Báo chí truyền thông về chính sách cải cách hành chính nhà nước Việt Nam

hay do quá tập trung khai thác thông tin các mặt tiêu cực mà chưa chú ý đúng mức việc phát hiện, cổ vũ, nhân rộng những nhân tố mới, điển hình tiên tiến, những mặt tích cực của đời sống xã hội. Thậm chí, một số nơi còn có biểu hiện thương mại hóa, xa rời tôn chỉ, mục đích; chưa làm tốt chức năng định hướng tư tưởng và dư luận xã hội, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực, chăm lo xây dựng con người. Những yếu tố đó là nguyên nhân gây nhiễu về tư tưởng, văn hóa, ảnh hưởng xấu đến sự tiếp nhận và đồng thuận khi tiếp nhận thông tin chính sách trong Nhân dân.

Ngoài ra, một lượng nhỏ thông tin trên các tin trên báo chí hiện nay còn thiếu trung thực, phiến diện một chiều, thậm chí là xuyên tạc, sai sự thật; một số tờ báo, một số người làm báo đôi khi để thu hút bạn đọc đã sử dụng những thủ thuật giật tít bài hoặc đưa tin những nội dung câu khách “rẻ tiền”. Tình trạng yếu kém về chuyên môn, nghiệp vụ, thiếu trách nhiệm xã hội và vi phạm đạo đức nghề nghiệp của một bộ phận người làm công tác báo chí; sự buông lỏng quản lý nội dung thông tin của lãnh đạo một số cơ quan báo chí; công tác quản lý đội ngũ phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên chưa được quan tâm đúng mức; coi trọng chức năng giải trí, chạy theo lợi ích kinh tế mà xem nhẹ các chức năng định hướng, giáo dục và thẩm mỹ của báo chí; thậm chí có nơi, có lúc còn lợi dụng báo chí để mưu lợi cá nhân, lợi ích nhóm... đã và đang diễn ra trong thực tế, làm ảnh hưởng đến niềm tin của xã hội đối với báo chí.

3. Từ những hạn chế nêu trên, xin ông cho biết trong thời gian tới, báo chí cần có những giải pháp nào để nâng cao hiệu quả truyền thông chính sách cải cách hành hành chính nhà nước?

Cơ quan báo chí cần trang bị cho đội ngũ làm báo kiến thức nền về hệ thống hành chính, các chủ trương và đường lối cải cách hành chính nhà nước, ví dụ: chính sách thể chế, đội ngũa cán bộ công chức, viên chức, thủ tục hành chính, tổ chức bộ máy hành chính,.. Từ đó đi đến nhận thức: để phát triển đất nước, không có con đường nào khác là phải cải cách hành chính nhà nước. Thực tiễn đòi hỏi cơ quan báo chí phải nỗ lực tìm kiếm các giải pháp phát huy ưu điểm đã đạt được và khắc phục hạn chế. Trong đó giải pháp mấu chốt là phải đổi mới, nâng cao chất lượng thông tin, truyền thông nói chung và truyền thông chính sách nói riêng của các cơ quan báo chí. Đó là yêu cầu quan trọng nhất để các cơ quan báo chí thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, tôn chỉ, mục đích của mình mà vẫn phát triển trong điều kiện hiện nay; làm công tác truyền thông chính sách có hiệu quả, góp phần định hướng dư luận, giữ vững ổn định chính trị, củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Chính phủ và thắng lợi của sự nghiệp đổi mới đất nước.

Đổi mới nội dung, cách thức triển khai công tác thông tin, truyền thông chính sách cải cách hành chính của cơ quan báo chí được thực hiện trên một số phương diện: Cơ quan báo chí cần phân nhóm đối tượng tiếp nhận chính sách để có nội dung (thông điệp), hình thức, kênh truyền thông phù hợp với yêu cầu và điều kiện của từng nhóm. Cụ thể, có thể phân nhóm theo các tiêu chí: theo lợi ích (được hưởng lợi, không được hưởng lợi và bị thiệt thòi); theo vị thế xã hội (nhóm cán bộ và người dân); theo vùng hay địa lý (nhóm nông thôn và thành thị)... Nội dung thông tin, truyền thông cần ngắn gọn, dễ nhớ, dễ vận dụng, phù hợp với từng đối tượng, từng vùng miền trong cả nước. Đối với mỗi vấn đề thông tin, truyền thông cần có lộ trình, quy trình, mục đích, nhiều hình thức thể hiện khác nhau để việc tuyên trụyền diễn ra tự nhiên, không hình thức và gượng ép. Kết hợp đa dạng, nhiều hình thức, kỹ năng và áp dụng các tiến bộ khoa học - công nghệ hiện đại để nâng cao hiệu quả công tác thông tin, truyền thông trong bối cảnh cuộc cách công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ.

