Vị Trí Và Vai Trò Của Giáo Dục Thể Chất Trong Sự Nghiệp Công Nghiệp Hóa -

Mục đích nghiên cứu: Đề tài được tiến hành nhằm mục đích nghiên cứu thực trạng công tác giảng dạy môn GDTC, nội dung và quá trình tổ chức nhằm nâng cao chất lượng cho sinh viên trường Đại học Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá. Thông qua phân tích cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng công tác GDTC, những yếu tố chủ quan, khách quan có ảnh hưởng tới công tác GDTC như điều kiện cơ sở vật chất, sân bãi dụng cụ, nội dung môn học chính khoá… qua tham khảo các tài liệu có liên quan, chúng tôi tiến hành nghiên cứu nội dung môn GDTC nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cho sinh viên trường Đại học Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá.

Mục tiêu nghiên cứu:

Để giải quyết mục đích nghiên cứu nêu trên, đề tài xác định các nhiệm vụ nghiên cứu sau:

Mục tiêu 1: Thực trạng công tác Giáo dục thể chất ở trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa.

Thực trạng chương trình nội khóa môn Giáo dục thể chất tại trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa.

Thực trạng chế độ, chính sách, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, kinh phí dành cho các hoạt động tập luyện và thi đấu của trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa.

Thực trạng về nhu cầu, thái độ, động cơ tập và các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả công tác Giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa.

Thực trạng kết quả học tập và thể lực của sinh viên Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa thông qua kết quả học tập môn Giáo dục thể chất.

Thực trạng nội dung một số chương trình Giáo dục thể chất trong và ngoài nước.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 312 trang tài liệu này.

Mục tiêu 2: Nghiên cứu nội dung môn Giáo dục thể chất cho sinh viên trường Đại học Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá.

Nghiên cứu lựa chọn nội dung giảng dạy môn Giáo dục thể chất cho sinh viên trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa.

Tổng hợp nội dung môn Giáo dục thể chất cho sinh viên trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa.

Đánh giá nội dung môn Giáo dục thể chất đã lựa chọn.

Thực nghiệm và đánh giá hiệu quả của nội dung môn Giáo dục thể chất đã lựa chọn.

Giả thuyết khoa học của đề tài.

Trên cơ sở quan sát và đánh giá thực trạng công tác giảng dạy môn GDTC của sinh viên trường Đại học Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá, đề tài nhận thấy trình độ thể lực chung của sinh viên còn yếu chưa mang lại hiệu quả cao về phát triển thể chất cho sinh viên.

Giả thuyết nguyên nhân chủ yếu là do nội dung môn GDTC chưa phù hợp với đặc điểm, đối tượng sinh viên của trường.

Nếu xây dựng được nội dung và phương pháp tổ chức dạy học môn học giáo dục thể chất phù hợp, có cơ sở khoa học, thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng GDTC của trường Đại học Văn hoá Thể thao và Du lịch Thanh Hoá.

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN NHỮNG VẤN ĐỀ NGHIÊN NGHIÊN CỨU

1.1. Bối cảnh Giáo dục thể chất và thể thao trường học trên thế giới

Thể dục thể thao trường học đã phát triển hơn một thế kỷ nay. Tuy nhiên thể dục thể thao nội khoá trong trường học trước năm 2000 vẫn tồn tại nhiều vấn đề bất cập ở nhiều quốc gia. Năm 1999, Hội nghị cấp cao về thể dục thể thao trường học thế giới tổ chức tại Berlin (Cộng hòa liên bang Đức), Trường Đại học Manchester (Anh) được sự hỗ trợ của Uỷ ban Olympic quốc tế đã báo cáo kết quả điều tra thực trạng về thể dục thể thao trường học trên thế giới. Báo cáo này còn được trình bày trong hội nghị của Tổ chức văn hoá - khoa học - giáo dục của Liên hiệp quốc để đưa ra những quyết sách cải cách thể dục thể thao trường học sau năm 2000, như sau [44].

Thể dục thể thao trường học tổ chức theo hướng thoả mãn yêu cầu hoạt động, sinh hoạt tích cực gắn với sự phát triển cá nhân và xã hội. Canada và nhiều quốc gia gắn thể dục và giáo dục sức khoẻ với sự phát triển cá nhân, xã hội; Phát triển nhiều nội dung thể dục thể thao tự chọn trong giờ nội khoá và phát triển hoạt động thể dục thể thao ngoại khoá tự nguyện [56], [78], [96].

