Biện pháp tạm giam trong luật tố tụng hình sự Việt Nam trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn tỉnh Bắc Kạn

- Cần kiện toàn tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra và nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ tiến hành tố tụng, đảm bảo hoàn thành chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.

- Lựa chọn những cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn giỏi và có kinh nghiệm thực tiễn để thực hiện nhiệm vụ kiểm tra;

- Có kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với hoạt động tố tụng của các cơ quan tiến hành tố tụng cấp dưới;

- Phải ban hành được Quy chế về công tác kiểm tra các loại án và tổ chức thực hiện tốt Quy chế này;

- Thường xuyên tổ chức hội thảo khoa học, tập huấn nghiệp vụ và nghiên cứu xây dựng các đề tài, chuyên đề về ADPL trong hoạt động tố tụng, trong đó chú trọng việc ADPL về biện pháp ngăn chặn trong giai đoạn hiện nay.

3.3.4. Tăng cường nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực trình độ chuyên môn của đội ngũ người tiến hành tố tụng

Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”, đề cập cải cách toàn diện nền tư pháp trong giai đoạn từ năm 2005 đến năm 2020, nhằm xây dựng nền tư pháp phục vụ nhân dân, phụng sự tổ quốc Việt Nam XHCN trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, từng bước hiện đại; trong đó hoạt động tư pháp mà trung tâm là hoạt động xét xử được tiến hành thông suốt, có hiệu lực và hiệu quả cao.

Theo quan điểm của Đảng ta, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của quá trình sản xuất, con người là nhân tố quyết định sự thắng lợi của sự nghiệp đổi mới đất nước. Trong tiến trình cải cách tư pháp vấn đề cơ bản là phải làm sao cho đội ngũ cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, năng lực chuyên môn nghiệp vụ giỏi đáp ứng được ngang tầm nhiệm vụ mới. Theo quan điểm chỉ đạo của Ban chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương thể hiện trong chương trình trọng tâm công tác tư pháp 2013 - 2014 thì “tiếp tục đổi mới nội dung và

phương pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tư pháp nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ tư pháp”.

Để có đội ngũ người tiến hành tố tụng có phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng vững vàng, có năng lực chuyên môn nghiệp vụ giỏi thì phải thực hiện tốt quy chế tuyển chọn, đào tạo và sử dụng cán bộ người tiến hành tố tụng đảm bảo đúng các tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật, phải có kế hoạch, hình thức và biện pháp đào tạo, bồi dưỡng toàn diện đội ngũ cán bộ; có quy hoạch khoa học, hợp lý về sử dụng đội ngũ người tiến hành tố tụng.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 110 trang tài liệu này.

Tiến hành các hình thức, biện pháp về đào tạo, bồi dưỡng về mọi mặt để nâng cao trình độ năng lực cho đội ngũ người tiến hành tố tụng, đào tạo toàn diện không chỉ kiến thức pháp lý mà cả kiến thức khác như chính trị, triết học, các khoa học xã hội khác phục vụ cho xét xử, như, Tổ chức Hội nghị tập huấn chuyên ngành giúp người tiến hành tố tụng nắm vững các văn bản pháp luật và hướng dẫn ADPL.

Các tổ chức đảng các cấp ở tỉnh Bắc Kạn cần phải hết sức coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng; thường xuyên giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quán triệt quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước đến toàn thể cán bộ, công chức.

Để thực hiện tốt giải pháp này, các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Bắc Kạn cần thực hiện tốt những vấn đề sau:

+ Nâng cao trình độ lý luận chính trị: Nâng cao nhận thức chính trị để chủ thể ADPL, nắm bắt tình hình chính trị chung, cập nhật tình hình kinh tế, chính trị của địa phương. Qua đó xác định được mục tiêu của công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trong mỗi giai đoạn cụ thể để hoạt động ADPL thể hiện được tính hợp pháp và hợp lý. Trong những năm qua mặc dù đã được sự quan tâm của Tỉnh ủy, ban cán sự Đảng ngành TAND tỉnh Bắc Kạn, nhưng

số lượng Thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên có trình độ cao cấp lý luận chính trị hoặc cử nhân chính trị còn hạn chế, đặc biệt là tại các cơ quan tiến hành tố tụng các cấp huyện.

+ Phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng người tiến hành tố tụng thường xuyên về đạo đức nghề nghiệp, chuyên sâu về nghiệp vụ trong đó có ADPL về biện pháp ngăn chặn.

+ Ngoài việc tăng cường nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị và trình trình độ chuyên môn nghiệp vụ các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Bắc Kạn còn phải chú trọng tăng cường đủ về số lượng đội ngũ người tiến hành tố tụng

Trước hết, cần phải chấp hành nghiêm túc các tiêu chuẩn đối với các chức danh: Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, đồng thời sửa đổi, bổ sung những quy định chưa phù hợp.

Chuẩn hóa các chức danh Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán theo hướng:

- Phải có trình độ cử nhân luật;

- Phải được đào tạo nghề tại các trường chuyên ngành.

Đối với Cơ quan điều tra:

Cơ quan điều tra cần tập trung nâng cao chất lượng công tác tạm giam theo luật TTHS nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc tạm giam oan sai; tạm giam không đúng trình tự, thủ tục mà luật quy định. Để làm được điều này, trước hết Cơ quan điều tra phải kiện toàn đội ngũ Điều tra viên, khắc phục tình trạng hiện nay là trong cơ quan vẫn còn nhiều cán bộ công an không phải là Điều tra viên, trình độ còn thấp như trung cấp cảnh sát... Thường xuyên mở các lớp huấn luyện nhằm nâng cao ý thức pháp luật, trình độ nghiệp vụ cho Điều tra viên. Bởi vì, Điều tra viên là người tiến hành tố tụng trực tiếp điều tra lập hồ sơ vụ án; đề xuất Thủ trưởng Cơ quan điều tra ra lệnh tạm giam.

Trước khi tạm giam, Cơ quan điều tra cần cân nhắc sự cần thiết của việc áp dụng biện pháp này. Không được áp dụng BPTG để thay điều tra. Cơ quan điều tra là cơ quan tiến hành tố tụng, tham gia giai đoạn đầu của TTHS, BPTG thường do Cơ quan điều tra thực hiện, vì vậy vấn đề nâng cao chất lượng của việc áp dụng BPTG là việc làm vô cùng bức thiết, trong đó điểm mấu chốt là trang bị kiến thức về TTHS cho các chủ thể có thẩm quyền áp dụng, từ đó trang bị kiến thức về nghiệp vụ cho các Điều tra viên cũng như các cán bộ công an khác để đảm bảo cho việc tạm giam được thực hiện đúng pháp luật.

Đối với Viện kiểm sát:

VKS với chức năng kiểm sát hoạt động tố tụng nói chung trong đó có việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn nghiêm khắc là tạm giam, cho nên vai trò của VKS có ý nghĩa rất quan trọng, quyết định đến việc tạm giam. Nếu BPTG dùng lệnh mà VKS không phê chuẩn thì không có hiệu lực thi hành. Điều đó cho thấy sự quyết định của VKS đối với hoạt động tạm giam. Muốn thực hiện được hoạt động kiểm sát này, VKS trước hết phải kiện toàn đội ngũ kiểm sát có đủ năng lực. Khâu tổ chức cán bộ của VKS đổi mới rất chậm so với thực tế. VKS muốn giám sát được hoạt động của người khác thì ngoài các căn cứ pháp luật quy định còn phải ít nhất là bằng hoặc hơn về khả năng thực lực về chuyên môn nghiệp vụ so với các chức danh tư pháp khác. Do vậy cần thiết phải đào tạo lại đội ngũ cán bộ Kiểm sát viên. Nhà nước nên nghiên cứu chế độ thi tuyển Kiểm sát viên để có thể chọn được đội ngũ cán bộ Kiểm sát viên có năng lực kiểm sát hoạt động tư pháp.