Trong công tác truyền thông chính sách nói chung và chính sách cải cách hành chính nhà nước nói riêng, không nên dựa vào hay đưa ra những thông tin, vấn đề mang tính phiến diện, một chiều. Bởi điều này sẽ dẫn tới hệ quả là không đảm bảo tính chân thực, khoa học của công tác thông tin và tính phong phú của thực tiễn; làm cho công tác thông tin, truyền thông chậm trễ, sai lệch trong việc chỉ đạo và tổ chức hoạt động thực tiễn. Mà trái lại, các cơ quan báo chí cần chuyển hướng mạnh mẽ từ thông tin chính sách một chiều, định hướng từ trên xuống sang thông tin hai chiều; báo chí phải là cầu nối tăng cường đối thoại chính sách

giữa người dân và Chính phủ, thường xuyên nắm bắt dư luận xã hội để có thông tin đa chiều, toàn diện... Mặt khác, cần nghiên cứu để một số cơ quan báo chí được hoạt động chuyên sâu và có cơ chế quản lý thích hợp để bảo đảm tính khách quan khi thực hiện công tác truyền thông về chính sách cũng như các vấn đề xã hội. Điều này nhằm bảo đảm phát huy tốt hơn vai trò của báo chí đối với đời sống chính trị - xã hội, góp phần hạn chế tối đa hiện tượng “tham nhũng chính sách” - một trong những yêu cầu được Thủ tướng Chính phủ kết luận tại Hội nghị của Chính phủ về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật vừa diễn ra cuối năm 2020 vừa qua.

Đối với đội ngũ phóng viên, biên tập viên: phải thường xuyên học hỏi, cập nhật cách kỹ năng, cách làm báo hiện đại; phải là người sử dụng ngôn ngữ thuần thục, phong phú nhằm tránh những sai sót; luôn có tinh thần say mê nghề nghiệp, rèn luyện đạo đức trong sáng trong thực hiện nhiệm vụ. Kinh nghiệm, bí quyết, kỹ năng nghề nghiệp của đội ngũ chuyên gia, phóng viên, biên tập viên lâu năm của các cơ quan báo chí có uy tín sẽ cung cấp cho người đọc cái nhìn vừa sâu sắc, vừa đa chiều. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin như hiện nay là điều kiện hết sức thuận lợi đê mỗi phóng viên, biên tập viên tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn và mở rộng, làm sâu sắc thêm sự hiểu biết về các vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội của bản thân phục vụ cho quá trình thực hiện các bài viết về truyền thông chính sách.

Để truyền thông chính sách cải cách hành chính nhà nước đạt được hiệu quả, một số vấn đề khác nên được các cơ quan báo chí ưu tiên thực hiện như: (1) Có các chuyên trang, chuyên mục mang tính trọng tâm, trọng điểm, và có bản sắc riêng. (2) Đẩy mạnh hiện đại hóa cơ sở vật chất, công nghệ và bố trí sử dụng nguồn nhân lực, bảo đảm an ninh mạng; đây là giải pháp quan trọng trong quá trình chuyển tải thông tin, là công cụ để bạn đọc tiếp cận thông tin một cách nhanh nhất, góp phần làm nên thành công của môi báo chí. (3) Đầu tư cơ sở vật chất và công nghệ thông tin để phát triển cơ quan báo chí điện tử và tạo ra nhiều sản phẩm báo chí điện tử ngày càng tích hợp thêm nhiều “tiện ích” mới với những cách thể hiện khác nhau là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh bùng nổ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư hiện nay.

