Giáo Viên: Giáo Án, Sgk Và Một Số Thông Tin Liên Quan Đến Bài Học

GV cho HS quan sát chân dung và tìm hiểu về Đacuyn

 SP cần đạt sau khi kết thúc hoạt động:

Học sinh tập trung chú ý;

Suy nghĩ về vấn đề được đặt ra;

Tham gia hoạt động đọc hiểu để tìm câu trả lời của tình huống khởi động,

Từ cách nêu vấn đề gây thắc mắc như trên, giáo viên dẫn học sinh vào các hoạt động mới: Hoạt động hình thành kiến thức.

Lamac là người đầu tiên đề ra học thuyết tiến hoá. Tuy nhiên,quan điểm của ông về tiến hoá là chưa chính xác. Đến Đacuyn, ông đã đưa ra được những quan điểm đúng đắn về CLTN, biến dị di truyền, nguồn gốc chung của sinh giới…Nhưng ông vẫn chưa giải thích được nguyên nhân phát sinh và cơ chế di truyền các biến dị. Tiếp tục khắc phục những hạn chế của Đacuyn, đưa quan niệm tiến hoá đi đến chỗ đúng đắn và đầy đủ hơn,

thuyết tiến hoá hiện đại đã ra đời.

B: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

* Mục tiêu :

* Phương pháp: Thuyết trình , phân tích, giảng bình

* Định hướng năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực nhận thức

Hoạt động 1.

- Thuyết tiến hóa tổng hợp dựa trên: phân loại học, cổ sinh vật học, sinh thái học, di truyền học quần thể…

- Học sinh xem SGK, rút ra công lao của Dobsanxki, Mayơ, Sim son.

Tiến hóa lớn và tiến hóa nhỏ.

I. QUAN NIỆM TIẾN HÓA VÀ NGUYÊN LIỆU TIẾN HÓA

Sự ra đời của thuyết tiến hóa tổng hợp:

Dựa trên thành tựu của nhiều lĩnh vực sinh học. 3 người đại diện đầu tiên là:

- Dobsanxki: biến đổi di truyền liên quan đến tiến hóa, chủ yếu là biến dị nhỏ tuân theo các qui luật Menđen

- Mayơ: đề cập các khái niệm: sinh học về loài, sự hình thành loài khác khu.

- Simson: tiến hóa là sự tích lũy dần các gen đột biến nhỏ trong quần thể.

1. Tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn:

- Nội dung PHT

I. QUAN

NIỆM TIẾN

HÓA VÀ

NGUYÊN

LIỆU TIẾN

HÓA (10

phút)

(?) Thuyết

tiến hóa tổng

hợp hình

thành dựa trên

những thành

tựu nào?

(?) Những ai

là đại diện đầu

Vấn đề

Tiến

nhỏ

hóa

Tiến hóa

lớn

tiên cho

thuyết tiến

hóa tổng hợp? Trong đó, mỗi người đã đóng góp những gì?

Nội dung

Là trình đổi phần

gen

quá biến thành kiểu

của

Là quá trình hình thành các đơn vị trên

loài như

quần

thể

chi, họ, bộ,

gốc

đưa

lớp, ngành.

đến

hình

Vấn đề

Tiến hóa

nhỏ

Tiến hóa

lớn

Nội

dung

Qui mô, thời

gian

Phương thức

nghiên cứu

thành loài

mới

Qui mô, thời gian

Phạm vi

phân bố

tương đối

hẹp, thời

gian lịch

sử tương đối ngắn

Qui mô

rộng lớn,

thời gian địa chất rất dài

Phương thức nghiên cứu

Có thể nghiên cứu bằng thực nghiệm

Thường nghiên cứu gián tiếp

qua các bằng chứng

C: LUYỆN TẬP

Mục tiêu: - Luyên tập để HS củng cố những gì đã biết .

- Rèn luyện năng lực tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề cho HS.

Phương pháp dạy học: Giao bài tập

hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức.

Câu 1 : Quần thể là đơn vị tiến hóa cơ sở vì:

(1)Quy tụ mật độ cao có thành phần kiểu gen đa dạng và khép kín (2)Có khả năng cách li sinh sản và kiểu gen không bị biến đổi (3)Có tính toàn vẹn di truyền,có tính đặc trưng cao

(4) Là đơn vị tồn tại, đơn vị sinh sản của loài trong tự nhiên

(5) Có khả năng trao đổi gen và biến đổi gen Phương án đúng là

A. 1,3,4 B. 1,2,3 C. 2,4,5 D. 3,4,5

Câu 2: Khi nói về tiến hóa nhỏ, phát biểu nào sau đây không đúng?

