Hoàn Thiện Chỉ Tiêu Phân Tích Rủi Ro Lãi Suất

có” chưa được các NHTMCP sử dụng. Rủi ro tín dụng là một trong những rủi ro cơ bản trong các ngân hàng, nếu việc phân tích loại rủi ro này không được quan tâm đúng mức thì ngân hàng khó có thể duy trì và phát triển vững chắc. Do đó, trong hệ thống chỉ tiêu phân tích rủi ro tín dụng phải bổ sung thêm các chỉ tiêu còn thiếu mới có thể đánh giá được đầy đủ và chính xác rủi ro tín dụng của NHTMCP.

Nguồn tài liệu để tính toán các chỉ tiêu là từ Bảng cân đối kế toán và Thuyết minh báo cáo tài chính của ngân hàng.

4.2.4.3. Hoàn thiện chỉ tiêu phân tích rủi ro lãi suất

Chỉ tiêu phân tích rủi ro lãi suất là một nội dung khá quan trọng đối với các ngân hàng. Tuy nhiên, trong phần thực trạng, các NHTMCP chỉ tính toán duy nhất chỉ tiêu “Khe hở lãi suất”. Còn lại, chỉ tiêu phản ánh rủi ro lãi suất là “Hệ số rủi ro lãi suất” không được NHTMCP nào nhắc đến. Bởi vậy, để hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích rủi ro lãi suất cần phải bổ sung thêm các chỉ tiêu này.

Tài sản “có” nhạy cảm với lãi suất

Hệ số rủi ro lãi suất =

Tài sản “nợ” nhạy cảm với lãi suất

Có thể bạn quan tâm!

• Đánh Giá Chung Về Năng Lực Tài Chính Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam
• Định Hướng Phát Triển Ngành Ngân Hàng Việt Nam Và Quan Điểm Hoàn Thiện Hệ Thống Chỉ Tiêu Tài Chính Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam
• Hoàn Thiện Chỉ Tiêu Phân Tích Tình Hình Vốn Tín Dụng
• Hennie V.g & Sonja Brajo V.b (1996), “Analyzing And Managing Banking Risk: A Framework For Assessing Corporate Governance And Financial Risk Management”, World Bank Publications,14949,
• Nghiên cứu hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam - 23
• Nghiên cứu hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam - 24

Xem toàn bộ 203 trang tài liệu này.

- Hệ số rủi ro lãi suất = 1: lãi suất biến động tăng hay giảm đều không ảnh hưởng đến thu nhập của ngân hàng.

- Hệ số rủi ro lãi suất > 1: không có rủi ro lãi suất và lợi nhuận ngân hàng tăng.

- Hệ số rủi ro lãi suất <1: xuất hiện rủi ro lãi suất khi lãi suất thị trường tăng

4.2.4.4. Hoàn thiện chỉ tiêu phân tích rủi ro thanh khoản

Rủi ro thanh khoản được xem là một trong các rủi ro nguy hiểm nhất của ngân hàng, có tính chất lan truyền, liên quan đến sự sống còn của hệ thống ngân hàng. Về mặt lý thuyết, khi phân tích nội dung này, cần phải sử dụng các chỉ tiêu “Mức dự trữ thừa/ thiếu”, “Tỷ lệ dư nợ cho vay so với số dư tiền gửi”, “Hệ số khả năng thanh toán ngay”, “Hệ số khả năng chi trả” và “Hệ số khả năng thanh toán lãi vay”. Tuy nhiên, có thể thấy qua phần thực trạng tại Chương 3 của luận án, các NHTMCP vẫn không sử dụng một số chỉ tiêu trong quá trình phân tích là “Mức dự trữ thừa/ thiếu”, “Tỷ lệ dư nợ cho vay so với số dư tiền gửi”, “Hệ số khả năng thanh toán lãi vay”. Do đó, cần bổ sung các chỉ tiêu này vào để hoàn thiện nội dung phân tích rủi ro thanh khoản.

