Phân Loại Quốc Tế Bệnh Vmđtđ Và Phù Hoàng Điểm Đtđ

VMĐTĐ so với bệnh nhân không mắc bệnh (227.49 ± 92.83 mg/dL so với 188.91 ± 88.02 mg/dL, p = 0,02) [45].

1.5.7.4. Triglycerid

Tương tự như chỉ số cholesterol toàn phần, Kiran Shah (2018) cho kết quả về triglycerid là có liên hệ với VMĐTĐ với p < 0,00001, bệnh nhân có triglycerid > 200 mg/dL so với những người có mức triglycerid < 200 mg/dL là 75,40% so với 52,91%. [29] Bên cạnh đó, Erik Henriksen cùng cộng sự vào 2017 nghiên cứu tại Đan Mạch cho kết quả chỉ số triglycerid từ 1,1 – 2,4 mmol/L, trung bình là 1,6 mmol/L đạt p < 0,0001 [31].

Một nghiên cứu thuần tập về sự tiến triển của bệnh VMĐTĐ ở Cộng Hòa Ireland do Smith và đồng nghiệp tiến hành trên 2770 bệnh nhân ĐTĐ type 2 vào năm 2020 cho kết quả về triglycerid có tỷ lệ nguy hiểm 1,10, khoảng tin cậy 1,03–1,18; p = 0,004 là có liên quan đến tăng nguy cơ chuyển tuyến bệnh viện [46].

1.5.7.5. HDL-c

Tỷ lệ mắc bệnh VMĐTĐ và mối liên quan của nó với mức lọc cầu thuận và các yếu tố nguy cơ khác ở bệnh nhân ĐTĐ type 2 ở Tây Ban Nha do Maribel Lopez và cộng sự (2017) thực hiện đã tìm thấy mối liên quan với HDL và cho kết quả mức HDL thấp hơn (p < 0,0001) [27]. Cùng với đó, tổng cộng 1215 người mắc bệnh ĐTĐ type 2 đã được đưa vào nghiên cứu cắt ngang do Chung JO và đồng nghiệp thực hiện năm 2019 tại Bệnh viện Đại học Quốc gia Chonnam ở Hàn Quốc cũng cho kết quả HDL-c thấp hơn là 1,12 ± 0,37 mmol/L ở bệnh nhân VMĐTĐ so với 1,17 ± 0,35 mmol/l ở bệnh nhân không mắc VMĐTĐ, p =0,015 [47].

Năm 2019, Ferdinando C.S nghiên cứu về nồng độ HDL-c liệu có phải là một yếu tố nguy cơ của bệnh VMĐTĐ hay không, đã cho kết luận rằng HDL- c có mối liên quan độc lập với bệnh lý trên (OR: 1,042; KTC 95%: 1,012–1.109;

p = 0,004 và OR thể hiện cho việc tăng nguy cơ mắc bệnh VMĐTĐ tương ứng với mỗi lần tăng 1 đơn vị HDL-c) [48].

1.5.7.6. LDL-c

Nguy cơ mắc bệnh VMĐTĐ của một nghiên cứu thuần tập tại Tây Ban Nha năm 2013 cho rằng LDL-c > 190 mg/dL có mối liên hệ đáng kể được thực hiện bởi Miguel Á. Salinero-Fort, Paloma Gómez-Campelo và cộng sự, trong đó tỷ lệ nguy hiểm là 7,91%, với khoảng tin cậy CI = 3,39-18,47 [49].

Tiếp đến cũng là một nghiên cứu thuần tập tại Đài Loan năm 2015 về sự khởi phát và tiến triển của VMĐTĐ, Tseng Shih-Ting cho kết quả với bệnh nhân VMĐTĐ được chuẩn đoán từ trước có LDL là 114,3 ± 34,9 mg/dL, bệnh nhân mới khởi phát là 109,4 ± 27,5 mg/dL, cao hơn so với bệnh nhân không mắc bệnh là 106,9 ± 31,7 mg/dL, p = 0,036 [50].

Năm 2017, Nada Nadeem Ansari, Abdul Waris cùng đồng nghiệp nghiên cứu 120 bệnh nhân ĐTĐ cho kết quả yếu tố LDL tăng theo một mức có ý nghĩa khi so sánh ở bệnh nhân mắc VMĐTĐ với bệnh nhân không mắc bệnh lý này (128.06 ± 43.43 mg/dL so với 97.75 ± 39.09 mg/dL, p = 0,0001) [45].