A. Kết quả của tiến hóa nhỏ sẽ dấn tới hình thành các nhóm phân loại trên loài

B. Tiến hóa nhỏ là quá trình biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể (biến đổi về tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể) dẫn đến sự hình thành loài mới

C. Sự biến đổi về tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể đến một lúc làm xuất hiện cách li sinh sản của quần thể đó với quần thể gốc mà nó được sinh ra thì loài mới xuất hiện

D. Tiến hóa nhỏ là quá trình diễn ra trên quy mô của một quần thể và diễn biến không ngừng dưới tác động của các nhân tố tiến hóa

Câu 3 : Theo quan niệm của thuyết tiến hóa tổng hợp, phát biểu nào sau đây không đúng?

A. Tiến hóa nhỏ là quá trình làm biến đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể

B. Các yếu tố ngẫu nhiên không làm tăng sự đa dạng di truyền của quần thể

D: VẬN DỤNG (8’)

Mục tiêu: -Tạo cơ hội cho HS vận dụng kiến thức và kĩ năng có được vào các tình huống, bối cảnh mới ,nhất là vận dụng vào thực tế cuộc sống.

-Rèn luyện năng lực tư duy, phân tích.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Câu 1 : Một quần thể sinh vật ngẫu phối chịu tác động của chọn lọc tự nhiên có cấu trúc di truyền ở các thế hệ như sau:

Nhận xét nào sau đây là đúng về tác động của chọn lọc tự nhiên đối với quần thể này?

A. Chọn lọc tự nhiên đang loại bỏ các cặp gen dị hợp và đồng hợp lặn

B. Các cá thể mang kiểu hình trội đang bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ dần

C. Các cá thể mang kiểu hình lặn đang bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ dần

D. Chọn lọc tự nhiên đang loại bỏ các kiểu gen đồng hợp và giữ lại các kiểu gen dị hợp Câu 2 : Nghiên cứu sự thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể qua 5 thế hệ liên tiếp thu được kết quả như sau:

Thế hệ

Kiểu gen AA

Kiểu gen Aa

Kiểu gen aa

F1

0,36

0,48

0,16

F2

0,36

0,48

0,16

F3

0,4

0,2

0,4

Thế hệ

Thành phần kiểu gen

AA

Aa

aa

P

0,5

0,3

0,2

F1

0,45

0,25

0,3

F2

0,4

0,2

0,4

F3

0,3

0,15

0,55

F4

0,15

0,1

0,75

F4

0,25

0,5

0,25

F5

0,25

0,5

0,25

Nhiều khả năng, quần thể đang chịu tác động của nhân tố tiến hóa nào sau đây?

A. Giao phối không ngẫu nhiên. B. Đột biến gen.

C. Các yếu tố ngẫu nhiên. D. Chọn lọc tự nhiên.

E: MỞ RỘNG (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Giao nhiệm vụ

Định hướng phát triển năng lực: tự chủ-tự học, tìm hiểu tự nhiên và xã hội, giải quyết vấn đề

Sơ đồ hóa bằng sơ đồ tư duy về nội dung bài học

GV cho HS chơi trò Dự đoán

Nếu chỉ dựa vào các đặc điểm hình thái để phân loại các loài thì có chính xác không? Giải thích?

 SP cần đạt sau khi kết thúc hoạt động:

Học sinh tập trung chú ý;

Suy nghĩ về vấn đề được đặt ra;

Tham gia hoạt động đọc hiểu để tìm câu trả lời của tình huống khởi động,

Từ cách nêu vấn đề gây thắc mắc như trên, giáo viên dẫn học sinh vào các hoạt động mới: Hoạt động hình thành kiến thức.

B: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

* Mục tiêu :

- Giải thích được khái niệm loài sinh học

- Nêu và giải thích được các cơ chế cách li trước hợp tử

- Nêu và giải thích được các cơ chế cách li sau hợp tử

- Giải thích được vai trò của các cơ chế cách li trong quá trình tiến hoá

* Phương pháp: Thuyết trình , phân tích, giảng bình

* Định hướng năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực nhận thức

Hoạt động 1. I. KHÁI NIỆM LOÀI SINH HỌC: 10 ‘

-Loài sinh học là gì? Giới thiệu và phân tích 1 số khái niệm về loài -> ưu điểm và hạn chế của các kn này

Hoạt động 2. II.CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI (20 phút)

-Biểu hiện của cách li địa lí?

là nhóm cá thể có vốn gen chung, có những tính trạng chung về hình thái, sinh lí, có khu phân bố xác định, các cá thể g.phối với nhau và được cách li sinh sản.

