Giải pháp thúc đẩy hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu tại ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam

1.2. Những vấn đề chung về tín dụng ngân hàng ( TDNH ).

1.2.1. Khái niệm và đặc điểm TDNH.

1.2.1.1. Khái niệm.

Trong thực tế cuộc sống thuật ngữ tín dụng được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Ngay cả trong quan hệ tài chính, tuỳ theo từng bối cảnh cụ thể mà thuật ngữ tín dụng có nội dung riêng.

Xét trên góc độ chuyển dịch quỹ cho vay từ chủ thể thặng dư tiết kiệm sang chủ thể thiếu hụt tiết kiệm thì tín dụng được coi là phương pháp chuyển dịch quỹ từ người cho vay sang người đi vay.

Trong một quan hệ tài chính cụ thể, tín dụng là một giao dịch về tài sản trên cơ sở hoàn trả giữa hai chủ thể.

Tín dụng còn có nghĩa là một số tiền cho vay mà các định chế tài chính cung cấp cho khách hàng. Trong một số ngữ cảnh cụ thể thì thuật ngữ tín dụng còn đồng nghĩa với thuật ngữ cho vay.

Mục đích cuối cùng là muốn xem tín dụng là một chức năng cơ bản của ngân hàng. Vì vậy trên cơ sở tiếp cận theo chức năng hoạt động của ngân hàng thì tín dụng được hiểu như sau: “ Tín dụng là một giao dịch về tài sản ( tiền hoặc hàng hoá) giữa bên cho vay ( ngân hàng và các định chế tài chính khác ) và các bên đi vay ( cá nhân, doanh nghiệp và các chủ thể khác ), trong đó bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử dụng trong một thời gian nhất định theo thoả thuận, bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán ”.

Trong nền kinh tế thị trường , nếu lấy tiêu thức “ chuyển nhượng ” làm căn cứ để phân chia các hình thức tín dụng thì có hai loại đó là tín dụng thương mại và tín dụng ngân hàng. Tín dụng thương mại là hình thức cho vay bằng hàng hoá; Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa ngân hàng, các tổ chức tín dụng khác với các cá nhân và doanh nghiệp.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

1.2.1.2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng.

Xuất phát từ khái niệm tín dụng ngân hàng, tín dụng ngân hàng có một số

đặc điểm sau:

Thứ nhất, trong quan hệ tín dụng, ngân hàng thể hiện rõ vai trò trung gian tài chính, là người đứng giữa thực hiện nghiệp vụ huy động vốn từ các chủ thể có vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế ( ngân hàng là người đi vay ) và sử dụng vốn đầu tư cho các doanh nghiệp thì ngân hàng lại là người cho vay.

Thứ hai, TDNH đối với đối tượng cho vay là tiền tệ nên không chịu sự ngăn cản về phương hướng tức là có thể cho vay đối với tất cả các ngành kinh tế ( ngành đó hoạt động có hiệu quả, phương án sản xuất có tính khả thi ). Mặt khác, với quy mô lớn về vốn nên các NHTM có thể đáp ứng nhu cầu vay vốn lớn ở các quy mô khác nhau với các thời hạn khác nhau: ngắn hạn, trung và dài hạn.

Thứ ba, TDNH khác với tín dụng thương mại về hình thức, quy mô và thời gian hoạt động, song giữa chúng có mối quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ và bổ sung cho nhau. TDNH giúp khắc phục một số hạn chế của tín dụng thương mại về mặt không gian và địa lý, về quy mô tín dụng, về trường hợp khi đến hạn trả tiền nếu vì một lý do nào đó mà người mua không có hoặc không đủ tiền trả. Mối quan hệ gắn bó này là nhờ thông qua việc thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và tái chiết khấu thương phiếu tại các ngân hàng khi đối tác có thương phiếu và có nhu cầu về tiền của mình.

Sự phát triển của các hình thức tín dụng, nhất là TDNH nhiều thập kỷ qua và cho đến nay trên thế giới đã có nhiều thay đổi và phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Qúa trình vận động và phát triển của TDNH gắn liền với sự vận động và phát triển của quá trình tái sản xuất xã hội. Trong nền kinh tế thị trường, TDNH ngày càng đóng vai trò quan trọng trong vai trò là trung gian điều phối luồng tiền tệ để nền kinh tế hoạt động một cách ổn định và phát triển.

