Bảo đảm quyền khiếu nại của công dân từ thực tiễn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội

Tính đồng bộ giữa các giải pháp giải quyết khiếu nại bao gồm từ pháp luật về giải quyết khiếu nại phải được ban hành kịp thời, đầy đủ; bộ máy, cán bộ làm công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại phải có năng lực phẩm chất, trình độ; thủ tục giải quyết khiếu nại phải minh bạch, đơn giản công khai, đảm bảo quyền và lợi ích của người dân khi khiếu nại.

Bốn là, tiếp thu kinh nghiệm giải quyết khiếu nại của các nước và các địa phương khác.

Khiếu nại phát sinh trong quá trình vận hành, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. Mỗi nước có các quy định pháp luật, quan điểm, giải pháp khác nhau về giải quyết khiếu nại. Do đó cần học tập, tiếp thu những kinh nghiệm, cách làm hay của các nước để áp dụng phù hợp vào việc giải quyết khiếu nại của địa phương, đất nước mình.

Mỗi địa phương, mỗi quận, huyện có cách áp dụng pháp luật vào việc giải quyết khiếu nại khác nhau, có con người, bộ máy, có các giải pháp khác nhau trong việc giải quyết khiếu nại. Vì vậy cũng cần tiếp thu, học hỏi để nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại.

3.2. Các giải pháp bảo đảm quyền khiếu nại của công dân trên địa bàn quận Thanh Xuân, Hà Nội

Để việc áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại hành chính của chính quyền các cấp nói chung và của Uỷ ban nhân dân quận Thanh Xuân nói riêng được thuận lợi, phát huy hiệu lực, hiệu quả; đảm bảo công bằng và tính khả thi, trong thời gian tới cần thực hiện một số nhóm giải pháp cơ bản sau:

3.2.1. Nhóm giải pháp bảo đảm về nội dung quyền khiếu nại

Bảo đảm về nội dung quyền khiếu nại cho công dân, tổ chức đầy đủ, chính xác: Tiếp cận thông tin là phương tiện để nhân dân giám sát hoạt động của nhà nước. Công khai thông tin sẽ làm tăng sự tin tưởng của nhân dân vào Nhà nước, giảm khiếu nại khi chưa đủ căn cứ. Thông tin được công khai,

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 88 trang tài liệu này.

minh bạch, mọi người được tự do tiếp cận không chỉ tạo cơ sở để nhân dân, xã hội giám sát đối với bộ máy nhà nước, đối với việc thực thi công vụ của cán bộ, công chức, mà quan trọng hơn nó tạo niềm tin của các nhà đầu tư, của nhân dân vào chủ trương, cơ chế, chính sách đổi mới của Nhà nước. Tình trạng đóng dấu mật tràn lan, không đúng theo danh mục, quy định của nhà nước đã gây khó khăn cho công dân khi thực hiện các quyền của mình, nhất là giám sát hoạt động của cơ quan, tổ chức (thông qua khiếu nại). Do pháp luật hiện hành còn thiếu các quy định ràng buộc trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc công khai thông tin do mình nắm giữ cũng như minh bạch hoá các hoạt động của các cơ quan nhà nước, quyền được thông tin của công dân gặp vướng mắc khi thực hiện. Với quyền khiếu nại, việc cung cấp đầy đủ, chính xác các thông tin không chỉ có tác dụng để công dân thực hiện quyền mà có thể lại làm giảm thiểu khiếu nại không có căn cứ.

3.2.2. Nhóm giải pháp bảo đảm về hình thức

Trong thời gian qua, công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về tiếp dân, giải quyết khiếu nại đã được Đảng và nhà nước ta quan tâm chỉ đạo; các cấp ủy, chính quyền, cơ quan chuyên môn các cấp đã triển khai công tác tuyên truyền với nhiều hình thức thiết thực, nội dung dễ hiểu, phù hợp với các tầng lớp nhân dân.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về tiếp dân, giải quyết khiếu nại cũng còn nhiều hạn chế; công tác tuyên truyền, phổ biến tại nhiều địa phương còn hình thức, một số Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật cấp huyện còn chưa chú trọng phổ biến pháp luật về khiếu nại, nhất là tuyên truyền pháp luật về khiếu nại cho người dân. Cá biệt có lãnh đạo cấp huyện còn có quan điểm cho rằng như thế là “vẽ đường cho hươu chạy’, người dân càng ít biết về luật khiếu nại, tố cáo thì càng ít khiếu kiện.