4.3. Các kiến nghị để thực hiện giải pháp

Hệ thống chỉ tiêu tài chính của các NHTMCP vẫn còn nhiều hạn chế. Vấn đề đặt ra là để các nội dung phân tích tài chính được hoàn thiện, phát huy được hết vai trò của nó thì phải thỏa mãn các điều kiện từ cả phía bản thân các NHTMCP và từ phía các cơ quan quản lý Nhà nước.

4.3.1. Đối với các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

Thứ nhất, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc phân tích tài chính Các NHTMCP cần phải nhận thức đúng vị trí, vai trò của phân tích tài chính, xem

phân tích tài chính là công việc tất yếu và quan trọng trong hoạt động của NHTMCP, không thể thiếu trong quá trình quản trị doanh nghiệp thành công. Lãnh đạo NHTMCP phải xác định rằng: phân tích tài chính phải tổ chức chu đáo, khoa học; vận dụng đa dạng và linh hoạt các phương pháp phân tích; hệ thống các chỉ tiêu phân tích phải đây đủ, phù hợp; công tác phân tích tài chính phải kết hợp với bộ phận, phòng ban chức năng khác trong NHTMCP. Ngoài ra, tài liệu dùng để phân tích phải kết hợp giữa các thông tin tài chính vả các thông tin phi tài chính trong các NHTMCP khác cùng ngành.

Thứ hai, bồi dưỡng, đào tạo nhân sự chuyên môn cao phục vụ phân tích

Công việc của nhân viên phân tích tài chính vô cùng quan trọng vì các đề xuất của họ hỗ trợ những nhà quản lý của các NHTMCP đưa ra quyết định tài chính. Do vậy, công việc đòi hỏi nhân viên phải có trình độ cao và có kinh nghiệm thực tiễn đế dự báo và nắm bắt những diễn biến bất thường của thị trường. Đặc biệt, ngân hàng là ngành nghề yêu cầu về trình độ nghiệp vụ chuyên môn và kinh nghiệm thực tế lại càng đòi hỏi cao hơn so với các lĩnh vực kinh doanh khác. Các NHTMCP cần chú ý những vấn đề khi lựa chọn và sử dụng nhân sự như: chọn lọc những nhân viên có trình độ cơ bản về tài chính, có kinh nghiệm và thâm niên trong công tác tài chính của NHTMCP, không ngừng đào tạo cán bộ chuyên trách thông qua các khóa tập huấn, kịp thời cập nhật những thay đổi chính sách kế toán và nhũng chuẩn mực kế toán mới, bổ sung những kiến thức pháp luật và các chính sách tài chính hiện hành, xây dựng quy trình trách nhiệm của các cá nhân liên quan trong quá trình lập, công bố thông tin và phân tích thông tin trên báo cáo tài chính.

Thứ ba, phải xây dựng một hệ thống thông tin cập nhật, đầy đủ tạo điều kiện tối

ưu phục vụ phân tích tài chính. Một trong nhũng điều kiện cần thiết đễ làm tốt việc

phân tích tài chính là phải có một hệ thống thông tin cập nhật, đầy đủ bao gồm cả những thông tin bên trong như số liệu thống kê, kế toán, kể hoạch...và thông tin bên ngoài như thực trạng nền kinh tế, tình hình biến động của thị trường, yêu cầu của pháp luật..., chế độ báo cáo phải rõ ràng, các chỉ tiêu báo cáo phải mang tính thống nhất theo yêu cầu quản lý của ban lãnh đạo. Do đó, các NHTMCP cần hiện đại hóa hệ thống thông tin quản lý nhằm nâng cao năng suất và hiệu quả của việc thu thập, xử lý thông tin, thực hiện nghiêm ngặt chế độ báo cáo tài chính, thống kê và các báo cáo khác theo quy định của nội bộ ngân hàng.

