Vai Trò Của Bản Tin Thời Sự Đối Với Truyền Hình Trong Bối Cảnh Cạnh Tranh

với 3 bản tin/ngày: sáng, trưa, tối. Khán giả đọc báo điện tử có thể biết thông tin, nhưng ít nhất phải 6 tiếng sau mới nhìn thấy hình ảnh xuất hiện trên truyền hình. Theo Ông Nguyễn Văn Vinh – Cố vấn kênh Truyền hình Thông tấn: Bản tin đầu giờ là mô hình mới, phù hợp với thực tiễn của truyền hình Việt Nam hiện nay. Ví dụ tin về bão lũ, hình ảnh phát sóng trong bản tin thời sự 19h của VTV1 có khi đã được ghi hình từ buổi sáng, trong khi đó đến thời điểm đưa tin, diễn biến trận lũ đã hoàn toàn khác. Đối với hình thức phát sóng bản tin thời sự vào mỗi đầu giờ, bằng hình thức tin hình hay tin teletex, bản tin thời sự của Truyền hình Thông tấn cũng thông báo được tới khán giả tình hình lũ mới nhất. Dù chưa đạt đến mức độ của breaking news, nhưng bản tin đầu giờ đảm bảo được tính tốc độ nhanh nhất của tin truyền hình tại Việt Nam hiện nay: cập nhật thông tin thường xuyên, nhanh nhạy, chính xác. Tốc độ hình ảnh của bản tin đầu giờ chưa đạt được đến breaking news – tức là trực tiếp từ hiện trường, nhưng cũng là hình ảnh cập nhật nhất so với cách đưa tin truyền thống. Vì vậy, dù chưa xét đến tính chuyên nghiệp, nhưng rò ràng bản tin đầu giờ có một lợi thế vượt trội so với 1 ngày cập nhật 3 bản tin. Ông Vũ Duy Hưng – Phó Giám đốc Trung tâm Truyền hình Thông tấn cho rằng: Truyền hình Thông tấn là một làn sóng mới về sự cập nhật của thông tin truyền hình. Trước khi Truyền hình Thông tấn ra đời, VTV1 dường như là kênh thời sự chính luận duy nhất, 1 ngày có 3 bản tin, phát sóng 18/24h. Tuy nhiên, sau sự xuất hiện của Truyền hình Thông tấn, VTV1 lập tức tăng thời lượng phát sóng lên 24/24h. Sau đó 1 năm, VTV1 tiếp tục tăng số lượng bản tin thời sự lên 15 bản tin/ngày. Sự cạnh tranh lành mạnh về độ nhanh nhạy của thông tin giúp cho khán giả xem truyền hình được phục vụ tốt hơn, cập nhật thông tin nhanh hơn. Đồng thời, giúp cho ngành truyền hình ở Việt Nam bước sang một con đường mới, “đường cao tốc” chứ không còn là “quốc lộ thong dong” như trước đây. Trong nhiều trường hợp, truyền hình đã bắt kịp tốc độ với báo điện tử. Chưa kể đến tin teletex chạy ở chân trang trong mỗi

bản tin thời sự, trong nhiều trường hợp thông tin còn nhanh hơn cả báo điện tử.