Vì vậy, để tăng cường hơn nữa hiệu quả tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng, văn bản pháp luật của Nhà nước về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại; trong thời gian tới cần tiếp tục mở rộng, nhân rộng và tăng cường các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại. Hình thức tuyên truyền, phổ biến phải đa dạng. Đối tượng tuyên truyền, phổ biến cần phải phân loại theo từng nhóm để tuyên truyền hiệu quả như: nhóm lãnh đạo cấp ủy, chính quyền, báo cáo viên pháp luật; nhóm cán bộ, công chức, viên chức, nhất là những cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, tham mưu giải quyết khiếu nại. Về nội dung tuyên truyền, cần tập trung vào các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về khiếu nại và các ngành luật liên quan .… Đặc biệt các cơ quan, đơn vị như: Thanh tra, Tư pháp, Thông tin và Truyền thông, Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Nông dân các cấp, các cơ quan Đài, Báo cần phối hợp đẩy mạnh việc thực hiện Đề án: “Tiếp tục tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại, tố cáo ở xã, phường, thị trấn giai đoạn 2013 - 2016” theo Quyết định số 1133/QĐ-TTg ngày 15 tháng 7 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và tổ chức thực hiện các Đề án tại Quyết định số 409/QĐ-TTg ngày 09 tháng 4 năm 2012.

3.2.3. Nhóm giải pháp bảo đảm về chủ thể

Vướng mắc trong giải quyết khiếu nại xuất phát từ các nguyên nhân khác nhau. Chính sai phạm của cán bộ, công chức là lý do để phát sinh khiếu nại, kể cả khiếu nại đông người, kéo dài và có tính lan tỏa, phức tạp. Một số cán bộ, công chức sa sút về phẩm chất đạo đức, quan liêu, hách dịch, nhũng nhiễu, vô cảm trước yêu cầu chính đáng của nhân dân. Trong khí đó, việc đánh giá cán bộ, công chức còn hình thức; tỷ lệ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cao. Quy định của Luật Cán bộ, công chức về việc giải quyết thôi việc đối với công chức hai năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ chưa được thực hiện

và không có hy vọng thực hiện với cách thức đánh giá và quản lý cán bộ, công chức như hiện nay. Vì vậy, cần có những quy định mạnh mẽ, cụ thể hơn nữa để nâng cao chất lượng của đội ngũ quản lý, cán bộ Nhà nước. Bên cạnh đó, công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại cũng cần được cải tiến. Luật Khiếu nại và các văn bản quy phạm pháp luật khác đã quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục xử lý khiếu nại của công dân. Tuy nhiên, báo cáo định kỳ của Thanh tra Chính phủ luôn lưu ý tinh thần trách nhiệm của cán bộ, công chức. Những hạn chế được chỉ ra là trách nhiệm không cao của các cấp chính quyền, thiếu quyết liệt, gây tồn đọng và khiếu nại kéo dài ở nhiều địa phương.

Như vậy, cần nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức và hoàn thiện cơ chế thực hiện Luật Cán bộ, công chức như biện pháp ngăn ngừa khiếu nại. Việc xây dựng luật riêng về khiếu nại và hoàn thiện thể chế chỉ là một giải pháp mang tính pháp lý, không phải là yếu tố quyết định đối với việc bảo đảm quyền khiếu nại của công dân.