1.2.2. Vai trò của tín dụng ngân hàng.

Vai trò của tín dụng ngân hàng được thể hiện qua những mặt sau:

1.2.2.1. Tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy lực lượng sản xuất xã hội phát triển.

Trong quá trình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, không phải lúc nào doanh nghiệp cũng có đủ vốn để đáp ứng nhu cầu phát triển của mình, nên để

đảm bảo cho sản xuất kinh doanh bình thường, họ tìm đến ngân hàng hay các định chế tài chính để nhận được sự tài trợ về nguồn vốn. Như vậy thông qua việc cung cấp vốn cho các doanh nghiệp, tín dụng ngân hàng đã góp phần giúp các doanh nghiệp không những đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh mà còn có thể mở rộng quy mô sản xuất, đổi mới thiết bị, áp dụng tiến bộ khoa học – kĩ thuật và công nghệ mới, nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo khả năng và khuyến khích đầu tư vào các ngành,các lĩnh vực các công trình lớn có ý nghĩa đối với quốc kế dân sinh.

Hơn nữa hoạt động tín dụng ngân hàng còn tạo điều kiện để duy trì mối liên hệ hữu cơ giữa sản xuất, lưu thông hàng hoá và tiêu dùng xã hội. Nó làm cho lưu thông hàng hoá mở rộng thị trường trong và ngoài nước.

Hiện nay, khoa học – kĩ thuật và công nghệ phát triển, bùng nổ như vũ bão, chu kì sản phẩm ngày càng rút ngắn lại thì tín dụng ngân hàng càng trở nên quan trọng hơn. Nhờ nguồn vốn tín dụng của ngân hàng mà doanh nghiệp có thể tiếp cận được với những công nghệ tiên tiến, hiện đại, từ đó giúp các nước đang và chậm phát triển có thể thực hiện thành công công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước với chiến lược đi tắt đón đầu.

Như vậy, tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy lực lượng sản xuất phát

triển nhanh chóng là điều không thể phủ nhận.

1.2.2.2. Tín dụng ngân hàng đóng vai trò tích cực thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung sản xuất.

Trong nền kinh tế mở, các doanh nghiệp phải đối đầu với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Họ không chỉ cạnh tranh với các nhà sản xuất trong nước mà còn phải cạnh tranh với đối thủ nước ngoài. Để chiến thắng trong cạn tranh, các doanh nghiệp phải có tiềm lực tài chính mạnh để thực hiện các hoạt động như đổi mới dây chuyền công nghệ, mua sắm nguyên vật liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm…Do vậy các doanh nghiệp có tiềm lực tài chính thường có nhiều lợi thé hơn, và họ có nguồn vốn lớn nên có thể dễ dang mở rộng sản xuất kinh doanh và chiếm lĩnh thị trường. Kết quả là các công ty

lớn càng lớn mạnh hơn,và các doanh nghiệp nhỏ do không đủ khả năng cạnh tranh nên có thể bị phá sản hoặc bị các công ty lớn mua lại. Để tồn tại thì các doanh nghiệp nhỏ đã tự nguyện liên doanh, liên kết hay sáp nhập lại với nhau hoặc cùng với các công ty lơn thành lập nên các công ty cổ phần, hùn vốn lại với nhau để tạo ra lượng vốn lớn. Như vậy do cạnh tranh mà dẫn đến sự liên kết hay sáp nhập này, và tín dụng ngân hàng là phương tiện để tập trung các khoản tiền nhàn rỗi trong xã hội, thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung sản xuất.

Mặt khác, để mở rộng sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải trích một phần lợi nhuận để thành lập quỹ dự phòng, quỹ đầu tư phát triển, tái sản xuất kinh doanh. Nhưng do đặc điểm của chu chuyển vốn, vốn của doanh nghiệp luôn được luân chuyển liên tục để tạo ra lợi nhuận , nên khi một cơ hội kinh doanh xuất hiện, mà chờ có nguồn vốn đủ lớn để thực hiện tái sản xuất thì sẽ mất nhiều thời gian, và có khi bỏ lỡ mất cơ hội kinh doanh. Trong khi đó doanh nghiệp có thể sử dụng vốn tín dụng của ngân hàng. Như vậy, tín dụng ngân hàng đóng vai trò tích tụ vốn trước một bước giúp cho doanhnghiệp tiết kiệm thời gian trong sản xuất kinh doanh, nắm bắt kịp các cơ hội kinh doanh.

