Đặc Trưng Và Ưu Thế Của Bản Tin Đầu Giờ So Với Các Bản Tin Thời Sự Khác

1.3. Đặc trưng và ưu thế của bản tin đầu giờ so với các bản tin thời sự khác

1.3.1. Đặc trưng của bản tin đầu giờ

Bản chất của bản tin đầu giờ là bản tin thời sự, vì vậy, đặc trưng của bản tin đầu giờ cũng dựa trên cơ sở đặc trưng của bản tin thời sự, tuy nhiên có những nét riêng biệt.

1.3.1.1 Tính thời sự

Tính thời sự là đặc điểm chung của báo chí. Tuy nhiên, với truyền hình, tính thời sự mang đặc thù riêng. Tính thời sự của truyền hình vẫn được coi là thế mạnh của loại hình truyền thông này chính là ở sự kết hợp giữa hai yếu tố âm thanh và hình ảnh làm cho người ta thấy tính chân thực của sự kiện, làm cho người xem như đang đựơc tham gia vào sự kiện ấy. Ví dụ như những chương trình truyền hình trực tiếp, và những chương trình cầu truyền hình.

Tận dụng tối đa tính thời sự của truyền hình, dù chưa đạt đến cấp độ truyền hình trực tiếp tất cả các sự kiện, sự việc nhưng bản tin đầu giờ đã “tạo điều kiện” để thông tin 1h xuất hiện 1 lần. Truyền hình trực tiếp đối với lĩnh vực thời sự (live) xuất hiện chưa nhiều, chủ yếu dành cho 1 số sự kiện như bão lũ hay các chương trình văn hóa văn nghệ. Vì vậy, mô hình cập nhật tin tức 1h 1 lần, tin tức có thể thực hiện trước từ 15 đến 30 phút vẫn là an toàn và phổ biến.

Truyền hình có khả năng phát sóng liên tục 24/24h trong ngày, luôn mang đến cho người xem những thông tin nóng hổi nhất về các sự kiện vừa diễn ra, cập nhật những tin tức mới nhất. Đây là ưu thế đặc biệt của truyền hình so với các loại hình báo chí khác. Nhờ các thiết bị kỹ thuật hiện đại như máy ghi hình kỹ thuật số (sử dụng thẻ nhớ thay vì băng Betacam hay DVcam như trước đây), hệ thống đường truyền hình ảnh, bản tin đầu giờ có đặc trưng cơ bản là có thể truyền trực tiếp cả hình ảnh và âm thanh trong cùng một thời

gian về cùng một sự kiện, sự việc “khi sự kiện diễn ra phát thanh báo tin, truyền hình trình bày và báo in giảng giải nó”.

Lợi ích của hình thức bản tin đầu giờ trước hết ở tính cập nhật thông tin. Có thể cập nhật nhiều lần ngay trong một bản tin, ví như những tuyên bố của một nhân vật quan trọng, những con số về thiệt hại mới nhất... mà đầu bản tin chưa có thông tin đó. Đối với những phóng viên đi công tác ở tỉnh xa, thậm chí đi nước ngoài có thể đưa tin tại chỗ. Hoàn toàn có thể thay đổi thứ tự sắp xếp của bản tin, đưa các tin quan trọng lên hàng đầu.

Làm bản tin đầu giờ đòi hỏi một tập thể cùng tham gia, cùng chịu trách nhiệm (đạo diễn - người dẫn chương trình - phóng viên làm tin - kỹ thuật...). Người dẫn chương trình phải có bản lĩnh, sự linh hoạt ứng phó trong nhiều tình huống. Bên cạnh đó, các bộ phận từ lãnh đạo trở xuống cũng phải thay đổi thói quen làm việc, duyệt tin bài. Phóng viên phải chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình đến khâu cuối. Điều này đòi hỏi không chỉ đầu tư trang thiết bị chuyên biệt của kênh mà còn phải đồng bộ cả quy trình thực hiện và tư duy tác nghiệp.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 127 trang tài liệu này.

1.3.1.2. Lượng thông tin

Khả năng ghi nhớ khi xem truyền hình rất hạn chế lượng thông tin lý luận và tư duy trừu tượng. Nguyên nhân là do ký hiệu thông tin truyền hình thuộc ký hiệu đồng nhất (sự phù hợp hoàn toàn giữa nội dung ký hiệu và vật thể mà ký hiệu đại diện). Chính vì vậy, thông tin trong truyền hình phải mang tính cụ thể, dễ hiểu bằng hình ảnh, âm thanh tự nhiên, có tính thuyết phục cao để khán giả có thể nhớ được.

Đặc biệt, đối với loại hình bản tin đầu giờ, các bản tin phát sóng liên tục, vì vậy lượng thông tin càng cần cô đọng, xúc tích, đồng nhất giữa hình ảnh và âm thanh để tại hiệu ứng tích cực nhất với khán giả.