Do các vật cản địa lí khác

I. KHÁI NIỆM LOÀI SINH HỌC:

Loài SH là nhóm cá thể có vốn gen chung, có những tính trạng chung về hình thái, sinh lí, có khu phân bố xác định, trong đó các cá thể g.phối với nhau và được cách li sinh sản với những nhóm qt thuộc loài khác.

II.CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI

1.Cách li địa lí: các qthể SV bị phân cách bởi:

+ Các vật cản địa lí (núi, sông, biển, dải đất liền)

+ Ngăn cách bởi khoảng cách lớn

nhau, nên không giao phối với nhau

-HS phân biệt được cách li không gian, cách li khoảng cách

-> nêu được các mức độ do cách li sinh sản: không giao phối đươc hoặc thụ tinh nhưng hợp tử không phát triển,…

-> Nêu được vai trò của các cơ chế cách li,

-> Các cơ chế cách li -

>cách li di truyền đánh dấu sự xuất hiện loài mới

hơn tầm hoạt động kiếm ăn và giao phối

1. Cách li trước hợp tử (cách li trước giao phối): không giao phối được do:

-Chênh lệch mùa sinh sản (cách li sinh thái)

-Khác nhau về tập tính sinh dục (cách li tập tính)

-Không tương hợp cơ quan giao cấu (cách li cơ học)

- Nơi ở khác nhau (cách li nơi ở)

2. Cách li sau hợp tử: (cách li sau giao phối): do không tương hợp giữa 2 bộ NST của hai loài bố mẹ

-Thụ tinh được nhưng hợp tử không phát triển

-Con lai chết non

-Con lai bất thụ

=>Vai trò: ngăn cản sự gphối tự do, củng cố và tăng cường sự phân hoá vốn gen trong qthể bị chia cắt.

C: LUYỆN TẬP

Mục tiêu: - Luyên tập để HS củng cố những gì đã biết .

- Rèn luyện năng lực tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề cho HS.

Phương pháp dạy học: Giao bài tập

hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức.

- Trình bày các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài ?

- Khi nào có thể kết luận chính xác 2 cá thể sinh vật nào đó thuộc 2 loài khác nhau?

- Điều gì sẽ xảy ra nếu giữa các loài không có sự cách li sinh sản?

D: VẬN DỤNG (8’)

Mục tiêu: -Tạo cơ hội cho HS vận dụng kiến thức và kĩ năng có được vào các tình huống, bối cảnh mới ,nhất là vận dụng vào thực tế cuộc sống.

-Rèn luyện năng lực tư duy, phân tích.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực

- Nhiều loài vịt trời khác nhau chung sống trong cùng một khu vực địa lí và làm tổ ngay cạnh nhau, không bao giờ giao phối với nhau. Khi nuôi các cá thể khác giới thuộc 2 loài khác nhau trong điều kiện nhân tạo thì chúng giao phối với nhau và cho ra con lai hữu thụ. Ta có thể lí giải hiện tượng này như thế nào?

1. Đối với vi khuẩn, tiêu chuẩn có ý nghĩa hàng dầu để phân biệt hai loài thân thuộclà

A. tiêu chuẩnhoásinh B. tiêu chuẩn sinh lí - sinhhóa.

C. tiêu chuẩnsinhthái. D. tiêu chuẩn ditruyền.

2. Quần đảo là nơi lí tưởng cho quá trình hình thành loài mớivì

A. các đảo cách xa nhau nên các sinh vật giữa các đảo không trao đổi vốn gen chonhau.

B. rất dễ xảy ra hiện tương di nhậpgen.

C. giữa các đảo có sự cách li địa lí tương đối và khoảng cách giữa các đảo lại không quálớn.

D. chịu ảnh hưởng rất lớn của các yếu tố ngẫunhiên.

3. Nguyên nhân chính làm cho đa số các cơ thể lai xa chỉ có thể sinh sản sinh dưỡnglà

A. không có sự tương hợp về cấu tạo cơ quan sinh sản với các cá thể cùngloài.

B. bộ NST của bố và mẹ trong các con lai khác nhau về số lượng, hình dạng, kích thước, cấutrúc.

C. có sự cách li hình thái với các cá thể cùngloài.

D. cơ quan sinh sản thường bị thoáihoá.

E: MỞ RỘNG (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Giao nhiệm vụ

Định hướng phát triển năng lực: tự chủ-tự học, tìm hiểu tự nhiên và xã hội, giải quyết vấn đề

Sơ đồ hóa bằng sơ đồ tư duy về nội dung bài học