4. Trong nội dung nêu trên, ông có đề cập đến tác động cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến hoạt động báo chí. Vậy theo ông, tại sao cuộc cách mạng công nghệ này ngày càng đặt ra yêu cầu nâng cao chất lượng thu thập, xử lý thông tin trong hoạt động báo chí truyền thông chính sách nói chung và truyền thông chính sách cải cách hành chính nhà nước nói riêng?

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 340 trang tài liệu này.

Trong bối cảnh bùng nổ thông tin như hiện nay, việc thu thập và xử lý thông tin phục vụ cho công tác nghiên cứu, phản biện chính sách, pháp luật của báo chí có ý nghĩa rất quan trọng. Để có nguồn thông tin phong phú, đa dạng, nhiều chiều, phản ánh khách quan, trung thực đời sống chính trị, kinh tế, xã hội... đang diễn ra thì chúng ta phải có cơ chế và hình thức linh hoạt để duy trì mối quan hệ thường xuyên với các cơ quan, tổ chức liên quan, các viện nghiên cứu, trường đại học, các nhà hoạch định chính sách (đại biểu quốc hội, đại biểu hội đồng nhân dân…), các chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn... Những thông tin đó phải là một hệ thống toàn diện, bao gồm cả thông tin quá khứ, hiện tại, dự báo tương lai, thông tin trong nước và quốc tế, thông tin phải đa chiều... bảo đảm những cơ sở dữ liệu, căn cứ cần thiết để các tạp chí tổ chức nghiên cứu, thảo luận, phản biện chính sách một cách sâu sắc, toàn diện và khoa học.

Việc thu thập và xử lý thông tin có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả công tác phản biện chính sách nói chung và chính sách cải cách hành chính nhà nước nói riêng của báo chí. Hiện nay, trước sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, mỗi thiết chế luôn đứng trước những thách thức của rất nhiều nguồn thông tin, ý kiến khác nhau, nếu không biết chắt lọc, xử lý tốt sẽ bị ngập trong “biển thông tin”. Báo chí cũng không nằm ngoài thực trạng đó. Để xử lý chính xác các luồng thông tin này, báo chí luôn đứng trên quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, báo chí phải thường xuyên nâng cao năng lực tham mưu, nghiên cứu, phân

tích, phản biện chính sách. Bởi vì, thông tin là nguồn tạo nên quyền lực, như Thượng nghị sĩ Mỹ Edmund Sixtus Muskie cho rằng: “Quyền lực thực sự bắt nguồn từ việc làm của bạn và bạn đang biết rõ vấn đề mà bạn đang nói tới”.

Liên quan đến vấn đề xử lý thông tin trong phản biện chính sách, cuốn sách “Quốc hôi Mỹ ngày nay” có nêu: “Do những vấn đề cần xử lý vừa ở tầm chính sách, vừa có tính chất vụ việc, nguồn thông tin tối ưu cần kết hợp những yếu tố sau đây: những khía cạnh cụ thể của chính sách (cần làm những gì), những hệ quả của nó “ai sẽ được lợi, ai sẽ chịu thiệt” và viễn cảnh thực hiện chính sách (những cơ hội nào). Đối với những lĩnh vực không chuyên thì cần đến loại thông tin kết hợp được sự đánh giá tầm quan trọng của vấn đề, nội dung của nó, phạm vi phổ biến và mối quan hệ với những vấn đề khác”.

Phụ lục 7.2

BIÊN BẢN PHỎNG VẤN

Ngày phỏng vấn: Ngày 13/01/2021 Thời gian: 08h00

Địa điểm: 103 Quán Thánh, Ba Đình, Hà Nội

Người phỏng vấn: Hà Thị Thu Hương, NCS K22, Học viện Báo chí và Tuyên truyền Người trả lời phỏng vấn: Nam, Phó trưởng Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương; Mã 02

1. Xin ông cho biết quan điểm của mình về vị trí, vai trò của báo chí truyền thông chính sách nói chung và báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính nói riêng?