Thứ tư, trang thiết bị cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ phân tích phải được chuẩn bị đầy đủ. Để việc hoàn thiện việc phân tích tài chính thực hiện thành công cần có các phần mềm chuyên dụng, sẽ giúp công tác phân tích được nhanh chóng, chính xác, hiệu quả. Úng dụng tối đa khả năng tin học vào trong công tác phân tích như tận dụng khả năng tính toán của máy tính cho cộng tác dự báo, thiết kế các phần mềm ứng dụng trong việc tính toán các chỉ tiêu phân tích.

4.3.2. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước

Đầu tiên, NHNN và các cơ quan quản lý Nhà nước cần ban hành các luật, qui chế, thông tư hướng dẫn một cách cụ thể chi tiết và dễ hiểu hơn.

Những năm qua, với sự ban hành hàng loạt các luật, quy chế trên mọi lĩnh vực đã tạo ra tiền đề pháp lý thiết yếu cho việc thành lập và triển khai các hoạt động của các chủ thế theo cơ chế thị trường. Tuy nhiên, bên cạnh đó còn không ít tồn tại gây ảnh hưởng lớn tới hoạt động của các NHTMCP như tính không đầy đủ, chưa cụ thể, không rõ ràng trong một số quy định thực tế. Một ví dụ điển hình như trong Thông tư 210/2009/TT-BTC của Bộ tài chính “Hướng dẫn áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế về trình bày báo cáo tài chính và thuyết minh thông tin đối với công cụ tài chính” quy định khá chung chung về Thuyết minh đối với các loại rủi ro, đặc biệt là thuyết minh và phân tích độ nhạy của rủi ro thị trường (trong đó có rủi ro lãi suất). Điều này đã tạo ra không ít khó khăn, gây mâu thuẫn trong việc áp dụng và thực hiện ở các NHTMCP. Bởi vậy, việc cải thiện môi trường pháp luật là hết sức cần thiết.

Bên cạnh đó, nhằm đảm bảo nguồn thông tin có độ tin cậy cũng như dễ dàng cung cấp thông tin cho phân tích tài chính trong NHTMCP, NHNN cần kết hợp với Bộ tài chính tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi hệ thống kế toán ngân hàng trên nguyên tắc thỏa mãn các yêu cầu của kinh tế thị trường, phù hợp với các chuẩn mực kế toán quốc tế

đảm bảo tính công khai, minh bạch, dễ nhận biết; nghiên cứu và xây dụng mẫu chuẩn cho các báo cáo tài chính phù hợp với đặc trưng hoạt động của ngân hàng nhằm bảo đảm tính tin cậy, tính có thể so sánh được của các thông tin tài chính cũng như thuận tiện cho ngân hàng trong việc tính toán các chỉ tiêu phân tích, đồng thời thuận lợi cho NHNN trong việc kiểm tra hoạt động của các NHTMCP và trong việc tổng hợp thông tin đánh giá hoạt động của toàn ngành ngân hàng, cần tăng cường công tác kiểm tra kế toán, nâng cao chất lượng của công tác kiểm tra kế toán nhằm đảm bảo tính trung thực, hợp lý của số liệu kế toán, tính chuẩn mực của các báo cáo tài chính.

Tiếp theo, NHNN nên sớm xây dựng một hệ thống chi tiêu phân tích tài chính của các NHTMCP mang tính hướng dẫn, có quy định thống nhất về phương pháp tính toán sao cho vừa khoa học, vừa phù hợp với những điều kiện hiện thời. Trên cơ sở đó vào cuối năm NHNN nên có các thông báo cho các NHTMCP các thông số tài chính mang tính chất bình quân theo các chỉ tiêu đã được chuẩn hóa trên cơ sở các báo cáo chính thức của ngân hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phân tích tài chính của các NHTMCP. Đồng thời, NHNN cần cung cấp thêm các tài liệu, các mô hình tổ chức phân tích tài chính của các NHTMCP trên thế giới để các NHTMCP Việt Nam tham khảo và học tập.