1.5.7.7. Mức lọc cầu thận

Mức lọc cầu thận (Glomerular Filtration Rate – GFR) là dấu hiệu có ý nghĩa lâm sàng để đánh giá chức năng thận. GFR mô tả tốc độ dòng chảy của chất lỏng được lọc qua thận và có thể được ước tính bằng cách sử dụng công thức, sau đó được gọi là mức lọc cầu thận ước tính (estimated Glomerular Filtration Rate - eGFR)

Các nghiên cứu trước đây đã báo cáo rằng GFR là một trong các chỉ số có ảnh hưởng đến khả năng tiến triển của bệnh VMĐTĐ và các biến chứng khác của ĐTĐ [51], [52]. Nghiên cứu của Jingyang Wu và cộng sự (2015) về mối liên quan giữa tỷ lệ ước tính mức lọc cầu thận và bệnh VMĐTĐ thông qua các phân tích dữ liệu cho thấy rằng eGFR là 99,4 mL/phút/1,73m2/24 giờ hoặc thấp

hơn có thể đó là giai đoạn đầu của bệnh võng mạc ở bệnh nhân ĐTĐ. Do đó, đánh giá eGFR có ý nghĩa lâm sàng để chẩn đoán sớm VMĐTĐ (p = 0,01) [53].

Năm 2020, mối liên quan của chức năng thận với bệnh VMĐTĐ và suy giảm thị lực ở bệnh nhân ĐTĐ được Yinxi Yu và đồng nghiệp thực hiện. Đây là một nghiên cứu quan sát hồi cứu thực hiện trong một khoảng thời gian dài từ năm 2002 đến 2016. Kết quả nghiên cứu trên 69982 bệnh nhân được chuẩn đoán VMĐTĐ không tăng sinh cho thấy eGFR < 30 mL/phút/1,73m2/24 giờ (p < 0,02) có liên quan đáng kể đến nguy cơ cao tiến triển thành VMĐTĐ đe dọa thị lực [54]. Trong cùng năm, Kalpana Dash cùng cộng sự đã thực hiện phân tích hồi cứu cắt ngang tại Ấn Độ về bệnh nhân ĐTĐ type 2 đã được chuẩn đoán VMĐTĐ từ tháng 6 năm 2016 đến tháng 12 năm 2016. Các thử nghiệm thống kê đã được áp dụng để xác định mối liên quan giữa VMĐTĐ và eGFR. Kết quả cho thấy eGFR trung bình là 91,2 mL/phút/1,73m2/24 giờ, với 12,5% bệnh nhân có eGFR ≤ 60 mL/phút/1,73m2/24 giờ và 87,5% bệnh nhân ≥ 60 mL/phút/1,73 m2/24 giờ. Hơn nữa, tỷ lệ bệnh nhân mắc VMĐTĐ cao hơn đáng kể ở những bệnh nhân có eGFR ≤ 60 mL/phút/1,73m2/24 giờ so với những bệnh nhân có eGFR ≥ 60 mL/phút/1,73m2/24 giờ (38% so với 15%, p < 0,001) [55].

CHƯƠNG 2:

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Phương pháp nghiên cứu

2.1.1. Thiết kế nghiên cứu

- Thiết kế nghiên cứu cắt ngang

2.1.2. Cỡ mẫu nghiên cứu

- Cỡ mẫu thuận tiện, n = 105

2.2. Đối tượng nghiên cứu

- Tiêu chuẩn lựa chọn:

+ Bệnh nhân được chẩn đoán xác định ĐTĐ type 2 theo ADA 2020 [9] có hoặc không kèm bệnh lý khác tại Bệnh viện E – Hà Nội.

+ Bệnh nhân đồng ý tham gia vào nghiên cứu.

- Tiêu chuẩn loại trừ:

+ Bệnh nhân được chẩn đoán ĐTĐ type 1 và các bệnh ĐTĐ khác;

+ Bệnh nhân đã được chẩn đoán và điều trị bệnh lý võng mạc khác từ trước;

+ Bệnh nhân không được soi đáy mắt thăm khám võng mạc;

+ Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu.

2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

- Thời gian: từ tháng 4 năm 2020 – tháng 4 năm 2021

- Địa điểm: Bệnh viện E Trung ương – Hà Nội

2.4. Các bước tiến hành nghiên cứu

Tiến hành nghiên cứu thể hiện qua sơ đồ sau:

THU THẬP

THÔNG TIN

Sử dụng mẫu bệnh án, bộ câu hỏi (phụ lục) thu thập thông tin cần thiết cho nghiên cứu

Khám toàn thân

KHÁM BỆNH

Khám bộ phận

CẬN LÂM SÀNG

Lấy mẫu xét nghiệm hóa sinh: Glucose, HbA1c, Creatinin, mức lọc cầu thận, ...