Hình thức bản tin đầu giờ hình thành cho khán giả thói quen theo dòi thông tin mới nhất trên truyền hình. Theo Ông Nguyễn Hoài Dương – Phó Tổng Giám đốc TTXVN, Giám đốc Trung tâm Truyền hình Thông tấn, người soạn thảo đề án xây dựng kênh Truyền hình Thông tấn: Bản tin đầu giờ là hình thức cập nhật thông tin nhanh nhất trong điều kiện cho phép của Kênh Truyền hình Thông tấn. Với hình thức bản tin thời sự vào tất cả các đầu giờ trong ngày, Kênh Truyền hình Thông tấn mong muốn tạo ra một thói quen cho khán giả theo dòi những thông tin mới nhất trong đời sống hiện thực hàng ngày. Qua 3 năm phát sóng, kênh Truyền hình Thông tấn đã bước đầu đạt được mục tiêu đặt ra. Bên cạnh phần thông tin trong nước liên tục được cập nhật bởi hệ thống phóng viên ở 63 tỉnh thành, phần thông tin quốc tế của Truyền hình Thông tấn được khán giả đánh giá cao. Với lợi thế ngành TTXVN hiện có quan hệ hợp tác song phương và đa phương với gần 40 hãng thông tấn và tổ chức báo chí lớn trên thế giới như AFP, Reuters, AP, ITAR- TASS, RIA-Novosti, Tân Hoa xã, Yonhap, Kyodo News, Prensa Latina, Antara, Notimex, TNA, Bernama, KPL, APS, MAP, AKP, OANA, AsiaNet… Truyền hình Thông tấn luôn có nguồn tin quốc tế cập nhật từng giây từng phút. Cộng hưởng với hình thức đưa tin cập nhật từng giờ, vì vậy, tin quốc tế trên kênh Truyền hình Thông tấn gần như là độc quyền về độ nhanh nhất, chuẩn xác nhất. Sau 3 năm lên sóng, Truyền hình Thông tấn đang từng bước đặt mục tiêu cao hơn, yêu cầu tần suất tin nhanh nhiều hơn. Khi đáp ứng đầy đủ được về cơ sở vật chất và nguồn nhân lực, Truyền hình Thông tấn sẽ thực hiện hình thức bản tin trực tiếp, đạt được mục tiêu đưa kênh trở thành “CNN của Việt Nam” như kỳ vọng của những người sáng lập kênh. Ông Vũ Duy Hưng – Phó Giám đốc Trung tâm Truyền hình Thông tấn cũng

cho rằng: Bản tin đầu giờ là tên gọi thể hiện tần suất của bản tin, tạo thói quen cho khán giả vào mỗi đầu giờ theo dòi truyền hình Thông tấn để cập nhật thông tin mới. Với mục đích cuối cùng là tin truyền trực tiếp từ hiện trường về, bản tin đầu giờ là một bước đệm hợp lý.‌

Dựa trên ý kiến từ những người xây dựng và đang trực tiếp quản lý, thực hiện tin bài cho bản tin đầu giờ - kênh truyền hình Thông tấn, có thể rút ra kết luận:

Bản tin đầu giờ là tên gọi là một hình thức bản tin thời sự, với tần suất xuất hiện 1 giờ 1 lần, vào mỗi đầu giờ trong ngày. Bản tin đầu giờ là bước đệm để hướng tới tin tức được cập nhật ngay khi xảy ra sự kiện, sự việc.

1.2. Vai trò của bản tin thời sự đối với truyền hình trong bối cảnh cạnh tranh thông tin

1.2.1. Vai trò thông tin nhanh chóng, kịp thời

Xã hội càng phát triển thì nhu cầu thông tin càng cao và do đó, báo chí nói chung và truyền hình nói riêng càng phải nỗ lực hơn nữa trong việc đáp ứng nhu cầu thông tin cho xã hội. Bản tin thời sự là thế mạnh của truyền hình trong bối cảnh cạnh tranh thông tin.

Trước hết, truyền hình cũng như báo chí nói chung đều phải thông tin một cách nhanh chóng, kịp thời, đúng lúc nhất, đảm bảo tính cập nhật, tính thời sự của thông tin. Trong thời đại bùng nổ thông tin như ngày nay, cuộc cạnh tranh trong việc đưa tin của các loại hình báo chí ngày càng trở nên quyết liệt.Trên thực tế, cơ quan báo chí nào đưa tinh nhanh nhất về một sự kiến mới nhất, thu hút được sự quan tâm của công chúng, thì cơ quan báo chí đó giành được thắng lợi trong cuộc cạnh tranh độc giả và bán báo. Truyền hình cũng tương tự, sự thành công và phát triển của truyền hình phụ thuộc vào số lượng người xem và số tiền mà họ bỏ ra để mua các kênh truyền hình. Truyền hình Việt Nam là một cơ quan truyền thông đại chúng, phục vụ đắc

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 127 trang tài liệu này.

lực cho công tác tuyên truyền của Đảng và Nhà nước, nhưng chức năng trên hết là thông tin, và yêu cầu của công chúng đòi hỏi thông tin phải nhanh chóng, chính xác, đảm bảo tính thời sự.