3.2.4. Nhóm giải pháp khác

Hoàn thiện pháp luật về quyền khiếu kiện hành chính là một trong nhiều yếu tố quan trọng trong nội dung bảo đảm pháp lý cho việc thực hiện quyền khiếu kiện hành chính của công dân. Hệ thống các quy phạm pháp luật nội dung cũng như các quy phạm luật thủ tục về quyền khiếu kiện hành chính phải hợp hiến, hợp pháp, có tính khả thi, hoàn chỉnh, thống nhất, nhằm tạo thuận lợi cho việc thực hiện quyền khiếu kiện hành chính của công dân.

Củng cố, kiện toàn tổ chức và hoạt động của Toà Hành chính. Cần xác định mô hình Tòa hành chính cũng như các tòa khác để bảo đảm sự độc lập của tòa án và thẩm phán. Có quy định rõ các mối quan hệ trong tòa án: tòa án cấp trên - dưới; cấp ủy - tòa án; tòa án - hội thẩm; thủ trưởng - thẩm phán… để thẩm phán độc lập trong xét xử.

Kiện toàn đội ngũ Thẩm phán về số lượng, phẩm chất chính trị, đạo

đức và trình độ chuyên môn, kinh nghiệm công tác của Thẩm phán để tăng cường năng lực xét xử của Thẩm phán hành chính.

Bảo đảm thi hành các phán quyết của Toà Hành chính. Qui định những biện pháp bảo đảm thi hành bản án quyết định của Toà án về các tranh chấp hành chính. Trong đó, qui định cụ thể trách nhiệm người đứng đầu cơ quan có nghĩa vụ thi hành; có hướng dẫn cụ thể về thủ tục thi hành án hành chính, đặc biệt là thủ tục cưỡng chế thi hành án đối với cơ quan nhà nước; cưỡng chế kê biên tài sản đảm bảo thi hành án… Bản án, quyết định của Toà án có hiệu lực cao, thi hành nhanh thì người dân mới tin tưởng lựa chọn con đường khiếu kiện ra Toà án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Bảo đảm quyền khiếu kiện hành chính thông qua hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực. Thông qua hoạt động giám sát, các cơ quan quyền lực nhà nước có thể phát hiện ra các vi phạm pháp luật xâm phạm tới trật tự và lợi ích của Nhà nước, xã hội và công dân, từ đó xử lý hoặc yêu cầu các cấp xử lý nghiêm, tạo thành cơ chế đồng bộ bảo đảm quyền và nghĩa vụ pháp lý của công dân, trong đó có quyền khiếu kiện hành chính.

Tăng cường khả năng tiếp cận thông tin của người khiếu nại, những người có quyền và lợi ích liên quan. Có rất nhiều cách thức tuyên truyền pháp luật về quyền khiếu kiện hành chính, tuy nhiên dù sử dụng cách thức nào thì luôn phải chú ý đến hiệu quả của hình thức tuyên truyền, đó là: nhận thức pháp luật về quyền khiếu kiện hành chính và khả năng sử dụng quyền khiếu kiện hành chính một cách hợp pháp.

Mở rộng các điều kiện, cơ hội thực hiện quyền khiếu kiện như dịch vụ pháp lý, tư vấn hỗ trợ pháp luật và nhấn mạnh vai trò của luật sư. Sự giúp đỡ của luật sư là cần thiết. Luật sư có thể giúp người dân đi kiện cơ quan hoặc cán bộ Nhà nước, các quyền tự định đoạt của người dân bao gồm: Đòi huỷ bỏ một phần hay toàn bộ quyết định hành chính trái pháp luật, hoặc chấm dứt

hành vi hành chính trái pháp luật; Sửa đổi yêu cầu; Rút đơn khởi kiện; Đòi cơ quan hành chính Nhà nước thực hiện nghĩa vụ theo quy định của pháp luật; Đòi được khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của mình; Tham gia thẩm cứu, bằng cách: Đưa ra những chứng cứ, tài liệu, lý lẽ, giải trình để bảo vệ quyền lợi của mình; Yêu cầu Toà án cho biết nội dung giải trình của bên bị kiện; Tranh luận viết để đối đáp những luận cứ của bên bị kiện; Yêu cầu Toà án xem xét tại chỗ; Yêu cầu Toà án áp dụng những biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ quyền lợi của mình; Tranh luận miệng tại phiên tòa với bên bị kiện…

Người dân thường nói chung không đủ trình độ pháp lý để sử dụng có hiệu quả các quyền quan trọng nói trên, nhất là quyền đưa ra những chứng cứ, tài liệu, lý lẽ, giải trình và đưa ra giải pháp hợp pháp cho Toà án để bảo vệ quyền lợi của mình. Bởi vậy, vai trò của luật sư là cần thiết.