1.3.1.3. Ngôn ngữ của bản tin đầu giờ

Theo lý thuyết, ngôn ngữ của truyền hình chính là hình ảnh và âm thanh. Tuy nhiên, đối với hình thức bản tin đầu giờ, quan điểm này dường như không hoàn toàn chính xác. Khi có những thông tin nóng mà hình ảnh chưa kịp chuyển về hoặc chưa kết nối được, bản tin đầu giờ xử lý thông tin bằng nhiều cách khác nhau: Người dẫn chương trình đọc thông tin; thông tin thể hiện bằng đồ họa; thông tin thể hiện bằng văn bản… Khác với báo in, người đọc chỉ tiếp nhận bằng con đường thị giác, phát thanh bằng con đường thính giác, người xem truyền hình tiếp cận sự kiện bằng cả thị giác và thính giác. Qua các cuộc nghiên cứu người ta thấy 70% lượng thông tin con người thu được là qua thị giác và 20% qua thính giác. Dựa trên nguyên tắc này, dù hình ảnh động về sự kiện chưa có, nhưng hình ảnh thay thế, mô tả cho sự kiện cũng phải sống động để thu hút người xem. Do vậy bản tin đầu giờ xác định mục tiêu trở thành một phương tiện cung cấp thông tin lớn, có độ tin cậy cao, có khả năng làm thay đổi nhận thức của con người trước sự kiện.

1.3.1.4. Tiêu chí thông tin rò ràng

Bản tin thời sự đầu giờ tạo độ tin cậy cho khán giả vì không hư cấu bịa đặt, có giá trị và tuổi thọ cao vì thông tin quan trọng, hấp dẫn và bổ ích.

Phải đưa tin rò ràng, cần thiết, nhanh chóng, kịp thời, chính xác, dễ hiểu, khách quan, không dùng nhiều lời vì hình ảnh và tiếng động đã truyền đạt được đủ nhiều chi tiết nội dung và ý nghĩa cần thiết rồi. Lời ngoại hình chỉ bổ xung thêm thông tin mà hình ảnh chưa thể hiện được, người xem sẽ hiểu rò ràng hoàn chỉnh nội dung sự kiện, sự việc.

Để được phát sóng, các yếu tố chất lượng tin cần đạt được:

Thứ nhất là tác động ảnh hưởng của tin về một sự kiện có tác động mạnh như thế nào? Bao nhiêu người sẽ bị tác động? Và bị tác động những gì?

Thứ hai là về thời gian: Mọi người khao khát thông tin mới, họ không quan tâm đến các sự kiện cũ, chỉ muốn biết thông tin cập nhật trong ngày.

Thứ ba, tính đúng hình: Những sự kiện liên quan đến cá nhân hoặc tổ chức nổi tiếng thường thu hút người xem hơn. Ví dụ: muốn hiểu về các vấn đề kinh tế thì gặp Bộ trưởng tài chính sẽ đáng tin cậy hơn so với Bộ trưởng giáo dục.

Thứ tư là mối quan hệ gần gũi: Mọi người quan tâm đến các sự kiện xảy ra ở gần họ. Tin về trận lụt ở Châu Phi không đáng quan tâm như trận lụt ở miền Trung Việt Nam.

Thứ năm là mối quan hệ xung đột: Mọi người luôn quan tâm đến xung đột, vì nó liên quan đến tình hình ổn định chính trị, kinh tế và xã hội quốc gia.

Thứ sáu là tính hiếu kỳ: Bất ký sự khác biệt, mới mẻ, đột ngột, kinh hoàng… đều thu hút được sự quan tâm của người xem. Những tin tức gợi cảm tò mò ấn tượng hấp dẫn đều được tất cả khán giả truyền hình thích thú theo dòi từng giờ từng phút.

1.3.1.5. Khả năng thuyết phục công chúng

Truyền hình đem đến cho khán giả cùng lúc hai tín hiệu cơ bản là hình ảnh và âm thanh đem lại độ tin cậy, thông tin cao cho công chúng, có khả năng tác động mạnh mẽ vào nhận thức của con người. Truyền hình có khả năng truyền tải một cách chân thực hình ảnh của sự kiện đi xa nên đáp ứng yêu cầu chứng kiến tận mắt của công chúng. “Trăm nghe không bằng mắt thấy”, chính truyền hình đã cung cấp những hình ảnh về sự kiện thỏa mãn nhu cầu “thấy” của người xem. Đây là lợi thế lớn của truyền hình so với các loại hình báo in và phát thanh.

Hình thức bản tin đầu giờ thông tin liên tục tới khán giả, với những thông tin thô – chỉnh sửa hiệu đính có mức độ ít hơn so với các loại hình bản

tin khác. Vì vậy hình ảnh và thông tin chuyển tải tới khán giả có độ chân thực, độ “thô” nhất định. Đây là lợi thế so với các loại hình bản tin thời sự khác.