Nhanh chóng và hợp thời là hai yếu tố làm nên giá trị thông tin báo chí. Nếu thông tin nhanh và đảm bảo tính hợp thời sẽ đem lại khả năng tạo ra hiệu quả tác động của thông tin từ đó mà tăng hiệu quả của công tác tuyên truyền. Truyền hình có những lợi thế đặc biệt trong việc đưa tin nhanh chóng và hợp thời thông qua những bản tin thời sự. Không giống như báo in, thông tin được phóng viên thu thập về cho dù có “nóng hổi” đến đâu đi chăng nữa thì có thể sẽ vẫn phải dành cho số báo ngày hôm sau, phải qua khâu in ấn rồi mới phát hành. Chính vì vậy mà cho dù trên báo in có chạy hàng tít “hot news” thì nó đã không còn “nóng”. Truyền hình hoàn toàn ngược lại, ngay lập tức nó có thể đưa đến cho công chúng những hình ảnh mới nhất, nóng nhất vừa quay từ hiện trường về và phát ngay lên sóng truyền hình nếu như đó là thông tin được toàn thể công chúng quan tâm. Những hình ảnh mới, chưa qua bàn dựng cắt gọt sẽ đưa đến cho công chúng những thông tin trung thực, sống động mà không loại hình báo chí nào theo kịp. Nếu báo in sử dụng từ ngữ, ảnh là phương tiện chính để truyền tải thông tin, với phát thanh là âm thanh thì truyền hình có khả năng truyền tải thông bằng cả âm thanh và hình ảnh ngay tại hiện trường. Yếu tố tác động chủ yếu đến công chúng là yếu tố nghe nhìn. Do vậy truyền hình tác động đến công chúng thông qua ngôn ngữ ở cấp độ xem. Điều này có thể nói lên độ trung thực rất cao của bản tin thời sự trên truyền hình.

Ví dụ khi đưa tin về một đám cháy ở một trung tâm thương mại lớn, những lời miêu tả cùng ảnh tĩnh trên báo in hay qua giọng đọc của phát thanh viên trên đài phát thanh sẽ không sống động bằng những hình ảnh lửa cháy cùng tiếng la hét của nhân dân ngay tại hiện trường trên màn ảnh nhỏ. Đó là

một lợi thế và cũng chính là một đặc trưng bổi bật của truyền hình. Đặc biệt, bản tin thời sự của truyền hình còn có độ nhanh, chính xác, càng tăng thêm tính hấp dẫn cho người xem. Tuy vậy, bản tin trên truyền hình không thể xem lại và cho công chúng có thời gian suy nghĩ như báo in để họ hiểu sâu thông tin nên những hình ảnh trên truyền hình phải đặc biệt gây ấn tượng sâu sắc cho công chúng. Điều này đòi hỏi người phóng viên phải hết sức nhanh nhạy, nắm bắt thông tin và chọn được những góc quay hợp lý nhất sao cho những âm thanh và hình ảnh trên truyền hình sẽ ngay lập tức thu hút được sự quan tâm của công chúng.