1.2.2.3. Tín dụng ngân hàng góp phần quan trọng vào quá trình tiết kiệm chi phí lưu thông của xã hội.

Với tốc độ tăng trưởng nhanh chóng của các giao dịch quốc tế, và các yêu cầu ngày càng cao về đảm bảo an toàn, giảm thiểu rủi ro đối với các bên tham gia giao dịch thì các hoạt động thanh toán quốc tế cũng ngày càng phát triển với các phương thức, phương tiện thanh toán đa dạng, nhanh chóng và tiện lợi hơn.Nhờ đó, thông qua cơ chế thanh toán bù trừ giữa các ngân hàng làm giảm giao dịch tiền mặt nên có thể thực hiện được một khoản chi phí cho việc lưu thông tiền mặt. Đồng thời nhờ vào các phương tiện thanh toán khác như là:séc, thương phiếu, hối phiếu nên có thể mở rộng được quy mô lưu thông hàng hoá; tiết kiệm tiền mặt trong lưu thông, bảo quản tiền, ghi chép sổ, làm tăng tốc độ chu chuyển vốn, tài sản xã hội được đảm bảo an toàn hơn. Đây là bước tiết kiệm quan trọng nhất mà tín dụng đã đạt được thông qua hoạt động của

hệ thống ngân hàng.

Mặt khác, tín dụng ngân hàng thực hiện điều hoà nguồn vốn, phân phối lại vốn trong xã hội. Đây chính là chức năng phân phối của tín dụng ngân hàng. Nó biểu hiện ở cơ chế “ hút ” và “đẩy ” được thực hiện thông qua nhiệm vụ huy động vốn cho vay (thu hút các nguồn vốn nhàn rỗi, phân tán trong xã hội ) và nhiệm vụ cho vay (để đẩy vốn vào hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng ) hoặc thông qua thị trường liên ngân hàng. Dù dưới hình thức nào thì việc điều hoà vốn của tín dụng ngân hàng làm cho xã hội bớt được thừa vốn ở nhiều nơi thừa vốn và giảm khó khăn ở những nơi thiếu vốn, đồng thời làm cho phát triển tốc độ luân chuyển hàng hoá và tiền vốn, giảm tình trạng phải phát hành thêm tiền, khắc phục tình trạng lạm phát tiền tệ, từ đó góp phần ổn định lưu thông tiền tệ, ổn định giá cả. Tất cả những tác động đó của tín dụng ngân hàng đều giúp tiết kiệm một lượng lớn lưu thông trong xã hôi.

1.2.2.4. Tín dụng ngân hàng góp phần thực hiện chính sách xã hội và là phương

tiện để Nhà Nước thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô.

Thông qua tín dụng ngân hàng , Nhà nước tài trợ cho các đối tượng chính sách xã hội như học sinh, sinh viên, các hộ nông dân nghèo, các hộ sản xuất, các ngành nghề thủ công truyền thống bằng quỹ. Tính dụng ngân hàng là công cụ quan trọng trong việc tổ chức đời sống dân cư. Dân cư sử dụng tín dụng để tiết kiệm, tăng dự trữ của cải và cũng thông qua tín dụng để cải thiện nâng cao mức sống.

Ngoài ra, tín dụng ngân hàng là công cụ để cân đối thu chi ngân sách của Nhà Nước và góp phần điều chỉnh lượng tiền cung ứng trong lưu thông, bảo đảm sự cân đối tiền hàng, giữ cho tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý và kiểm soát thị trường giá cả và sức mua của đồng tiền. Nó cũng là phương tiện được dùng để tài trợ cho các ngành, lĩnh vực kinh tế mũi nhọn vươn ra thị trường nước ngoài, nâng cao mức độ cạnh tranh của nền kinh tế.