Tôi cho rằng báo chí truyền thông chính sách nói chung và báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính nói riêng đều có vai trò quan trọng, góp phần hoạch định và tổ chức thực hiện thành công chính sách, tạo đồng thuận trong xã hội và nâng cao mức độ hài lòng của đối tượng chịu sự tác động và các bên có liên quan. Qua đó, cơ quan ban hành chính sách có được đầy đủ thông tin đa chiều trong toàn bộ quá trình chính sách để xây dựng chính sách khả thi, sát thực tiễn, ổn định và phù hợp với lợi ích của cá nhân, tổ chức, đối tượng thụ hưởng chính sách. Đồng thời, góp phần đưa chính sách vào cuộc sống, giúp các tổ chức, cá nhân, người dân hiểu rõ nội dung, ý nghĩa của từng chính sách và chung tay tham gia một cách thích hợp vào từng công đoạn của quá trình xây dựng và thực thi chính sách, nâng cao hiệu quả công tác cải cách hành chính, quản lý xã hội, quản trị quốc gia.

Thể chế, chính sách cải cách hành chính là thành tố trong tổng thể các chính sách của đất nước do cơ quan có thẩm quyền ban hành; là yếu tố cấu thành của nền hành chính, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển tốt hơn. Chương trình cải cách hành chính ở nước ta nhiều năm gần đây mang tính chiến lược, tổng thể, bao trùm các yếu tố cơ bản cấu thành nền hành chính quốc gia như: thể chế, thủ tục hành chính, tổ chức bộ máy, công vụ công chức, hiện đại hóa hành chính, tài chính công,... Trong từng lĩnh vực cải cách, đều có những chính sách cụ thể để triển khai có hiệu quả gắn kết với các chính sách khác trong công cuộc cải cách, đổi mới của đất nước. Đặc biệt, nhiều chính sách cải cách hành chính có liên quan trực tiếp đến cơ quan nhà nước, cá nhân công chức như tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, chuyển đổi vị trí công tác, cải cách chính sách tiền lương… và có tác động ảnh hưởng đến lợi ích của người dân, doanh nghiệp như các chính sách cải cách, đơn giản thủ tục hành chính, thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông…

Để chính sách cải cách hành chính được xây dựng và thực hiện có hiệu quả, cần có sự tham gia của công tác báo chí truyền thông trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức, chia sẻ thông tin, phát huy trí tuệ tập thể, tăng cường tính phản biện, tạo sự ủng hộ và tham gia giám sát của công chúng trong chu trình chính sách: hoạch định, thực thi, tổng kết, đánh giá, tiếp tục hoàn thiện.

2. Đặc điểm của chính sách cải cách hành chính nhà nước có khác gì so với chính sách kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục? Nếu có sự khác biệt, điều đó có ảnh hưởng như thế nào đến công tác báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính?

Truyền thông chính sách cải cách hành chính cũng như truyền thông trong lĩnh vực khác như: kinh tế, văn hóa, giáo dục đều có nội dung, phạm vi, đối tượng tác động của mình. Tuy nhiên, chính sách cải cách hành chính đề cập đến các yếu tố cấu thành của nền hành chính, có mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan nhà nước, nâng cao chất lượng dịch vụ công, thúc đẩy phát triển kinh tế và phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển tốt hơn. Đối tượng hướng đến không chỉ là nội bộ của nền hành chính - đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong hệ thống cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, các đơn vị sự nghiệp công lập, mà còn liên quan đến các đối tượng thụ hưởng, các bên liên quan, mọi tầng lớp nhân dân và thậm chí các đối tác quốc tế trong quá trình hợp tác, hội nhập. Do đó, báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính cần có định hướng rõ

ràng đối với từng nhóm đối tượng cụ thể của chính sách cải cách hành chính. Quá trình truyền thông chính sách cải cách hành chính phải gắn với các bước trong chu trình chính sách từ hoạch định đến thực thi và đánh giá, theo từng giai đoạn, từng lĩnh vực, từng mục tiêu ưu tiên, giải pháp đột phá cụ thể của Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước; với mục tiêu góp phần nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; người dân, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội và công chúng nói chung về các vấn đề chính sách cải cách hành chính nhà nước nhằm tăng cường hơn nữa trách nhiệm công vụ, tinh thần phục vụ của cơ quan, tổ chức nhà nước và đẩy mạnh việc tham gia đóng góp ý kiến trong quá trình hoạch định và thực hiện chính sách của đông đảo tầng lớp nhân dân. Truyền thông trong lĩnh vực này giúp cho mục tiêu của cải cách không chỉ là để tăng cường năng lực của đội ngũ công chức, viên chức, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước, mà cao hơn, là nhằm phục vụ tốt nhất người dân, doanh nghiệp và sự phát triển của đất nước. Nói cách khác, truyền thông báo chí trong lĩnh vực này vừa cần quan tâm đến quan điểm từ phía cơ quan nhà nước, từ phía cá nhân công chức, viên chức thực thi nhiệm vụ vừa chú trọng đến góc nhìn và lợi ích của người dân, tổ chức đối với các chính sách, hoạt động cải cách hành chính cụ thể để có nội dung, cách thức thực hiện khách quan, toàn diện và thấu đáo.