Cuộc sống của con người hết sức phong phú và đa dạng nên việc đáp ứng nhu cầu thông tin trên sóng truyền hình cũng phải rất đa dạng và phong phú. Đời sống tinh thần của con người ngày càng phát triển, do đó không chấp nhận cách đưa tin đơn điệu, nghèo nàn. Điều này yêu cầu bản tin thời sự trên truyền hình phải có lượng thông tin cực kỳ phong phú, phản ánh mọi mặt, mọi khía cạnh trong đời sống xã hội, đáp ứng một cách tối đa nhu cầu thông tin của công chúng. Trên thực tế, tờ báo cũng như kênh phát thanh truyền hình nào cung cấp được lượng thông tin lớn thì nó sẽ trở thành sự lựa chọn của số đông công chúng. Chính vì vậy, bản tin thời sự là thế mạnh của truyền hình khi cạnh tranh với các loại hình báo chí khác.

Không những thông tin nhanh nhạy, phong phú đa dạng mà bản tin thời sự trên truyền hình phải đảm bảo tính trung thực, độ chính xác cao. Một trong những nguyên tắc của hoạt động báo chí và truyền thông đại chúng là bảo đảm tính khách quan và chân thật. Hoạt động của truyền hình cũng không nằm ngoài nguyên tắc đó. Do vậy, thông tin trên truyền hình phải trung thực. Không những thế thông tin đưa ra phải nhằm những mục đích nhất định. Điều này cũng đáp ứng một trong những yêu cầu của thông tin báo chí như Hồ Chủ

tịch đã từng đề ra trong những nguyên tắc làm báo, đó là: viết cái gì, viết cho ai, viết để làm gì, viết như thế nào.

Bản tin thời sự luôn phải phù hợp với hệ thống giá trị văn hoá và đạo lý của dân tộc, thông tin phù hợp với sự phát triển và phục vụ sự phát triển. Đây là yêu cầu xuyên suốt, bao trùm mọi hoạt động thông tin của truyền thông đại chúng nói chung và của truyền hình nói riêng.

1.2.2. Vai trò định hướng tư tưởng

Công tác tư tưởng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các chính đảng, các hệ thống xã hội cũng như các giai cấp nắm quyền lãnh đạo xã hội. Mục đích của công tác tư tưởng là nhằm tác động vào ý thức xã hội, hình thành một hệ thống tư tưởng thống trị với những định hướng nhất định. Đây chính là một phương thức để phát huy những quyền lực trong các lĩnh vực kinh tế xã hội, tập hợp lực lượng quần chúng, phát huy được những tiềm năng to lớn của nhân dân nhằm xây dựng xã hội theo con đường đã định. Với khả năng tác động một cách rộng lớn, nhanh chóng và mạnh mẽ vào xã hội, hoạt động báo chí nói chung cũng như của truyền hình nói riêng có vai trò và ý nghĩa rất lớn trong công tác tư tưởng.

Bản tin thời sự của truyền hình với những lợi thế đặc biệt về thông tin thời sự, âm thanh và hình ảnh có khả năng thể hiện một lượng thông tin lớn sinh động và cụ thể sẽ xây dựng một thế giới quan sinh động cho khán thính giả của truyền hình và có tác dụng rất lớn trong việc giáo dục tư tưởng cho người xem.

Bản tin thời sự trên truyền hình có tác động rất lớn đến nhận thức của người xem, từ đó quyết định hành vi của họ. Vì thế, thông tin phải hết sức khách quan, trung thực, thẳng thắn để đem đến cho khán giả nhận thức đúng đắn, phù hợp với đường lối của Đảng và Nhà nước. Báo chí nước ta hoạt động

dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, nên mọi thông tin đều phải đảm bảo đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng, cũng như nhu cầu tuyên truyền. Bản tin thời sự luôn bám sát đời sống thực tiễn, tập trung phản ánh những điển hình trong xã hội, đồng thời phê phán những cái tiêu cực trong xã hội.