1.3. Tổng quan về hoạt động tín dụng ngân hàng tài trợ xuất

khẩu(TDTTXK ).

1.3.1. Khái niệm về tín dụng ngân hàng tài trợ xuất khẩu.

Ngày nay, xuất khẩu luôn được các quốc gia ( dù ở bất cứ trình độ phát triển nào) coi trọng như “động lực ”của nền kinh tế quốc dân. Khi cạnh tranh xuất khẩu ngày càng trở nên quyết liệt, các nhà xuất khẩu cần tới sự tài trợ của các cơ cấu tài chính hiện đại và mạnh để thắng thế cạnh tranh trong điều kiện ngày càng nhiều biến cố rủi ro. Mà ngân hàng chính là một trung gian tài chính uy tín và hoạt động có hiệu quả cho nên đã dẫn đến quan hệ vay mượn giữa một bên là ngân hàng với một bên là doanh nghiệp có nhu cầu về vốn.

Cho đến nay trên thế giới vẫn chưa có quan điểm thống nhất về TDTTXK dẫu cho rằng chỉ ở mặt khái niệm. Điều này đương nhiên sẽ rất khó cho việc sử dụng khái niệm TDTTXK. Các nhà nghiên cứu cũng đưa ra các khái niệm TDTTXK tuỳ thuộc vào các chuyên đề, nội dung phản ánh. Tuy nhiên, có thể hiểu TDTTXK là hoạt động tài trợ của ngân hàng đối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất khẩu nhằm giúp các doanh nghiệp này thu mua, chế biến, sản xuất và tiêu thụ hàng hoá xuất khẩu trên cơ sở hoạt động tín dụng của ngân hàng. Đây là một cách nhìn chung về TDTTXK, tuy nhiên ở cụ thể ở mỗi nước lại có cách phương thức thực hiện riêng, nhưng theo xu thế ngày một hội nhập như hiện nay thì hoạt động TDTTXK của các nước đang ngày càng đi theo nhiều tiêu chuẩn chung của thế giới.

Cùng với sự phát triển của hoạt động thương mại quốc tế thì TDTTXK cũng ngày càng đa dạng và phong phú. Hình thức đơn giản đầu tiên là ngân hàng cho vay trực tiếp đối với các doanh nghiệp xuất khẩu như cho vay để bổ sung vốn lưu động, thu mua, chế biến, sản xuất hàng hoá xuất khẩu theo các hợp đồng đã kí kết; cho vay thanh toán nguyên liệu…Ngân hàng mở rộng hình thức cho vay trung và dài hạn để tài trợ cho hoạt động kinh doanh xuất khẩu. Ngân hàng cho vay để mua sắm thiết bị, cải tiến công nghệ, ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến để nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng tính cạnh tram trên thị trường quốc tế.

Ngân hàng còn thực hiện đứng ra bảo lãnh các đơn vị xuất khẩu để giúp

cho họ có thể thực hiện các hợp đồng thương mại quốc tế lớn. Với sự bảo lãnh của ngân hàng các doanh nghiệp nhập khẩu nước ngoài loại bỏ được những lo ngại đối với doanh nghiệp xuất khẩu ( về uy tín, khả năng thực hiện hợp đồng ), và doanh nghiệp xuất khẩu sẽ không bị bỏ lỡ cơ hội kinh doanh tốt. Nếu doanh nghiệp có hối phiếu hay các chứng từ có giá trong tay có thể đưa đến ngân hàng để chiết khấu . Ngân hàng sẽ mua lại bộ chứng từ và có quyền đòi nhà nhập khẩu theo hối phiếu và các giấy tờ đó.

Như vậy, do trình độ kỹ thuật nghiệp vụ ngày càng phát triển, các phương thức thanh toán quốc tế ngày càng đa dạng thì hoạt động TDTTXK cũng phát triển mạnh với sự ra đời của nhiều hình thức, phục vụ tích cực và có hiệu quả cho hoạt động xuất khẩu.

1.3.2. Vai trò của tín dụng tài trợ xuất khẩu.

Nếu xét hoạt động TDTTXK trên từng giác độ của ngân hàng, của doanh nghiệp và của nền kinh tế thì chúng ta sẽ thấy vai trò quan trọng của nó được biểu hiện rõ nét.