3. Ông đánh giá như thế nào về công tác báo chí truyền thông về chính sách cải cách hành chính trong thời gian qua?

Trong thời gian qua, công tác báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính đã hoạt động chủ động, tích cức và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Các đài phát thanh, đài truyền hình và cơ quan thông tấn, báo chí ở Trung ương, địa phương; các loại hình báo chí chuyên ngành, Cổng thông tin điện tử hoặc Trang thông tin điện tử của các bộ, ban, ngành, địa phương trong cả nước luôn quan tâm tìm hiểu, nghiên cứu, phản ánh thông tin, tuyên truyền các chính sách, hoạt động cải cách dưới nhiều hình thức đa dạng, nội dung phong phú và kịp thời. Các bài viết cơ bản bám sát sự kiện, thông tin nhanh nhạy, phân tích trúng vấn đề trọng điểm và góp phần định hướng dư luận. Báo chí không ít lần phản ánh những hiện tượng tiêu cực trong xã hội liên quan đến lĩnh vực đạo đức công vụ như tham nhũng, chạy chức, chạy quyền, tiêu cực, sách nhiễu có tác dụng giáo dục, nâng cao phẩm chất đạo đức, kỷ cương, kỷ luật hành chính, văn hóa công sở, ý thức thái độ phục vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nâng cao hình ảnh uy tín của cơ quan nhà nước. Đồng thời, quan tâm tuyên truyền, lan tỏa về gương người tốt việc tốt, cách làm hay, mô hình sáng tạo, đóng góp của những tấm gương thầm lặng của các cá nhân, tổ chức, góp phần tạo động lực làm việc cho những công bộc của nhân dân, truyền nhiệt huyết cho tinh thần cải cách sâu rộng, nhưng tấm gương dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm về sáng kiến thí điểm đổi mới, sáng tạo trong bộ máy nhà nước cũng như toàn xã hội.

Tuy nhiên, báo chí cần truyền thông một cách chủ động, toàn diện hơn đối với tất cả các khâu trong quy trình chính sách, giúp cho các cơ quan hoạch định chính sách có được thông tin đa chiều hơn và công chúng cũng có góc nhìn đầy đủ hơn để sáng tạo những chính sách phù hợp, sát thực và nhận được sự ủng hộ cao nhất từ phía công chúng.

4. Theo ông, nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế trong công tác báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính là gì?

Kết quả đạt được trong truyền thông chính sách cải cách hành chính của báo chí trước hết là do nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của các cơ quan liên quan của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội. Chẳng hạn, tại Đề án “Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền cải cách hành chính giai đoạn 2016-2020”, một trong những nội dung thông tin, tuyên truyền được đặt ra đối với các cơ quan báo chí đó là đưa tin các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về cải cách hành chính. Từ văn bản định hướng chung đó, hệ thống các cơ quan báo chí trong thời gian qua đã quan tâm truyền thông những vấn đề chính sách cải cách hành chính của nước ta. Bên cạnh đó, các cơ quan hoạch định chính sách đã có sự phối hợp

để cung cấp thông tin về chính sách cho báo chí thông qua hình thức họp báo được tổ chức định kỳ theo từng tháng hay từng quý; đăng tải chính sách trên cổng thông tin điện tử; tổ chức hội thảo lấy ý kiến của nhà khoa học về dự thảo văn bản chính sách,…

Tuy nhiên, công tác truyền thông chính sách nói chung và truyền thông chính sách cải cách hành chính nói riêng do nhiều cơ quan, bộ, ban ngành khác nhau đảm nhiệm; cần có sự phối hợp để đảm bảo tính đồng bộ, toàn diện và thống nhất, không chỉ tập trung vào một số vấn đề thời sự, ngắn hạn, tình thế. Việc cung cấp thông tin từng quy trình xây dựng, hoạch định và ban hành chính sách cần đầy đủ, kịp thời hơn để nâng cao tính công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, gắn kết sự tham gia của công chúng trong quá trình thảo luận, đánh giá tác động, hoạch định chính sách.