Mục đích của thể dục thể thao trường học là phát triển văn hoá thể chất và giúp con người phát triển toàn diện, hài hoà; Thể dục thể thao giới thiệu một cách hệ thống sự vận động tích cực suốt đời, từng bước học tập và nắm vững tri thức, kỹ năng cần thiết cho công tác, sinh hoạt gia đình, giải trí nghỉ ngơi trong thế kỷ 21; Tính hệ thống và tính tuần tự là đặc điểm và hình thức nổi bật trong học tập thể dục thể thao so với học tập các lĩnh vực khác; Thể dục thể thao bao hàm hai mặt: “Học tập vận động” và “Học tập trong vận động”. “Học tập trong vận động” chủ yếu có sự vận động của cơ thể là một quá trình học tập và tích lũy số lượng lớn các kỹ năng hoạt động, giao tiếp xã hội. Đặc điểm và yêu cầu của thể dục thể thao trong quá trình giáo dục là [16]

Thể dục là nội dung trọng điểm duy nhất của hoạt động giáo dục tác động tới thân thể và phát triển thân thể; Giúp cho nhi đồng phát triển sự tôn trọng thân thể của mình và của người khác; Tăng cường sự hiểu biết về tác dụng đối với sức khoẻ của hoạt động ưa khí và yếm khí; Giúp cho sự phát triển hài hoà về thân thể và tâm lý, nhân cách; Nâng cao lòng tự trọng, tự tin; Nâng cao thành tích học tập, phát triển năng lực nhận thức xã hội.

Chú trọng phát triển thể dục thể thao chất lượng cao với những đặc điểm: Giúp cho nhi đồng đáp ứng tốt với cạnh tranh, thành công và thất bại; Cống hiến đặc biệt cho sự phát triển kỹ xảo, đạo đức, mỹ thuật của xã hội; Cung cấp tri thức, kỹ năng cho tương lai trong lĩnh vực giải trí, vận động, hoạt động thân thể; Gây hấp dẫn thu hút tất cả thanh thiếu niên, nhi đồng; Giúp cho mọi thanh thiếu niên, nhi đồng những tri thức, kỹ năng cần thiết cho sự vận động tích cực suốt đời.

Hệ thống giáo dục cần hỗ trợ những vấn đề sau đây để thể dục thể thao trường học phát triển: Giới thiệu cho tất cả thanh thiếu niên, nhi đồng tri thức, kỹ năng để tham gia hoạt động thể dục thể thao. Thể dục thể thao không chỉ là môn học, mà là hoạt động giáo dục rất cần thiết cho thanh thiếu niên, nhi đồng; Cần có giáo viên thể dục thể thao chuyên nghiệp và không chuyên hợp quy cách để dạy thể dục và tổ chức hoạt động thể dục thể thao; Tăng cường tổ chức giao lưu thể dục thể thao; Người làm công tác thể dục thể thao phải tăng cường tuyên truyền để mọi người nhận thức đúng tầm quan trọng của thể dục thể thao trường học.

Từ xu thế cải cách thể dục thể thao trường học ở nhiều quốc gia sau năm 2000 trở lại đây, người ta thấy rõ chức năng xã hội của thể dục thể thao trường học. Hiệu quả nâng cao tố chất thể lực, sức khoẻ và hạnh phúc hoàn toàn có thể nhờ thể dục thể thao mang lại trong thời gian tương đối ngắn. Ngày nay, xã hội yêu cầu cao hơn đối với thể dục thể thao trường học [24].

Thể dục thể thao trường học cần mang lại cho thế hệ con cháu hiệu quả vận động tích cực suốt đời. Hiệu quả này chỉ có thể đạt được sau một thời gian dài học tập và tham gia hoạt động thể dục thể thao thường xuyên, liên tục [21], [56].

Hệ thống giáo dục cần hỗ trợ những vấn đề sau đây để TDTT trường học phát triển: Giới thiệu cho tất cả thanh thiếu niên, nhi đồng tri thức, kỹ năng để tham gia hoạt động TDTT không chỉ là môn học, mà là hoạt động rất cần thiết cho thanh thiếu niên, nhi đồng; Cần có giáo viên thể dục thể thao chuyên nghiệp và hợp quy cách để dạy thể dục và tổ chức hoạt động TDTT; Tăng cường tổ chức giao lưu TDTT; Người làm công tác TDTT phải tăng cường tuyên truyền để mọi người nhận thức đúng tầm quan trọng của TDTT trường học [2], [45], [47].

1.2. Vị trí và vai trò của Giáo dục thể chất trong sự nghiệp Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

1.2.1. Quan điểm và chính sách của Đảng và Nhà nước

Các quan điểm và chính sách của Đảng và Nhà nước trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước, luôn coi phát triển sự nghiệp TDTT là một bộ phận quan trọng thuộc chính sách xã hội. Do đó, công tác TDTT có hiệu quả tích cực trong việc nâng cao sức khoẻ của nhân dân, góp phần làm phong phú đời sống văn hoá tinh thần, xây dựng lối sống lành mạnh, đẩy lùi tệ nạn xã hội [4], [5], [6].

Các quan điểm và chính sách của Đảng và Nhà nước ta được thể hiện qua các văn kiện, nghị quyết đều thể hiện quan điểm nhất quán của Đảng về phát triển TDTT nhằm nâng cao sức khỏe, thể lực, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam; góp phần thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội và đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Các quan điểm của Đảng về phát triển TDTT là những định

hướng cơ bản để xác định vị trí và mối quan hệ của toàn bộ sự nghiệp thể dục, thể thao đối với các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội... các mối quan hệ nội tại của TDTT. Vì vậy, đó chính là các cơ sở để lựa chọn, xác định các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp để xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển sự nghiệp TDTT trong một thời kỳ tương đối dài [9], [73], [74].