KHÁM MẮT

Đo thị lực, nhãn áp,

soi đáy mắt có giãn đồng tử, chụp ảnh màu đáy mắt.

TỔNG HỢP,

XỬ LÝ SỐ LIỆU

PHÂN TÍCH

KẾT QUẢ

ĐÁNH GIÁ MỘT SỐ YẾU TỐ NGUY CƠ

Hình 2.1. Sơ đồ thực hiện nghiên cứu

2.5. Biến số và chỉ số nghiên cứu

- Thông tin của đối tượng nghiên cứu:

+ Tuổi, giới tính, thời gian mắc ĐTĐ, tiền sử bản thân phát hiện mắc ĐTĐ, tiền sử gia đình mắc ĐTĐ, tiền sử hút thuốc lá, tiền sử uống rượu, huyết áp, chỉ số BMI và tổn thương võng mạc đái tháo đường.

+ Các xét nghiệm: định lượng nồng độ glucose, HbA1c máu, ure, creatinin, mức lọc cầu thận.

- Các công thức, tiêu chuẩn và phân loại sử dụng trong nghiên cứu:

+ Tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐ type 2 theo ADA 2020 [9]. Chẩn đoán ĐTĐ khi thỏa mãn một trong bốn tiêu chuẩn sau:

* Bệnh nhân có các triệu chứng kinh điển của tăng glucose huyết, glucose huyết bất kỳ ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l), hoặc

* Glucose huyết tương lúc đói ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l). Đói được định nghĩa là không nạp calo ít nhất 8 giờ, hoặc

* Glucose huyết tương sau 2 giờ làm nghiệm pháp dung nạp glucose ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l). Nghiệm pháp được thực hiện theo hướng dẫn của WHO, sử dụng một lượng glucose tương đương với 75g glucose khan hòa tan trong nước, hoặc

* HbA1C ≥ 6,5 % (48 mmol/mol). Xét nghiệm phải được thực hiện ở phòng thí nghiệm được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế

* Trong trường hợp không có tăng glucose huyết rõ ràng, chẩn đoán đòi hỏi hai kết quả xét nghiệm bất thường từ cùng một mẫu hoặc trong hai mẫu xét nghiệm riêng biệt

+ Tổn thương võng mạc đái tháo đường theo phân loại Quốc tế [17].

Bảng 2.1. Phân loại Quốc Tế bệnh VMĐTĐ và phù hoàng điểm ĐTĐ

Bệnh VMĐTĐ

Dấu hiệu có thể thấy khi soi đáy mắt

đồng tử giãn

Không có VMĐTĐ rõ ràng

Không thấy tổn thương

Bệnh VMĐTĐ không tăng

sinh nhẹ

Chỉ có các vi phình mạch

Bệnh VMĐTĐ không tăng sinh vừa

Có vi phình mạch và tổn thương khác

nhưng nhẹ hơn bệnh VMĐTĐ không tăng sinh nặng

Bệnh VMĐTĐ không tăng sinh nặng

Có một trong các dấu hiệu sau:

- Xuất huyết trong võng mạc (≥ 20 điểm trong mỗi ¼ võng mạc)

- Tĩnh mạch giãn ngoằn ngoèo

- Các bất thường vi mạch trong võng mạc (trong ¼ võng mạc)

- Không có dấu hiệu bệnh VMĐTĐ tăng

sinh

Bệnh VMĐTĐ tăng sinh

Bệnh VMĐTĐ không tăng sinh và một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

- Tân mạch

- Xuất huyết dịch kính hoặc trước võng mạc

Phù hoàng điểm ĐTĐ

Dấu hiệu có thể thấy khi soi đáy mắt

đồng tử giãn

Không phù hoàng điểm ĐTĐ

Không có võng mạc dày hay xuất tiết cứng

ở hoàng điểm

Phù hoàng điểm ĐTĐ ngoài

trung tâm

Võng mạc hoàng điểm dày nhưng không

phải ở vùng trung tâm với đường kính 1mm

Phù hoàng điểm ĐTĐ trong

trung tâm

Võng mạc hoàng điểm dày lan đến vùng

trung tâm với đường kính 1mm