5. Với kinh nghiệm quản lý/ nghiên cứu của mình, ông đưa ra giải pháp gì để phát triển hoạt động báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính ở nước ta trong thời gian tiếp theo?

Để phát triển hoạt động báo chí truyền thông chính sách cải cách hành chính, cần hoàn thiện các quy định, quy chế, cơ chế về việc cung cấp thông tin cho báo chí; đảm bảo cơ quan hoạch định chính sách và cơ quan báo chí có sự phối hợp chặt chẽ từ giai đoạn đầu đến giai đoạn ban hành và đánh giá chính sách. Việc ký kết các Biên bản ghi nhớ, hợp tác về truyền thông giữa cơ quan hoạch định chính sách và cơ quan báo chí cũng là một thực tiễn tốt cần nghiên cứu để phát huy, nhân rộng. Việc tạo nên một cơ chế tiếp nhận và xử lý thông tin phản hồi của người dân đến với các cơ quan chính sách thông qua báo chí cũng là một cách làm cần tiếp nghiên cứu, sơ kết, tổng kết, đánh giá để triển khai phù hợp trong thời gian tới để chính sách bám sát thực tế và nhận được sự đồng thuận cao trong xã hội. Đặc biệt trong quá trình chuyển đổi số, xây dựng chính phủ số, xã hội số hiện nay, các cơ quan nhà nước cần đổi mới phương thức cung cấp, giao dịch, tiếp nhận, trao đổi và xử lý thông tin, ý kiến với công chúng nhằm nâng cao tình tương tác và mở rộng sự tham gia của cơ quan báo chí cũng như các tầng lớp nhân dân trong chu trình chính sách.

Chính sách vốn là đề tài công phu và nhạy cảm. Bởi vậy, để tạo ra được những bài viết về chính sách có sức hấp dẫn công chúng, phản ánh các thông tin chính sách đa diện, người làm báo có vai trò quan trọng. Bên cạnh năng lực chuyên môn nghiệp vụ, họ phải giữ vững bản lĩnh cách mạng, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, thể hiện tốt vai trò định hướng thông tin, đáp ứng tối đa nhất quyền tiếp cận thông tin của các tầng lớp nhân dân. Nếu không có ý thức trách nhiệm xã hội, những sản phẩm báo không những không có giá trị mà có thể còn rất nguy hại. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định, báo chí là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng văn hóa: “Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và vãn hóa; chú trọng học tập chính trị để nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ; đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động”.

Phụ lục 7.3

BIÊN BẢN PHỎNG VẤN

Ngày phỏng vấn: Ngày 15/5/2021 Thời gian: 08h00

Địa điểm: 92 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, Hà Nội

Người phỏng vấn: Hà Thị Thu Hương, NCS K22, Học viện Báo chí và Tuyên truyền Người trả lời phỏng vấn: Nam, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học Nội vụ; Mã 03

Câu 1: Xin ông cho biết, công tác lãnh đạo, quản lý báo chí có vai trò như thế nào khi thực hiện truyền thông chính sách nói chung và chính sách cải cách hành chính nhà nước nói riêng?

Công tác lãnh đạo, quản lý báo chí có vai trò hết sức quan trọng khi thực hiện truyền thông chính sách nói chung và chính sách cải cách hành chính nhà nước nói riêng. Bởi vì, công tác lãnh đạo, quản lý quyết định định hướng, nội dung,... truyền thông của cơ quan báo chí. Theo đó, mỗi báo chí cần tập hợp được đội ngũ những người làm công tác biên tập, cộng tác viên có năng lực, nhiệt tình, làm việc trên cơ sở các nguyên tắc, tiêu chí và chuẩn mực của một báo chí. Thành viên cộng tác viên cần có sự tham gia của các học giả có kinh nghiệm làm việc ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Ngoài ra, cần có các cơ chế khuyến khích các nhà khoa học có uy tín tham gia viết bài và thụ hút được các học giả nước ngoài tham gia biên tập. Hàng tuần, hàng tháng cần đề ra những định hướng truyền thông cho biên tập viên, phóng viên các ban chuyên môn thực hiện theo lĩnh vực được phân công phụ trách. Đây là một việc hết sức cần thiết để biên tập viên, phóng viên chủ động đặt bài bảo đảm nhanh, đúng, đầy đủ, chính xác theo đúng định hướng truyền thông.