Một trong những mục tiêu và phương hướng tổng quát của giai đoạn 2006-2010 đã được Đại hội Đảng (khóa X) xác định là: “GD&ĐT cùng với KH&CN là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy CNH-HĐH đất nước”. Đề cập đến vấn đề sức khỏe của nhân dân, Đại hội cũng khẳng định cần phải “Xây dựng chiến lược quốc gia về nâng cao sức khỏe, tầm vóc con người Việt Nam, tăng tuổi thọ và cải thiện chất lượng giống nòi. Tăng cường thể lực của thanh niên” [6]. Báo cáo chính trị tại Đại hội XI khẳng định phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là một trong những yếu tố quyết định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước. Vì vậy, Đại hội yêu cầu phải “Đổi mới căn bản, toàn diện nền GD theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa; đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học” [7]. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) nhấn mạnh “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước...”. Theo đó, cần phải “Đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT theo nhu cầu phát triển của xã hội, nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập Quốc tế” [7], [55].

Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 01/12/2011 của BCT về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, tạo bước phát triển mạnh mẽ về TDTT đến năm 2020; trong phần đánh giá những tồn tại, hạn chế đã chỉ rõ: “GDTC và hoạt động thể thao trong học sinh, sinh viên chưa thường xuyên và kém hiệu quả”.

Nghị quyết đã đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng GDTC và hoạt động thể thao trường học, một trong những giải pháp quan trọng là đổi mới chương trình và phương pháp GDTC, gắn GDTC với GD ý chí, đạo đức, GD quốc phòng, GD sức khỏe và kỹ năng sống của học sinh, sinh viên. Đãi ngộ hợp lý và phát huy năng lực đội ngũ GV Thể dục, mở rộng và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Thể dục cho trường học…[9].

Hội nghị lần thứ 8 của BCH TW khóa XI đã ban hành Nghị quyết 29/NQ-TƯ “về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT; đáp ứng yêu cầu CNH- HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế”. Nghị quyết đã đề ra quan điểm chỉ đạo: “Chuyển mạnh quá trình GD từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học” và “Đổi mới hệ thống GD theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ và phương thức đào tạo” [7]. Có thể nói Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) là sự tổng kết toàn diện Nghị quyết Trung ương 2 khóa (VIII) về phát triển GD&ĐT trong thời kỳ CNH-HĐH, qua đó đề ra mục tiêu đổi mới toàn diện GD&ĐT từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện đảm bảo thực hiện…Mục tiêu của Nghị quyết sẽ tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả GD&ĐT, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Đồng thời cũng mở ra cơ hội để ngành GD&ĐT quyết tâm đổi mới toàn diện công tác GD&ĐT, trong đó có đổi mới, cải tiến công tác TDTT trường học ngày càng hiệu quả, chất lượng hơn [18], [76].

Giáo dục thể chất là môn học bắt buộc duy nhất trong hệ thống giáo dục quốc dân được tiến hành đào tạo từ nhà trường mẫu giáo đến đại học, điều đó không chỉ khẳng định vị thế của môn học trong công tác giáo dục toàn diện đối với thế hệ trẻ, mà còn là điều kiện để GDTC trường học tác động có

chủ đích, có kế hoạch và khoa học đến từng giai đoạn phát triển của nhi đồng và thanh thiếu niên Việt Nam. Đối với học sinh, sinh viên, GDTC không chỉ là môn học, mà còn là nội dung, hình thức và phương tiện hoạt động trong quá trình học tập và rèn luyện tại nhà trường; là nội dung và phương thức để nhà trường các cấp triển khai các hoạt động giáo dục học sinh. GDTC trường học thực hiện chức năng giao tiếp và liên kết trong giáo dục học sinh, sinh viên, tạo ra bầu không khí thân thiết và hiểu biết lẫn nhau giữa các học sinh, giữa các nhà trường; truyền tải những giá trị chân chính của TDTT đến từng học sinh, sinh viên, thông qua đó giáo dục ở các em những tư tưởng, tình cảm và nhân cách của con người mới xã hội chủ nghĩa; góp phần giáo dục và phát triển thị hiếu, thẩm mỹ cho học sinh, sinh viên [19], [38].

Giáo dục thể chất trong trường học là một mặt giáo dục quan trọng không thể thiếu được trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, góp phần thực hiện mục tiêu: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” cho đất nước, để cho mỗi công dân, nhất là thế hệ trẻ có điều kiện “Phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức”. Đáp ứng nhu cầu đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp phát triển kinh tế

- xã hội của đất nước đòi hỏi phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, mà trong đó yếu tố sức khoẻ là quan trọng nhất, gần đây ban chấp hành Trung ương Đảng: “Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 01/12/2011 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, tạo bước phát triển mạnh mẽ TDTT đến năm 2020” [9].

Giáo dục đại học, cao đẳng hiện nay đang tiến hành đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Vấn đề này được đề ra từ Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VI và được phát triển tại Đại hội lần thứ VII. Gần đây nhất Nghị quyết Hội nghị lần thứ II của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đặc biệt quan tâm đến chất lượng và hiệu quả của giáo dục - đào tạo. Đảng