1.3.2. So sánh bản tin đầu giờ với các bản tin thời sự khác

1.3.2.1. Bản tin thời sự 19h – VTV1

Ngày 31/3/1998, Đài truyền hình Việt Nam chính thức tách kênh VTV1, VTV2, VTV3. VTV1 lấy nội dung trọng tâm là chính trị - kinh tế - xã hội với thời lượng 11,5h/ngày trên kênh 9 và phủ sóng qua vệ tinh. Ngay từ khi thành lập, bản tin thời sự 19h đã ra đời. Trước năm 2011, VTV1 có 3 bản tin thời sự/ngày, bản tin thời sự 19h được coi là bản tin chính, tổng hợp tất cả các tin, sự kiện, vấn đề nổi bật nhất. Đến thời điểm hiện nay, số lượng bản tin của VTV1 đã tăng lên đáng kể, tuy nhiên, bản tin 19h vẫn giữ vai trò là bản tin chính.

Bản tin 19h của Đài Truyền hình Việt Nam hiện nay được duy trì với khoảng thời lượng 45‟, bao gồm các mục thông tin được sắp xếp lần lượt theo thứ tự: Chính trị - ngoại giao, kinh tế, xã hội, thể thao giải trí… Ngoài các cụm tin tức ngắn, bản tin còn xen kẽ các phóng sự phản ánh một vấn đề nóng hổi trong đời sống xã hội. Để đổi mới nội dung, gần đây chương trình thời sự đã thêm một số thay đổi trong kết cấu chương trình và các thể hiện. Một số chuyên mục mới như: Dân hỏi, Bộ trưởng trả lời; các tiểu mục trao đổi truyền hình với người có trách nhiệm về các vấn đề nóng hổi của xã hội. Bản tin thời sự 19h cũng chau chuốt hơn về mặt hình ảnh, tận dụng nhiều góc quay mới mà trước đây chưa từng thể hiện trên bản tin thời sự của Việt Nam…

So với hình thức bản tin đầu giờ, bản tin 19h của VTV1 có những lợi thế nhất định. Thứ nhất, bản tin thời sự 19h của VTV1 là bản tin thời sự xuất hiện đầu tiên trên sóng truyền hình. Chính vì vậy, thói quen hàng chục năm của

những người theo dòi truyền hình quan tâm đến thời sự là chờ đợi bản tin 19h trên VTV1. Thứ hai, do có bề dày kinh nghiệm, nhân lực của bản tin thời sự thực hiện thông tin khá thành thạo, có kỹ thuật chuyên môn. Thứ ba, VTV1 nói riêng và các kênh của Đài THVN nói chung phát sóng trên hệ Analog, phủ sóng miễn phí cả nước, vì vậy số lượng khán giả có điều kiện theo dòi nhiều hơn.

Ra đời sau, thừa hưởng những thành tựu của ngành truyền hình nói chung và kinh nghiệm thực hiện bản tin thời sự nói riêng, bản tin đầu giờ có những ưu thế riêng. Có thể kể đến như: cách làm tin bài sáng tạo; trang thiết bị hiện đại hỗ trợ cho quá trình đưa tin nhanh; nguồn nhân lực đáp ứng được áp lực đưa tin nhanh.

Nhìn chung trong xu thế cạnh tranh hiện nay, bản tin thời sự của Đài truyền hình Việt Nam đã có nhiều thay đổi và vẫn giữ được vai trò của một kênh truyền hình lớn nhất cả nước.

1.3.2.2. Bản tin thời sự 18h30 – H1

Đài truyền hình Hà Nội là kênh truyền hình địa phương, nội dung thông tin mà Đài tập trung đề cập chủ yếu là các thông tin liên quan đến khu vực thành phố Hà Nội, khán giả hướng đến là người dân Hà Nội. Bản tin 18h30 của H1 cũng được kết cấu ưu tiên các tin tức Chính trị, xã hội với các phần điểm tin ngắn và xen kẽ là các phóng sự phản ánh về một vấn đề của địa phương.

So với hình thức bản tin đầu giờ, bản tin thời sự 18h30 của H1 có định hướng khác, bởi lẽ đối tượng khán giả hướng tới rất khác biệt. Độ bao phủ của thông tin cũng khác biệt. Đặc biệt, đối với bản tin thời sự của Đài truyền hình Hà Nội, yếu tố breaking news dường như không hiện diện. Tin tức chỉ đảm bảo yêu cầu phát sóng trong ngày, không có sự cạnh tranh thông tin kể cả về độ phủ quát, kể cả về tốc độ với bản tin đầu giờ.