Với vị trí của mình, người lãnh đạo cơ quan báo chí truyền thông chính sách được tiếp xúc với nhiều nguồn thông tin, thông tin khái quát, có độ tin cậy cao hơn. Do đó, định hướng thông tin của lãnh đạo có vai trò quan trọng giúp phóng viên, biên tập viên nắm được thông tin, định hướng đặt bài, biên tập bài cho phù hợp, đúng yêu cầu truyền thông chính sách cải cách hành chính. Đồng thời, giúp biên tập viên, phóng viên đặt và biên tập bài theo đúng tôn chỉ, mục đích của từng cơ quan báo chí làm nên bản sắc riêng, điểm nhấn riêng, tạo sự tin cậy đối với bạn đọc.

Do đó, để thực hiện công tác lãnh đạo, quản lý, các tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, cơ quan chủ quản báo chí phải thường xuyên phối hợp chặt chẽ, đồng bộ trong việc trao đổi, định hướng thông tin, đặc biệt là đối với các sự kiện lớn, những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau để kịp thời thông tin chính xác đến các tầng lớp nhân dân. Đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước để bảo đảm báo chí hoạt động đúng định hướng, hiệu quả trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và sự bùng nổ của công nghệ thông tin, truyền thông.

Đẩy nhanh việc cụ thể hóa, thể chế hóa các quan điểm, đường lối của Đảng về báo chí và có chế tài đủ mạnh để ngăn ngừa những vi phạm trong lĩnh vực này. Quản lý tốt hơn việc sử dụng dịch vụ các mạng xã hội và thông tin điện tử trên internet. Ngăn chặn có hiệu quả tình trạng một số cơ quan báo chí, xuất bản hoạt động không đúng tôn chỉ, mục đích, sa vào những thông tin, sản phẩm lệch lạc, thị hiếu tầm thường. Các cơ quan chủ quản báo chí cần nâng cao hơn nữa trách nhiệm trong việc lãnh đạo và quản lý báo chí.

Các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí cần nâng cao chất lượng công tác tham mưu, xây dựng chủ trương, đường lối phát triển và quản lý báo chí, bảo đảm nguyên tắc: báo chí luôn đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước, phù hợp với thực tiễn đất nước và xu thế phát triển chung hiện nay. Báo chí phải là công cụ đắc lực của Đảng trên mặt trận tư tưởng, khẳng đỉnh được vai trò quan trọng và giá trị to lớn là công cụ truyền thông, cổ động, tổ chức, lãnh đạo; là vũ khí sắc bén, nhanh nhạy, chính xác, đại chúng, kịp thời.

Bên cạnh việc tăng cường công tác quản lý, cần có cơ chế phù hợp trong việc cung cấp thông tin, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho hoạt động báo chí, tạo tiếng nói chung, sự thống nhất giữa cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí với cơ quan báo chí... nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao và đá dạng của người dân về thông tin. Phát triển báo chí, truyền thông theo hướng cách mạng, chuyên nghiệp, hiện đại, hội nhập quốc tế, mở rộng quy mô ảnh hưởng, cân đối, hợp lý giữa các lĩnh vực, địa bàn trong nước và thế giới.

Câu 2: Theo ông, làm thế nào để nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác phản biện chính sách cải cách hành chính của báo chí trong thời gian tới?

Để nghiên cứu, tham mưu, phản biện cần phải thu thập đầy đủ, toàn diện các tài liệu có liên quan, bao gồm: các văn kiện, nghị quyết của Đảng; Hiến pháp và các văn bản pháp luật có liên quan đến dự thảo, dự án chính sách, pháp luật; các tài liệu nghiên cứu tham khảo trong nước và quốc tế; các bài viết, đề tài của các nhà khoa học, nhà quản lý, nhà hoạt động thực tiễn..., kết quả điều tra xã hội học; các báo cáo sơ kết, tổng kết, báo cáo kết qũả hội thảo khoa học trong nước và quốc tế; các báo cáo giám sát chuyên đề; các báo cáo tại các phiên chất vấn, giải trình tại Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội...

