di sản dùng vào

việc thờ cúng và di tặng 47

2.2.1. Nhà ở và quyền sử dụng đất ở là di sản dùng vào việc thờ cúng 47

2.2.2. Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở trong trường hợp có di tăṇ g 53

2.3. Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở có người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc 54

2.4. Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở theo pháp luật 56

2.5. Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở có người thừa kế mới hoặc người bị bác bỏ quyền thừa kế và thừa kế thế vị 65

2.5.1. Trường hợp có người thừa kế mới 65

2.5.2. Trường hợp có người bị bác bỏ quyền thừa kế 66

2.5.3. Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở cho người thừa kế thế vị 67

2.6. Hạn chế phân chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở 69

2.7. Thời hiệu khởi kiện về thừa kế 71

Kết luận chương 2 78

Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NHỮNG QUI ĐỊNH PHÁP LUẬT

VỀ CHIA DI SẢN LÀ NHÀ Ở VÀ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT Ở 79

3.1. Về chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở trong trường hợp

có người thừa kế mới 80

3.2. Về chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở theo di chúc

chung của vợ, chồng 81

3.3. Về người từ chối quyền hưởng di sản thừa kế là nhà ở và quyền

sử dụng đất ở 86

3.4. Về di sản dùng vào việc thờ cúng lên quan đến di sản thừa kế là

nhà ở, quyền sử dụng đất ở 88

Kết luận chương 3 90

KẾT LUẬN CHUNG 91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 93

DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT

BLDS: Bộ luật Dân sự năm 2005 CHXHCNVN : Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam GCNQSDĐ : Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất HĐCP : Hội đồng chính phủ

XHCN: Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC BẢNG

Số hiệu bảng

Tên bảng

Trang

BẢNG 2.1:

THỐNG KÊ THỤ LÝ, GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP

VỀ THỪA KẾ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm vừa qua, kể từ khi Bộ luật dân sự năm 1995 và hiện nay là Bộ luật dân sự năm 2005 có hiệu lực thi hành, trên thực tế ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay hơn bao giờ hết là yêu cầu cấp thiết phải xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật ngày một hoàn thiện hơn nữa, nhằm điều chỉnh có hiệu quả các quan hệ xã hội, trong đó có quan hệ thừa kế nói chung và thừa kế nhà ở và quyền sử dụng đất ở nói riêng. Vì vậy, hiện nay Bộ luật dân sự năm 2005 cũng đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung; đã có Dự thảo Bộ luật dân sự năm 2005 (sửa đổi) và đang được thảo luận rộng rãi tại các cơ quan thuộc Văn Phòng Chính Phủ, Bộ Tư pháp và Hội luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam..., trong đó chế định về quyền thừa kế trong Bộ luật dân sự cũng được xem xét sửa đổi, bổ sung.

Nhận định chung thì Chế định về quyền thừa kế được qui định trong Bộ luật dân sự hiện hành đã tương đối đầy đủ, tạo những cơ sở pháp lý vững chắc để công tác áp dụng và thực hiện pháp luật trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy vậy, chế định về quyền thừa kế trong Bộ luật dân sự cũng chưa thể dự liệu hết được những trường hợp, những tình huống xảy ra trên thực tế phức tạp, đa dạng và biến động không ngừng. Các vụ tranh chấp về quyền thừa kế ngày một gia tăng, phức tạp cho nên việc giải quyết các vụ án thừa kế, mà đặc biệt là thừa kế nhà ở và quyền sử dụng đất ở càng gặp nhiều khó khăn hơn. Do giá trị của nhà ở và đất ở, các đương sự thường tranh chấp di sản là các loại tài sản đó. Có vụ kéo dài trong nhiều năm mà không giải quyết được. Thực trạng này do nhiều nguyên nhân, thứ nhất, chế định về quyền thừa kế nói chung qui định về thừa kế nhà ở và quyền sử dụng đất ở được xây dựng trong thời kỳ tiến hành cơ chế quản lý kinh tế của nhà

nước theo cơ chế thị trường. Do vậy, pháp luật về thừa kế và những qui định pháp luật khác có liên quan đến thừa kế nhà ở và quyền sử dụng đất ở chưa thật sự thống nhất và đồng bộ. Việc xác định di sản thừa kế nói chung và thừa kế nhà ở, quyền sử dụng đất ở nói riêng là yếu tố quan trọng trong việc giải quyết các án kiện về thừa kế vẫn còn nhiều vấn đề gây tranh cãi cả về mặt lý luận và thực tiễn áp dụng.

Với tư cách là một người công tác lâu năm trong ngành Tòa án tại các quận trên địa bàn thành phố Hà Nội, học viên mạnh dạn chọn đề tài để nghiên cứu thực hiện luận văn thạc sĩ luật học là: Chia di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở theo pháp luật Việt Nam, để qua đó được xem như nhận xét của người làm công tác thực tiễn về việc thực hiện pháp luật thừa kế trong việc giải quyết tranh chấp về quyền thừa kế nhà ở và quyền sử dụng đất ở trong thời gian qua có những nét đặc thù và là bài học kinh nghiệm trong công tác xét xử về thừa kế di sản là nhà ở và quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Thực tế trong những năm công tác tại ngành Toà án của học viên, thì tranh chấp về di sản thừa kế là nhà ở và quyền sử dụng đất ở thường xuyên diễn ra. Vì giá trị của nhà ở và đất ở không những có ý nghĩa về mặt kinh tế, mà có ý nghĩa về mặt xã hội liên quan đến các lợi ích của cá nhân trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong gia đoạn hiện nay. Trước thực trạng đó, việc nghiên cứu, phân tích nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn áp dụng những qui định pháp luật để giải quyết những tranh chấp về thừa kế nhà ở và quyền sử dụng đất ở có ý nghĩa quan trọng trên cả phương diện lý luận và thực tiễn. Vì những lý do trên, học viên đã chọn đề tài này để nghiên cứu, thực hiện luận văn cao học luật là bảo đảm tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Ở nước ta, kể từ năm 1945 đến nay pháp luật thừa kế được xây dựng và