1.3.2.1. Đối với nền kinh tế đất nước.

TDTTXK góp phần làm tăng trưởng kinh tế đất nước cả về mặt lượng và chất. Thông qua việc huy động vốn và cho vay, tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu nói chung và TDTTXK nói riêng tác động trực tiếp đến quan hệ tích luỹ - tiêu dùng và đầu tư - tiết kiệm, góp phần quan trọng vào khai thác các nguồn lực xã hội nhằm thực hiện GDP thực tế cân bằng GDP tiềm năng, từ đó tác động đến tăng trưởng kinh tế. Đối với các nước đang phát triển thì tốc độ công nghiệp hoá

- hiện đại hoá phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Đặc biệt là đối với các dự án, chương trình lớn phục vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu, cần nhập khẩu thiết bị công nghệ mới, hiện đại, nguồn vốn tài trợ xuất khẩu thường chiếm từ 70% - 80% tổng mức vốn đầu tư. Bằng cơ chế lãi suất ưu đãi và nguồn trung – dài hạn, ngân hàng có thể tập trung cho các dự án này nhằm đẩy mạnh tốc độ công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước.

Chúng ta cũng biết khi một nước tham gia vào phân công lao động quốc

tế thì cơ chế ngoại thương sẽ tạo ra hiệu quả cho các bên tham gia. Cơ chế đó sinh ra từ lợi thế so sánh dựa trên cơ sở khác biệt giữa chi phí cơ hội một mặt hàng của các nước tham gia. TDTTXK góp phần khai thác lợi thế so sánh và làm tăng kim ngạch xuất khẩu, đa dạng hoá các mặt hàng xuất khẩu theo yêu cầu của thị trường, quá trình lưu thông hàng hoá xuất khẩu diênc ra trôi chảy hơn, từ đó tăng tính năng động của nền kinh tế. Với nguồn vốn tài trợ xuất khẩu của ngân hàng, doanh nghiệp có điều kiện đổi mới dây chuyền công nghệ, máy móc thiết bị sản xuất hàng xuất khẩu nên chất lượng sản phẩm hàng hoá được nâng cao, giá thành sản phẩm hạ, tạo khả năng cạnh tranh với hàng hoá của các nước khác và kinh doanh có lãi. Sự phát triển của doanh nghiệp nói riêng đã tác động đến sự phát triển của nền kinh tế nói chung.

1.3.2.2 Đối với doanh nghiệp.

Trong các giao dịch ngoại thương, có những hợp đồng ngoại thương được ký kết với giá trị lô hàng lớn, và có thể được thực hiện trong thời gian tương đối lâu. Điều đó đòi hỏi các nhà xuất khẩu phải có nguồn vốn tương đối lớn và ổn định để đáp ứng các yêu cầu từ quá trình thu mua nguyên vật liệu đầu vào, chế biến, sản xuất, vận chuyển đến người nhập khẩu – quá trình này có thể kéo dài hàng năm, có khi nhiều hơn. Doanh nghiệp không thể tập trung hết toàn bộ nguồn lực của mình vào một hoạt động, mà doanh nghiệp cũng cần phải phân bố nguồn vốn vào các hoạt động kinh doanh sản xuất khác, do đó nhu cầu tài trợ vốn từ ngân hàng của doanh nghiệp là rất cần thiết.

Trong bất kỳ một hoạt động ngoại thương nào thì điều khoản thanh toán cũng được chú trọng rất nhiều. Nếu doanh nghiệp đã có được sự tài trợ từ phái ngân hàng có nghĩa là xác định được ngân hàng phục vụ cho mình, thì doanh nghiệp sẽ tạo được lợi thế trong quá trình đàm phán, thương lượng và ký kết hợp đồng. Bởi vì với sự tài trợ của ngân hàng thì doanh nghiệp có sự hậu thuẫn to lớn không chủ về vốn mà còn cả kinh nghiệm thanh toán và uy tín trên trường quốc tế - điều này giúp doanh nghiệp nhập khẩu sẽ an tâm hơn và tin vào khả năng thực hiện hợp đồng của doanh nghiệp xuất khẩu. Như vậy TDTTXK là giải

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