- Tăng cường kiểm sát việc tạm giam đối với từng trường hợp cụ thể. Trước khi phê chuẩn lệnh tạm giam Viện trưởng VKS phải giao cho Kiểm sát viên nghiên cứu hồ sơ, xem xét nghiên cứu và đề xuất quan điểm. Căn cứ vào hồ sơ đề xuất đối chiếu với pháp luật, Viện trưởng VKS quyết định phê chuẩn

hoặc không phê chuẩn. Theo quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị đối với công tác phê chuẩn lệnh tạm giam: VKS kiên quyết không phê chuẩn lệnh tạm giam trong trường hợp không cần thiết, chống việc tạm giam thay điều tra dẫn đến oan sai.

- Hệ thống sổ sách theo dõi, lập hồ sơ kiểm sát phải được tiến hành nghiêm túc. Việc giao nhận hồ sơ, thời hạn phê chuẩn phải cụ thể để xác định trách nhiệm trong việc tạm giam. VKS các cấp phải có sự thống kê đầy đủ các trường hợp tạm giam, tổng hợp các vi phạm để Viện trưởng VKSNDTC có hướng chỉ đạo và báo cáo Quốc hội về tình hình tạm giam.

- Kiểm sát việc tạm giam phải được tiến hành hàng ngày ở Cơ quan điều tra, nơi giam giữ để phát hiện các trường hợp oan sai, xử lý kịp thời theo luật định hạn chế hậu quả xấu xảy ra.

- Việc tập huấn nghiệp vụ của VKS phải được tiến hành thường xuyên để thống nhất thực hiện pháp luật. VKSNDTC phải có hệ thống pháp luật để tiện thực hiện, VKSNDTC phải có giải đáp hướng dẫn pháp luật để hiểu và thống nhất trong ngành. VKSNDTC phối hợp với các ngành, các cơ quan tiến hành tố tụng hướng dẫn thực hiện các quy định để việc hiểu, vận dụng pháp luật được thống nhất.

- Ngành kiểm sát phải được Nhà nước quan tâm ưu tiên về chế độ, trang thiết bị để có khả năng hoàn thành nhiệm vụ kiểm sát.

Đối với Tòa án:

Cần phải tiến hành thường xuyên việc tập huấn nghiệp vụ cho các Thẩm phán và Hội thẩm về vấn đề áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ BPNC nói chung, BPTG nói riêng. Cần phải có văn bản hướng dẫn chi tiết về các trường hợp áp dụng, về thẩm quyền ra lệnh bắt bị cáo để tạm giam, việc bắt người vi phạm trật tự, nội quy phiên tòa, về thẩm quyền áp dụng, thay đổi BPNC của Chánh án, Phó chánh án, của Thẩm phán là Chánh tòa, Phó Chánh tòa phúc

thẩm TANDTC và của HĐXX, về thời hạn tạm giam trong từng thời đoạn của quá trình xét xử.

Tóm lại, trong số các giải pháp nâng cao chất lượng việc áp dụng biện tạm giam theo luật TTHS thì việc cơ bản là phải nâng cao trình độ chuyên môn cho những người tiến hành tố tụng và những người có thẩm quyền áp dụng, thay đổi, huỷ bỏ biện pháp ngăn chặn, giúp cho họ có nhận thức đúng các quy định về tạm giam, từ đó làm cơ sở cho việc thực hiện các hoạt động TTHS tiếp theo.