Cần xác định rõ phạm vi, đối tượng áp dụng và luật điều chỉnh đối với các dự thảo chính sách, pháp luật đang phản biện. Theo đó, cần làm rõ các quan hệ xã hội, quan hệ pháp luật được điều chỉnh trong dự thảo chính sách, pháp luật đó; các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân chịu sự điều chỉnh của các chính sách, pháp luật hoặc làm rõ địa vị pháp lý, nhiệm vụ, quyền hạn, ừách nhiệm, quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong mối quan hệ mà chính sách, pháp luật điều chỉnh; các quy phạm, chế định của ngành luật nào điều chỉnh các quan hệ xã hội được quy định trong dự thảo chính sách, pháp luật đó; việc xử lý, giải quyết các xung đột pháp luật trong trường họp có phát sinh.

Xác định rõ dự thảo, dự án chính sách, pháp luật mà báo chí cần nghiên cứu để phản biện đang ở giai đoạn nào của quá trình chuẩn bị hoặc quy trình lập pháp. Ví dụ, đang ở giai đoạn soạn thảo, chuẩn bị trước khi trình; giai đoạn thẩm định, thẩm tra, cho ý kiến; giai đoạn tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện; giai đoạn lấy ý kiến nhân dân, cơ quan, tổ chức hữu quan hoặc lấy ý kiến các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý, nhà hoạt động thực tiễn...

Làm rõ những vấn đề cơ bản về việc tổng kết thực hiện các quy định thuộc đối tượng mà dự thảo, dự án chính sách, pháp luật điều chỉnh như: đã tiến hành chưa, ai tiến hành, thời gian, cách thức tiến hành; những vấn đề bức xúc của xã hội cần được điều chỉnh. Qua công tác tổng kết sẽ cho thấy thực tiễn đòi hỏi đến đâu, như thế nào, phạm vi và yêu cầu ra sao; đánh giá sự phù hợp giữa quy định của dự thảo, dự án chính sách, pháp luật và yêu cầu của đời sống xã hội đang đặt ra, tính khái quát hóa, tính toàn diện, tính đổi mới và tính dự báo trong nội dung quy định của các dự thảo, dự án chính sách, pháp luật đối với thực tiễn và mục đích, yêu cầu của nhà hoạch định đang đặt ra...

Sự thống nhất của các dự thảo, dự án chính sách, pháp luật với các chính sách, pháp luật khác, nhất là với Cương lĩnh, các nghị quyết, văn kiện của Đảng, các quy định của Hiến pháp và hệ thống pháp luật. Trong đó, cần đặc biệt chú ý tới sự thống nhất về chủ trương, đường lối; thống nhất về mặt thẩm quyền về hình thức và thẩm quyền về nội dung của dự thảo, dự án; thống nhất về mặt nội dung, đối tượng, nguyên tắc điều chỉnh; thống nhất về mặt quy phạm; thống nhất về cách thức quy định về cùng một vấn đề; thống nhất về hình thức kỹ thuật vãn bản hoặc kỹ thuật lập pháp của các dự án luật.

Việc tuân thủ cảc bước tiến hành của việc trình dự thảo, dự án theo quy định của Đảng hoặc theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Nội dung chính bao gồm các hoạt động cơ bản sau: hoạt động sơ kết, tổng kết thực tiễn; đánh giá tác động; lấy ý kiến của các đối tượng chịu sự điều chỉnh của chính sách, pháp luật, ý kiến của các cơ quan, tổ chức có liên quan, ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà hoạt động thực tiễn hoặc ý kiến của nhân dân...; hoạt động hội thảo khoa học trong nước và quốc tế; hoạt động tiến hành khảo sát thực tiễn ở trong nước và ở nước ngoài, hoạt động thẩm định, thẩm tra, cho ý kiến.v.v. về nội dung dự thảo, dự án chính sách, pháp luật cần làm rõ