1.3.2.3. Bản tin breaking news – CNN

Với đặc điểm là một kênh truyền hình chuyên về tin tức, CNN luôn có những bản tin kịp thời nhất với những tin tức thời sự nóng bỏng nhất. Không những thế, với những vấn đề thời sự nóng bỏng, CNN luôn có những chương trình bình luận, trao đổi sâu hơn về vấn đề đó. Hiện nay, CNN có khoảng 24 trạm phóng viên thường trú ở nước ngoài và 9 trạm phóng viên thường trú ở trong nước luôn sẵn sàng đi về những "điểm nóng" của tin tức để kịp thời đưa tin. Việc sắp xếp các chương trình trên kênh CNN luôn tuân theo một nguyên tắc: lấy tin tức làm sợi chỉ đỏ xuyên suốt và bình luận tin tức là điểm nhấn. Chính vì vậy mà khán giả của CNN không những được nghe tin tức, xem tin tức mà còn được tìm hiểu về tin tức bằng những bình luận khác nhau của các chuyên gia có uy tín trong làng truyền thông thế giới.

CNN đã tự đặt cho mình một danh xưng rất độc đáo, đó là "CNN là một trong những công ty kinh doanh tin tức lớn nhất và có hiệu quả nhất trên toàn thế giới". Và trong suốt quá trình xây dựng và phát triển, CNN quả đã làm được điều đó. Hiện nay, CNN đã trở thành nhà cung cấp tin tức cho hơn 200 đài phát thanh và truyền hình trên thế giới, dưới trướng của CNN cũng có tới hơn 600 đài truyền hình trực thuộc khác nhau. CNN đã khéo léo biến tin tức thành những sản phẩm khác nhau rồi kinh doanh nguồn tin tức đó trên toàn thế giới, cung cấp tới cả những ngành nghề và mọi lĩnh vực khác nhau. Chỉ riêng năm 2000, CNN đã thu về 1,4 tỉ USD từ tin tức.

Phân bố chương trình của CNN cũng thể hiện cá tính riêng. Xét một cách tổng quan, việc phân bố chương trình của CNN đã thể hiện được vị trí và cá tính đặc biệt của kênh truyền hình tin tức này. Dường như với bất cứ một thể loại chương trình nào, CNN cũng không tiếc công sức gọt giũa sao cho chương trình trở nên hoàn hảo nhất. Phạm vi đề cập của mỗi bản tin thời sự ở đây thường rất rộng lớn, nó không chỉ bó hẹp ở tình hình nước Mỹ mà còn

phản ánh tình hình thế giới một cách rất kịp thời. Tất cả những lĩnh vực như tài chính, thể thao, thời tiết, pháp luật, khoa học giáo dục, sức khoẻ… đều được CNN đề cập tới. Xen kẽ những chương trình đó luôn là một thời lượng thích hợp cho quảng cáo - một trong những nguồn thu lớn nữa của CNN. Mỗi bản tin của CNN thường không quá nhiều về nội dung nhưng tần suất phát sóng lại rất cao, điều này luôn mang lại cho khán giả một cảm giác tiết tấu mạnh và họ thực sự cảm thấy rằng "tin tức luôn bên cạnh bạn" đúng như phương châm của CNN.

Một đặc điểm rất thú vị nữa của CNN đó là bản tin dự báo thời tiết được chia làm nhiều phần nhỏ, đan xen giữa các bản tin thời sự, người dẫn chương trình thời sự thậm chí còn có thể trò chuyện với MC của bản tin thời tiết. Điều này rất hiếm gặp ở các đài truyền hình khác, đặc biệt là các đài truyền hình của châu Á. Trên màn hình của CNN, khán giả rất khó để bắt gặp một người dẫn chương trình thời sự quá nghiêm túc, máy móc mà thay vào đó là hình ảnh những người dẫn chương trình tự nhiên, thoải mái, hài hước và rất thông minh.

Hình thức bản tin breaking news của CNN là cái đích hướng tới của bản tin đầu giờ. Mô hình bản tin đầu giờ là bước đệm, là bước tập sự về phong cách đưa tin nhanh, chuẩn xác để hướng tới bản tin breaking news như CNN.

1.4. Truyền hình thông tấn và mô hình sản xuất bản tin đầu giờ

Đối với một Đài truyền hình quá trình sản xuất bắt đầu bằng việc sáng tạo các tác phẩm truyền hình. Một đài truyền hình thường bao gồm có các bộ phận: lãnh đạo quản lý, biên tập viên, phóng viên, kỹ thuật viên. Trong đó phóng viên là người trực tiếp sáng tạo tác phẩm báo chí truyền hình. Các tác phẩm báo chí truyền hình này thể hiện bản lĩnh chính trị, năng lực và trách nhiệm xã hội của nhà báo truyền hình. Uy tín, ảnh hưởng của một đài truyền hình trước hết được quy định bởi khả năng nắm bắt thực tiễn, phát hiện những