Ngoài ra, để các NHTMCP có thế đánh giá thực trạng tài chính của ngân hàng mình với mặt bằng chung của toàn ngành, với chức năng của mình, NHNN cần giao cho Trung tâm thông tin ứng dụng NHNN nghiên cứu môi trường hoạt động hiện thời của các NHTMCP Việt Nam, tiến hành phân tích, đánh giá, công bố các thông tin tài chính của một sô chỉ tiêu chủ yếu phản ánh tình hình thực tế hoạt động kinh doanh, tình hình tài chính của ngành ngăn hàng nói chung và của từng nhóm ngân hàng có quy mô, điều kiện tương tự nhau. Đây sẽ là nguồn thông tin quý báu giúp cho các NHTMCP tăng cường và hoàn thiện nội dung phân tích tài chính của chính ngân hàng mình.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

Toàn bộ nội dung chương 4 đưa ra một số giải pháp hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam. Nghiên cứu đã đi sâu phân tích bao gồm:

- Đưa ra quan điểm khi tiến hành xây dựng các giải pháp cho các NHTMCP trong hệ thống, các kiến nghị đối với NHNN.

- Điểm lại các căn cứ để xây dựng giải pháp về hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính, bao gồm các mục tiêu phát triển của ngành, đề án phát triển của ngành, bài học kinh nghiệm rút ra từ chương 1 và mô hình về đánh giá và xác định mức ảnh hưởng của các nhân tố đến chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá NLTC ở chương 2.

- Đưa ra các giải pháp đối với các NHTMCP Việt Nam, các kiến nghị đối với

các cơ quan quản lý Nhà nước.

Khi thực hiện đồng bộ các giải pháp trên chắc chắn sẽ giúp năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam được nâng cao đạt khung an toàn Camel. Và từ đó có thể cạnh tranh được với các ngân hàng liên doanh và các ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.

KẾT LUẬN

Luận án với đề tài: “Nghiên cứu hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” đã tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính và đánh giá thực trạng năng lực tài chính của 31 NHTMCP Việt Nam giai đoạn hoạt động từ 2013 đến 2018.

Trên cơ sở phân tích định tính kết hợp với phân tích định lượng trong việc nghiên cứu hệ thống chỉ tiêu tài chính, đồng thời, đánh giá năng lực tài chính và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam, để từ đó nghiên cứu đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính và góp phần nâng cao năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam phù hợp với yêu cầu đổi mới và đòi hỏi của xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế. Bởi vì, sự sống còn của nền tài chính quốc gia hoàn toàn phụ thuộc sự lành mạnh của hệ thống NHTM và hệ thống này hiện đang gặp khó khăn về nhiều mặt.

* Những kết quả đạt được của nghiên cứu:

1. Nghiên cứu hệ thống chỉ tiêu tài chính và các phương pháp sử dụng trong việc đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP từ phương pháp đánh giá truyền thống đến những phương pháp định lượng hiện đại nhất mà hiện nay đang được sử dụng khá phổ biến trong phân tích không chỉ ở những nước có nền tài chính phát triển như Mỹ, Nhật Bản,.. mà còn được áp dụng đánh giá ở các nước đang phát triển và các nền kinh tế đang chuyển đổi. Qua đó xem xét đánh giá toàn diện về các phương pháp này và vận dụng một cách linh hoạt trong quá trình đánh giá năng lực tài chính của các tổ chức tín dụng đặc biệt là các ngân hàng thương mại cổ phần. Đồng thời qua đây cũng là một kênh chuyển tải các phương pháp định lượng trong việc sử dụng hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam.

2. Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của các nghiên cứu đánh giá năng lực tài chính của các ngân hàng theo phương pháp phân tích định lượng được thực hiện tại một số quốc gia, luận án đã rút ra được những bài học kinh nghiệm có tính lý luận và thực tiễn để có thể vận dụng vào việc lựa chọn và xây dựng các mô hình xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTM để từ đó đưa ra một mô hình phù hợp cho các NHTMCP Việt Nam.

3. Phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống chỉ tiêu tài chính và năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2013-2018, đặc biệt là trong thời gian hội nhập khu vực và hội nhập quốc tế đang phát triển sâu rộng. Những đòi hỏi của quá trình tự do hóa tài chính buộc các NHTMCP Việt Nam phải tự hoàn thiện mình về mọi mặt có như thế mới đứng vững được trên sân nhà và từ đó cạnh tranh được với các Ngân hàng liên doanh, Ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, sau đó vươn cao vươn xa để trở thành tập đoàn tài chính tầm cỡ quốc tế.

4. Trong việc đánh giá thực trạng năng lực tài chính của Ngân hàng thương mại Việt Nam, luận án không chỉ dừng lại ở phân tích định tính mà đã mạnh dạn sử dụng phương pháp phân tính định lượng vào nghiên cứu, đó là phương pháp sử dụng các chỉ tiêu đánh giá năng lực tài chính theo khung an toàn Camel để kiểm định các giả thuyết đó bằng cách hồi quy riêng, sau đó đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến các chỉ tiêu tài chính và sử dụng mô hình Pool OLS, FEM và REM vào phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của 31 NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2013-2018. Kết quả nghiên cứu cho thấy các NHTMCP Việt Nam hiện nay cần phải hoàn thiện hệ thống các chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính, góp phần nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Có như vậy hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam mới trở nên lành mạnh hơn và tăng khả năng cạnh tranh trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế.

5. Luận án đã đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP trong thời gian tới từ 2025-2030 cụ thể là: Tác giả đã kiến nghị các NHTMCP cần hoàn thiện hệ thống các chỉ tiêu sau: Chỉ tiêu phân tích tình hình nguồn vốn, chỉ tiêu phân tích tình hình vốn tự có, chỉ tiêu phân tích tình hình đảm bảo an toàn vốn, chỉ tiêu phân tích rủi ro tài chính

* Những hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo

Trong nghiên cứu cũng chưa định lượng được sự tác động của các nhân tố ngoại sinh như sự phát triển của hệ thống tài chính, lãi suất, khảo sát chất lượng quản lý tại các ngân hàng mà chỉ đo lường hiệu quả của quản lý thông qua chỉ tiêu chỉ số chi phí dẫn đến kết quả đo lường là chưa thật sự đầy đủ. Do đó các nghiên cứu tiếp theo sẽ đo lường chỉ tiêu khách quan ảnh hưởng đến các chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTPCP Việt Nam.

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

1. Anh Huu Nguyen, Hang Thu Nguyen and Huong Thanh Pham (2020), "Applying the CAMEL model to assess performance of commercial banks: empirical evidence from Vietnam", Banks and Bank Systems, 15(2), 177-186, doi:10.21511/bbs.15(2).2020.16.

2. Nguyễn Thu Hằng (2019), “Phân tích năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam

theo mô hình Camels”, Tạp chí Kinh tế Dự báo, Số 18, tháng 06-2019 trang 173-176.

3. Nguyễn Thu Hằng (2017), “Phương pháp đo lường rủi ro thanh khoản trong các Ngân hàng thương mại Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế và Dự báo, Số 30, tháng 10/2017, trang 15-18.

4. Nguyễn Thu Hằng (2016), “Nghiên cứu chỉ tiêu phân tích rủi ro hoạt động kinh doanh trong các Ngân hàng TMCP Việt Nam”, Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc gia “Kế toán, Kiểm toán trong bối cảnh Việt Nam gia nhập TPP và AEC”, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, trang 471-480.

5. Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Năng Phúc (2013), “Giải pháp nâng cao chất lương thông tin kế toán tại NHTMCP Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế Phát triển, Năm thứ mười chín, Số đặc biệt - tháng 10/2013, trang 58-62.

6. Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Năng Phúc (2012), “Phân tích tốc độ tăng trưởng quy mô hoạt động và kết quả kinh doanh trong các ngân hàng thương mại cổ phần”, Tạp chí Kinh tế & Phát triển, Số 177(II), tháng 03/2012, trang 21-25.

7. Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Năng Phúc (2011), “Đánh giá khái quát tình hình tài chính trong các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế & Phát triển, Năm thứ mười bảy, Số 172, tháng 10/2011, trang 45-49.