Như vậy, quyền khiếu kiện hành chính là công cụ pháp lý mà công dân có thể sử dụng để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Các yếu tố pháp lý nêu trên bảo đảm hiện thực hoá quyền khiếu kiện hành chính của công dân.

Kết luận Chương 3

Quyền khiếu nại của công dân liên quan chặt chẽ đến quyền con người, quyền công dân được Hiến pháp quy định; có vị trí đặc biệt quan trọng trong hệ thống những quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân trên tất cả các lĩnh vực của đời sống chính trị xã hội và đặc biệt trong lĩnh vực quản lý nhà nước. Công dân thực hiện quyền khiếu nại là điều kiện để các quyền khác được pháp luật ghi nhận. Nói cách khác, việc vi phạm một quyền nào đó, hoặc không thực hiện nghĩa vụ nào đó của công dân sẽ phát sinh quyền khiếu nại. Bất kỳ sự vi phạm nào đó đối với quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân đều có thể dẫn đến việc công dân thực hiện quyền khiếu nại.

Như vậy nhu cầu khiếu nại xuất phát từ nhu cầu đảm bảo quyền con người, quyền công dân. Giải quyết hiệu quả các khiếu nại cũng là một trong những phương thức hiệu quả nhất để đảm bảo quyền con người, quyền công dân. Khiếu nại phát sinh trong quá trình vận hành, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. Mỗi nước có các quy định pháp luật, quan điểm, giải pháp khác nhau về giải quyết khiếu nại. Do đó cần học tập, tiếp thu những kinh nghiệm, cách làm hay của các nước để áp dụng phù hợp vào việc giải quyết khiếu nại của địa phương, đất nước mình.

KẾT LUẬN

Từ việc nghiên cứu Bảo đảm quyền khiếu nại của công dân từ thực tiễn quận Thanh Xuân, có thể rút ra một số kết luận sau:

Quyền khiếu nại hành chính của công dân là một trong những quyền cơ bản được ghi nhận trong Hiến pháp và nhiều văn bản pháp luật khác, nhờ đó công dân bảo đảm được quyền, lợi ích hợp pháp của mình và đồng thời tham gia quản lý, giám sát hoạt động của bộ máy quản lý Nhà nước.

Thực tiễn đã chứng minh trong một xã hội dân chủ, quyền khiếu nại của công dân được đảm bảo, việc giải quyết khiếu nại hành chính của công dân được thực hiện tốt thì ở đó hoạt động quản lý hành chính Nhà nước, tình hình chính trị - xã hội được ổn định, kinh tế phát triển, sự đoàn kết, đồng thuận trong nhân dân giữa Đảng, chính quyền, các đoàn thể ngày càng vững chắc, lòng tin đối với sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền được đảm bảo.

Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại hành chính của Ủy ban nhân dân cấp huyện là việc người có chức trách, có thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện bằng quyền hạn của mình, căn cứ vào quy định của pháp luật ban hành một quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định hành chính, hành vi hành chính.

Trong những năm qua, nhất là từ khi có Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998, việc áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành chính nhà nước nói chung và của Ủy ban nhân dân cấp huyện nói riêng đã có nhiều chuyển biến tích cực và dần đi vào nề nếp; giải quyết được một số lượng lớn các vụ việc, chất lượng giải quyết được nâng lên; nhiều “điểm nóng”, nhiều vụ việc phức tạp, gay gắt, kéo dài đã được giải quyết dứt điểm; quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại đã được khôi phục; góp phần làm ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế- xã hội địa phương. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, hoạt