3.3.5. Tăng cường điều kiện cơ sở vật chất cho các các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn và hoàn thiện chế độ chính sách đối với người tiến hành tố tụng

Để đảm bảo hiệu quả cho hoạt động ADPL trong việc giải quyết án của các cơ quan tiến hành tố tụng ở tỉnh Bắc Kạn thì cần quan tâm đến việc tăng cường điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện làm việc là một yêu cầu cấp thiết. Mặc dù đã được Nhà nước quan tâm và đổi mới, nhưng đến nay kinh phí hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng ở tỉnh Bắc Kạn vẫn còn hạn hẹp, điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho công tác trong giải quyết án hình sự còn hạn chế. kinh phí hạn hẹp, không có ô tô vận chuyển các phương tiện phục vụ cho công tác nghiệp vụ của cán bộ còn thiếu, các Thẩm phán thường gặp nhiều khó khăn trong việc tìm tài liệu, văn bản pháp luật. Văn bản Pháp luật mới được ban hành chưa đầy đủ và thường xuyên. Công tác theo dõi hồ sơ, số liệu, thụ lý vụ án và lưu trữ được thực hiện theo phương pháp thủ công, do đó không đáp ứng được yêu cầu của công việc ngày càng đa dạng và phức tạp. Do vậy, cần tăng cường điều kiện về phương tiện cơ sở vật chất cho các TAND ở tỉnh Bắc Kạn, cụ thể như sau:

- Hiện đại hóa các phương tiện làm việc và cơ sở vật chất phục vụ cho công tác của cán bộ tiến hành tố tụng.

Bên cạnh việc tăng cường điều kiện, phương tiện cơ sở vật chất, Nhà nước phải chú trọng đến việc hoàn thiện các chế độ chính sách đối với người tiến hành tố tụng. Trong thời gian qua, chính sách đối với người tiến hành tố tụng đã được quan tâm, đội ngũ người tiến hành tố tụng có thang bậc lương riêng, được hưởng phụ cấp trách nhiệm, để họ yên tâm công tác và đầu tư nhiều thời gian vào công tác chuyên môn.

Lĩnh vực hoạt động công tác của người tiến hành tố tụng có tính đặc thù riêng, vất vả, khó khăn, phức tạp, chịu nhiều áp lực, có khi còn gặp những nguy hiểm cho bản thân và gia đình. Do vậy, cần xây dựng cơ chế bảo vệ đối với người tiến hành tố tụng và gia đình họ, xây dựng quy định về chế độ bảo hiểm để họ được hưởng bồi thường khi gặp rủi ro trong cuộc sống và trong nghề nghiệp.

Như vậy, hoàn thiện chế độ, chính sách đối người tiến hành tố tụng và tăng cường điều kiện, phương tiện cơ sở vật chất cho các cơ quan tiến hành tố tụng ở tỉnh Bắc Kạn cần sớm được quan tâm, nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong hoạt động giải quyết các vụ án hình sự.

3.3.6. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật

Tuyên truyền, giáo dục cho nhân dân là một giải pháp góp phần phòng chống tội phạm nói chung và các căn cứ, thời hạn, thẩm quyền áp dụng BPTG nói riêng. Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, vận động toàn dân không phạm tội và tích cực tham gia đấu tranh phòng, chống tội phạm. Để làm được điều đó trước tiên cần tuyên truyền, nâng cao ý thức pháp luật của người dân, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng làm cho mọi người dân hiểu được tác hại của hàng cấm hiểu được các hành vi phạm tội để từ đó họ nhận thức rõ hơn về các biện pháp ngăn chặn, chế tài hình sự bị áp dụng đối với các hành vi do mình gây ra.

Các hoạt động tuyên truyền nói trên khi thực hiện phải đa dạng, phong

phú về phương pháp và phải đảm bảo thực sự có chiều sâu và hiệu quả, không mang tính bề nổi, phong trào. Vì vậy, các hình thức tuyên truyền phải gần gũi với nhân dân như tổ chức nói chuyện về pháp luật trong các cuộc họp tổ dân phố, thôn, xã, biểu dương thành tích các công dân tham gia phòng chống tội phạm, tổ chức phát thanh, truyền hình những chuyên đề pháp luật về BPTG, việc phổ biến tuyên truyền pháp luật có hiệu quả sẽ hạn chế được tội phạm và việc áp dụng BPTG.