Theo dòi bản tin thời sự là nhu cầu thiết yếu của đa số khán giả truyền hình. Chính vì vậy, thông tin trên bản tin thời sự có tác động rộng rãi tới công chúng. Ví dụ khi bản tin thời sự đưa nhiều thông tin về chính sách điều hành tiền tệ cuả Chính phủ, của Ngân hàng Nhà nước, người dân cảm thấy an tâm hơn với cách điều hành, với định hướng vĩ mô, từ đó cảm thấy yên tâm với tiền đồng, giảm bớt hiện tượng tích trữ vàng, tích trữ Đô la Mỹ, góp phần chống lại hiện tượng “vàng hóa”, “Đô la hóa” nền kinh tế. Ví dụ này đã cho thấy tác động to lớn của báo chí, đặc biệt là bản tin thời sự truyền hình trong việc tạo dư luận và định hướng dư luận.

1.2.3. Vai trò ảnh hưởng tới xã hội

Báo chí nói chung và truyền hình nói riêng đang hàng ngày hàng giờ tham gia vào công tác tổ chức, quản lý xã hội. Bản tin thời sự truyền hình góp phần tuyên truyền những chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước đến cho nhân dân, đồng thời cũng là diễn đàn để phản ánh những tâm tư nguyện vọng của người dân.

Ví dụ trong các kỳ họp Quốc hội, bản tin thời sự truyền hình đều dành phần lớn thời lượng để chuyển tải thông tin được đưa ra tại các phiên họp, đồng thời, chuyển tải ý kiến của các cử tri tới Quốc hội. Truyền hình là kênh thông tin hai chiều để mọi chính sách mà Đảng và Nhà nước đề ra đều phù hợp với nguyện vọng của nhân dân. Báo chí được coi là “quyền lực thứ tư trong xã hội” vì nó tạo sức mạnh dư luận thông qua thông tin. Trong bản tin thời sự truyền hình của các kênh như VTV1, TTXVN, VOV hiện nay có tiểu

mục Dân hỏi bộ trưởng trả lời đặc biệt thu hút được sự quan tâm của đông đảo khán giả xem truyền hình. Đó là chương trình mà tính công khai dân chủ được thể hiện rất rò ràng.‌

Ở góc độ khác, vai trò tổ chức của bản tin thời sự còn được thể hiện ở các khía cạnh khác như biểu dương nhân tố, hình mẫu tích cực tiên tiến và nhân rộng ra thành phong trào, làm cho cái đơn lẻ tích cực thành cái phổ biến, uốn nắn nhận thức và hoạt động của con người và các tổ chức, trong sự phù hợp với định hướng phát triển. Ví dụ như phong trào Xây dựng nông thôn mới, phong trào Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt… được thông tin liên tục trong các bản tin thời sự.

Bản tin thời sự không chỉ thông tin, tuyên truyền để giáo dục nâng cao nhận thức, hiểu biết của công chúng về chủ trương, chính sách, thông tin phản hồi từ cuộc sống, từ bước đi, nhịp thở, tâm tư, nguyện vọng và những vấn đề bức xúc của cuộc sống. Xã hội càng phát triển vai trò tổ chức quản lý xã hội của bản tin thời sự càng được chú trọng. Vai trò đó được thể hiện ở cả hai phương diện tổ chức và quản lý, đó là quản lý bằng pháp luật và bằng dư luận xã hội. Mối quan hệ này có liên quan và gắn bó chặt chẽ để tạo hiệu quả cao trong sự phát triển của xã hội.

Nhận thức về vai trò của bản tin thời sự đối với truyền hình cũng có nghĩa là đồng thời nhận thức về vai trò xã hội của những phóng viên truyền hình làm thời sự để không ngừng phấn đấu học tập và rèn luyện nhằm góp phần nâng cao năng lực và hiệu quả tác động của truyền hình. Muốn có một nền truyền hình phát triển mạnh, hoạt động có hiệu lực và mang lại hiệu quả xã hội cao nhất thiết phải có đội ngũ nhà báo mạnh. Tuy nhiên, có đội ngũ nhà báo giỏi, chưa hẳn đã có được nền báo chí mạnh. Điều đó còn phụ thuộc vào năng lực quản lý, phụ thuộc vào kỷ cương phép nước và môi trường pháp lý.